Petreius Tiara: Medea Euripidis. Utrecht, 1543.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton088220 — Tresoar Wb 105
In deze vitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk. De code [E n] geeft het versnummer bij Euripides aan.
Continue
[fol. A1r-A1v: blanco]
[fol. A2r]

MEDEA
EURIPIDIS
PETREIO TIA-
RA FRISIO
interprete.

[Vignet: ὃν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος
ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖ
ἡ ψυχή μου πρὸς σέ ὁ θεός. &c. Psal. 41]

ULTRAIECTI
EXCUDEBAT HARMAN-
nus Borculous Anno à Christo na-
to M. D. XLIII.

[fol. A2v: blanco]
[fol. A3r]

ARGUMENTUM FABULAE.

LOcuples Iason arietis praedae aureï,
Quam fuerat arte nactus AEeta satae
Uxoris. (hanc Medeam autem nominant
Insigne ab ipso Sole ducentem genus)
(5) Famaeque multo ditior, cum coniuge
Venit Corinthum vectus Argoa trabe,
Ubi rex Creon virtute permotus viri
Natae suae proponit illi nuptias.
Et iam duos Medea partu duplici
(10) Natos pepererat, iuncta sancti legibus
Connubij. tantam tamen non sustinet
Affinitatem abnuere soboles AEsonis,
Fas negligit ducens Tyranni filiam
Uxore deserta sua, cui mox fuga
(15) Indicitur, iussae Corinthum linquere
Cum liberis, vix unicam lucem morae
Verbis adulans impetrat. sed non tulit
Impunè Iason. nam trucidat filios
Socerumque, regalemque nuptam interficit,
(20) Ipsi minatur dira Colchis coniugi,
Spreti* cubilis vindicans iniuriam
Avidè nimis. sed iubet amor ludibrio
Habitus, torique iniusta contumelia.
[fol. A3v]
Ac deinde volucri, cui dracones iunxerat,
(25) Curru per auras petit Athenas Atticas,
AEgeique nubit filio Pandionis.
        Porrò Corinthi cuncta fieri credite.
Urbs illa quondam Graeciae clarissima.
Constatque chorus è foeminis Corinthijs.
        (30) Sed este memores, auribus debere vos
Oculisque, non debere linguis utier.
Spectare vestrum est, agere nostrum scilicet.
Audire vestrum est quippe, sed nostrum loqui.
Argumenti finis.

PERSONAE FABULAE.

Nutrix Medeae
Paedagogus liberorum
    Iasonis & Medeae.
Medea.
Nuncius.		 Chorus mulierum
    Corinthiarum.
Creon rex.
Iason.
AEgeus rex.
Pueri Medeae.
Continue
[fol. A4r]

ACTUS PRIMI
SCENA PRIMA.
Nutrix.

O Si potentes abnuissent coelites,
Ne plena lecto navis Argo milite*
Praetervolaret Cyaneas Symplegadas.
In Colchico neu staret unquam littore
(5) Utinamque ne per nemus opaci Pelij
Deiecta latè pinus umbrasset solum,
Neu remiges Graiûm viri fortissimi
Peliae dolis lanam petissent auream,
Nunquàm procul Medea regno patrio
(10) Telluris arces navigasset Iolciae.
Nunquàm (nefas) adduxet ad patris necem
Peliadas, ut truncatum aheno crederent.
Nunquàm exul aetatem hîc Corinthi degeret
Cum liberis, & cum marito (quamlibet
(15) Ad quos migravit civibus gratissima)
Omneis opes unum in maritum conferens.
,, Pol summa censetur mihi foelicitas,
,, Quum coniugum nil discrepant sententiae.
[E. 16] At nunc amor collapsus. odijs omnia
(20) Fervent, & atris obgemiscunt luctibus.
[fol. A4v]
Nam proditis & liberis & coniuge,
Thalamis Iason implicatur regijs,
Regnantis hîc ducens Creontis filiam.
Medea vero passa tantum dedecus,
(25) Iunctasque dextras, iusque iurandum datum
Implorat, ultoresque testatur deos,
Sanctumque fidei numen, indignissima
Se repudiari iniuria, Et iam dedidit
Angoribus se tota, fastidit cibos,
(30) Postquàm viri detecta contumelia est.
Solidosque luctu misera consumit dies
Tellure nunquàm fixa tollens lumina.
Itidemque monitus audit, ac solamina,
Ut vel silex, vel fluctus AEgëi freti,
(35) Non capite pressum detegens unquàm solum,
Nisi quum gravi charum ciens gemitu patrem
Eburneam reflexa cervicem levat.
Patrem gemit, patrisque deplorat vicem,
Terraeque natalis domos, quas prodidit,
(40) Illum sequens, cui maximo in praesentia
Ludibrio est. agnoscit infoelix hera,
Docta est malo, quanto magis praestabile
Nunquàm fuisset patria decedere.
[E 36] Et iam suos odisse coepit liberos,
[fol. A5r]
(45) Nec laeta fit praesentium spectaculo.
Vereorque valde ne quid inceptet novi.
Mens namque luctu tam recenti saucia
Non sustinebit, metuo, nam nota est mihi,
Ne ingressa, ubi stratum cubile est regium,
(50) Clam ferreum per pectus ensem transigat.
Aut ne novae patrem trucidet coniugis,
Ac deinde maius aliquod incurrat malum
Impigra, vehemens, acris, est, & pervicax,
Quam si lacessere compares hostiliter,
(55) Facilem cave victoriam speraveris.
At liberi pulso fatigati trocho,
Haud conscij matris malorum deambulant.
Secura pueri namque vivunt tempora.
    O si potentes abnuissent. &c. Repraehenditur
haec expositio in rhetorica ad Herennium libro 2. ut
nimium longe repetita, ex quo loco etiam liquet hanc
fabulam ab Ennio quoque versam.


ACTUS PRIMI
SCENA SECUNDA.
Paedagogus.   Nutrix.

[E 49] O Vetus herilis familiae possessio,
(60) Quûr, obsecro te, ne graveris dicere,
[fol. A5v]
Hîc ante portam sola fixisti gradum,
Capiti tuo nil ominans laetabile?
Quò sola se Medea sine te contulit?
    Nut. O liberorum pertinax custodia
(65) Iasonos, virtutis antiquae senex,
,, Mancipia quae frugi quidem dici velint,
,, Herilibus, tanquàm suis, angi malis
,, Oportet, & quae sunt herorum, propria
,, Esse arbitrari. Pol mihi tantus dolor
(70) Incessit, in tanta cor aegritudine est,
Coeloque tellurique, si hîc adsint modò,
Ut gestiam narrare fortunas herae.
Paed. Nullum ne quaeso luctibus finem facit?
Nut. Finem? recens dum luctus, & crudus, nihil
(75) Maturuit. Paed. Vah stulta (si fas est, uti
Hanc arguam vecordiae, cui servio,)
Ut imperita cladium recentium est.
Nut. Quid ais senex? isthuc velim communices.
Paed. Nihil, illa mecum reputo, quae iam diximus.
(80) Nut. Age ne tuam caelaveris conservolam·
[E 66] Si supprimendum est, suppremetur sedulò.
Paed. Auditae sunt quaedam mihi, auditu asperae
Dictuque clam me pessulis admoveram,
Qua iam comesi aetate prodebant lares
[fol. A6r]
(85) Iuxta sacraï liquida Pirenes vada.
Hic audio, rex uti Creon huius soli
His liberis matrique miserae, finibus
Corinthiorum statuat interdicere.
Qui certus an sit rumor, an vanus, latet.
(90) Vellem quidem falsa esse, quae audivi omnia.
Nut. Patietur hoc natos Iason perpeti
Natos suos hanc matris ob discordiam?
Paed. Veteres amores terga verterunt novis,
[E 77] Nec ut solet nostram familiam diligit.
Nut. (95) Ergo perijmus, ni calamitas haec nova
Sit tecta, veterem donec exantlaverit.
Paed. Tu proinde, dum sic postulabunt tempora,
Isthaec cavebis verba ne fiant palam.
Nut. Audite pueri, qui sit erga vos pater.
(100) Non oro pereat, namque herus sanè est meus,
Sed enim probi non functus officio viri est.
Paed. Quis ergo dubitet omnium mortalium,
,, Quin nemo seipso plus amicum diligat?
,, Iure id quidem, ni spe lucelli negligat
(105) Fas atque ius. Ut nuptiarum gratia
Iam suus amare hos desijt natos pater.
Nut. Introîte pueri, bene se habebunt omnia.
At tu domi illos continebis sedulò
[fol. A6v]
Absconditos, matrique turbatae cave
(110) Occurrerint. nam visa taurinum mihi
Quiddam tueri, visa natis quippiam
Structura, nec deponet ante iras scio,
Quam sit suis oppressus aliquis nixibus,
[E 95] Quos ó in hostes non amicos transferat.
    Audita sunt.&c. Hic sponte paulum descivimus
ab Euripide eo quod sive exemplarium corruptela, si-
ve nostro vitio. nequiremus sanam & Euripide di-
gnam sententiam ex verbis invenire.
Continue

ACTUS SECUNDI
SCENA PRIMA.
Medea.   Nutrix.

(115) INfoelix ego, conferta malis,
Heu me, me, quo moriar pacto?
Nu. Nunc, quod dixi, pueri mater
Colligit animos, excitat iras,
Ocyus intro festinate,
(120) Nec quisquam matri obvius esto,
Neve accedite, declinate
Atrocem animum, horrendum ingenium
            Mentis acerbae.
Ite domum, condimini tectis.
[fol. A7r]
(125) ,, Si moestitiae tollere nubem
,, Ipso principio conêre,
,, Magis irites scilicet, atque
,, Animis maioribus inflammes.
,, Heu quid mens sponte sua vehemens,
(130) Insedabilis, irrequieta
Quid aget? quid patrabit? tot iam
            Stimulis admorsa malorum?
Med. Eheu, Magnis ego sum passa querelis
Digna, gravi dignissima luctu.
(135) Pueri ó infandi, ter miserae
Genitricis, stirpitus occidite
Cum patre, domusque occidat omnis.
Nut. Vae mihi miserae, vae infoelici,
Nemo patrij criminis horum
(140) Conscius est, quûr hos odisti?
[E 118] Ah pueri, ne quid grave vobis
Accidat. Heî quantum formido
Pernicialeis regum fastus
Hominumque potentum, haud ignara*
(145) Quam difficileis ponant iras
,, Etenim vivere consuevisse
,, AEqualiter, melius longe
,, Visum est, nisi tam placidam liceat
[fol. A7v]
,, Quam praelustrem ducere vitam.
,, (150) Et mediocria laudabilia
,, Sunt magis, atque immodicis ipso
,, Praestant usu, contra nimium
,, Illustria, momentanea sunt.
,, Nam quum semel offensus deus est,
,, (155) Quo nobilior fortuna fuit,
,, Quo fuit illustrior: hoc poenas
            ,, Ira maiore reposcit.


ACTUS SECUNDI
SCENA SECUNDA.
Chorus.   Nutrix.   Medea.

[E 131] AUdisse mihi videor vocem
            Infoelicis Colchidos
(160) Tristem, sed tu veneranda mihi
            AEvo mulier, dic age,
Nam biforem vox lapsa per aulam
            Nostris accedit auribus,
Si quis deus huic domui forte
            (165) Male vult, equidem moesta sum
Nut. Vaeh, quae iam domus? ecquid inane
Praeter nomen reliquum factum est?
Danus illum regia suscepit,
[fol. A8r]
Haec in thalamis formam misera
(170) AEtatemque suam corrumpit,
Neque amicorum verbis animum,
            Precibus neque mitigat ullis.
Med. Heû me. Nunc aetherio demissa polo
Involvat nostrum flamma caput.
(175) Quod mihi deinceps vivere lucrum est
Miserae? ò liceat tandem morte
            Invisam abrumpere vitam.
Cho. O Iupiter. ò tellus, o lux.
Quàm miserabile sonat infoelix,
(180) Quàm dirum nympha gemit carmen.
            Quae tanta tori cupido?
Quis amor male sana suadet
Atram properare mortem?
Haec supprime vota quaeso,
[E 155] (185) Et quod tuus iste* coniux
Thalamos alios sequatur.
Ne te crucia. sed ipse
Pro te Deus ultor esto.
Ab ne nimio dolore
(190) Te confice, non amantem
Si perdideris maritum.
Med. O venerandum themi numen &
[fol. A8v]
Diana potens, quae perpetiar,
Cernite. nil tot sacramentis.
(195) Sceleratum iuvat obstrinxisse.
Egó ne illum, matronamque novam
Iisdem inclusos videam thalamis,
Unde iniuria mihi tam magna
Orta sit? O pater atque o patria,
(200) A quibus exul & extera facta
Sum fratre (nefas) obtruncato.
Nut. Audin vos que dicat, uti
Sanctamque Themin magnumque Iovem
Testetur, cui foedera curae?
(205) Quid tandem nunc invenias, quo
            Animos hera ponat atroces?
Cho. Et quo tandem miseranda modo.
Nostrum sustineat conspectum?
Aut nostras accipiat voces?
[E 176] (210) Quo solamine reprimat tantos
            Commoti pectoris aestus?
Nut. Dij magni nolint, uti noster
Aut favor, aut consilium fidis
            Unquàm desit amicis.
Cho. (215) Proinde nunc accede deductum foras
Illam, & haec quae mitigatura autumas
[fol. B1r]
Loquere, matura gradum, ut ne quid mali
Ante perpetrarit intus. hic enim
Impetu gliscit dolor cum maximo.
Nut. (220) Equidem nitar sedula. sed enim
Formido ne nihil efficiam.
Quamvis foetae more leaenae
Famulos torvo signet vultu,
Si quis sermonem adhibere velit:
(225) Hoc tamen officium praestabo,
Atque hunc exantlâbo laborem.
Sed stultitiam meritò possis
Hominum condemnare priorum,
Qui convivio laetasque dapes
(230) Carminibus celebrare, sonisque
Dulcibus afficere invenerunt:
At stygios mulcere dolores
Nemo cantu, nemo fidibus
Repperit atras tollere curas,
(235) Unde neces & dira sequuntur
Infortunia, caelsas regum
A culmine subversura domos.
Atqui his, fuerat praestabilius
Ferre medelam carmina, non in
(240) Epulis vocem intendere inanem.
[fol. B1v]
Satis ipsa vehunt secum laeti
            Plenis convivia mensis.
Cho. Audivi fremitus
Arguti reboant
(245) Illum voce ciet,
Iuratori, testes
Foederaque icta Iovis
Se non iusta pati,
Quippe data pontum
(250) Nocturnis, adijt
Nec timuit tantas		 Ah nimium tristeis.
Planctus. luctifica
Qui prodit sancti
Implorat superos,
Auspicijs summi,
Quae pellecta fide
Navibus emensae
Gravigenûm terras,
Ire vias mulier.


ACTUS SECUNDA
SCENA TERTIA*
Medea.

[E 214] EGressus sum o cives Corinthi foeminae,
,, Ne me quid accusetis. Etenim plurimi
,, Mortalium sunt fronte duntaxat tenus
,, (255) Alij probi famae benignae munere
,, Forinsecus: Sunt rursus & quos opprimat,
,, Populoque fama reddat invisos mala.
,, Nec enim severe plaebis oculi iudicant.
,, Persaepe nulla laesa plebs iniuria
,, (260) Odit, priusquam penitus introspexerit.
    ,, Non hospes urbem damnet ignotam sibi.
[fol. B2r]
,, Nec civis is laudandus est qui civibus
,, Acerbus atque durus iniuste suis
,, Ex pervicacitate non prudentia est.
[E 225] (265) Pol haec mihi haud evenit expectata res,
Eoque mentem infregit omnem pectore.
Vitaeque prorsum taedet, ac malo mori.
Nam qui mihi instar omnium rerum fuit,
In quo licebat chara cuncta agnoscere,
(270) Coniux meus, nunc pessimus mortalium
,, Evasit, Animal aedepol miserrimum
,, Animalium, queîs lucis almae munere
,, Vesci datum, mentemque quae sortita sunt,
,, Mulier videtur, cui carendum coniuge,
[E 235] ,, (275) Aut dote coniux est emendus maxima,
,, Dominusque proprio comparandus corpori.
Hoc grande, si non aliud esset grandius:
Nam vel bonus sumendus omnino tibi est,
Aut (quem facilius invenire est) improbus.
(280) Non maximi haec est plena res discriminis?
Neque enim licet mutare honeste foeminis,
Nec repudiari iura permittunt viros.
Non igitur in mores migraturam novos
Alijsque sese subdituram legibus
(285) Vatem esse oportet foeminam? nulla prius
[fol. B2v]
Quae familiari docta* consuetudine
Sit, quo merito maxime uti debeat?
Atque haec ubi iam facta nobis optime,
Si gaudeat tectis sub ijsdem vivere,
(290) Unumque coniux sponte nobiscum iugum
Perferre: quid votis sit optandum magis?
At si recuset: nil profectò tristius.
Dextraque talem praestat abrumpi statum.
Porrò domi si quid virorum torqueat
(295) Animos, foras exire possunt ilicet,
Atque apud amicos vel apud aequaleis suam
Evomere bilem. foeminae contra nihil
Quò refugiant, quò seve convertant, habent,
Animum nisi ipsum. sunt tamen qui nos domi
(300) Mollemque securamque vitam ducere
Aiant, at ipsos arma tractare horrida,
Rectè parum, ni fallor. Etenim mavelim
Ter Marte, quàm partu semel Iunonio,
Periclitari. At nostra sanè plurimum
(305) Diversa ratio ô famula, non idem status.
Tu civitatem patriam, tu patrias
AEdes, & omnia quae beatos reddere
Suevêre, praesentesque amicos aspicis:
Nos exules ac destitutas, nemine
[fol. B3r]
(310) Tutore, coniux tractat indignis modis.
Abduxit ille è finibus me barbaris.
Non fidus hîc germanus, aut mater mihi,
Cognatus aut quisquam est, quibus communicem
Quósve invocem tantae miseriae vindices.
[E 260] (315) Tantisper igitur te mihi praesto velim,
Dum, si qua se pandit via, ulciscar virum,
Faciamque ne tantopere se iactet socer,
Sponsaeque dulceis amputem amplexus novae.
Mulier enim trux sponte naturae satis,
(320) Sed inepta bello, nec rigorem ferreum
,, Contra obtueri valida. si quando tamen
,, Tori iugalis passa contumeliam est,
,, Non alia mens, non indoles immanior.
Cho. Obtemperabo. namque vindictam paras
(325) Iustissimam Medea, nec te conqueri
Mirabile est, fortemque miserari tuam.
Sed ecce qui sceptro potitur regio
Huius Creon telluris, huc gressum movet,
Molitionis quippiam portans novae.
Continue

ACTUS TERTIUS
SCENA PRIMA.
Creon.   Medea.

[fol. B3v]
(330) TE fronte torva, te tuo iratam viro
Iubeo mei Medea fines linquere
Regni exulem, tecumque ducentem duos
Natos tuos, nullamque permitto moram.
Audisne verbi quid tibi denunciem?
(335) Nec eo prius, sic fixa stat sententia,
Quam te meo conspexero pulsam solo.
Med. Nunc occidi, nunc misera perij funditus.
Acerrimi nunc prodeunt hostes, nihil
Reliquum salutis, cuncta inevitabilem
(340) Cladem minantur, nulla spes evadere est.
Unum tamen scitabor hoc rex optime
Cum tam gravi prostrata sim casu Creon,
Quûr exulem, quûr me relegatam velis?
Cre. Formido te, nam quid opus est ambagibus?
(345) Natae meae ne grande quod sciscas malum.
[E 284] Coeunt in unum multa, quae formidinem
Faciant mihi Medea. sapiens es nimis,
Et gnara multarum malarumque artium.
Hûc iam marito luctus amisso novus
(350) Accedit, & te comminatam nunciant.
Sponsae, & marito, quique despondit, patri,
[fol. B4r]
Quae nos cavendo spêro declinabimus.
Potiusque multo est agere tecum durius,
Quam mitigatos flere percepto malo.
Med. (355) Heû heû. Quam saepe noxam fama persensi tuam.
Haud prima clades ista. qui vero suos
Sapientiae tradunt magistris liberos,
Insaniunt. nam segne praeter ocium
Et inertiam, qua colliquescunt corpora,
(360) Invidia tantum comparatur liberis.
,, Stolidis enim si philosopheris auribus,
,, Ineptior videare, quám cordatior.
Sin rursos hos, qui sapere se multum putant,
Superabis, odia commovebis aspera.
(365) Experior hanc in me ipsa fortunam Creon.
Sapiens enim cum credar, alij detrahunt
Haud clanculum aut obscure, at alij vafrius,
Ne detrahendo nobilem reddant, tacent.
Breviterque penè nemini non sum gravis.
(370) Et me tamen qui noverit, cautam neget,
Adeoque sapientem magis, nec cûr tibi
Formidinis sim causa quicquam viderit.
Haud is status nunc noster, aut nunc illa sum,
Quae principes ausim viros offendere.
[fol. B4v]
(375) Nec te Creon culpaverim, quae filiam
Genero dedisti, qui placebat maxime.
Odi maritum, sitque fas odisse mî.
Te quae facis rex facere prudenter reor.
[E 312] Nec iam tuae res macerant me prosperae.
(380) Spondete, nubite, Dij secundent omnia.
Nos (si qua pietas) saltem in hac concedite
Haerere terra, perferemus leniter
Iniurias. cedendum enim victoribus.
Cre. Iucunda me hercle Colchi narras auribus.
(385) Sed vereor alto ne quid abstrusum premas
Sub corde, formidoque te plus quàm prius.
Quis trucia nescit foeminarum pectora?
,, Et facile vulgus garrulum. sed non ita
,, Sapiens caveri facilè taciturnus potest.
(390) Quare apage te hinc, neque necte verborum moras.
Fixum hoc mihi est. artem neque ullam calleas,
Qua sis eodem inclusa nobiscum solo,
Quam me meosque odisse sim certissimus.
Med. Per genua te ista ac filiam sponsam obsecro
(395) Ne feceris. Cre. Nunquàm mihi persuaseris.
Med. Sic eijcis me, nec precantem* respicis?
Cre. Nec enim familia plus mea te diligo.
Med. O patria, nunc tui memor sum denique.
[fol. B5r].
Cre. Nam quid mihi sit liberis antiquius?
(400) Med. Eheu. mali quantum est amor mortalibus.
Cre. His metuo ne fortuna non perstet sua.
Med. Ne fugiat horum te malorum Iupiter
Caput atque fons: Cre. I. nosque tandem libera,
Prorepe inepta, atque hos labores exime.
(405) Med. Ego met laboro, sed laborem perditum.
Cre. Satellitum ferêre manibus ilicet.
Med. Aliud Creon orâbo, quàm nunc coeperant.
Cre. Aliquem dabis credo tumultum foemina.
Med. Fugiemus, haud detrecto iam, nec deprecor.
(410) Cre. Quûr igitur importuna non vertis solum?
Med. Unam morari me rogo lucem sinas,
Ut iter fugae dispicere possim, ac liberis
Adferre opem aliquam, quos suus temnit pater,
Nullumque dignatur laborem impendere.
[E 344] (415) Horum miseriae misereare, & tu patris
Audire nomen suetus es, nec te reor
Humanitatis vivere expertem Creon.
Non me mei formido terret exiliî.
Illos fleo fatis iniquis opprimi.
(420) Cre. Agnosco nil in me indolis tyrannicae,
Humanitatem saepenumero noxiam
Expertus, & nunc erro prae clementia.
[fol. B5v]
Tamen annuam Medea, sed si crastinus
Te Cynthius, natosque quos dixi, tuos
(425) Regni mei cis terminos conspexerit,
Moriêre. non ambigua nostra oratio est.
[E 355] Nunc si manes, ne luce plus una mane.
Quid enim mali suspecta perpetraveris?
Cho.            Mulier misera
(430) Heu non una clade sepulta,
Caput infoelix. quo vertêre?
Quae te domus accipiet? quod te
Hospitium? quae denique tellus
                    Conservabit?
(435) Quibus immersit te deus undis,
    Quibus o Medea procellis?
    Acerrimi nunc prodeunt .&c. Neque hic plane verbum e verbo expressum est, sentemtia tamen appensa.
    Nam quid mihi sit .&c. Hic Creon non respondet Medeae, sed suum continuat sermonem.


SCENA SECUNDA
Medea.   Chorus.

AFflicta sors est nostra quis vero negat?
Sed non ea est fortuna, ne fallamini,
Ut nulla dehinc sponso novo certamina
(440) Sponsaeque sint certanda, nec socero labor
[fol. B6r]
Ullus supersit. Méne adulatam putas
Frustra Creonti, nil sequentem commodi,
Nil molientem? quûr ego aut verbis ei
Blandirer, aut supplex manus attingerem?
(445) At ille eô processerat vecordiae,
Ut cum liceret spes meas praecidere
Omnes, suis si me expulisset finibus,
Solidum manere hîc ne diem permiserit.
Quem triplici incestare certum funere,
(450) Viri, patrisque, regiaeque filiae.
Sed cum mihi non una pateat semita
Mortis ferendae, ignara sum, quam debeam
Adoririer, flammamne tectis inferam,
Totamque Vulcano domum permisceam,
(455) Ferróne meritis perforem praecordia,
Ingressa furtim, torus ubi stat regius.
Sed me periclum terret hîc, dum molior
Hoc facinus, ac furtim per aulam me fero,
Ne praensa moriar hostibus ludibrium.
(460) Quid? si, quibus pollere credor maxime
Carminibus intentem necem? hoc rectissimum est.
Sed perditos fac iam esse, quid tum postea?
Quae me urbs fovebit? quae mihi tutrix erit
Tellus? quis acceptam domo defendere
[fol. B6v]
(465) Hospes volet? nemo. quid igitur? paululum
Morata, si qua forte spes refulgeat,
Nostraeque se portus saluti praebeat,
[E 391] Adoriar hanc dolo necem, & silentio.
Sin aliqua se fortuna coeptis invida
(470) Opponat his, & vota frustretur mea,
Mucrone rapto, sit licet certissima
Ventura deinceps mors, neci cunctos dabo.
Est animus audax pârque rebus maximis.
Nam per, meis quae colitur aris unicè,
(475) Faciem triformem coniugis Plutoniae,
Orsis ducem quam semper elegi meis,
Imisque collocaveram penetralibus,
Nemo me eorum laetus iritaverit,
Ita lugubres, si quid valebunt carmina,
(480) Illis, & atras hasce faxo nuptias,
Faxo fleant affinitatem, atque hanc fugam.
[E 401] Age nîl inausum linque, quod possint tibi
Artes tuae praestare. tandem concute
Medea pectus mille foecundum dolis.
(485) Invade magna. Nunc opus fiducia.
Videsne quae patiare? Tene nuptijs
Iasonis, gentisque Sisypheïae
Fore risui, te nobili natam patre
[fol. B7r]
Clarumque ab ipso Sole ducentem genus?
,, (490) Nescis uti, si quid velis factum bene,
,, Haud foemina quidquam sit inconsultius.
,, Contra, malos si cui paras innectere
,, Dolos, faberrimè malos struat dolos.


SCENA TERTIA
Chorus

REtro fluvij, retro sacri
            (495) Remeant fontes.
Fasque atque omnia pervertuntur.
        Placuere viris
Vafrities, astusque dolosi.
            Contemptâ fides
(500) Ah sancta fides. At nos prohihet
            Invida fama
Ignominiae vivere puras.
            Iit omnis honos
Nostro generi. sed enim spero
            (505) Fama residet
Improba tandem, desistentque
            Nostram canere
Piërides vulgo levitatem.
            Utinam nobis
[fol. B7v]
(510) Quae nunc renuit, plectra dedisset
            Phoebus Apollo.
Nam vocem simul intendêre
            Nervosque viri,
Memorant nostros infinita
            (515) Saecula casus.
Tu vero patrios liquisti
            Nave penates,
Ah demens scopulos horrisoni
            Permensa freti,
(520) Atque externa tellure lates
            Viduata toro,
Orbata bonis, patrioque solo,
            Et honore carens.
[E 439] Nil pacta valent, pudor excessit
            (525) Hellade magna,
Et petijt sublimia pennis.
            At tibi miserae
Occlusa domus patria est, neque quó
            Migres superest.
(530) Fortior etenim regina tuo
            Subijt thalamo.


SCENA QUARTA
[fol. B8r]
Iason.   Medea.   Chorus.
PErsaepe sensi, quam sit iracundia
Praeceps malum, quantasque noxas adferat.
Ac tu quidem hîc mansisse quisses optime,
(535) Si, queîs potestas est tua praestantior,
Horum voluntatem tulisses leniter.
Nunc futilis te his lingua pellit sedibus.
[E 451] De me tamen nil moveor, & si iactites
Esse omnium longe virorum pessimum.
(540) Sed quae tibi sunt dicta contra principes
Praeter fugae mulctam lucrabuntur nihil:
Equidem potentum semper iras tollere
Annixus, & te hinc nolui decedere.
Sed tu tuam non temperas insaniam,
(545) Parcisve maledicentiae, quae te solo
Exturbat. at ne sis tamen rerum indiga
Cum liberis, operam tibi non abnuam.
Miseret enim rerum tuarum, plurimas
,, Exilia secum calamitates perferunt.
(550) Nam etsi mihi tu vivis infensissima;
At me tibi haud unquam malevolum senties.
Med. Ah pessime. hoc enim mihi tantum super
Miserae est, ut indignos viro lingua impetam
Mores tuos. ad nos enim accesti improbe.
[fol. B8v]
(555) Ad nos venis, qui te scias hostem Deûm
Hoststemque nostrum, atque omnium mortalium?
An non temeritas atque confidentia est,
Aspicere contra, quos tibi sis conscius
Laesisse, cum rerentur abs te diligi?
    (560) ,, Pol inter humanas lues haud ultima
,, Mihi quidem videtur impudentia.
Sed tu quòd ad me veneris, factum optime.
Ego namque maledicens levabor paululum,
Dicamque quae fortasse doleas audiens.
(565) Ergo illa primum, prima quae sunt, ordiar.
    [E 467] Ego te, quod aequè, quotquot Argoa trabe
Venêre vecti, notum Achivis omnibus,
Lethifera terrae traditurum semina,
Taurosque missum premere non sueto iugo,
(570) Qui flammam hiulcis evomebant naribus,
Ego te retraxi morte de certissima,
Aureîque custodem draconem tergoris,
Spiras legentem corpus in multiplices,
Et rigida nunquàm complicantem lumina,
(575) Vita exuens, an non tibi vitam dedi?
Ipsoque patre, familiaque proditis,
Thessalide tecum vecta Iolco constiti,
Amore consultore, non prudentia,
[fol. C1r]
Peliamque lethi genere crudelissimo
(580) Gnatas peremi per suas. & quam tibi
Formidinem non sustuli? quae tu tamen
Oblitus accepisse, sceleratissime
Me prodis. & cum matrimoniî pignora
Nostri supersint, alia praefertur mihi.
(585) Nam si sine esses liberis, ignoscerem.
    Quò data fides concessit? aut quò foedera?
An non eosdem rêre mundo coelites
Regnare nunc, quos cum mihi te astringeres?
An iura fasque omne esse mutatum putas?
(590) Etenim fidem fregisse te, haud es nescius.
Heu dextra, quae contacta toties supplici est,
Cum genibus his, heu quo viri fallacia
Me induxit. ut spes omnis in ventos ijt.
Verum age, liber namque agere tecum leniter,
(595) Quasi sis amicus, quod videri niteris,
Auxilia profugae pollicens, si Dijs placet.
Sed te refellam interrogando protinus,
Quò vertar? ad patrisne regales domos,
Quas te sequens cum patria everti mea?
(600) An ad Peliadas? ut recipiant scilicet
Humaniter, quarum dedi letho patrem?
Nam sic habent se res meae: invisa omnibus
[fol. C1v]
Sum facta amicis, quosque minime debui
Offendere, hos ingratiam offendi tuam.
(605) At me beatam te marito praedicant
Graiûm nurus, & quis neget, quae coniuge
(Ah misera) fido perfruar? sed si fugam
Ego cum meis inire pusionibus
Deserta solis cogar: hoc vero decus
(610) Haec magna laus: errare egenos omnium
Natos meos, quae caussa quod spires fui.
    O magne divorum sator, cûr indicem
Auro dedisti, fiat ut cognobile.
Purumne sit: contra virorum nemini
(615) Discriminis signum additum est in corpore?
Cho. ,, Irae graves sunt illae & implacabiles,
,, Quoties amicos inter extant iurgia.
Ias. At me nihil peccare fando convenit,
Ac te aemulari. sed velut nautae boni,
(620) Qui remigantes summa vix stringunt vada,
Sic, quae loquendo funditasti plurima,
Nos summa tantum capita delibabimus.
    [E 526] Ego, cum tuam tantopere beneficentiam
Tu iactites, non te, sed ipsam existimo
(625) Solam deûm, solam omnium mortalium
Profectionis sospitatricem meae
[fol. C2r]
FuisseVenerem, sed tibi mentis parum,
Linguae sat est, quae memorat, ut nostri te amor
Eximere nos tantis periclis iusserit,
(630) Neque illa prorsus elevanda censeo.
Nam quae tulisti auxilia laudo me hercules.
Sed plura te nostrae salutis commoda
Sensisse, quam me, facile demonstrabitur.
    Primum solo pro barbaro, atque immanibus
(640) Orientis oris Graeciam terram colis,
Fas, iusque calles omne, & uti legibus,
Docta aequitatis gratia es, non virium.
[E 539] Omnisque iam te sapere sentit Graecia,
Celebratque, non unquam futuram nobilem,
(645) Si finibus mundi lateres ultimis.
,, At ego neque auri mille pondo optaverim,
,, Neque Orpheo velim sonare gratius,
,, Fortuna deinceps ni sit illustris mea.
Haec de meis responsa sum factis tibi,
(650) Laboribusque. namque provocaveras.
Nunc, quae meas in nuptias convicia
Dixti, refellam, meque sapientem asseram,
Frugique, Medeaeque amicum denique
Fuisse, liberisque. Tu tace interim.
    (655) Postquam ex Iolco hûc appuli sacram ratem,
[fol. C2v]
Non unica vallatus aerumna caput
Quid consequi sperare fortunatius
Exul quij, quàm regiae connubijs
Natae potiri? non tui fastidio
(660) Odióve sane, sicut exprobras mihi,
Novique thalami saucius cupidine,
Nec uti mea me sobole iactem: (sat mihi
Sat liberorum est, nil queror, vivant modo)
Sed uti quietam, (prima quae foelicitas)
(665) Placidamque nobis comparem & certam domum,
Et inopiam longe arceam, non inscius
,, Uti respuant omnes amici pauperem,
Ac liberos sic educem, ut nostra decet
Ortos domo. Deîn qui creabuntur novi
(670) Fratres eorum, qui mihi de te editi,
Iungam, atque in unam familiam conglutinans,
Omneis beem. nec iam tibi prole est opus.
At mihi futura prole praesentem utile
Visum iuvare est. num tibi non haec placent?
(675) Haud displicerent, sat scio, ni te tori
Orbatio turbaret. adeò foeminae,
Lecto semel communicato, remini
Nil non adeptas esse vos. tum si qua fors
Obvenerit fraudatio, quae maxime
[fol. C3r]
(680) Sunt expetenda, existimatis noxia.
Nimis hercle vellem aliunde, quàm de foeminis
Sobolem cieri posse. vellem foeminas
Porrò esse nullas, ita malum mortalibus
Nullum eveniret, viveretur tutius.
Cho. (685) Belle ista finxti verba Iason. at mihi,
Et si meam praeter voluntatem loquor,
Mallemque mendax esse, liberaliter
Parum vidère facere, prodens coniugem.
Med. Longe alia quam vulgo mihi sententia est.
,, (690) Nam quisquis in lingua gerit prudentiam,
,, Iniustus animo, noxium hunc duco virum.
,, Etenim ore fidens scelera posse obnubere,
,, Audet patrare, at sapere nequaquam arbitror.
Nec tu probum erga me quidem praestas virum,
(695) Nec uti probus credare, sat facundus es.
Namque ilicet te uno refellam verbulo:
Si probus eras, persuasione aequum fuit
Uti, priusquam duceres, ac non eos
Caelare, quorum scire refert maxime.
Ias. (700) Tun, si indicassem, obtemperavisses mihi?
Tun contineres verba? quae ne nunc quidem
Iram refraenas, esse quam seram scias?
Med. Non hoc timebas, sed torum ne Barbarum
[fol. C3v]
Usque ad senectam extenderes ignobilem.
Ias. (705) Hoc scito, me nullius ergo foeminae,
Quo potior, affectasse regalem torum:
Sed, ut ante dixi, teque foelicem volens,
Cupiensque fratres liberis communibus
Generare reges, fulcra ruiturae domus.
Me. (710) Haud opto vitam prosperam illaetabilem,
Nec acerba contingat mihi foelicitas.
Ias. Optare nosti? scis uti prudentior
,, Possis videri? ne time ceu tristia,
,, Utilia quae cognoris. & cum prosperis
(715) Utêre rebus, ne geme infortunium.
Me. Tu sis protervus. namque quo vertare habes.
Ego ab omnibus deserta, terra hac exigor.
Ias. Sic maluisti nempe. culpa neminem,
Me. Quî quaeso? nubensne alteri ac te deserens?
Ias. (720) Non, sed potentum capita diris devovens.
Me. Illi bonum nobis precantur scilicet.
Ias. Haud plura disceptare nunc tecum lubet.
Sed si quid à me forte praestari velis
Tibi, tuisque de mea pecunia
(725) Fugientibus, dîc: namque largibor libens,
Atque ad meos mittam vetustos hospites
Medea tecum, cûr tibi faxint bene.
[fol. C4r]
Haec si negas accipere, perdes omnia:
(730) Sin reprimes iram, lucrum persenties.
Med. Nullo tuorum uti hospitum desidero,
Nec dona cupio, nec mihi donaveris.
Etenim improborum dona nil lucri ferunt,
Ias. Itaque deos ego testor omnes coelites,
(735) Praestare tibi me velle, natisque omnia.
At enim salus ipsa est tibi fastidio.
Respuis amicos, quod dolebis postea.
Me. I: namque sponsae incendio ferves novae,
Nec longiorem sustines absentiam.
(740) I: duc amatam. sonet hymen. sed forsitan
Haud sine deo fautore venient tempora,
Istas Iason cum dolebis nuptias.


SCENA QUINTA
Chorus.

,, NEc decus mundo nimius Cupido,
(745) ,, Nec bonum perfert, Venerem modestam
,, Opto, quam toto Dea nulla coelo
                                Laudibus aequat.
Ne mihi ne quaeso tuus sagittam
Aurea mittat puer è pharetra
(750) Tinctilem desiderijs inevi-
                                        tabile telum.
[fol. C4v]
,, Sobriam laudo mediocritatem
,, Munus aeterni Iovis. ut neque ira,
,, Nec mihi laeso super ulla surgat
                            (755) Rixa cubili.
,, Nam sua de sede movetur ira
,, Petus, imbellem sine Marte lectum
,, Miror, ò celsa veneranda Cypro
                                    Diva Paphoque.
(760) O solum natale, patrisque sedes
Nulla me vobis iubeat carere
Hora. nam quantis eadem procellis
                                Mergeret hora?
Ante me lethum domet, ante fatis
(765) Opprimar, quàm me patria relicta
Exteras quisquam videat coactum
                                Visere terras.
Nil magis duco miserum, nec esse
Comperi. nam qua regione, postquam
(770) Exulas, qua suscipiêre Colchi
                                    Hospes ab urbe?
Morte dent poenas merita prophani,
Qui suos ipsi violant amicos.
Haud mihi taleis sociabit ullum
                            (775) Tempus amicos.
Continue
[fol. C5r]

ACTUS QUARTUS
SCENA PRIMA.
AEgeus.   Medea.

MEdea salve. non enim praefatio
Alia est amicis apud amicos aptior.
Med. Salvebis & tu semen o Pandionis
AEgeû. sed hûc quaeso unde terrarum venis?
AEg. (780) Phoebëio digressus ex oraculo.
Med. Fatidica cûr tellus penetrata est tibi?
AEg. Stirpem mihi desiderabam liberûm.
Med. Num per deos sine prole tam vixti diu?
AEg. Sine prole vivo alicuius ira numinis.
Med. (785) Coniux, an expers ducis aetatem tori?
AEg. Vivo tamen non absque socia compare.
Med. Sed quid tibi de sobole respondit deus?
AEg. Quae nemini conijcere pronum, aut assequi est.
Med. Non fas mihi est oraculum cognoscere?
AEg. (790) Quid ni? sagacem namque vult interpretem.
Med. Edissere ergo, audire si non est nefas.
AEg. Pedis instituti vetuit ocreas solvere.
Med. Quo vetuit usque non enim aeternum arbitror.
AEg. Donec lares visam reversus patrios.
Med. (795) Qua gratia tandem appulisti his finibus?
AEg. Pitteùs soli regnum tenet Troezenij.
[fol. C5v]
Med. Pelope ut ferunt natus, vir apprime pius.
AEg. Hunc facere statui conscium sortis datae.
Med. Rerum ille nimirum peritus talium est.
AEg. (800) Factusque nobis hospes ex hoste optimus.
Med. Sis usque foelix, & nihil desideres.
AEg. Hem, quo color concessit oris pristinus?
Med. AEgeû, virum sum nacta longe pessimum.
AEg. Quid? explica, si te quid angit, planius.
Med. (805) Iniuria me indigna Iason afficit.
AEg. Iniuria téne ille? narra clarius.
Med. Induxit aliam coniugem nobis heram.
AEg. Facinusne tantum est ausus in se admittere?
Med. Admisit. at veteres amici temnimur.
AEg. (810) Pellectus hûc, an sponte te fastidiens?
Med. Amore tractus maximo in periurium.
AEg. Eat in malam rem cum malitia, quam refers.
Med. Affinitatem nempe cupijt regiam.
AEg. Qui rex cupit generum sibi illum accersere?
Med. (815) Hanc qui Corinthon possidet regno Creon.
AEg. Ignosco iam Medea moerori tuo.
Med. Sum nulla. deîn terra exulem pellunt sua.
AEg. Queî quaeso. uah. cladem alteram iam nuncias.
Med. Ipsus mihi interdixit his oris Creon.
AEg. (820) Et sinit Iason? hoc quoque illaudabile.
[fol. C6r]
Med. Verbis negat se sinere, connivet tamen.
Sed te per istas molle pubentes genas
Obtestor, ac per genua supplex obsecro,
Miserere miserae, misereare miserrimae.
(825) Nec me velis aspicere desertam exulem.
Sed recipe terra, recipe laribus me tuis.
Sic te cupita prole Veneris filius
Materque donent. ipse foelix denique
Moriare. sed maius fide nactus bonum es.
(830) Namque esse nostra desines industria
Sine liberis, largamque foeturam dabo,
Certis remiscens lecta verbis gramina.
AEg. Non una caussa est, cûr tibi, quod flagitas,
Abnuere nolim. Prima pietas ac Deûm
(835) Reverentia est, promissa soboles altera.
Re namque, quam desidero unam maxime,
Si te recipienda potiri quivero:
Experiar equidem, hospesque ero sanctissimus:
Unum tamen Medea nunquam fecero,
(840) Ut temet ex hoc ipse deducam solo.
Sed si domum non ducta nostram veneris:
Defensa eris. nec te abstrahet quisquam AEgeo.
At tu ipsa malo hac exeas terra, neque
Hospitibus esse autor viae, nec dux volo.
[fol. C6v]
Med. Ita fiet uti vis. sed fides horum mihi
(845) Si detur, ero de te quidem tranquillior.
AEg. Quid? an mihi non credis? aut quid scrupuli
Restat? Med. Tibi fido satis rex optime.
Sed me Peliadon odia circumstant mala,
Odit Creon. hi, si mihi te foedera
(850) Astrinxerint testesque Dij, non auferent
Per vim solo me AEgëio, sed si prius
Sermonibus fors occupere mollibus,
Et sancta vos inter coierint foedera:
Promissa nobis ilicet venti ferent.
(855) Sollicita sum, sunt nostra enim imbecillia.
Illis domus stat regia, & res floridae.
AEg. Magnam hercle declaras tuam prudentiam.
Adeoque, si fixum tibi est, haud abnego.
Neque mihi non & utile hoc credo fore,
(860) Si quîbo tutelam tui praetexere
Apud inimicos iureiurando tuos.
Tu tuta porro fueris, ergo nomina
Quos me Deûm iurare coelestûm velis.
Med. Magnae solum Telluris, & patris mei
(865) Solem parentem, omneisque iura coelites.
AEg. Quid aut futurum, aut non futurum denique?
Med. Ne me tuo te sponte pulsurum solo,
[fol. C7r]
Nec me, tuo si quis malevolorum solo
Abripiet, ultro dedituram deiera.
(870) AEg. Terramque iuro, & lucidam Solis facem,
Aliosque Superos, me ista facturum omnia.
Med. Mali quid imprecare, ni faxis, tibi?
AEg. Quod commerentur qui Deûm fas negligunt.
Med. Vade & vale, namque acta praeclare omnia;
(875) Et ego brevi muros videbo Palladis,
Cum perpetraro, atque impetraro, quae volo.


SCENA SECUNDA
Chorus.

TE vero dux Atlantiades
Salvum patrijs applicet oris,
Et quae pectore fixa sub imo
(880) Premis, auspicibus perfice divis.
Visus es etenim nobis alta
Praeditus animi nobilitate
Regali nil cedere generi.


SCENA TERTIA
Medea.

O Iupiter summe, ô Iovis summi aequitas,
(885) O Phoebe, qui res aspicis mortalium,
[fol. C7v]
Actum bene est. actum optime. nunc o meae
Nunc me triumphantem brevi spectabitis,
Nunc hostium victrix ero. haec demum via est,
Hac ultionem nobilem molibimur.
(890) Hic namque subito, qua premebar maxime,
Consilia vir ceu portus excepit mea.
Hic clavus, hic nauclerus erit. haec ancora
Nobis athenas Atticas migrantibus.
Nunc quae meo decreta caelem pectore,
(895) Effabor, atque haec serio dici autuma:
Alicui rogatum familiari servulo
Ire imperabo, ut veniat hûc, Iasona.
Quum venerit, mulcebo blandis vocibus.
Dicam videri facta praeclarissime,
(900) Quae facta. collaudabo regalem torum,
Et nuptias, quas me impetravit prodita.
Tantum precabor, nostra maneant pignora,
Non quo velim deserere tellure hostica,
Futura quippe malevolis ludibria:
(905) Sed uti dolo natam trucidem regiam.
Nam dona conspectu quidem pulcherrima
Pueri ferent, ut venia sit corinthia
Haerere terra, tenuis ornatum pepli,
Capitisque tortum, auroque deductum decus:
[fol. C8r]
(910) Quae corpori si forte circumiecerit
Ignara, dignam perferet pellex necem,
Et quisquis illam propius attrectaverit.
Sic munera herbis atque verbis tinxero.
Atque hactenus iucunda. Ad aliam transeo
(915) Orationem misera lamentabilem.
Nam quae mihi patrare deinceps animus est,
Faciunt dolorem, lacrymarum imbrem exprimunt.
Meos enim natos, meos inquam mea
Hac hac manu stat mittere Orco liberos.
(920) Haud fata quisquam pellet illis tristia.
Hinc tota perturbabitur luctu domus
AEsonia. mox terra scelesta excessero,
Fugiens necem charissimarum prolium,
Fugiens scelus, quod sustinebo, maximum.
(925) Hoc namque potius o sodales optimae,
Quam virulentos hostium risus pati.
Fer, quod libet, fortuna. nam cûr vivere
Desiderem? cui nec domus nec patria
Aperta, nec sit ulla miseriae quies?
(930) Tunc graviter erravisse sero sentio,
Quum credidi Graio, paternam deserens
Aulam. Sed & poenam dabit Graius mihi.
Nam me iuvabunt coelites. atque improbus
[fol. C8v]
Nec matre me deinceps videbit liberos,
(935) Nec rege natam prolis implebit novae.
Malis enim tollam venenis pessimam,
Ne me quis ignavam, nec imbellem putet,
Nec velle turpi vivere in silentio.
Longe alia sum, longeque aliam sentient,
(940) Et amicam amicis, & malevolis asperam.
Ac vita sane talis illustrissima est.
Cho. Postquam tuam dixti mihi sententiam,
Tibique consulens, sacrisque legibus
Consentiens, haec esse fieri fas nego.
Med. (945) At tu mihi decreta damnaris cave,
Si nîl acerbum paterer, isthaec diceres.
Cho. Ergo satos de te trucidabis parens?
Med. Hoc nempe facto uram maritum maxime.
Cho. At te miserior nulla fuerit foemina.
Med. (950) Haec missa fac, vana omnis est oratio.
Quae coepta differt. sed age duc Iasonem.
Te semper utor cum fide usus integra est.
Ergo caveto, ne quid effutiveris.
Si serva dominae fida, mulier foeminae es.


SCENA QUARTA
Chorus.

[fol. D1r]
(955) FOElix o superûm genus,
Praeclarum veteris semen Erechthëi.
    Qui terram colitis sacram
Inconcussae hominum viribus Atticae.
    Vos purae sapientiae
(960) Hauritis liquido munus ab aethere.
    Vestris Pierides iugis,
Sevisse Harmoniam fama memor refert
    Vestris Idaliam Deam
Cephisi memorant fluminis ab vado
    (965) Aurarum bona flamina
Aspirasse locis, temperiem quoque
    Diffudisse per aëra
Pascendis animis acribus utilem.
    Huic circum rosa tempora
(970) Fragrans usque bonis serpit odoribus.
    Haec emittit & interim
Vobis aligeros aequa Cupidines,
    Qui coelestibus ignibus
Divinisque rudes artibus imbuant,
    (975) Et laudabilibus citent
Virtutum stimulis segnia pectora,
    Vos ergo populus Deûm
Tantum arcete procul, si sapitis, nefas.
[fol. D1v]
    Pelletisque scio, neque
(980) Vos speret genitrix impia vindices.
    Quae quorsum genuit suos,
Si fic instituit perdere liberos?
    At tu quid facias vide.
Inconcessa nimis vulnera comparas.
    (985) Oramus, tua supplices
Tangentes genua, & faemineam manum,
    Istam pone ferociam.
Et vincat pietas, vincere quam decet.
    Ne sis efferior fera,
(990) Ventris néve tui dulcia pignora
    Irae sevitiam tuae,
Sed materna magis pectora sentiant.
    Quae vero tibi funerum
Incessit rabies? que violentia
    (995) Suadet tam miserabile
Inceptum? poterin tu sine lachrymis
    Mactatae veluti bouis
Aspectare tuae progeniî necem?
    Et, quod maius erit, manu
(1000) Exturbare animas corporibus novas?


SCENA QUINTA

[fol. D2r]

Iason. Medea.

ADsum vocatus. nam tibi intantum obsequi
Non invidebo, sis vel inimicissima.
Sed quid velis, dîc, cûrve me arcessiveris.
Med. Verbis Iason te meis ignoscere,
(1005) Nostramque nihili ducere iracundiam
Magnopere cupiam, aequumque porro censeo.
Ego memet, ut tandem mihi mens reddita est,
Ratiocinando repperi damnabilem.
Et saepe mecum, misera: qui, dixi, furor?
(1010) Odisse amicos, quique recte consulant?
Tûne extera audes regibus te opponere,
Viroque, qui de te meretur optime?
Se, teque firmans nuptijs regalibus?
Natisque fratres seminaturus tuis
(1015) Reges futuros? non tibi mutabitur
Tam laeva mens? quid patere tandem, an Coelites
Non optime Diî subministrant omnia?
Quasi ne carendum prole sit, nec vertere
Iubear solum, fidisque amicis perfruar,
(1020) Fidosve sperem: haec cuncta proponens mihi,
Imaque tractans mente, sensi denique,
Ut nil sapuerim, irasque condemno leveis.
Et mi vir, amplector tuam prudentiam,
[fol. D2v]
Qui tantae utrique affinitatis gloriam
(1025) Assciveris, regesque soceros legeris.
Me saepe culpo, saepe vecordem voco.
Haec debui consilia, si scissem modo,
Praesentia iuvisse, lecto debui
Assistere, & gaudere vestris nuptijs.
(1030) At nos sumus, quales sumus, nam dicere
Vereor malas. sed túne certares malis?
Stultisque verbis stulta pensares mea?
Iam iam volentes cedimus. iam dicimus
Errasse nos, inflexa iam sententia est.
(1035) O liberi, prodite tectis liberi,
Exite, patrem affamini, patrem osculis
Excipite vestrum, parcite iris asperis
Volente matre, sat datum furoribus.
Novata pax, nullus simultati locus.
(1040) Dextras* amicas iungite. O sors pessima,
Ut me futuri terret aspectus mali.
Sic filij, sic semper ulnis patrijs
Expetite claudi. Misera Colchi quàm male
Lachrymas repressas, ac tremis formidine,
(1045) Oblita quae iam patris irarum tui,
Os lachrymis opplere rursum cogeris.
Cho. Et mihi virentes pullulascunt lachrymae.
[fol. D3r]
Nam cogitari maior hac clades nequit.
Ias. Et haec placent uxor, neque illa displicent.
(1050) AEquas enim iras foeminarum censeo,
Quum coniuges mutare thalamos comparant.
Sed tu priorem corrigis sententiam,
Postquam tibi tandem agnita est praestantior.
Prudentis hoc est foeminae, concedere
(1055) Victoribus, Verum salus o pignora
Vobis parata est ope Deûm certissima.
Vos namque primates futuros auguror
Huius soli, cum nascituris fratribus.
Modo crescite animae. namque patri caetera
(1060) Curanda, tum, si quis Deorum faverit.
Utinamque quondam vos adultos cernere
Deque hostibus semper triumphantes meis
Possim, sed heûs cûr lachrymis manant genae,
Et lacteam diversa cervicem refers,
(1065) Nec quae loquor sat fronte laeta suscipis?
Me. Angit suorum cura matrem partuum.
Ias. Confide nunc. has ipse curas induam.
Me. Age iam relinquo, freta verbis coniugis.
Sed flere natas esse credo foeminas.
Ias. (1070) At tu nimis quàm crebra natis ingemis.
Me. Genitrix enim sollicita sum, ne quid secus
[fol. D3v]
Obveniat olim, aetate adulta, liberis.
Sed quid sit, à me cûr vocatus veneris,
Narrata pars. nunc alteram narrabimus.
(1075) Quando tyranni me relegatam volunt,
Quin & mihi longe videtur rectius,
Habitare, ubi nec te queam, nec principes
Offendere istos, nam domum me remini
Odisse vestram, cêdo, metui parcite.
(1080) Sed hi tua vellem nutrirentur manu,
Socerumque adires, ne genus cogat tuum
Migrare, nullam ferre qui noxam queant
Ias. Vix quîbo persuadere, tentandum tamen.
Me. Ergo novae mandabis uxori, roget
(1085) Blande patrem, ne indicat his saltem fugam.
Ias. Sane. neque hîc frustrabimur molimine.
Nam me hercule una est foeminarum foemina.
Me. Quîn & mihi partem ferendam sumere
Certum laboris. namque mittam munera
(1090) Olli, quibus nîl orbe clausum pulchrius,
Nil orbe pâr, praetenue contextu peplum,
Et fabrefactam auro coronam ductili.
Ferentque nati. iamque fanulum quempiam
Hûc ferre dona tempus est. O millies
(1095) Puella foelix, nacta talem coniugem,
[fol. D4r]
Mundumque talem, quem mei Sol maximus
Patris sator dedit suis nepotibus.
Hanc ecce dotem ferte foelicissimae
Pueri Creontis filiae, non illa, nec
(1100) Ridenda, nec temnenda capiet munera.
Ias. Cur haec profundis teque denudas sine
Fructu? satin peplis abundat regia?
Aurone sat? tu si sapis, serva tibi
Nam si me amabit, quod futurum existimo,
(1105) Ego rebus unus anteponar omnibus.
Me.,, Ah ne mihi, ne redde. placant munera
,, Ipsos Deos, ni vetere verbo fallimur,
,, Omnisque ab auro vincitur facundia.
Quae possidet, nunc fata reginae novae
(1110) Hac dote cumulant. A fuga porrò meos
Vita velim redimere, non auro modo.
Sed vos propinquas cum domos intraritis,
Hanc, cui pater connubio se iungere
Dignabitur, quae facta nobis est hera,
(1115) Orate, & exorate nati supplices,
Ut haereatis hoc apud patrem solo.
Dicetis has, cum dona tradetis, preces.
Etenim necesse est omnium vel maxime
Ipsam suis haec capere manibus munera.
[fol. D4v]
(1120) Abite quàm properrime, boni mihi
Redite rebus his patratis nuncij.
    Dextras amicas iungite. &c. Haec secum, usque ad illud sic filij.
    Expetite claudi. Misera. &c. Et haec secum.


SCENA SEXTA
Chorus.

Iam nulla mihi verò superest
        (1125) Spes vitae puerilis,
Nulla. ruunt in funera certa,
        Caecaque rerum nympha
Imponens redimicula fulva,
        Tristia fata reponet.
(1130) Et flaventia tempora cultu
        Cinget perniciali,
Tractans digitis munera dira.
        Persuadebit species,
[E 982] Atque ambrosius pepli fulgor
        (1135) Induere aurea serta.
Stygius sponsae resonabit hymen
        Pallentes apud umbras.
Praeceps Acheromta petet letho
        Inopinato misera.
[fol. D5r]
(1140) Tu vero non omne fausto
        Sponse generque potentum
Inscius exitium molire
        Natis, uxorique.
Deflenda tamen magis es mater
        (1145) Miserae mater misera
Prolis, quam thalami contempti
        Dolor exagitat iustus.
Nam praeter ius, praeter & aequum
        Aliam ducit Iason.


SCENA SEPTIMA

Paedagogus.   Medea.

(1150) HEra liberis ademptus est fugae metus.
[E 1003] Et ipsa dona fronte placidissima
Recepit orta de Creonte filia.
Pax filiis est intus ac securitas.
Med.         Ehem.
Paed. (1155) Foelicitatisne obstupescis nuncio?
Quur pallidas in terga reiectas genas?
Nec mea sereno dicta vultu suscipis?
Med.         Heû me.
Paed. Haec nunciatis haud videntur consona.
Med. (1160) Heu rursus, heu me. Ped. numquid infortunij
[fol. D5v]
Ignarus hùc apporto? num fallor, neque
Denuncio tam laeta quàm speraveram?
Med. Ut nunciasti cunque, de te nîl queror.
Paed. Quûr deijcis vultum, & rigas os lachrymis?
Med. (1165) Nimis hoc necesse est o senex, nam quae fero,
Ira deorum stolida conscivi mihi.
Paed. Animo bono sis. namque si servare vis
De te satos, sunt iuris etiamnum tui.
Med. Alios tamen mittam prius sub tartara
(1170) Ah misera. Paed. Sed non sola tu seiungeris
A liberis. Porrò ferendae leniter
Mortalibus clades & indignissimae.
Med. Ita faxo. tu vero domum te conferes,
[E 1020] Et, quibus opus, natis ministrabis meis.
    (1175) O liberi vobis patent haec moenia,
Patet aula regis, vestra quae sedes erit
Misera relicta matre, qua privamini,
Carebitisque semper. at vero mihi
Mutanda tellus, alia quaerenda est domus.
(1180) Nec vos beatos ante, nec tutos metu
Aspexero, nec gratulari regiam
Patri puellam, nec torum, nec nuptias
Novas licebit, ac tenere lampada.
    O temeritas infausta, qua sum perdita.
[fol. D6r]
Alimenta frustra parvulis ergo dedi?
(1185) Frustra editu vestro laboravi parens?
Graveisque Lucinae dolores pertuli?
[E 1032] At misera quondam spes alebam maximas.
Nam vos senectae pollicebar debili
Duo fulcra, fotoresque sperabam duos,
(1190) Vos & futuros arbitrabar, qui meum
(Quod munus aegris ultimum est mortalibus)
Componeretis funus olim mortuae.
Consumpta nunc spes omnis est. vobis enim
Orbata nunquam laeta vivam tempora.
(1195) Et vestra matrem non videbunt lumina
Deinceps. in aliam namque commigrabitis
Vitae figuram. Me quid intuemini
O pusiones. heû quid agito. foeminae,
Animi cadunt. retro fugit fiducia,
(1200) Cum filiorum blanda tueor lumina.
Haud quivero. consilia valeant omnia
Priora, mecum potius abducam meos.
Quid enim patrem laedens miseria prolium
Ipsi mihi bis tanta consciscam mala?
(1205) Haud fecero, consilia valeant omnia.
[E 1095] At quanta fers Medea? vis ludibrij
Hominibus esse caussa malevolentibus?
[fol. D6v]
Impune tantas si ferant iniurias?
Quae cogitas, audenda. sed fati reor
(1210) Hoc quoque tui est, quod verba nimium mollia
Admittis animo. vos domum concedite
Nati, ite, quem vero prophanum censui,
Ac nolo sacris interesse, hic viderit,
Ne pereat. haud me mea manus frustrabitur.
        (1215) Ah, ah,
Ne quaeso faxis anime. ne commiseris.
Permitte vivant, ne (nefas) interfice.
Quocunque fugiam, vivi erunt solatio.
Non faxo per Plutonios Alastoras,
(1220) Ut liberos illi meos irrideant.
Ac nos inultis opprimant iniurijs.
Pereant necesse est prorsus, hoc quando est ita,
Ego, quae sub auras edidi, dedam neci.
Haec facta nunc iam, infecta nec quisquam dabit.
(1225) Et iam caput cinctum corona, sat scio.
Peritque veste iam puella tinctili.
Sed nos viam nunc ibimus tristissimam.
Et tamen inibunt tristiorem filij
Missu meo, quos iam supremum affabimur.
(1230) Porrigite nostris dexteras amplexibus,
Porrigite proles. O manus charissimae,
[fol. D7r]
[E 1071] Atque ora nostris osculis gratissima,
O forma & o frontes honorae liberûm.
Non hîc, sed alijs este foelices locis,
(1235) Quae vestra vos mittet parens invisere.
Namque hîc pater foelicitatem sustulit.
O laeta facies, o cutis mollissima,
O spiritus verna rosa iucundior.
Ite, ite, nam me vester obtutus gravat,
(1240) Ac taedio est. vincor malorum pondere.
Videoque, quàm magnum nefas ausura sim.
Sed terga dant consilia. praecellit furor,
Atque ira multarum calamitatum satrix.
    Med. Alios tamen mittam. &c. Haec apud se.
    Ac nolo sacris interesse. &c. Sacra simulat ut Dido.


SCENA OCTAVA
Chorus.

SAepius acreis in verborum
(1245) Cecidi pugnas, queis quaesitum,
An foemineam fas sit gentem
Res inquirere. Sed enim nobis
Sunt Pierides etiam nostrae,
Quae nobiscum faciant verba,
(1250) Pectoribusque instillent aliquid.
[fol. D7v]
Paucas tamen has est reperire,
Queis sapientia non aliena,
Seque Camoenae non invideant.
Haec porro sententia nostra est:
(1255) Quibus haud proles obtigit ulla,
Nec stirps unquam conspecta sua est:
Hos fortuna potiore frui.
Nam sive boni sint, sive mali,
Iucundamque parentibus agitent
(1260) Vitam nati, seu lachrymosam:
Omni prorsus qui prole carent,
Nec progeniem vidêre suam,
Multis degunt vacui curis,
Multusque labos his exemptus.
(1265) At quibus est natorum germen
Dulce domi: continuis tota
Video curis angi vita,
[E 1102] Primum ut honeste nutriant illos,
Et rem lautam à morte relinquant.
(1270) Altera vero genitoribus est,
Qua torquentur, sollicitudo,
Dignis indignisne laborent.
Namque haec incertissima res est.
Postremam nunc commemorabo
[fol. D8r]
(1275) Hominum cladem, nec eam minimam,
Qua cum res iam parta sat ampla est,
Cum iam corpora, teneraque genae
Pube decorae, spes ingentes
De se concivere. sed illos
(1280) Subitus casus, lethumque repens
Et spem cassam velut ungue secat.
Quo pertinuit tandem Superos,
Cum sint aliae nimium multae,
Sollicitudinis hac quoque clade
    (1285) Mortales miseros onerare?


SCENA NONA

Medea.

SOllicita dudum maneo, quid casus ferat,
Comites, in aula quique sit rerum status.
Quid? non ministrum conspicamur Iasonis?
Ut spiritum vix ducit: & cuiuspiam
(1290) Novi mali videtur esse nuncius?
Continue

ACT▶ V▶    SCE▶ I▶
Nuncius.

O Quae nefandum perpetravissi scelus
Medea fuge, fuga saluti consule
Celerrima, velisque remisque utere.
Quin & rotis auferre terrestri via.
[fol. D8v]
Med. (1295) Quae caussa mihi sit tam repentinae fugae?
Nun. Cecidit tuis & nata regalis modo,
Et rex venenis ipse praesentissimis.
Med. Pulcherrime narras, & hinc iam denique
Iunctissimos, de meque meritos optime
(1300) Inter, loco ponêre mihi non ultimo.
Nun. Quid ais? satin sana es, nec atra percita
Bili? domum quae regiam confuderis
Totam miseria, morte, luctu, lachrymis,
Etiamne gaudes audiendo nuncio?
Med. (1305) Haud deest mihi nunc, quod tibi respondeam.
Sed perge amabo, nec mihi succenseas,
Dîc ut perierint. namque fuero laetior,
Quanto peremptos tristiori funere
Narrabis exhalasse sontes spiritus.
Nun. (1310) Postquam tuorum pignorum germem duplex
Advênit, accessitque sponsai domum
Cum patre: qui tuam dolebamus vicem,
Herilibusque qui movebamur malis,
Persensimus, multusque nostras occupat
(1315) Mox rumor aureis, te tuo cum coniuge
Pacem reconciliasse vos inter bonam.
Gaudemus, ac mulcemus, alius florida
Aureo capillo capita tangens liberûm
[fol. E1r]
Alius manus. quin ipse eos prae gaudio
(1320) Ad faeminarum persequor conclavia.
Ast illa, quae nunc colitur à nobis hera
Pro te, priusquam conspicaretur iugum
Stirpis tuae, laeto maritum lumine
Lustrare, sed mox pressit oculos atque humi
(1325) Defixit, & collum retorsit lacteum,
Natos patri indignata comites ingredi.
Quam reprimit verbis Iason mollibus,
Irasque sedat, ac profatur talia:
    Mea lûx, amicis ne velis esse aspera?
(1330) Facessat ira, neu caput reflexeris.
Illos amicos quos putat coniux, puta.
Nec dona, quae mittuntur, aspernabere.
Quin & Creontem precibus inflectes patrem,
His ut fugam nostra remittat gratia.
(1335) Haec dixerat. cui tanta propter munera
Vix compos animi nil Creontis abnuit.
Aberant emim haud longe vir & nati domo,
Quum nupta missis induit se vestibus.
Quas barbara distinxerat textrix acu.
(1340) Flavas corona deîn comas amplectitur,
Speculoque discernit capillos splendido,
Umbramque gaudet contuendo mortuam.
[fol. E1v]
Mox se levat, totamque lustrat regiam,
Niveumque molli librat incessu pedem,
(1345) (Heu laeta nimium) saepe totum sustinet
Cervice recta corpus, & circumspicit.
Exinde vero cerneres spectaculum
Horribile. nam mutat color se pristinus,
Nec recta iam profert gradûs, artûs tremunt.
(1350) Quin membra terrae illideret, si non foret
Illapsa solio proximo. conspexit haec
Famulans anus, dominamque collapsam rata
Vel Pânos ira, vel dei cuiuspiam
Alterius, altum plangit. at postquam videt
(1355) Albam labris se ferre spumam lividis,
Nec sanguinem superesse, qui tingat cutem,
Oculique retro pupulas converterent:
Tum magnus autem planctus edi coeptus est.
Ululare dixes verius, quàm plangere.
(1360) Aliae petunt genitoris ex templo domum,
Aliae novum cursu maritum quaeritant,
Ut coniugis de clade fieret certior.
Densis tremit sub pedibus omnis regia.
Cursorque quidam praeter alios mobili
(1365) Planta valens, pertulerat atrox nuncium.
At iam puellae vox negatur libera.
[fol. E2r]
Oculi gravescunt. sed tamen corpus levat.
Testans gemendo diritatem maximam
Oppressa gemina clade. Iactatur vorax
(1370) Vulcanus ex feralis auri circulo,
Qui cingit apicem. texta vero candidos
Induta consumunt puellae musculos
Miserrimae, procurrit ardens sedibus,
Quassansque crineis hûc & illuc fumidos.
(1375) Excutere pestem cum corona nititur.
Sed nîl agit. namque haeret aurum pestilens.
Quantoque motatur magis, tanto feri
Tolluntur ignes altius, tandem solo
Acerbitate victa nimia concidit,
(1380) Haud facile cuiquam nisi parenti agnobilis:
Nec enim status iam luminum depraenderes,
Nec frons erat manifesta. summo vertice
Destillat atris ignibus mixtus cruor,
Carnesque malarum fluunt ex ossibus,
(1385) (Res dira narratu, sed aspectu magis)
Haud aliter ac sudata pinu lacryma.
Tanta venenum vi latens infeceras.
At nos refugimus mortuam contingere
Omneis, docente illîus infortunio.
(1390) Sed ipse veniens cladis ignarus pater,
[fol. E2v]
Contagij securus, ad natam miser
Provolvitur, planctusque funebreis init,
Ac mulcet illam amplexus, affaturque ita:
    [E 1208] Quî te deorum perdidit tali modo
(1395) Mea nata? quod te numen invidit mihi?
Et me sub extremo senectae termino
Orbavit? ego, non tu, sepulcro debeor.
Utinamque tecum nata possim commori.
His ubi querelis defatigatus Creon,
(1400) Artus seniles niteretur tollere,
Peplis adhesit, sicut hederae reptiles
Ramis adhaerent arboris Phoebeïae.
Tum visa demum forma luctae flebilis,
Erigere lassus genua conatur pater,
(1405) Patrem moratur nata. si vero paret
Adhibere vim, totum miser dilancinet
Infrusta se, carnem revellens ossibus:
Vix abstitit tandem, sed impar iam malo,
Mox in Notos diffudit extremum halitum.
(1410) Ergo iacet cum prole longaevus pater:
(Lachrymanda res) at tu quidem, si me audies,
Celerabis hinc aufugere quàm longissime.
Ni feceris, mox talionem senties.
    ,, Experior umbram posse res mortalium
[fol. E3r]
(1415) ,, Recte vocari. quique nostram praedicant
,, Foelicitatem, sapere vulgo crediti,
,, Quid splendidis orationem vestiant
,, Mendacijs, hi sunt mea stultissimi
,, Sententia. foelix enim mortalium
(1420) ,, Nemo trahit vitalis aurae spiritus.
,, Sed est hìc illo forsitan foelicior,
,, In quem minus sit saeva, cui parcat magis
,, Fortuna. foelix iure nemo dicitur.


SCENA SECUNDA
Chorus.

APparet hanc irata lucem numina
(1425) Iasoni factura multis lugubrem
Merito malis. At tu Creontis filia
Miseranda, te deflemus, in Plutonia
Quae regna migras, genere crudelissima
Lethi luens* Iasonis connubia.


SCENA TERTIA.
Medea.

(1430) HOc restat unum, liberis letho datis
Comites, ut huius deseram maturrime
Fines soli. nec convenit me desidem
[fol. E3v]
Inimiciori dédere necandos manu.
Pereant necesse est. idque vitari nequit.
(1435) Ergo trucidem quae sub auras edidi.
    Quin temet armas anime? quin accingeris?
Cessasne perpetrare? patratu quidem
Horribile facinus, sed quod atrox imperet
Necessitas? ferrum arripe infoelix manus,
(1440) Appraende gladium, solve natis carceres,
Fac lugubreis ad mortis animae pervolent
Metas, quid autem terret? obliviscere
Peperisse quaeso. finge paulisper meos
Non esse natos, hoc brevi saltem die.
(1445) Deîn flebimus. Quamvis enim nostro cadent
Mucrone, sunt me ipsa mihi chari magis.
Sed vindicans iniurijs hostilibus
Miseros necabo misera mater liberos.


SCENA QUARTA
Chorus.

TEllus o, rapidique Solis orbis,
(1450) Telluri nova largiens quotannis
Rerum semina, qui facem coruscis
Illustrem radijs per universa
Convectans, sub utroque quicquid axe est,
[fol. E4r]
Tot terras populosque contueris,
                        (1455) Despice quaeso,
Matrem despice perditam, priusquam
Natis attulerit necem cruentam.
Nam te commemorat suae parentem
Stirpis. sed manibus genus Deorum
(1460) Humanis violarier nefandum.
Ergo iras cohibe pater, coerce
                        Pectora saeva.
Caedes exime de dono scelestas
AEetae, Iovis o benigna proles,
(1465) Qua nil pulchrius intuetur ingens
Mundus, Tisiphonem duasque pelle
Germanae simileis suae sorores,
Ne partus pereant, tuumque dium
                        Prospice semen.
(1470) Et te Cyaneas inhospitaleis
Quorsum pertinuit subisse Colchì?
Ut post mille pericla, mille casus,
Hîc natos patria procul necares?
O crimen grave, parricidiali
(1475) Lethum sponte suis manu parantem
                        Stringere ferrum.


SCENA QUINTA
[fol. E4v]
Pueri.   Chorus.
HEu quo feror? qua matris evadam manus?
Alt. Ignôro mi germane, nam nulli sumus.
Cho. Audisne clamoris sonum?
(1480) Ah, misera, quae te sors agit
Fatalis? accedam prope.
At at, videtur in necem
Ferri suorum viscerum.
Pue. Nunc, nunc opus, nunc ferte populares opem.
(1485) Iam proximi, iam pene sub ferro sumus.
Cho. Tu nata saxo pectore ferreo
        Videris esse praedita,
Quae nil merentum germina pignorum
        Spontanea vellas manu.
(1490) Unam audio, sed numine percitam
        Iunonis osae pellicem,
Unam priori tempore foeminam
        Inò duorum parvula
In filiorum corpora lugubri
        (1495) Armasse ferro dexteram,
Post se marinis piscibus edito
        Misisse de saxo dapem,
Nec post duarum crimina caedium
        Voluisse vitam ducere.
[fol. E5r]
(1500) O fons cruentis funeribus scatens
        Cum prole pennata Venus.


SCENA SEXTA
Iason.   Chorus.

VOs, quae propinquae statis hîc o foeminae,
Monstrate nobis sceleris autorem gravis
Medeam. etenim scire vos existimo,*
(1505) An hisce tectis lateat, an profugerit.
[E 1296] Nam se specu telluris imae clauserit,
Aut aërem pennis necesse invaserit,
Nullas velit si regiae poenas dare.
An credidit se post Corinthi principes
(1510) Letho datos, posse ultionem evadere
Tantae domus? sed non eam tam perdere
Festîno, quàm lethi periclo liberos
Eximere. poenas his dabit, quorum ultio est,
Sed chara veni ne perirent pignora,
(1515) Dum matris ob delicta plectunt liberos
Hi, qui Creontis sanguine attingunt domum.
Ch. Ah miserior quàm rêre. non haec diceres,
Rerum tuarum si statum cognosceres.
Ias. Quid? an & mihi mortem minatur pessima?
Ch. (1520) Nati tui periere materna manu.
[fol. E5v]
Ias. Hem. perijmus, si vera sunt quae praedicas.
Ch. Ceu nulla iam sint, sic habeto pignora.
Ias. Intra parietes, an trucidavit foris?
Ch. Portam recludens gemina cernes funera.
Ias. (1525) Porrigite claves, in seras immittite,
Properate famuli, cardines dissolvite,
Spectare prolem liceat, illam plectere.


SCENA SEPTIMA
Medea.   Iason.

QUid has arietas, ceû velis evertere,
Portas ab imo funditus vulsas solo,
(1530) Caesamque sobolem, meque ferro fortiter
Usam requirens? parce. nam si colloqui
Desideras, affare. non tanges manu.
Talem dedit currum patris Phoebus pater,
Ex hostibus quo saepe medijs auferar.
(1535) Ias. O mulier odijs omnium dignissima,
Hostis deûm mortalium acerrima,
Mea maxima vero, tuis quae partubus
Natis meis inflixeris ferrum parens,
Me ut perderes, & perdidisti funditus.
(1540) Et tanta post flagitia Solis lampadem
Terramque contemplâre. Di te coelites
[fol. E6r]
Perdant. At ego me sapere nunc demum fleo,
Tunc fateor insanisse, cum tantam luem
Patris ab domo, terraque ductam barbara
(1545) Mecum Pelasgis finibus nave intuli
Te, quae patrem, quae prodidisti patriam.
Adeo tuum armavisse genium numina
In me videntur fratre quae caeso (nefas)
Indigna nostrae facta navis sarcina es.
(1550) Sic auspicata es. iuncta nobis postea
Taeda iugali, facta natorum parens
Ex me duûm es, quos sustulisti nuptijs
Offensa nostris. Quae pelasgi sanguinis
Auderet hanc immanitatem foemina?
(1555) Et te tamen Graijs puellis praetuli
Cunctis, leam non foeminam dignans toro,
Qua Scylla non immanior Trinacria est.
    O nuptias semper mihi deflebileis.
Sed mille te nil laeserim convicijs,
(1560) Tam pervicaci mente te natam scio.
    Abi scelesta, cede trux venefica.
Auferre. fuso tincta prolis sanguine.
At me meis ingemere fatis admonet
Nimius dolor. qui nec iuvabor regio
(1565) Quidquam toro, nec qui meo sunt semine
[fol. E6v]
Creti, meaque huc usque nutriti manu,
Hos quîbo vivos alloqui, sed perdidi.
Me. Responsione hîc uterer longissima,
Ni sciret altus Iupiter, quae senseris
(1570) Benefacta de me, quidque contra feceris.
At non erat fatale, sed ne aequum quidem,
Ut cum mei legitima sprevisses tori
Coniugia, dulcem deinde vitam duceres,
Immunis offensae omnis, insultans mihi.
(1575) Aut ut tyrannus, vel tyranni filia
Impune me; natosque terra pellerent.
    Porro leaenam me licebit nomines,
Monstrumve Siculi si placet Scyllam freti.
Etenim voluntati tuae obstruxi viam.
(1580) Ias. Nec tu cares moerore, cladis particeps.
Me. Verum, sed haud ridere te: id vero meum
Lenit dolorem. Ias. Matris o nati malae.
Me. Nati paterna perditi vesania.
Ias. At non iacent mucrone desecti meo.
(1585) Me. Sed nuptijs, tantoque contemptu mei
Sunt perditi. Ias. tantine fecisti torum?
Me. Parvamne censes foeminis iniuriam
Hanc aestimari? Ias. Censeo quae sint probae
Ac temperantes, sed tibi quid non malum est?
[fol. E7r]
(1590) Me. At hi iacent, quod tu dolebis maxime.
Ias. Dirae tibi umbrae semper, ultricesque erunt.
Me. Novêre divi, unde orta prior iniuria.
Ias. Animum tuum novere detestabilem.
Me. Odiosus est sermo mihi dudum tuus.
(1595) Ias. Et mihi tuus, sed quod rogabo, ne nega.
Me. Haud abnuam, si facile praestari potest.
Ias. Sine me meam prolem sepulchris condere.
Me. Pol haud sinam. namque ipsa tumulo contegam
Iunonis in templo Dearum maximae,
(1600) Ne quis revellens busta nostrorum hostium,
Irrideat. festumque terra Zisyphi
Solenne, ritus & relinquam debitos,
Queîs expiem caedis nefandae crimina.
Mox arva prisco culta visam Erechtheo,
(1605) Utarque tectis AEgeï Pandione
Claro fati. Tu morte vero concides
Atroce, sed factis tuis dignissima,
Argûs scelestum fragmine oppressus caput,
Thalami mei post exitum illaetabilem.
(1610) Ias. At te illorum perdat Erinnys,
Iustaque fusi sanguinis ultrix.
Me. Quis deus audit fraudatorem
Hospitij, & iurisiurandi?
[fol. E7v]
Ias. Ah impura lues natorum.
(1615) Me. Concede domum, sepeli nuptam.
Ias. Sed gemina mihi prole carendum.
Me. Nondum luges, sed lugebis
Senior. Ias. O charissima proles.
Me. Matri non tibi. Ias. Caesíne etiam
(1620) Chari? Me. Te laesura peremi.
Ias. Heî lingua mihi suaviloquenti
Opus est, ut, quos genui, amplectar
Natos. Me. Nunc illos alloqueris
Sero, quos olim repulisti.
(1625) Ias. Per te superos oro, teneram
Permitte semel mulcere cutem.
Me. Haud licitum, nunquam exorabis.
Ias. Audis Iupiter, ut reijciar.
Audis quae faciat scelerata,
(1630) Quae mihi sparsa leaena suorum
Sanguine? Quantum tamen (heu) possum
Plango meos, ac lugeo natos,
Testans numina magna Deorum:
Ut veter ac longe arcear abs te,
(1635) Ne, quos ipsa trucidavisti,
Contingere, nec condere terra
Vitae cassos lumine possim,
[fol. E8r]
Quos ego nunquam de me genitos
Cernere debueram, si sub te
    (1640) Fuerant sic interituri.


SCENA ▶
Chorus.

VArie Iupiter hominum fata
Dispensat. praeter spem multa
Eveniunt. sperata negantur.
Contra, quae minime sperâris,
His Di superi fecere viam.
Quod confirmat tuus AEsonide
    Casus, miserandus & hosti.
Continue
ERRATA
A .3. facie .1. pro spreta lege spreti    A.8. g,
.1. Pro esse lege iste. B .4. fa .2. pro peccantem lege
precantem. D .2. fa .2. pro Dexteras lege Dextras.
ULTRAIECTI
EXCUDEBAT HARMAN-
nus Borculous Anno à Christo* na-
to M. D. XLIII.
Impensis I. C.

[fol. E8v]
[Drukkersvignet]
Cum Gratia & Privilegio Cae-
sariae Maiestatis.
Continue

Tekstkritiek:

fol. A3r Spreti er staat: Spret (zie Errata op fol. E8r)
vs. 2 milite er staat: milite.
vs. 144 ignara er staat: ignarae
vs. 185 iste er staat: esse (zie Errata)
vs. 286 docta er staat: dosta
vs. 396 precantem er staat: peccantem (zie Errata)
vs. 1040 Dextras er staat: Dexteras (zie Errata)
vs. 1429 luens er staat: Ivens
vs. 1504 Medeam er staat: Medean
fol. E8r Christo er staat: Chisto