Bernard (Barend) Fonteyn: Fortunatus beurs en wensch-hoedt. Amsterdam, 1643.
Met het vervolg Fortunatus soonen, op en onder-gangh (1643)
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton028890 — Ursicula (KBH) — Google Books (UBL)
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue
[fol. A1r]

Dr. B. FONTEYNS,

FORTUNATUS

Beurs en wensch-Hoedt.

BLY-DROEF-EYNDEND SPEL.

Gespeelt op de Amsterdamsche Schouw-burgh.

[Gravure: scene uit het spel]

t’AMSTERDAM, Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn.
___________________________________________________
Voor Dirck Cornelisz. Hout-Haeck, Boeckverkooper op de
Nieuwe-zijds Kolck Anno 1643.


[fol. A1v: blanco]
[fol. A2r]

Aen den

LESER.

DAt de onderwijsinge, door geschicht-boecken, waer of onwaerachtigh, den mensch tot leeringh’ sijn streckende: is ons’ vooroudren bewust geweest; hebben derhalven veel Geschicht-schrijvers verscheyden doen prenten; onder anderen dit alder-geringhste en onwaerschijnlijxte: by my in eenige ledige uuren over loopen, ’t selvige door verdeelinge in smal-deelinge, op maet’ gestelt, geensins, my, aen de geschiedenisse vast te binden; in tegendeel, by en of doende, nae behagen. En alsoo in eenige geen waerheyt, als in dese: heb ick goet gevonden te minderen of meerderen: hoopende uyt dese geringe bloempjens, soo veel sappigh vocht, voor de yverige bytjens te bekomen sal sijn, als die van meerder luyster schijnen; verwachtende het voordeel van voorsichtige wijsheyt, welcke wijsselijck, van de oude Wijsen, voor gestelt wordt, den mensch, het noodighst, als den waerachtigen oorsprongh om wel te leven, de begeerlijckheyt des tijdelijcx te onderdrucken, en soo te stutten Ziels en Lichaems val. Den inhoud ick u voor oogen stelle, doch kort verhael: gelief u meerder? doorsnuff’le het geschicht-Boeck in onse tael beschreven. Het verdeelen in tween geschiet sonder hinder van sijnen beschrijver; en dat ick het nae mijn gevoelen herstelle, sal niet ten quade genomen werden, vermids vele schrijven het gene de Oude geschreven hebben (men schrijft nu niet, of ’t is geschreven) noch ’t werd hun geen schan- [fol. A2v] de gerekent; wiens namen, om u niet meê te beswaren, voor by sal gaen. Het sal u vreemt duncken, niet sonder reden, dat ick in korten tijd soo veel jaren over loope; in soo veel Coninghrijcken verschijne, de eene uur hier, nu daer, my vertoone: met belydenisse tegens de stellingh van een goed bly-eyndend’ spel te wesen, wiens wercken in de uuren van vier en twintigh behooren of te loopen; verschoone my alhier met den alderoudste, en insonderheyt met onsen Plautus, als mede Terentius, soo in blye als droef eyndende spelen, de voornaemste. Dat de reysen in verscheyde Rijcken in een oogenwenck geschieden, komt, alleen door de onuytsprekelijcke macht van de Wenshoed: dat den leser (den Dichter, wiens vryheyt beneven den schilder in soodanige groot is) gelieve toe te geven. De Beurs ick hier by voegh, wiens op-gangh tot onder-gangh: wiens geluck in ongeluck door dese mijne (van verscheyden, voor heen meermael afgebeden, doch langh geweygerde) in druck gestelde deelen, het eynd aenwijsen sal’, wiens mis-slagen en slechte regelen by u verschoont en in ’t goede genomen sijnde, sult hem vinden
Altijdt den uwen
B. FONTEYN.


[fol. A3r]

KLINCK-DICHT,

Toe-ge-eygent de Heer

Dr. BERNARDUS FONTEYN.

ICk die genoegingh sou, en gunst willen bewijsen,
Soo Aganippes vloet mijn pen vervochten wou:
Of dat ick maer genoot de dampen van dien dou,
Om varsen mijn geheug, tot lavingh, of tot spijsen;
    (5) ’k Sou my by u FONTEYN op Helicon doen rijsen,
    Alwaer men vloeyen siet, de stroomtjens van u vliet,
    Ia selfs de Musen al geneyght tot u gebiet
    Die staegh u rijm, en lof uyt juygen ende prijsen.
Dat ick een druppel dan van u FONTEYN genoot,
(10) Daer ghy het ongeluck en luck meê gingh besprengen,
’k Begraefden ’t schrale duyn, ja rotsen woest en bloot,
    Ick weet Apollo sou ’t gebieden, of gehengen
    Te prijsen uwen lof, soo ver des Hemels boog
    Van d’Aerde sich verheft in ’t midden recht om hoog.
Mr. Iacob Block.
__________________________________________________

RYM-GAEF,

Op de geluckige en ongeluckige

FORTUNATUS,

Door de Heer

BERNARD’ FONTEYN.

DE vuyle spin uyt mirt, uyt blom, en groene kruyen
Suyght haer Venynigh gift met yver wonder ras.
De gauwe Byë, bevreest voor ’s Winters stuyre buyen,
Vind in dit selfde groen haer honich, dou, en was.
(5) Uw’ Fortunaet, uw’ bloem opspruytend’ in dees tijen;
Sal menigh bitse steeck, van botte spinne lijen.
    ’t Venijn sijn leven rooft, en doet Cassandra strijen,
(Met beyd’ haer soons daer na) en worst’len met de dood.
Men siet de schelmse knechts naer helsse afgrond glijen,
(10) En Agrippijn, van Lief, van Beurs, van Hoed ontblood;
’t Geeft yder wonder, oock ’t geen Meso-matto seyt;
Maer meest om’t soet gerijm gemenght met geestigheyt.
A. Fonteyn, vander Mye.

[fol. A3v]

EER-GAEF

Op ’t Spel van

Fortunatus, Beurs en Wensch-hoedt.

DE (Rijmen in dit Boeck,) sijn van FONTEYN beschreven,
Dies uyt Apolloos bron, sijn Hipocrene straelt,
Waer door hy op een Nieu, doet Fortunatus leven,
Wiens luck dat ebt, en vloeyt, nu rijst, en dan weer daelt.     T.G.
_______________________________________________________

Op-schrift op het Spel genaemt

Fortunatus Beurs en Wensch-hoedt,

Van den Hoogh-gheleerden

Dr. BERNARDUS FONTEYN.

APolloos kint vertoont ’t bedriegelijcke wesen
Van d’onstandvaste Vrouw, als sy geeft Beurs en Brief
Den ed’len Cypriaen. d’ Een d’armoed’ komt genesen,
d’ Aar dood hem door ’t venijn, in weelde, met sijn lief.
(5) Hoe aerdigh hy ’t uyt beeld, en oppronckt als het leven,
Soo is sijn kunst om sunst: mits dien hy niet vermagh,
Ampeed’ noch Andoloos, het leven weer te geven,
Door Godd’lijck Artsenij, genomen op een dagh.     Me cecinit.   M. Croock.
_______________________________________________________

Vereeringh aen den wel-ervaren Medicijn,

Dr. BERNARD’ FONTEYN;

Op sijn Spel, van Fortunatus Beursjen.

        IK had mijn slaep nogh naulix uyt,
        Of’t koor van mijn gedaght ontsluyt;
        Ik vind’er vol op in gebraght
        Het geen de Wereld meest betraght,
        (5) Maer als ik reghte kennis kreegh,
        Soo was ’t een Beursjen vol, en leegh;
        Ik had wat; en ik had ook niet,
        Maer! mits ’t gedaght op Doctor schiet
        Soo tref ik uyt de niet een wat,
        (10) De gelde-lose Beurs vol schat,
        Een schat, welk alle Man niet heeft,
        Maer die den Godt Apollo geeft.
        Nu Leser! vat mijn meningh wel,
        ’k Meen Doctors Fortunatus Spel.             I. H. Krul.


[fol. A4r]

KORT BEGRYP,

Van ’t

EERSTE DEEL.

DEn Edelen Fortunatus met Vrou en Kinderen, uyt Graeffelijcke Zaet, van Coninghlijcke stam, in armoê vervallen, vertreckt; op hoope van ’t geluck, in vreemde Landen. Boswaert in gegaen, doolt van de wegen: waer de Godin Fortuna hem begiftight met de Beurs, en door de Voorsichticheyt ten Bossche uyt deê brenghen. Een weynigh veerder, ontmoet hem den arm-edelen Leopoldus, aen de welcke hy versoeckt, met hem te reysen van waer hy gekomen is; hier in verwillight: trecken na Constantinopolen, om den jonghen Keyser te sien kroonen. Ter Herbergh’ gekomen zijnde, wert, des nachts, van sijn geluckighe Beurs berooft; doch van Leopoldus gevonden: hem weder behandight: weshalven verblijd, volgend’ sijne beloften, vereert aen Lesbia en Meso-matto vier-hondert Croonen. De overvloet sijns geldt, maeckt, Mala-testa, den voorigen dief, stouter; de kamer open doende, krijght de Beurs: maer niet de rechte, wert van Leopoldus den hals afgesneden, en in de Put gedragen: dies sy vluchten. Het Asiaense land door-reyst hebbende; komt in Babylonia op’s Keysers Hof, waer hy bemint, en vriendelyck ontfangen wert: de Schatten voor hem geopent; den Wens-hoedt van den Soudaen op sijn hooft gestelt sijnde: werdt door hem wegh gedraghen. Den Keyser vergramt, sendt af Ghesanten tot Famagusta in Cyprus, om het Iuweel: hunne eys ontseyt, behanden hem een Brief, waer door hy, en Cassandra van’t leven scheyen: nae-latende, haer twee Soonen, dese onwaerdeerelijcke schatten, met uyterste-wille, gemeen te sullen blijven. Ampedo tot rust genegen, behouwt den Wens-hoedt; Andolosia de nimmer ledighe Beurs: waer mede hy, met Mesomatto sijn dienaer, treckt naer Engheland en sich ten dienst begeeft onder den machtighen Coninck van Groot-Brittanien.


[fol. A4v]

Spreeckende Personagien.

Fortñs.: Fortunatus, Edelman in Cyprus.
Cass.: Cassandra, Huysvrouw van Fortunatus.
Amp.
And.     		: Ampedo
: Andolosia		 } Soontjens van Fortunatus en Cassandra.
Fort.    : Fortuna, de Godinne.
Pro.: Providentia, de Voorsichtigheyt.
Bel.: Bellisarius, wel eer Overste der Romeynen, nu een blind bedelaer.
Dio.: Dionysius, eertijds Coninck van Syracusen, nu een Schoolmeester.
Per.: Perseus, voor dees Coninck van Macedonien, nu een Smit.
Chri.: Christophorus, voor heen Paus van Romen, nu een arme Munnick.
Sua.: Suadocopus, eertijds Coninck van Moravien, nu in ballingh met drie Prinçen.
Leo.: Leopoldus, een arrem out Edelman.
Mala.: Mala-testa, een Waert tot Constantinopelen.
Char.: Charinus, een out arrem man, Vader van Lesbia.
Syr.: Syra, Huysvrouw van Charinus.
Les.: Lesbia, de Dochter van Charinus en Syra.
Meso.: Meso-matto, de Vryer van Lesbia.
Sou.: Soudaen, Keyser van Turckyen.
Mar.: Marcholandus, den Admirael, en Gesant aen Fortunatus.
Hal.: Halybata, den grooten Visier in Turckyen.

’t Tooneel over al.

Continue
[fol. B1r]

FORTUNATUS

Beurs en wensch-Hoedt.

EERSTE BEDRYF.

Fortunatus, Cassandra, Ampedo, Andolosia.
CAssandra, ’t ongeluck heeft ons ghetreft soo seer,
    Als ’t luck uw Ouderen verheven had, wel eer,
    Doen sy in Hoofsche pracht, en wellust; t’saem besaten
    Het Graefschap Larganube, in voortijd nae-gelaten,
    (5) By den Ligornsche Vorst. Uw’ Moeder uyt het bloed
    Van Konincklijcken stam. Uw’ Vader op-gevoed
    By sijn Groot-vader, en niet minder van af-koomste,
    Vermids hy Hertogh was, doch van de alder-vroomste
    Ridders, die ’t heyligh’ Land oyt sloegh met blancke stael.
    (10) Herdenckt uw’ voorge staet, en hoe ghy nu ten dael
    Gesoncken zijt met my, en dees ons lieve kind’ren.
Cass. De ondergangh van staet, mach my soo seer niet hindren;
    Als my het scheyde krenckt, van u, mijn waerde ziel.
    Noyt swaerder tijdingh op mijn ted’re boesem viel,
    (15) Dan doen ghy gaeft aen my te kennen, dat ghy soecken
    Woud elders uw Fortuyn, en dat in sulcke hoecken,
    Daer noyt het Christen bloedt wert eenigh goet gedaen.
    Ick bid’ bedenckt u Lief, siet uwe kind’ren aen,
    Soo ghy ’t om my niet laet: laet het te minste om desen.
Fortñs. (20) Dat ick van haer vertreck, sal tot ons vordeel wesen.
    Wanneer ick by my self eens rijpelijck doorgrond’
    Ons sobre staet, meent ghy niet dat dees diepe wond’
    My innerlijcke smart, en aen het hert komt knagen?
    Of als ick overpeyns ons afkomst’, en die dagen
    (25) Die weeld’righ sijn vergaen; voorwaer mijn ziel gelooft,
    Dat ick veel liever van het leven waer berooft,
    Of in een ballinghschap mijn jaren te verslijten,
    Als in mijn Vaders stad ’t geknaegh en stadigh bijten
[fol. B1v]
    Des kanckers die mijn hert, en breyn gedurigh krenckt
    (30) Te lijden, ach! mijn vrouw; mijn waerde, ’k bid bedenckt,
    Bedenckt u wel, terwyl wy neder sijn gesmeten
    In armoede en ellend’ mijn lief wie kan het weten
    Waer ons geluck noch schuylt? heeft ons Fortuyn geplaeght,
    Misschien Fortuna weer ons luck ten Hemel draeght,
    (35) En offert aen haer goo’n, die ons hier namaels gunnen
    Staet, Rijckdom, pracht en eer. Heeft sy u en my kunnen
    Neffens ons oud’ren slaen, waerom sou sy soo seer
    Ons soontjens, u, en my nu niet verrijcken weer?
    Vertrouwt haer alle goet, set aen d’een sy u vreese
    (40) Aen de ander sal’t geluck soeter als ’t vreese wesen.
Cass. ’t Geluck leydt wyd, en syd, den mensch al eer hy ’t vind,
    Laes! met de dood bekoopt. Fortñs. Die ’t sich niet onderwind
    Te soecken met gevaer, en sal ’t niet licht genaecken.
    Ghy weet mijn waerde vrouw, hoe dat voor alle saecken,
    (45) Een Edelman als ick met arremoed belaen,
    Sou voor de Helsche poort, self om een proye gaen.
    Wanneer ick u aenschouw, en dees mijn waerde kind’ren,
    Dunckt my dat duyvel, dood, noch geen spoockjacht kan hind’ren.
    ’t Is om u dat ick’t doe, en om haer dat ick sloof.
Cass. (50) Lief Fortunate; Lief, u seggen ick geloof;
    Maer bid soo’t doenlijck waer, by my te willen blyven.
    Ick soeck geen pracht en prael, wy sullen meer beclijven,
    Hier in eenvoudigheyt, soo wy te vreden sijn,
    In ons verschoven dack, als in een yd’le schijn
    (55) Van Rijckdom, en van pracht; geluckigh sijn de menschen,
    Die in haer kleyne staet, geen grooter staet en wenschen,
    De staet baert sorgh, en anxt, en hier uyt weer ontstaet
    Bedrogh, die d’hooge staet daer nae ter neder slaet,
    Soo datmen door de staet, en Rijckdom meent te vangen
    (60) Glory, maer laes! een strick, waer datmen in blijft hangen,
    Dus lief beraed u wel, eer dat ghy van my scheyd.
Fortñs. Dat ick gesproken heb sal blijven vast geseyt,
    Dus in mijn voorneem lief, ’k bid wilt my niet beletten.
    Al ’t geen besloten is by Gôon, sy niet hersetten
[fol. B2r]
    (65) Volgens de oude spreuck, dat d’een den eenen tijd
    Tot rusten is gestelt, den ander tot den strijdt:
    Dies is hier niemant die sijn onluck kan verhoede
    Noch niemant weet waer sijn geluck leyt te vermoede;
    Fortuyns rad draeyt geswint, geswindheyt breeckt ’t gesicht,
    (70) Soo dat niet opentlijck ’t geluck staet in het licht:
    Maer in de duysternis, en doet die geene spoecken
    In donck’re hoolen, die ’t geluck op aerde soecken,
    En-nae ’k my self bevind’ soo dunckt my dat ick ben
    Van die, die de Fortuyn, noch eens verheffen ken.
Cass. (75) Het schijnt dat ick niet sal met smeken u bewegen.
Fortñs. Cassandra, ’t ziltigh nat wilt van uw’ wangen vegen,
    Uw’ oogen drooght van douw, daer sy meê sijn belaen.
Cass. Ick ben, mijn waerde Man, soo seer met u begaen,
    Hoe wel ick arrem ben, als immer een op Aerde
    (80) Wiens schat ontelbaer is; ghy zijt mijn ziel, mijn waerde,
    Mijn eenige vermaeck. Fortñs. Mijn Vrouw, ’t moet nu soo sijn.
    Voor ’t laetst geef my een kus. Vaert wel. Cass. Het hert van mijn
    Beklemt, mijn liefste lief, doch nu het soo moet wesen,
    Soo laet het dan geschien. Komt, kust noch eenmael desen
    (85) Die onder ’s Moeders hart gedragen sijn door u.
Fortñs. Vaer wel mijn vleys, mijn bloet, vaer wel voortaen van nu.
    Ick bid Cassandra, wilt soo bitterlijck niet schreyen.
Cass. Vaer wel de goede God, hoop ick, sal u geleyen.
Amp. Waer gaet ghy Vader heen, ey lieve moet ick meê?
Fortñs. (90) Neen Soontje; lief vaer wel, ’k beveel u dese twee.
Cass. Mijn lief, mijn hert, mijn ziel, den Hemel wil u sparen,
    En door haer leydster, u voorsichtighlijck bewaren.
And. Hoor Moeder lief, ey hoor, komt Vader niet weer t’huys?
Cass. Neen engel, soetert neen, hy gaet te veer van huys.
                    (95) Komt zieltjens treet met my,
                Ick sal voor my, en dy;
                Den Schepper aen gaen kniele,
                Met een onslote ziele.
                    Wy sullen t’samen gaen,
                (100) Ons handen opwaerts slaen
[fol. B2v]
                Ten Hemel, en gebeden
                Sijn Godtheyt aen besteden:
                    Op dat hy hem behoed’,
                Die voor sijn eer en bloed’,
                (105) Gedurighlijck wil draven,
                En al sijn leve slaven.
Amp. Moeder, sal Vader lief niet komen weer by mijn?
Cass. Ja sieltje, Vader sal hier hoop ick haest weer sijn.
Amp. Als hy komt wederom, sal hy ons koeckjens geven?
Cass. (110) Och jae mijn Soontjes, jae, en suycker daer beneven.
Amp. Seper nou wilde ick wel dat hy al weer waer hier.
And. En sal ick hebben niet? Amp. Wel! neen jy niet een sier.
And. Waerom loopt hy van u, ay Moeder seght een reysje,
    Heeft hy oock stout geweest? Cass. Wel! mannetje wat eysje,
    (115) Wat wil jy dat ick segh? And. Is Vader quaet op u?
Cass. Neen; soete knechje, neen. And. Ay! Moeder seght het nu?
Cass. Hoort kindertjens, hy sal voor ons te samen winnen
    De kost. Amp. Moeder moet ick een stuck? Cass. Ja kind, komt binnen.


Fortunatus.
HOe dringht my ’t koude sweet, laes! van benautheyt uyt.
    (120) Hoe vlied het bigglend nat over dees dorre huyt!
    Hoe schrickt my ’t naer gedruys van wreet brullende Stieren,
    En Borssen bangh geknor, ’t geraes van woeste dieren!
    Ach! hoe beklemt my ’t hert, hoe schrickt mijn siel in ’t lijf,
    Mijn pesen worden swack, mijn snel gesicht wort stijf,
    (125) Mijn leden tzidderen fel, mijn beenen willen dijsen;
    Van sorgh, en anghst dunckt my dat al mijn hayren rijsen:
    Nu Titans heldre Croon aen ’t Hemels Firmament,
    Haer goude stralen om, en weerom heeft gewent,
    En ’t schoon nacht-silver licht met haer gespiste hoecken,
    (130) Dit nare Bosch omrend, en alles quam besoecken
    Dat lagh in diepe slaep: maer ick die nimmer sliep,
    Geen rust bekomen kost, wijl ick perijckel liep
    Van ’t leve, mids een Beer my socht te overheere;
    Ick vluchten op een boom, om ’t lichaem te verweere,
[fol. B3r]
    (135) En heb hem door de kracht mijns narrems neer gevelt,
    En aen sijn open wond mijn lippen droogh gestelt,
    Om suygen ’t laeuwe bloed, op hoop het mocht verquicken
    Mijn uytgedrooghde maegh, die dorstigh scheen te sticken:
    Dus quam ick uyt gevaer, en dwaelde Boswaerts in,
    (140) Daer ick geen uytkomst sie, noch oock ten eynde bin.
    Ick sta nu gansch versuft, en in mijn siel verslagen,
    Vertwijffelt in ’t gemoed, mistroostigh in mijn dagen,
    Verschoven van ’t geluck, en met de wreede neck
    Van afkeer aengesien, belaên met doods gebreck.
                                                                                     Fort. Geck.
Fortñs. (145) Een Geck wort hy geacht die armoed’ in sijn tijden,
    Met sware hongers noot geduldighlijck moet lijden.
                                                                               Fort. Verblijden.
Fortñs. Verblijden! neen, och! neen, bedroeven meent ghy Vrou.
    Wanneer of blijtschap doch by droefheyt komen souw?
                                                                                         Fort. Nou.
Fortñs. Nou! dat schijnt wel een droom. Nou! dat kan geensins wese,
    (150) Daer mensch noch mensch gelijck verschijnt, ghy soud my vreese
    Aenjagen daer ick sta, ten waer dat my uw spraeck
    Bekent waer, en hoe dat ghy lichtelijck den draeck
    Steeckt met die geenigen, die in ’t gemeen wat klagen.
                                                                                   Fort. Behagen.
Fortñs. Behagen! nimmermeer, maer wel van mijn af-jagen
    (155) Behaeghlijckheyt, daer ick in ’t minst niet nae en vast.
                                                                                           Fort. Vast.
Fortñs. Ja! vast hy niet genoch, die draeght des vastens last
    Van niet te hebben, en met honger noch gesmeten?
                                                                                             Fort. Weten.
Fortñs. Wat of ick weten sal, die hier nu gansch vergeten,
    In’t dicht boomrijcke Wout na siel en asem gaep?
                                                                                             Fort. Slaep.
Fortñs. (160) Soo’t slapen vordeel doet, in slaep ick vreughde raep,
    Wanneer haer soete rust mijn droefheyt wil verdwijnen.
                                                                                     Fort. Verschijnen.
Fortñs. Dit brenght gedachten by! Verschijnen! ’k sal verpijnen
[fol. B3v]
    Van slaep t’onthoude my, ’t geen van u wert geseyt,
    Is niet dan klaer bedrogh, waer mee ghy ons verleyt.
                                                                                             Fort. Scheyt.
Fortñs. (165) Scheyt! wel, ick schey van hier, ’t is malle klap om hoore
    Uw’ naer-gebootste galm, en sijn tijd te versmoore
    Met antwoort op het geen ghy listigh weder bauwt.
    Bedrogen vint hy sich, die ghy dus loos toe snauwt:
    ’t Is schemp, en spot, jae niet; die luystert na uw’ reden,
    (170) En vollight uwen raet, hy sal naer ’t onluck treden,
    En vallen van ’t geluck. Ver best; ick u niet acht,
    Noch op uw woorden let. De Son daelt, en de nacht
    My overromp’len souw; dit Bosch is seer gevaerlijck,
    Ick waer hier gaerne uyt. Hoe word’ ick dus beswaerlijck?
    (175) Mijn geesten storten neer, mijn oogen krijgen vaeck,
    Dees nacht rust ick alhier, waer ick mijn leger maeck.


Fortuna, Providentia, Fortunatus, Dionysius, Bellisarius, Perseus, Christophorus, Suadocopus.
Fort. HA! trotse Hoofden, die de Scepters placht te sweyen
    Van Koninckrijcken, en door Romen u deed’ leyen
    Met segen-prael en pracht, hoe sijt ghy nu gestelt?
    (180) Hoe leyt uw preusche macht ter aerde neer gevelt,
    En vast gepranght met druck, met rouw, met droef na-klagen,
    Geparst met sorgh, met schrick, en met gestadigh knagen
    Uw’s harten? Seght, meent ghy dat ghy die Mannen waert
    Die niemant bannen kost, of ned’ren haer hovaert?
    (185) Een meerder wasser dan ghy t’samen wel vermoede.
    Het was Fortuna die u roofde van uw’ goede
    Geluckige voorspoed’, daer ghy u niet en kost
    In houden, gelijck ghy met recht behooren most,
    En ’t is de oorsaeck die u t’samen heeft verstooten.
Dio. (190) Wanckelbaer Koningin, dat ghy my deed’ ontblooten
    Van Scepter en van Kroon, ick gaerne wreecken souw,
    Indien ’t waer in mijn macht. Per. En ick, ha! trotsche Vrouw,
    Mijn gift, en vier’ge gal soo vinnigh uyt sou blasen
    Op uw’ add’rige vel, dat d’hersens soude rasen
[fol. B4r]
    (195) In uw’ vervloeckte kop. Chri. Beulinne van mijn smart,
    Indien ’t ginck nae mijn wensch ick pletterde uw hart.
Sua. En soo ick volgen mocht de tergingh van mijn siele,
    Ick souw uw heele romp tot mortelen verniele.
Bel. Verdoemde Afgodin, indien ick oogen had’,
    (200) En kost uw voor-hoofd sien, gewisselijck ick trad’
    Tot u, en over u soud’ ick my bitsigh wreecken,
    Dat eeuwighlijck ’t gesicht u sou als my ontbreecken.
Fort. Hoe meerder dat ghy tiert, en over my meer klaeght,
    Hoe meerder dat ick juygh, en ’t meerder my behaeght.
    (205) Uw’ opgeblasen geest heb ick dus wille treffen,
    En tot uw’ trots, en spijt, soo sal ick eens verheffen
    Dees slechten Edelman, in pracht, en macht van staet,
    Dat hy in rijckdom, uw’ rijcken te boven gaet.
    Uw grootsheyt was te trots, uw hooghmoed deê uw vallen,
    (210) U dick geswolle ziel, door ’t bloed quam aen het gallen,
    En spoogh haer giftigh sap, op d’arreme Gemeent.
    Barmhertigheyt was wegh, uw’ herten gansch versteent,
    U wraeck-lust was te groot over uw’ Ondersaten;
    U wreetheyt kost ghy niet, ick most die komen maten,
    (215) En breydelen met kracht van mijn God’lijcke hand.
Dio. Dat uw’ Godheyt, wensch ick, in d’afgrond werd geplant,
    Op dat sy branden mach. Per. Ick hoop ’t. Sua. En wy, te gader.
Bel. Ach! mocht ick als ick wod’, Fort. Nu sal ick snoo verrader,
    Dees laegh vervallen man u t’samen tot een spijt,
    (220) En trots, verheffen vol van rijckdom, en sijn tijd
    Van ellend’, die hy heeft met ongeneught versleten
    Verand’ren, op dat hy, in vreughde sy geseten
    Met sijn naesaten, noch van Konincklijck geslacht;
    En ghy sult nu voortaen veel minder sijn geacht,
    (225) Als hy oyt is geweest. Fortñs. Wat vreesselijcke dromen!
    Wat swaerder ongeval sal my noch overkomen
    In ’t aeckelijcke Bosch? ach! hoe beklemt mijn hart,
    Hoe droevigh werd’ mijn siel! hoe swaer valt my dees smart
    Van honger, en van dorst! drie dagen sijn ’t geleden,
    (230) Dat ick het laetste broot ginck aen mijn mond besteden,
[fol. B4v]
    En uyt een vuyle kolck een toghjen water kreegh,
    Tot lessingh van mijn brandt. Wat! sien ick wel te deegh,
    Of scheem’rend’ droom ick noch met dees mijn donck’re oogen!
    Sijn’t menschen? Menschen sijn’t, ach daer nae toe gevloogen,
    (235) En met ootmoedigheyt gebeden dat sy my
    Des weghs aenwysingh doen; op dat ick my bevry
    Van’t schrickelijck gediert. Den Hemel geeft u zegen
    Mijn waerde vrienden; ’k bid, brenght my eens aen de wegen
    Die hier ten bosch gaen uyt.
Chri. Vraeght my niet, maer vraeght dees.
Fortñs. (240) Ick derrif niet mijn Heer, haer aensicht brengt mijn vrees,
    En schaemten aen.
Chri. Waerom? Fortñs. Om dat haer glinst’rende oogen,
    En blinckent aengesicht; haer voorhooft overtogen
    Met hayren rood’ als Goud, dees leden sidd’ren doen.
Fort. Mijn vriend’, kom treed’ tot my, en hebt doch geen vermoen
    (245) Van quaed’; schrick niet, u star op heden is geschoten
    Van boven in dit dal; waer ick u sal ontbloten
    Van kommer, en ellend; den dagh die ghy nu leeft
    Van heden in geluck, niet te verg’lijcken heeft
    By al de dagen die dees hebben geyl versleten;
    (250) Nu luyster eens nae my, ick sal u hier doen weten,
    Al eer ghy van dees plaets vertrecken sult van mijn,
    Hoe dat ghy met een gaef begiftight hier sult sijn
    Die ick u noemen sal, noch nimmer sult verliesen
    Soo langh als ghy wel leeft, of beyd u Soons: wilt kiesen
    (255) Tot voordeel ick s’ u noem. Fortñs. Meer voordeel ick niet soeck
    Prinçes, als eens bevrijd te sijn van ’t naer gespoeck,
    En ’t ysselijck gevaer van al de wilde dieren,
    Die in dit nare Bosch gestadigh om my swieren,
    En soecken dese romp te slocken in haer bast.
Fort. (260) Uw’ onluck, uw verdriet, en al uw’ sware last
    Die ghy geleden hebt, sal ick aen u versoeten.
Fortñs. Dees ongeachte slaef, voor uw’ Majesteyts voeten
    Sich vlytigh neder buyght te volgen u bevel.
Fort. Stae van der aerden op; nu ist dat ick u sel
[fol. C1r]
    (265) Ses giften noemen, van de welck ghy een sult kiesen;
    Waer door ghy uw ellend’ en droefheyt sult verliesen
    Uyt kracht der Hemelen. Fortñs. Mijn Vrou! waerom aen mijn,
    En niet aen desen die in uw’ geselschap sijn,
    Bewijst ghy sulcken eer? Fort. Door toedoen der Planeten.
Fortñs. (270) Verschoont my dat ick vraegh hoe dat ghy sijt geheeten,
    Terwijl dat ghy hier komt, daer ick noyt mensch en sagh?
Fort. Ick ben die nimmer rust: ick ben die nacht en dagh
    Swier om des Werelds rond, door-kruyp de hooge Sale,
    En hutten laegh gebouwt, daer ’k mijn vermaeck in hale.
    (275) Hier roof ick d’een sijn Kroon, daer steeck ick ’t al in brand’,
    Ginder verwoest ick weer des Keysers gansche Land’.
    Al ’t gene datter seylt op d’ongestuymde baren,
    Moet nae het recht Compas van mijn goe gunste varen.
    Het een Schip daelt ter grond’, het ander op een rots
    (280) Aen duysent splinters springht, al was het noch soo trots
    En sterck toe gerust; het aêr moet dickwils stranden,
    Of scheuren op het hard der ongediepte sanden;
    Dus leef ick met den een; den ander weer geniet
    De schatten die de Zee door mijn medogen schiet.
    (285) Veranderingh van staet, van heersche, en gebieden:
    Het sy dan hoe het sy, ’t moet al door my geschieden.
    Als ’t my maer wel gevalt soo stel ick oр den Throon
    Een armen Bedelaer, ’k set op sijn hooft een Kroon,
    Die het beheersen heeft over veel Koninckrijcken,
    (290) En ick doe wederom den Koninck vergelijcken
    De slechtste Bedelaer, die oyt de aerd’ betrad.
    Die ’t alderminste heeft krijght haest de grootste schat
    Die oyt Monarch besat; die vroom en rijck verschijnen,
    Doen ick haer vroomheyt en haer rijckdom haest verdwijnen:
    (295) Soo dat dees macht alleen by my Fortuna rust.
Fortñs. Almogende Goddin, terwijl ick ben bewust
    Van uwe naem en macht, schaem ick my u t’aen-kijcken.
Fort. Neen schaemt u niet met al: ’k wil heden u verrijcken,
    Terwijl Planeten twee van daegh my sijn vergunt,
    (300) Vol Goddelijcke kracht, door wien ghy krijgen kunt
[fol. C1v]
    Van dees ses machten een die ick u hier sal noemen,
    Waer mede dat ghy sult de gantsche Werelt roemen.
    Wijsheyt dat is er een, Rijckdom, Gesontheyt, Kracht,
    Langh-leven, Schoonheyts-glans, van dees ses ick verwacht
    (305) Uw’ Antwoord’, want ghy moet wat gauw sijn in ’t verkiesen,
    Ons uur verloopt, wy haest Planetens kracht verliesen.
Fortñs. Gonstige Koningin! terwijl uw’ Godheyt wil
    My dus ghedachtigh sijn, en kiesen sal: ’t verschil
    Ick willigh sleght van uw’ hoogh voor-ghestelde gaven.
    (310) Spitsigh ick ’s herten lust, nae een van ses doe draven.
    ’t Is Wijsheyt die ghy noemt, Rijckdom, Ghesontheyt, Kracht,
    Langh-leve, Schoonheyts-glans, nae een van dees ick tracht.
    Wijsheyt een schoone gaef tot hooghe staet te rennen!
    Wijsheyt en deught, dat sijn twee overschoone pennen
    (315) Of vleugelen, wiens kracht ’t gestarde hooghst door-rent
    Datmen de wetenschap der Goden leert en kent:
    Dat ’s boven maten goet. Kracht moet ick oock eens wicken!
    De kracht en sterrickte doet al de werelt schricken;
    Jae self den Hemel dat de Sterren sidd’rend staen
    (320) Aen het lasurigh-ront, met Polen, Son, en Maen;
    Dees houw ick meê heel goet. Laet sien! wat is Langh-leven?
    Langh-leve! niet met al; dit ken veel swackheyt geven,
    Vermidts den ouderdom is in haer selfs een sieckt.
    Gesontheyt wat is dat? datmen met sieckt niet klieckt,
    (325) Recht anders als is sieck, of oudt bejaert te wesen;
    En die gesontheyt heeft hoeft voor geen doodt te vreesen,
    Soo langh men blijft gesont, men een Langh-leve krijght,
    Dat ’s boven maten wel. Schoonheyt of die niet hijght
    Om eens genoemt te sijn, op hoop sy wert verkooren?
    (330) Schoonheyt! my dunckt wel neen, s’ is al te drae verlooren;
    Schoonheyt heeft hy genoegh, die wel is opgevoedt,
    Hoe wel hy niet is schoon van aengesicht of bloedt;
    Sijn zeede en heufsche tongh, hem over al verçieren;
    Sijn wel-begaefde reên die doet hy bondigh swieren
    (335) By Keyser, Coningh, Prins; maeckt sich daer door bemint,
    Of men schoon in sijn leên niet veel Schoonheden vint;
[fol. C2r]
    Dus staet my dees niet aen. Noch isser een te kiesen
    Dat ’s Rijckdom, maer bedenckt dat die vaeck doet verliesen
    Ons lijf en ziel, want sy is oorsaeck van veel quaet,
    (340) Sy brenght ons in de Hel, en self daer buyten staet.
    Sy tovert in ons hart, beguychelt onse oogen,
    Dat sinnen en verstant gantsch werden op-getogen
    Tot quae bekooringen. Wat heeft sy noch voor macht?
    Sy heeft verradery vaeck inde wer’lt gebracht,
    (345) En menigh groot Monarch uyt sijnen troon gestooten;
    Wel! heeft sy dan die kracht? ’k moet haer noch meer ontblooten,
    En sien wat dat sy voert in haer goud-verwigh schilt.
    De Rijckdom trotst het al, want Rijckdom dapper spilt
    Haer goude schijven, en Rijckdom ken Landen winne.
    (350) Rijckdom wert hoogh geacht, sy is een Koninginne
    Waer dat het al voor beeft; waer dat het al voor knielt;
    Waer voor soo menigh Helt sijn lichaem wert ontzielt:
    Jae, een Godin segh ick uyt ’t goude saet gesprooten;
    Van wiens keurige douw wenst yder overgooten;
    (355) Yder suyght aen haer bloem, en yder soeckt een loot
    Te griffen op sijn stam van Rijckdom overgroot.
    Rijckdom dwinght al de wer’lt, en voor haer taye peesen
    Buyght ’t gantsche Moorelandt, den Tarter moet haer vreesen,
    Den swarten Indiaen en Solimans gewelt
    (360) Wert door des Rijckdoms macht ter aerde neer-gevelt:
    Het leeft dan wat hier leeft ’t komt al voor Rijckdom buygen;
    En soeckt van Rijckdom steets wat druppelen te suygen.
    Casteelen vast gebouwt, en Steden starck bewaert,
    Haer Sloten, dees Godin, doet springen met der vaert.
    (365) Wijsheyt heeft sy genoch. Rijckdom ken Wijsheyt koopen.
    Wijsheyts-segel en brief staen voor de sotten open.
    Hy Wijsheyts schijn bekomt die nu veel Rijckdom heeft.
    Sot, Ezel, is hy Rijck, men Wijsheyts brief hem geeft.
    Een over plomp gesel indien hy waer gesegent
    (370) Met druppels van haer schoot als een slagh-regen régent,
    En dat dees Rijcker-man had harsens als een swijn,
    Om ’t eel en blinckent gout sou hy verheven sijn.
[fol. C2v]
    Kracht heeft sy oock genogh. Rijckdom ken krachtich vechten;
    Sy d’oorloghs senuw’ is, den oorlogh ken sy slechten.
    (375) Sy deelt gesontheyt mee, want yder Medicijn
    Den rijcken om sijn geld’ behulpsaem soeckt te sijn,
    Daer nae veroorsaeckt dit dan een langh-durigh leve,
    Schoonheyt is niet met al, tot Rijckdom ’k my begeve,
    En kies die voor het best. Fort. Hebt ghy u wel bedacht?
Fortñs. (380) Gesegende Goddin, wanneer ick al de kracht
    Van dees ses machten wick, en scharp gae evenaren,
    Vind ick’er een voor my die d’andre komt beswaren
    Met hart klinckende reên, van een seer groote som.
Fort. Seght welck van sessen is ’t? Fortñs. Godin het is Rijckdom.
    (385) Rijckdom mijn Vrouw die is ’t die d’aêr komt overstrijen,
    En ick val op haer sy. Fort. Rijckdom sal u gedijen.
    Kom neemt dees Beurs van my die ick u mild’lijck schenck
    Geladen swaer met Goud, hier by ick noch gedenck
    Haer diep verborgentheyd’, die ick u sal ontdecken,
    (390) Dat is, wanneer ghy by dees snoeren haer sult trecken,
    Thien stucken Goud gelijck ghy in uw’ hand besluyt,
    (Als ghy die daer in steeckt en haelt die weerom uyt)
    Van diergelijcke munt daer ghy ter plaets sult wese;
    Soo vaeck het u gevalt soo steeckt uw’ hand’ in dese.
Fortñs. (395) Danck sy u Koningin voor dees uw’ milde gaef;
    Ick blijf haer Majesteyts, altijd’, getrouwe slaef.
    My twijffelt aen dees saeck! ick sal ’t eens onderwinden.
    Nu ben ick d’alderrijckst en luckighst van mijn Vrinden,
    De grootste van het Land’, en al mijn leven rijck;
    (400) Daer is in Cyprus geen in rijckdom mijns gelijck.
Pro. Mijn Vriend, let op mijn reên, wilt u niet verhoovaerde;
    Uw’ ongeluck is meer als uw’ geluck op aerde;
    Denckt om uw’ waerde siel die ghy besorgen moet
    Wanneer dat sy verhuyst hier uyt het aerdsche goed’;
    (405) Denckt dat ghy sijt begift met overgroote hoopen
    Uyt rijckdoms volle kist! waer voor ghy u kont koopen
    Een wooningh voor u siel, by Goden in haer rijck;
    Waer by geen Koninghs Hof in ’t minst ick vergelijck:
[fol. C3r]
    Dees middel hebt ghy om uw’ ponden te besteden.
Fortñs. (410) Op morgen, morgen, ha! op morgen, en niet heden,
    ’t Komt my noch niet te pas; kom op een ander mael
    Eens weer, want ick verstae noch niet te recht uw’ tael.
Pro. Ick sprack nochtans wel klaer met veel leer-rijcke woorden,
    Hoewel dat ghy die selfde als duf en doof aenhoorden,
    (415) Het schijnt uw’ oogh dat treckt na ’t geld, en ’t hert van deughd’,
    De sinnen nae wat vreemts ’t welck by brenght korte vreughd’;
    Doch nu ghy sijt begift met ontelbare schijven,
    Die groeyen als het sand’, ’t welck op de strand’ komt drijven
    Door ’t op-geswollen nat des groven Oceaen,
    (420) Soo is ’t u siels profijt al ’t geen ick u vermaen.
    Let bid ick op mijn reên, want nu wordt ick gedwonge
    O Fortunaete! een les, aen u met rijpe tonge
    Te lesen, wijl dat ghy in ’t prijckel sijt gestelt
    Van lijf en ziel, alleen, door ’t overvloedigh geld’
    (425) ’t Welck u gegeven is; veel beter waer ’t gelate;
    Doch nu is ’t al te spaê: maer op dat ghy een mate
    Sult ramen voor haer beyd’, gesontheyt die haer past,
    Sal dit voor ’t eerst van my u worden scharp belast,
    Hoe dat ghy in dees weeld’ u selven sult regeere;
    (430) Op dat uw’ goê Fortuyn door misbruyck niet verkeere.
    Verheft u niet te seer, in voorspoet hout een maet,
    Voor ’t meerd’ren, dees Godin, danckt van uw’ goede staet.
    Verblijt u niet te veel wanneer s’ u komt toe-loncken;
    Vaeck is ’t een dartel oogh vervult met valsche voncken.
    (435) Dat niemant met een schijn van vrientschap u verdooft,
    En door een valsche treck u van uw’ luck berooft.
    Laet wulpse werelds pracht u niet te seer aentreffen;
    Noch in uw’ voorspoet, ’k bid, wilt u niet hoogh verheffen.
    Wanneer ghy uyt uw’ Land’ in vreemde Landen reyst,
    (440) Met alle vlytigheyt van ’t quaet geselschap deyst
    Om schouwen ’t ongeval; versoeckt vry vreemde Landen:
    Maer laet Pluym-strijckers u met loosheyt niet aenranden,
    Die op Scheeps-havenen en wegen houden wacht,
    Om een uyt-landigh Heer te krijgen in haer macht;
[fol. C3v]
    (445) Sy weten met haer tongh door veel verscheyde spraecken,
    Waer meê sy sijn begaeft, een yder te vermaecken;
    Sy schuymen over al’, voegen haer aen uw’ sy,
    En speelen met u Beurs in alle leckerny.
    Wanneer ghy met heur teert en heur vry-lagh wilt geven,
    (450) Sy met den tytel van een jonckheer u doen sweven,
    Dit krijght ghy voor u geld; wacht u voor sulck bedrogh
    ’t Welck u tot onheyl streckt; hoort Fortunate noch
    Met yver nae het geen daer u is aen gelegen;
    Dat is, wandelt oprecht en schuwt de quade wegen
    (455) Die van Rijckdom tot sond’ aennemen haer begin.
    Ondeughd, sluyt buyten u, deughd’ huysvest by u in;
    Myd’ vuyle dronckenschap de oorsprongh van veel qualen:
    Omhelst de matigheyt. Ick sal u noch verhalen
    Dat tot uw’ voordeel streckt, en seer van nooden is.
    (460) Als ghy uw’ voeten stelt onder een anders dis,
    Sijt vlytigh in’t gehoor, u matight in het spreecken;
    Door ’t swijgen schijnt een geck vol wijsheyt oock te steecken.
    Uw’ meerder acht en eert, uw’ minder niet verdruckt;
    Beleeftheyt, heusheyt, tucht, laet aen u sijn gejuckt;
    (465) En voeght u nae den tijd’; sijt vreughdigh by de blijden;
    Uw’ milde hant doet op; in ’t geven wilt u mijden
    Het aengename Goud’ te brengen in het licht:
    Op dat haer soet gelonck quetst niemants vroom gesicht.
    Wanneer ghy nu of dan de wereld wilt doorsoecken,
    (470) En of ’t geviel dat ghy quaemt in een van haer hoecken,
    ’t Sy in Europa, of het Africaensche Land’,
    Asia, of America, dat ghy niet werd’ ontmant,
    Als Sardanapalus der Assyrisschen Koningh.
    Simiramis dat die u niet lockt in haer wooningh,
    (475) Om d’overvloed’ uw’s gelds; ay! dwinght ’t begeerlijck oogh.
    Temt ’t weelderige vleys, dat meenigh mensch bedroogh.
    Strijd tegens uw’ natuur. Laet u oock niet verleyen
    Der Hoeren spoockery; sy doen gesontheyt scheyen,
    En openen de wegh van ’t leven tot de dood.
    (480) Omhelst de suyverheyt; lichtvaerdigheyt verstoot.
[fol. C4r]
    De grijsen acht en eert; laet wispeltuurheyt varen.
    Spilt eerelijck u geld’, maer wilt oock wat bewaren
    Tegen Sonn’s ondergangh, d’welck is u ouden tijd;
    De Boom te veel besnoeyt raeckt vaeck haer krachten quijt,
    (485) En ken in d’ouderdom geen voetsel meer bekomen.
Fortñs. Het werd, deugtrijcke Maeght, in danck van my genomen,
    Dat uw’ begaefde tongh my stichtigh heeft geleert.
Pro. Sijt danckbaer voor al ’t geen Fortuyn u heeft vereert.
    Sy heeft van my gewild’, dat ick u sou gebieden,
    (490) Hoe sy van u begeert, drie saecken te geschieden
    Yder jaer dat verloopt, op dien aenkunden dagh
    Doen sy de Beurs u gaf, en ghy in ’t Bosch haer sagh.
    Die overgrooten dagh van u luck sult ghy vieren,
    En haer ter eeren ghy op’t schoonste u sult çieren;
    (495) De aldereelste Maeght indien sy u versocht,
    En sult ghy raecken niet, of by haer sijn gebrocht.
    In wat Land’ dat ghy sijt, daer in sult ghy gedencken
    Dat ghy een arme Maeght of Weduw-vrouw sult schencken,
    (Wiens jaren bloeyend’ sijn en tot de Echt bequaem,
    (500) Om haer te paren met een knecht,) uyt hare naem,
    Vier hondert stucken Gouds, op dat sy haer verblijen
    G’lijck sy u heeft verblijt. Fortñs. Die my hier quam bevrijen
    Sy d’Hemel voor haer loon. Alder-deughdrijckste Vrouw’,
    Haer wil sal ick voldoen, volgend’ mijn woord’ en trouw’.
    (505) Lieftaelige Princes, een bede ick noch wensche,
    Om uyt het aeck’lijck Bosch te komen by de menschen.
Pro. Treet dese paden in, en volght die slechte baen;
    Siet nimmer nae my om: ghy sult de rechte gaen.


Leopoldus. Fortunatus.
WIens slapen sijn als sneeuw; wiens koude winters dagen
    (510) Met uyt-gemerghde leên; wiens beend’ren armoed’ dragen
    Met kommer en verdriet, benautheyt en ellend’,
    Is Leopoldus, die den Hemel onluck sent
    Staet hier, helaes! staet hier, die seven jaer gewandelt
    Heeft steets van huys tot huys, en anders niet gehandelt
[fol. C4v]
    (515) Als brockjens van den dis en droogh gebedelt brood’
    Om Godes lieve wil, door overgroote noot
    Van honger die hem drongh’ met voer-sap op te vullen,
    Blijft die hy was voor dees; Maer nu, ay me! wat sullen
    De opper Goden t’saem van ’t wonder negenmael
    (520) Dapper verwulft gevest, en der Planeten zael*
    En hooge Hemelen, ’k vraegh met hem uyt gaen rechten
    Die nu is afgeslooft noch ken in d’ oorloogh vechten?
    My voeght geen hernas meer; mijn adelijcke soon
    Veel beter ’t passen souw’: die om glori, om loon,
    (525) Om staet, om eer, om geld’, sijn vlugge en jonge leden
    Tot strijden als de mijn, veel beter sal besteden.
    In hem brand ’t oorlooghs vyer; in d’ouderdom ’t vergaet.
    De jonge voeren strijd’, de ouden geven raet.
    Het raden, en’t gebien past d’ouderdom: de Grooten
    (530) Het heerschen: maer de rijck past alle dingh gesprooten
    Sijnde van noch soo sleght, en ongeacht geslacht;
    Want Rijckdom maeckt heur groot en by elck’ een geacht:
    Doch, ’t is des werels loop! men siet Fortuna speelen,
    En ongelijck den mensch haer gonst en gave deelen.
    (535) Als wel eertijdts ’t geluck haer stralend’ goude licht
    Was schietende in mijn schoot met lacchende gesicht
    Van neygingh en van gonst, even of ’t my wouw’ kroonen
    Met segen, soo quaem ’t stracks my weer wangunst betoonen,
    Om dat ick doen ter tijd’ ter scholen wier gebracht,
    (540) En scheen een Phoenix van ons adelijck geslacht:
    Nu gansch verarremt door Bellona, in mijn dagen.
Fortñs. Mijn vriend naer ick bespeur soo schijnt ghy seer te klagen
    Over u ongeluck, en nae ghy selve seght
    Sijt ghy van edel bloet. Leo. Uw’ slaef mijn Heer, en knecht
    (545) In al ’t geen hy vermagh. Fortñs. Van waer zijt ghy gesproten?
Leo. Uyt Yrland groote Heer; door d’oorloogh gansch verstoten.
Fortñs. En waer na toe? Leo. Nae Vrou en Kinderen mijn Heer.
Fortñs. Seght my van waer ghy komt? Leo. Van waer ick kom? van veer;
    Soo veer dat ick in drie met vier jaer kost bekijcken
    (550) Twee Keysers Hoven, met noch twintich Coninghrijcken.
[fol. D1r]
Fortñs. Is’t mogelijck mijn vriend? Leo.’t Is waer’t geen ick verhael.
Fortñs. Kost ghy den wegh en spraeck? Leo. Ick kost van yder tael
    Soo veel my noodigh waer om aen de kost te raken.
Fortñs. Hebt ghy veel frays gesien? Leo. Ja. ’t Kost my so vermaken
    (555) ’t Geen ick daer heb gesien, dat d’armoe noch den tijdt
    My niet en heeft beswaert. Fortñs. Mijn ziel met u verblijdt
    Om dat ick hoor, mijn vriend’, ghy in uw’ oude jaren,
    Uw’ selven met het pack van reysen ginck beswaren.
Leo. Uyt dwang mijn heer, en noot. Fortñs. Ghy meent te seggen lust.
Leo. (560) Heel weynigh is die lust, want sy baert veel onrust.
Fortñs. Sulck onrust is geluck. Leo. Onluck ick ’t eerder achte.
Fortñs. Ach! Mocht ick alle daegh dat ongeluck verwachte.
Leo. Het schijnt voor u niet swaer, mits ghy ’t niet hebt versocht.
Fortñs. Ick heb genoch versocht. Leo. Ghy spreeckt heel onbedocht,
    (565) Als d’onervaerne doen. Fortñs. Geloof ick spreeck mijn meningh
    Met kennis en verstant, kom maeckt met my vereeningh
    En voeght u aen mijn zijd’, reyst noch eens met my daer
    Alwaer ghy sijt geweest, mijn vrient, ick sal voorwaer,
    U, en uw’ gantsch geslacht met soo veel goud verrijcken,
    (570) Dat by de rijckste sy, haer sullen vergelijcken.
Leo.’t Geen ghy my voor draeght Heer ken ick versmaden niet,
    En ’t geen ghy my belooft is goet, dat ghy my biet
    Is meer dan ick verdien, of noch wel ken verdienen:
    Ick ben Bejaert, ’k heb vrouw, en kinderen, die mienen
    (575) Dat ick gestorven ben, soo dat natuur my dringht,
    En Vaderlijcke liefd’ nae haer te reysen dwinght.
Fortñs. Indien ghy doet mijn wil soo sal ick u geleyen
    Tot in Hibernia, en eer wy van daer scheyen,
    Uw vrouw en kinderen ick soo beschencken sal,
    (580) Dat sy genoegend sijn. Leo. Mijn Heer, en ingeval
    Een onversiene doodt u elders mocht ontmoeten?
Fortñs. ’k Sal liever voor mijn doodt uw’ arbeyt soo versoeten
    Dat ghy gedencken sult wat Heer ghy hebt gedient;
    Wanneer dat is volbracht ons reys, en ghy mijn vrient
    (585) Tot Famagusta in Cyprus met my zijt gekomen,
    Sal al uw’ sorgh en last, door my sijn wegh genomen.
[fol. D1v]
Leo. Om uwen wil te doen ben ick in als gereet.
Fortñs. Vier hondert Kroonen neemt, ’k wil dat ghy die besteet
    Voor d’alderschoonste Ros die g’hier te land’ kunt koopen;
    (590) Soeckt u een kleed, en knecht, mijn Beurs is voor u open
    Soo langh ghy leven sult; indien u geld ontbreeckt,
    Begeer ick dat ghy my maer onbeschroomt aenspreeckt.
Leo. Het sal geschien mijn Heer. Fortñs. Kom gaen wy ons bereyen
    Met haest tot ons vertreck. Leo. Den Heer wil ons geleyen.
Continue

TWEEDE BEDRYF.

Meso-matto. Mala-testa.
            (595) ICk hob, ick tob, ick stop wat ruym,
            Ick steeck al soetjens in.
            Ick kneê en treê met vinger en duym,
            Noch gaet ’t niet nae mijn sin,
            Den een die splijt, den ander rijt,
            (600) Ick weet niet wat ’t mach beduyen!
            Of ’t vleys is te dick, of al te groot elck stick,
            Of schort het mijn aen de kruyen?
            Of heb ick my vergist? ick wod’ dat ick ’t wist:
            Siet de darrem sou stracx moete ruyen.
                (605) Sy slockt, en rockt vast in heur hol,
            En betert heur op het werck;
            Mijn narm (o darm, jou bast wort vol)
            Die smart mijn soo ick merck;
            Ick ben al loof, van al ’t gesloof,
            (610) Ick kenner niet ien meer stoppen;
            Hoe dat ick mijn weer, het vleys wil niet meer,
            Ja! de slenter begint te kroppen;
            Hy! dat is de lest, en met d’ander rest:
            Sel ick aen al de huyse gaen kloppen.
                (615) Nou roept, wie snoept een Worst drie, vier, vijf,
            Soo lecker, soo delicaet?
            Soo keurigh, soo geurigh, gestopt en gestijft,
            Soo kruyigh, mijn kammeraet:
[fol. D2r]
            Komt koopt van mijn Worst, sy verweckt jou dorst,
            (620) En doet trecken groote teugen;
            Sy vonckt in de keel, en maeckt datje ien heel
            Volle vles met ien toogh uyt soud’ meugen;
            Is ’t niet als ick speld’, soo geeft mijn gien geld’:
            Of seght dat het is ien leugen.
                (625) Mijn vrouw ’k vraegh jou, heb jy van doen
            Gien Met-worst of Sausijs?
            Voorwaer s’ is klaer, hebt gien vermoen,
            ’t Is delicate spijs;
            Al is se kleyn, s’ is daerom reyn,
            (630) Mijn neus heeft er niet in gedroopen;
            s’ Is vars en goet, niet vunst maer hiel soet,
            De peeckel isser niet ontloopen;
            Jy kent soo je wilt, vier asperen spilt:
            Van mijn beste Sausijsjens ien koopen.
    (635) Vier asperen maken by na so veel as ien stoter, en gaet daer meê in’t vleys-huys jy sult’er seker niet veel goet vleys voor krijgen.
    Isser yemand die wat koopen wil spreeckt nou. Hy! wat mach jy toch staen en drijgen;
    Jy krijght my alle dagen niet, want ick kom hiel selden uyt,
    Noch ick veyl mijn Sausijsjens ellick ien niet kijnt, siet ick maeckse maer voor een kornuyt
    Vijf of ses, diese dubbelt wel wille betalen,
    (640) Want ick brenghse heur alle dagen t’ huys, of sy komense van mijnent halen;
    Ja! dus by de straet te dralen dat worden ik sepertjes wel haest loof;
    Ik verkoop mijn worsjes vars en goet, en niet as die sloof
    Die daer achter, jy weet wel waer sit en laet haer goetjen goor worden,
    En als ’t wat vunst ruykt of stinkt, so komter noch wel ien jorden
    (645) Die ien beschimmelde penningh, of ien half aspertje mier besteet;
    Laestmael quam hier ien reys een soete knecht dat jy ’t weet,
    En koft heur Waar: maer! hoe dat sy die snobbelaer smaeckte,
    En ook hoe wallichachtig-wervelsiek dat hy daer van daen raekte
    Sel hy wel swijgen, want seven dagen sat hum de lucht soo suyver in sijn neus,
    (650) Dat hy schier spoogh als hy daerom docht; ja! dat is de leus
[fol. D2v]
    Sey die Meer noch, as sy ymand’ soo moytjens ken bedriegen;
    Die Waer veylt, en te koop hout al is se wat vaets, seyt sy, moet bedriegen en liegen,
    Sy wil aers niet aen de man, maer blijft jou by der hand’;
    Jae moer docht ick heb jy sulcken krul in jou reyn verstand’
    (655) Van ’t Oester eten! ken jy de luy jou Waer soo fijn toe-leggen!
    Jy meugt heur bedriegen, maer ick wed’ dat ick mijn Sausijsjens mit jou Potje-beulingh en franje niet sel t’samen leggen;
    Dat goet is, krijght wel haest ien snofje van dat quaet is, seyt men in ’t gemien:
    Daerom ellick hout sijn Waer allien, en ick ty op de bien
    Nae de groote Herrebergh, inde vergulde Star met ’t staertje,
    (660) Tot Jeronymo Mala-testa dat goddeloose Waertje:
    Daer staet hy in sijn deur. Singjoor ick segh goeden dagh.
Mala. ’t Was recht ter goeder uur dat ’k u aenkomen sagh;
    ’k Verlanghde na uw’ komst; want weet dat hier op huyden
    Gekomen sijn in steê verscheyde Edel-luyden,
    (665) Om al de groote pracht van de Byzantse Kroon
    t’Aenschouwen, nevens ’t Hof van onse Keysers Soon.
Meso. Soo is mijn Worst goe Waer! jy seltse wel betalen
    Heerschop nou ick het weet. Maer sel jou Meyt deus halen,
    Of sel ick selfs in de keucken moeten gaen?
Mala. (670) ’k Heb u te seggen yets, blijft noch een weynigh staen.
Meso. Wat is’t? Mala. Hoort Mesomat, daer is een kans te wagen.
Meso. Mijn narrem doet my seer, ick kan niet langer dragen.
Mala. ’k Segh luystert wel gauw’ toe, want soo ick heb verstaen
    Schuylt u hier voordeel in; ’k sal ’t u in huys verslaen
    (675) Al ’t geen my is geseyd’, ghy sult soo vreemt toe-hooren!
Meso. Ick wouw’ wel dat ick ’t wist, hoe gapen beyd’ mijn ooren!


Vertoningh.

        Het glinstrend’ Diadeem, dat eerst der Sparten Koningh
        Pausania’s hooft besloot (die de Byzanse wooningh
        In Thracia heeft gesticht, door Constantijn vergroot)
        (680) Dat selfden siet ghy hier na Sultan Achmets dood:
        ______    ______    Om Osmans slapen binden.*


[fol. D3r]

Mala-testa, Leopoldus, Fortunatus.

Mala. NU is ’t de rechte tijd’ (want in haer eerste slaep
    Sy diep gevallen zijn) dat ick haer Buydels schraep.
Leo. Anselmo, Jacomo, Antonio, tsa wacker,
    (685) ’k Segh wacker; flucx staet op; Paschael waer is u macker?
    Ontwaeck segh ick ontwaeck, ’t is hier geen deegh in huys.
Fortñs. Hoe sijt ghy dus verbaest? waer toe maeckt ghy gedruys?
    Leopolde faelt u yets dat ghy dus sijt verslagen?
Leo. Met recht mijn eed’le Heer, want noyt my in mijn dagen
    (690) Meer onheyl is gebeurt als in dees donck’re nacht.
Fortñs. Hoe! of door wat manier? Leo. De kamer is heel sacht
    Ontslooten, en een dief moet hier sijn ingekomen,
    Die my ’t gegeven gelt van u heeft af-genomen;
    Wijd open is de deur, de vensters staen in keer.
Fortñs. (695) Had ghy die wel versorght? Leo. So deed’ ick eed’le Heer;
    Geensins ick dencken ken hoe alles dus komt open!
    Een afgerechte dief is ’t die ons heeft bekropen;
    Aen wien het open doen van ’t slot moet kuntbaer sijn.
    Mijn Heer sijt ghy yets quijt? Fortñs. Of ick yets mis? Ay mijn!
    (700) Mijn Beurs, helaes! mijn Beurs! wat raed daer aen te raecken?
    Al mijn geluck is wegh, wat onluck sal mijn naecken?
    Fy snoo begeerlijckheyt, vermaledijde geld!
    Vervloeckte Rijckdom, foey, ghy hebt in ’t net gevelt
    Den vrecken gierigaert, die voor de deughd gingh kiesen
    (705) Van Wijsheyts overvloed’ Rijckdom, welck doet verliesen
    Het aldereelste pand’ dat d’Hemel in hem schiep;
    Waerom of ick niet eerst op Wijsheyt my beriep
    En koos voor Rijckdom haer? ach! had ick niet verkooren
    Soo waer dit ongeval, ay my! noch ongebooren.
Leo. (710) Helpt Goden, Heem’len helpt: wat onheyl of’t beduyt?
Mala. Ghy Heeren dus verbaest? hoe! maeckt ghy sulck geluyt?
Leo. Om dat mijn Heer soo haest verviel in dusken flaeuwte.
Mala. Wat ’s d’oorsaeck eed’le Heer, die u aenbraght benaute
    Dat ghy ter aerden vielt? Fortñs. De oorsaeck is geringh,
    (715) Noch van geen waerde, vriend, Leo. ’t Was om dat ick ontfingh
[fol. D3v]
    Op gistren eenigh geld, dat dees nacht is gestolen,
    Laes! uyt mijn sacken. Fortñs. Ach! nu mach ick weer gaen dolen,
    En beed’len door het land. Mala. Uw’ knechs sijn die al trouw?
Fortñs. Ontrouheyt ick noyt vant. Mala. Hoe draeght ghy sulcken rouw’?
    (720) Is het soo veel mijn Heer het geen u is ontdragen?
Fortñs. Het geld en is niet veel. Mala. Waerom dan soo verslagen
    Indien ’t niet veel en is? u self soo niet ontstelt;
    Op gister avond, Heer, woud ghy met een stuck geld
    Een Alemisse doen, en willighlijck besteden
    (725) Aen eenigh arme maecht om in den echt te treden
    Met d’een of d’ander knecht, en ick u een op deed’;
    Heer, spaer ’t voorseyde geld; tot uw’ nootdruft ’t besteed,
    Dat u gestolen is en sal mijn Heer niet deeren.
Fortñs. Het geld is ’t alderminst, ’k wod duystmael meer verteeren,
    (730) Had ick den buydel maer. Mala. Den buydel! ick gelooft.
    Den buydel, en al ’t goud dat daer sit in gedooft.
Fortñs. Och neen s’ is yl en hol, noch geen geld’ in te vinden.
Mala. Wat meent ghy sou een dief, het stelen onderwinden
    Dat om een yd’le beurs? sy sijn niet van dien aert.
    (735) Fortñs. Noch blijf ick haer al quijt;wat raed, seght my Heer waerd
    Om die te krijgen weer? Mala. Geen raed ken ick u geven.
    Een ydele beurs, wel Heer! wat ’s daer toch aen bedreven!
    Die komt u niet te sta, noch ken u voordeel doen.
Fortñs. Een wissel-brief Heer waerdt alleen is het vermoen
    (740) Van my dat daer in leyt, noch ken niemant verrijcken,
    Of komen oyt te sta. Mala. Nochtans die haer doet blijcken
    Of aen den Coopman toont, volght in ’t gemeen de som.
Fortñs. Daer staet uytdruck’lijck in, ten sy ick selver kom
    Dat ’t geen betalingh sal mogen voor hem verstrecken,
    (745) Derhalven heb ick mijn gedaente naer doen trecken
    En herwaerts heen gestuert, en op veel plaetsen meer
    Daer ’t mijn te reysen staet. Mala. Soo hoor ick wel mijn Heer
    Sy niemand deucht ken doen, als uw’ persoon alleene.
    Ofmen eens omme socht, en yder een voor eene
    (750) Betasten: Want-dees dief moet hier wis sijn in huys.
Leo. Dat maeckt te veel gespoock, en oock is het gespuys
[fol. D4r]
    Van jongens en van knechts, van Pagiens en Lakeyen
    Te veel hier over hoop; sy kennen ’t licht ontdrayen;
    Sy sijn door-slepen, gauw’, te rood’-ooght in dat stuck.
Mala. (755) Kom soecken wy rondom. Leo. Geluck mijn Heer, geluck.
Fortñs. Leopolde, seght wat luck? Leo. Uw’ buydel is gevonden.
Fortñs. Ach! heel-salf voor mijn smart! treck-playster van mijn wonden!
    Ziel sterckend Medicijn, conserf die ’t hert verquickt!
    Nu ben ick meer verblijd, als wel voor heen verschrickt.
Mala. (760) Met reden ed’le Heer mocht ghy u nu verblyden.
Fortñs. Soo doen ick oock heer Waerd’; nu moet ick van ter sijden
    Eens treden, en besien of sy de rechte is.
    Sy ist; tsa lustigh op, heer Waerd’, ghy sult den dis
    Dees avont maecken reed’, en voor ons doen bereyen
    (765) Een treffelijck bancket: al eer wy van hier scheyen.
Mala. Het sal geschien mijn Heer. Fortñs. Ick wil oock dat ghy voort
    Die arme luyden brenght; volgend mijn eed en woord
    Dat ick gesproocken heb; Ick sal haer nu bedencken,
    En tot haer houwlijckx goet, duysend Ducaten schencken.
Mala. (770) Uw’ wil sal ick voldoen; maer dees aenstaende nacht
    Soo sal de selfde dief by u niet sijn verwacht.
Fortñs. Leopolde, beter wacht wy dees nacht moeten houwen.
Leo. Mijn Heer ghy mooght op my wel vastelijck vertrouwen;
    En of het schoon geviel dat ghy bequaemt een roes
    (775) Van d’ ed’le Griecxsche wijn, soo sal ick op dien droes
    Waecken met alle vlijt, en doen een Was-keers branden.
Fortñs. Gaen wy van hier na ’t Hof, ’t Tornoy-spel is voor handen.

Vertooningh.

    Siet, hoe de Ridderschap door ’t aengehitste bloed,
    En opgeblasen hert met een manhaft gemoed,
    (780) Inde beslooten camp, de Speer en Lanci braecken;
    En van het moedigh paerd malkaer ter aerde staken;
    Veel meerder om de eer, als om het schoon Juweel,
    Dat Sultan Osman self dees Ridders geeft ten deel.


[fol. D4v]

Charinus, Syra, Mala-testa, Meso-matto, Lesbia.

Syr. HEer buur-man wat jy segt, het luyt vreemt in mijn ooren!
    (785) Waerom sou hy dat doen? Mala. Om dat hy ’t had gesworen,
    Fortuna de Godin: soo ’k uyt hem recht verstont.
Char. Beloften maecken schult. Syra. ’t Is wel ien groot verbont!
Char. Dat alle jaers weerom gelijck jy flus verhaelde?
Mala. Soo doet het Beste-vaer. Char. Wel deed’ hy, die ’t betaelde,
    (790) En alle jaers vervolght. Mala. Ick wordent wel iens moe.
Syr. So deed ik oock mijn Vaer. Char. Misschien Moer! Syr. Kijckt wel hoe!
    Wie sou met sulcken pack, sijn goetjen so beswaren?
Mala. Besje jy hebt gelijck, hy doet misschien niet garen,
    En dat hy ’t kost voorby, licht dat hy ’t nimmer gaf;
    (795) Had ick het, voor gewis, ick scheyden’er niet af;
    Boven belofte en al, ’t geld, sou soo ras niet glippen.
Syr. Kijnd, die het niet en heeft, die sal ’t niet laten slippen.
Mala. Die regel die gaet wis. Syr. Waerom dat hy het doet,
    Dat weet hy selfs best. Char. Om dat hy meerder goet
    (800) Als wy hebben, dat ’s ’t eerst; wat hem daer toe mach dringen
    Sal ick wel swijgen Kint, en ghy sult niet luyt singen:
    Maer eyndelijck ’t besluyt, Moer, hoe sel dat geschien?
Syr. Is ’t hylick van jou sin? Sel jy ’t wel meugen sien?
    Want voor dees, segh ick had jy daer altijdt wat teugen,
    (805) Dat om sijn kleyn verstant, jou docht het sou niet deugen,
    Terwijl hy niet hiel gaer gebacken was, (met jouw
    Ick kent) maer denckt weerom dat Lesbia ien Vrouw
    By hum sal wesen; want sy alles moet regeeren.
    Vrouw en Vooght, Vaer deynckt iens! en over Man te heeren,
    (810) Dat is meer als gemeen, hy is heel goet van aert,
    Daer by mien ick dat hy oock reed’lijck sit te paert;
    Dat hy raeckt uyt de sael behoef jy niet te vreesen.
    Gecken sijn onvertsaeght, heb ick wel hooren lesen
    Uyt ien boeckjen; en noch al and’re dingen mier.
    (815) Is ’t niet best by een Uyl geseten, als ’t getier
    Van bonte krayen, segh ick dagelijcks te verwachten?
    Uylen sijn Uylen, en sy vliegen meest by nachten
[fol. E1r]
    Soo doen de gecken meê: hebt voor de rest geen sorgh.
    Dat hy sijn les wel ken, daer voor blijf ick jou borgh,
    (820) Dus vreest niet Vaer dat sy jou t’huys sel komen klagen.
Mala. Buur-wijf, de oude liens het all’s ten goede sagen.
Syr. Soo doen ick Mala-test’. Mala. En ’t is niet buyten reen.
Char. Ick soeck haer voordeel Moer, met eens wel te besteen:
    Want die sijn naers verbrant, moet sitten op de blaren;
    (825) En daer voor, soo ick ken, hoop ick haer te bewaren.
Syr. Vaer, jy hebt groot gelijck: maer siet dit sien ick in,
    Dat hy is mans genoch, tot daren toe, ’t gewin
    Sla ick gien twijffel aen, sijn neeringh is hiel smeerigh.
Mala. Dat is een binnen streeck! Syr. Sijn Waer dubbelt begeerigh.
Mala. (830) Dubbelt is oock den sin! Syr. Ick segh ’t reyn uyt de borst,
    Hoe smeerigh dat sy is blijckt aen sijn leck’re worst,
    Die hy aen yder veylt, en dat sy wel gewilt,, wort
    Getuyght de Herrebergh, al waer sy braef geschilt,, wort,
    Door mostaert-saus gesleept, gebraen heet van de rooster.
    (835) Char. Jy praet het na jou sin. Syr. Sijn worst die is een trooster,
    Voor al de lagenoots, die vaeck ter Herbergh gaen.
Mala. Patroon jou Vrouw heeft recht. Ick hebber meer gebraen,
    Die Meso heeft gemaeckt, als ick souw konnen eten;
    Sijn Waer is graegh gewilt. Char. Dat ’s wel. Maer om te weten
    (840) Of hy haer wel begeert? Mala. Die sorrigh stelt op my.
Syr. Waer datmen van den droes praet is hy altijdt by.
Mala. Siet hier dit lieve Paer, s’ hebben malkaer gevonden.
    Treen wy wat aen een sy, en laet ons eens doorgronden,
    Haer woortjens vande min. Syr. Dit heb ick langh geseyt.
Char. (845) Maer noyt heeft sy ’t, as nu, soo plompjes uyt-geleyt.
    Ick volligh uwen raet, kom laet ons hier onthouwen.
Meso. Voorwaer mijn Coningin, mijn Vrouw van alle Vrouwen,
    Mijn perlemoerde schulp, mijn glinst’rend’ beckeneel;
    Mijn heunigh, suycker-riet, ick sweert jou by mijn keel,
    (850) En by de eeligheyt van mijn gespeckte worsten,
    Dat ick nae niemants, soo als nae jou, water dorsten:
    Dus doet een sluysjen op, en laet jen stroomtjen uyt
    Van liefds barmhertigheyt, en dat het iens bespruyt
[fol. E1v]
    Jou eygen Salamander, op sijn hiete boortjens.
    (855) Och! dat jy ’t iensjes’ wist, hoe jou gloeyende woortjens
    Hun lustigh steygh’ren doen als hy sit inde brant,
    Gewiss’lijck kint jy soud, ’k segh, met jou volle hant
    Wel gieten soo veel nat, dat weet ick wis en seecker,
    As hy verswelgen kost; jou eygen hertjens breecker;
    (860) Jou Suycker; jou Confijt; jou eenigh Marsepeyn,
    Mael jy mit jou gesicht! as mostert-zaet soo kleyn.
    Siet kijnt! kijckt kijnt! denckt kijnt! hoe dat jy mijn wilt smooren
    Met jou verhole jae, die jy my niet laet hooren
    Uyt jou lijfverwige-roo-kraelde roose-mont.
    (865) Helpen mijn klachjens niet? boort in mijn hertjens gront,
    Of net in ’t middel-punt, ’k wed jy daer in sult vinne
    So veel genegentheytjens, asser correltjens in ien Granaetje binne;
    Soo veel suchjens; asser staen venstertjens in ien vinger-hoet.
Syr. Is dat vryen of niet? Vaer heb jy nou geen moet?
Meso. (870) Ick segh het noch iens uyt, en ’t sinnen mier as praetjes,
    Dat ick hier in gedruckt heb selfs mier Lesbiaetjes,
    Als oyt de wurrem gaetjens in ’t dor-hout had geboort.
Les. Dat ghy soo vryen woud, dat had ick noyt gehoort;
    Het schijnt dat jy nou, heel, mit Cupido komt stryen!
Meso. (875) Ja Silvre Maentje, is ’t jou willitje, ick hoop het soo te vleyen,
    Dat wy te samen gien verscheye brocken sullen eten.
    Al de Sausijsjens die ick heb, dat moet jy weten;
    Of hier nae maecken sel, binnen tot jouwen dienst.
Les. Is dit met voor docht Mees, of is ’t op ’t onversienst
    (880) Dat jy dus moedigh spreeckt, wat sel’cker uyt besluyten?
Meso. Het lest soo goet as ’t eerst, ick selt vrypostigh uyten.
    ’t Is snobbelige Meyt, ’t is murwe Lesbia
    Allien om jou Persoon, en’t woort (jy weet wel) ja.
Les. Iae heb ick vaeck geseyt; jae ken ick noch wel seggen.
Meso. (885) ’k Meen jae, mit al het geen dat daer hoort by te leggen,
    Gelijck het huyen daeghs gemienlijck rijt en seylt.
Mala. Dus van de vryery? ’t verschil is haest gedeylt,
    Ick weet te maken koop, soo jy mijn wilt vertrouwen:
Les. ’k Docht niet ons yemant sagh! Meso. Noch ick Liefste. Les. Ia! rouwen
[fol. E2r]
    (890) Sal ’t mijn; ick ben beschaemt. Vaert wel Mees ick wil voort.
Char. Dochter loopt soo niet wegh, wy hebben’t oock gehoort.
Syr. Kom, seght vrypostigh uyt, en soo het is jou meeningh,
    Het is ons meningh oock. Meso. Koom, maken wy vereeningh,
    Mijn gouste Lesbia. Syr. Nou Kijnt, spreeckt rustigh uyt,
    (895) En seght maer jae of neen. Meso. Ick de Bruygom, en jy de Bruyt
    Niet waer poesligge dier, mijn sachte Molle velletjen?
Les. Hant van de vleysbanck of, die sondight moet in ’t helletjen;
    Het moet mit Vaertjens wil, en Moers verlof geschien.
Syr. Moy kijnt, dat ’s wel eseyt, wy sullen ’t wel versien;
    (900) Als jy malkaer verstaet, sel ick en Vaer ’t soo praten:
    Dat’t wis sel worden koop. Meso. Daer meugen wy ons op verlaten.
Mala. Om niet te quissen tijdt, spoen wy ons derwaerts heen.
Char. Buur-man, ’t is mit verlof, dat ick jou voor gae treen.
Meso. Hoor Mala-testa, hoor, jou woortjens soo wilt seggen,
    (905) Dat ick in Lesbiaes, en sy in mijn narmjes mach leggen.
Continue

DERDE BEDRYF.

Fortunatus, Leopoldus.

Fortñs. De Ridderlijcke daet, die d’Ridderschap bedreef
    Verquickt mijn ziel in ’t lijf; dees roem ik haer na geef
    Dat ik noyt Christen Prins, sag vaster hengst beschryen.*
Leo. ’t Was waert om sien mijn Heer. Ick moet het selfd’ belyen,
    (910) Dat geen van ons geslacht sulcken geswintheyt heeft;
    Hoe trots den Italiaen, by wien de glory sweeft,
    Datmen hem acht de kloeckst, een paert wel te besitten;
    Den Spaenjaert hoogh van moed, hoe seer hy oock van hitten
    Ontfonckt op ’t ed’le dier; den lichten Frans-man snel,
    (915) Noch groven Duyschen-knaep en sit niet half soo wel.
    Den Onger, noch den Pool, den Rhus, den Deen, noch Sweeden,
    Den Wael, den Schot, of Yer, den Brittanjer sijn leden
    Hebben de snelheyt niet, als den Tarter, of Pars:
    ’k Segh yder Prins voor Prins, was inder daet als Mars,
    (920) Nae ick bespeuren kost, uyt ’t werck der groote Heere.
Fortñs. Tornoy-spel my voldeed’, dies ick niet meer begeere,
[fol. E2v]
    Dan dat van stonden aen, nu ick wel ben gemoed’,
    Uyt oorsaeck mijns geluck, om ’t weer gekregen goet,
    (Ick meen mijn Wissel-brief) ghy datelijck sult loopen,
    (925) Om voor u en voor my een Beurs of twee te koopen;
    Èn ick sal onder wijl, my nae den Coopman spoên,
    Dat hy, na d’inhout luyt, mijn Wissel mach voldoen;
    En ’t dient wel haest gedaen; op ’t werck ick noyt en sloften:
    Als dan soo wil ick oock naekomen mijn beloften.
Leo. (930) Mijn Heer veel beter nu als voor heen is gemoed.
Fortñs. Een mensch verliest sijn moet, als hy verliest sijn goed.
    Wijsheyt, Gesontheyt, Kracht, die mach men wel verkiesen
    ’k Segh boven Rijckdom groot, men sal die niet verliesen
    Alsmen de Rijckdom doet. Een dief seer licht’lijck steelt
    (935) Uw’ schat, waer boven dat de kloecke Wijsheyt speelt;
    Gae, vordert uwe saeck, en wilt die gauw’ aenbinden.
Leo. Ick sal my haesten, Heer, dat ghy my hier mooght vinden.


Charinus, Syra, Mala-testa, Lesbia, Meso-matto, Fortunatus, Leopoldus.

Char. MAer! dat hy komen sou? Mala. Ja, hy mijn sellif nam
    En sprack dees woorden noch: of ick dan by u quam
    (940) Aen Sint Sophyen Kerck, ’k vraegh souden sy daer komen?
    Ick sey volmondigh ja, en heb die last genomen
    Om u te dienen aen, dat hy niet gae te loor.
Syr. ’t Is wonder Mala-testa, al ’t geen ick van u hoor!
Char. Ghy sijt ons toe gedaen aenmerck ick doente.
Meso. (945) O Lesbia! my dunckt dat ick bin inde groente,
    Of in de klaver-wey, as ick maer by jou bin.
    As ien bedreten Kalf hippelt mijn hert hier in,
    En springht van blijdschap op, dat ick ’t niet ken betemmen,
    Mijn siel vaert in een roey-schuytje, en al mijn sinnetjes swemmen
    (950) Bedoven in jou vleys, och Moer! ’k wod ’t al was klaer,
Mala. Ay! wacht wat met gedult. Les. ’t Is heynde by mijn vaer.
Cha. ’t Komt dat ten lesten quam, soo seer wilt niet verlangen.
Meso. Och! al mijn ingewant mient dat ick bin gehangen,
    Het preutelt mit men kaer, na icker uyt besluyt,
    (955) Sorgh het dat Lesbia niet worden sel de Bruyt,
[fol. E3r]
    En dat is al de vrees. Mala. Matto, ghy schijnt te dromen.
Meso. Ja, dat geloof ick wel! en of mijn poppe goetjen dan niet sou te Bruyloft komen,
    Waer dat gien groote saeck? Syr. Neen kijnd, ’t is al bestelt
    Dat ’t voort sal moeten gaen. Mala. Ick heb jou flus vertelt
    (960) Hoe ’t vorckjen staet aen steel. Char. Jy selt jou haest verblijen.
Meso. Nou dunckt my dat mijn siel komt op ien korde wagen rijen;
    Mijn kolder krijght ien kittelingh voel ick aers te recht.
Les. Al soetjens lieve man. Syr. Al sachjes sael’ge knecht.
    Bedaert jou vry te deegh, jy sult jou deel wel krijgen.
Mala. (965) Mond toe, het heerschop komt; dat wy een weynigh swijgen
Les. Vaertje wat op ien sy. Fortñs.’k Verneem Leopoldum niet!
    Daer komt hy aen. Leo. Mijn Heer, u boodschap is geschiet,
    En heb u wil voldaen. Fortñs. Geef my, ick sal die vullen.
Syr. Kijnd, die Singjeur heeft geld! Les. As ’t is Moer. Fortñs. Hoor, wy sullen
    (970) Dees buydel met dit geld’ besteen aen d’arme liên,
    Daer ons is van geseyd’. Leo. Mijn Heer, ’k heb haer gesien.
Fortñs. Hebt ghy haer dan gesien? Soo doet haer by my komen.
Leo. Heer Waerd’, is dit het volck daer ghy hebt nae vernomen?
    Soo moet ghy met my gaen. Meso. Ja Heer, wy sijn die luy.
Les. (975) Weest statigh Meso-mat. Meso. Wel hy moer! niet een bruy,
    De Heer die is goed ronts. Les. En of hy ’t sich mocht belgen?
Meso. So schenck ick hum ien worst, daer mach hy’t meê verswelgen.
Leo. Komt vrienden gaen wy voort, mijn Heer u t’saem verbeyt.
Meso. Hoe sullen wy ierst by hum komen, mit ien eerelijcke ofscheyt?
Syr. (980) Ofscheyt jou mallen bloet, jy sout jou soo verkallen.
Char. Nou Moer, niet iens bevreest, de woorden hum ontvallen,
    Hy meent ien heufsche groet, kom, laet dat staen op mijn.
    Van dit onnoosel volck mijn Heer gegroet moet sijn,
    Voorspoed, geluck en heyl, wil onsen God u geven.
Syr. (985) Wy wenschen, eed’le Heer, u een langhdurigh leven.
Les. Des hoogen Hemel schaer, dat die uw leydsman sy.
Char. Dat sy behoeden u voor onheyl, wenschen wy.
Meso. Dat sy jou maecken sterck, en langh gesont doen blijven,
    Wensch ick jou elen baes. Dit moet aen jou beklijven
    (990) Dat jy word as ien Leeuw soo grimmigh, en soo fris
    Gelijck een Hase-wind, of als een Wallevis,
[fol. E3v]
    Of as ick sellifs bin, dat wensch ick by mijn siecken.
Fortñs. Is dit de vryer? Meso. Ja Heer en dit de vryster, by me krieken.
Fortñs. En dees uw’ Vaer en Moer? Meso. Sy seggen so. Char. Ia Heer.
Fortñs. (995) Het is uw’ beyder wil, en haer wil noch veel meer,
    Mijn vrient, dat dese twee uyt liefd’ te samen paren,
    En met een vry gemoed, in d’Echten-staet vergaren?
Te samen. ’t Is met ons vrye wil. Fortñs. So neemt van my dees gaef,
    Waer meed ick haer begift. Char. Uw’ Onderdaen, en slaef
    (1000) Gunstige groote Heer, ken dees deught niet vergelden.
Fortñs. Vergeldingh ick noyt wacht; die my dees wetten stelden
    Vernoeghde my genoch, sy heeft voor u voldaen.
    Kom, tree met my van hier; laet ons van stonden aen
    Den Priester dese saeck, van ’t Houw’lijck, aen gaen geven;
    (1005) Op dat haer namen vast van nu af sijn geschreven
    In ’t algemeene boeck, van d’Echt, in Sint Sophy.
Char. Mijn Heer die gae ons voor, wy sijn daer heynde by:
Les. Mijn hert trilt in mijn lijf, dat ’s wat meer as ien praetje.
Meso. En mijn hippelt van vreught, mijn eygen Lesbiaetje.
Mala. (1010) Mijn sonder Speelman danst, op hoope dat ick sel
    Dees nacht genesen hem, weer, van sijn goud’ geswel.
    Hy rijck’lijck is by gelt. Heb ick sijn Beurs genomen,
    Op ’t goud dient gauw gepast; ick hoop het te bekomen;
    De kaers die voor haer bed, de gantsche nacht door brant
    (1015) Die dient wel uyt-gedaen, wat raet? het ingewant
    Van binnen wroeten uyt, en ’t hol met water vullen,
    En stoppen ’t loch met Was, soo weet ick dat sy sullen
    Gerustigh slapen gaen, maer haest bedrogen sijn:
    Heur slaep-dranck is gewis, een stercke Griecksche wijn.


Syra, Charinus, Lesbia, Meso-matto.

Syr. (1020) ICk wensch jou veel gelucks, Vaer, mit jou nieuwe Swager.
Char. Geluck wensch ick jou weer. Syr. Heer! dat is ien last-drager,
    Van al de arme luy, hy licht de sarck van ’t graft,
    En heeft ons kindertjens geset al vry, wat saft.
Char. Had meenigh dat geluck dat wy van hem ontfingen,
    (1025) Ick wed’ dat sy rondom wel lustigh soude springen,
[fol. E4r]
    En doen al even eens gelijck als wy nou doen.
Syr. Ons Dochter is besteet, nou ken s’ haer selven voen.
Meso. Ia! kind’ren te besteen, en noch gelt toe te krijgen
    Daer dient niet op-gesloft, noch minder meê te drijgen;
    (1030) Jy geef jou Dochter uyt, en ’t kost jou niet ien duyt.
Les. Wy dancken die goê Heer. Maer moertje, om ’t besluyt
    Te weten, sullen wy oock Bruytje mogen speelen,
    Of Bruylof houwen? Syr. Neen, men hoeft niet op te veelen.
    Kijck, sonder Speelman kijnt, kon jy wel in jou bed’;
    (1035) Jou teer set nae jou eer, die wat spaert die wat het,
    t’Slampampen hoef jy niet. Les. Wy willen ’t jou maer vragen
    Oft jou geraden dunckt? Char. Nou moet jy sorrigh dragen.
    Dat jy jou moye goet wel by malkand’ren houd;
    Iy sint nou Echte luy, en inde kerck getrouwt:
    (1040) Daerom om ’t achters denckt, en wilt jou geltje sparen.
Meso. Het achterst hoop ick, Vaer, mit ’t voorste te bewaren,
    En letten, as ien Aep soo gauwtjens, op mijn stuck.
Char. Syr. Soo wenschen wy gelijck, jou beyd’ te gaer, geluck.
Les. Meso. Wy dancken Vaer en Moer, daer voor weerom, te samen.
Char. (1045) Kom, gaen wy nu na huys. Syr. Als’t jou gelieft vaer. Meso. Amen.


Mala-testa, Fortunatus, Leopoldus.

Mala. ICk gae u voor met ’t licht, mijn Heer, ’t bed is gereet;
    Met een gerustigh hert, dees nacht, uw’ slaep besteed’;
    ’k Hoop u den Griecksche Wijn niet qualijck sal bekomen.
Fortñs. Heer Waerd, ick had een roes te drincken voorgenomen;
    (1050) En ’t is gegaen nae wensch, mijn wil die is volbracht.
Mala. Gelieft de heeren meer? Fortñs. Niet meer heer waert. Mal. Goê nacht,*
    En goede rust. Leo. Heer Waerd u wensch ick diergelijcke.
Fortñs. Wild Leopolde nu op alles gauw toe kijcke,
    Want dees aenstaende nacht heeft hy op ons gekoockt,
    (1055) Nae ick ’t aenmercken ken; soo sal die selfd’, als ’t spoockt,
    Weer unjeren door ’t huys, en ’t sal eer morgen dagen.
Leo. Mijn Heer die slaept gerust, ick sal goe sorrigh dragen,
    De kaers stel ick hier neer, die in dees donck’re nacht
    Ons dienstigh wesen sal, al sluym’rend hou ick wacht.
[fol. E4v]
Mala. (1060) Het licht haer glans verliest, de vlam begint te naecken
    Het nat, nu sal ick haest tot mijn voorneem geraecken.
    Die sweeringh is al door, ’t gout-etter loopt er uyt.
    Nu nae den and’ren weer. Al heb. Holla! dat stuyt.
    Dit snoer is langh genoch, voor eenmael, aen dees gelt-sack.
Leo. (1065) En dat mes scharp genoch, daer ick uw’ strot met af-stack.
    Leght daer ghy loosen dief, leght daer ghy valschen guyt,
    Uw’ aenslagh is misluckt, verkeert is uw’ besluyt;
    Het gelt dat by u leyt, en ghy van ons wout dragen
    Is oorsaeck van u doodt, en van uw’ eygen plagen:
    (1070) Suypt op uw’ Godloos bloet, ghy overgeven fielt.
Fortñs. Is hier onraet Leopold Leo. Ick heb den Waert ontzielt,
    Mijn Heer, die desen nacht ons meende te bestelen,
    Hy is den rechten dief. Fortñs. Hoe sullen wy dit heelen?
    Helaes, mijn vrient, ick noyt verviel in meer elent!
Leo. (1075) Suft niet mijn waerde Heer, ’t noodighst dient voor-gewent;
    Leght al de last op my, ick hoop het soo te maecken,
    Dat niemant van ons sal in hechtenis geraecken.
    Houdt u kloeckmoedigh, Heer, ontroert u nergens in.
Fortñs. Ach Hemel! Dat ick hier aldus gekomen bin.
    (1080) t’Constantinopolen, sal ick laes droef beschreyen,
    Soo langh ick adem schep: och! wie sal ons bereyen
    Den wegh van hier te gaen? Mocht ick met al mijn gelt
    Sijn leven koopen weer: misschien ick door ’t gewelt
    (Het lichaem met de ziel) van ’t gelt souw doen vereenen.
Leo. (1085) Weest sonder sorgh of angst, uw’ suchten noch u steenen
    Ken ons geen voordeel doen. Fortñs. Ay me! waer hy niet doot.
Leo. Terwijl het is geschiet soo breeckt, de wetten, noot.
    Ghy weet dat wy hem niet weer levend konnen maecken.
Fortñs. Och! Of ick Wijsheyt had gekoosen voor geld-saecken,
    (1090) Dit droevigh ongeval en had ons niet getreft.
    Ha! Wijsheyt, over-groot! hoe seer zijt ghy verheft.
    Geen saeck kan u ontstaen; niemant ken u verleyen,
    Rijckdom men selden siet, van dappre Wijsheyt scheyen;
    Rijckdom Fortuna neemt, maer Wijsheyt sy niet rooft.
    (1095) Leopolde weet ghy raet? Leo. Gelooft mijn Heer, gelooft
[fol. F1r]
    Dat ick een middel weet, die niet ken openbaren,
    Vertrouw’t u Dienaer toe. Fortñs. Soo wilt die my verklaren.
Leo. Omtrent de paerde-stal daer staet een borren-put,
    Die hoop ick sal, voor quaet, ons wesen een beschut.
    (1100) Ick sal met allen vlijt hem selven, derwaerts dragen;
    Niemànt vertrouw’ ick, dan my self, dees kans te wagen.
    Onthout u hier t’saem stil, ick wil hem nu terstont,
    Gaen dragen inde put, en sincken hem ter grond;
    Op dat hem niemant kom, voor ons vertreck, besichten.
Fortñs. (1105) d’Aenslagh my raetsaem dunckt, en schijnt my te verlichten
    Een weynigh van mijn smert, ick bid versuym geen tijt,
    Het is nu middernacht. Leo. Dees vracht maeck ick my quijt.
Fortñs. En ghy, volght hem terstont, en opent sacht de deuren.
    Ach! hooge Hemelen, wat sal my noch gebeuren?
    (1110) Het schijnt dat alles keert, en tegens stroom aen zeylt.
    ’t Geen eenmael my ’t geluck gelucklijck had gedeylt,
    Wort door haer vlugge hant van my weer af-getogen.
    Genegentheyt en gunst sijn t’eenemael vervlogen;
    De glans verduystert is van ’t lacchend aengesicht,
    (1115) En met een donck’re wolck bedeckt haer held’re licht.
    Hoe ken sy met een schijn van gunst ons menschen paeyen,
    En in een oogenblick, het goet in quaet verdraeyen
    Door ’t ongestadigh rad, ’t welck is in haer gewelt;
    Die onder leyt geparst, sy haestigh boven stelt,
    (1120) En geeft die ’t haer gelieft de schatten overvloedigh
    Die Croesus oyt besat; Irus maeckt sy soo moedigh
    Dat Irus Croesus schijnt, en Croesus Irus is;
    Haer wegen slibber-glat, haer paden sijn onwis;
    Met een valsch oogh ken sy ons in haer fuycken sturen;
    (1125) Geen woon-plaets heeft sy vast, noch ken gestadigh duren
    Op d’een of d’ander stee: s’ is lichter als de wint,
    Onder haer voeten men een kloot, en onrust vint,
    Soo wie op haer vertrouwt, die vint sich laes bedrogen.
Leo. Mijn Heer, dat is beschickt, den Waert die is gevlogen
    (1130) Van boven inde put tot onder op de gront,
    En niemant weet hier af, ’t is tijdt dat wy terstont
[fol. F1v]
    Ons vord’ren tot de reys. Gae ons Bagagie packen;
    De Paerden sadelt ghy, en voorts met een de sacken
    Vast bindet op haer rugh. Fortñs. Hoe raecken wy van hier?
Leo. (1135) Mijn Heer, gaet ghy voor heen, ick sal noch wat goet çier
    Met al de Knechts van ’t huys, en Maerten t’samen maecken.
    De Seck en Malvasey sullen wy vol op smaecken,
    Op dat geen achterdocht by haer sy van yets quaets;
    Een penningh die van klinck sal sijn geef ick de maets,
    (1140) Te minder sullen sy ons werrick nae bedencken:
    Noch daer beneven wil ick rijckelijck beschencken
    De kindren van het huys, beveelen haer daer by,
    Dat dese gift geschiê, uyt last van u, door my;
    En daer nae dan met een den Waerd en Waerdin groeten,
    (1145) Voor u mijn Heer en my, en seggen: wy t’saem moeten
    Vertrecken in der yl; terwijl verloopt den tijd’,
    En soo blijft ons Waerdin haer man, en gasten quijt.


Charinus, Syra, Lesbia, Meso-matto.

Char. Terwijl hy ’t soo begeert, soo weygren wy ’t jou niet:
    ’t Schijnt dat hy u bemint, met ons wil ’t oock geschiet;
    (1150) Wy soecken jou profijt, hier in, niet te beletten;
    Daerom wilt jou wat kleyn, en laeghjens neder setten,
    Als ghy tot Famagust’ te saem gekomen bint;
    Ghy sijt daer onbekent, u Heer, ghy daer niet vind:
    Want hy is al te diep Turckyen in getrocken.
Meso. (1155) Wel! dat is even veel, ’t sel eveliens wel locken.
    Hoe stae j’en labbekackt, komt Lesbia, gae voort.
Les. Vaer, niet te hiet gebroeyt, men sluyt by daegh gien poort,
    Wy sullen tijds genoch van Vaer en Moertje scheyen.
Meso. Vaert wel vaêr, moer vaert wel. Char. Ons Heer wil u geleyen.
Syr. (1160) Het schijnt dat ’t soo moet sijn, want ’t met heur sin geschiet.
Meso. Jae dat is seecker waer, wat dunckt jou mien jy niet
    Dat ’t geltjen ons bekoort? het is soo wel te leven
    Tot Famagust’, as hier, als ’t maer profijt ken geven,
    Niet waer kint Lesbia? Les. Jy seght het Meso-mat.
Syr. (1165) Het Heerschop wil hum wel. Char. Heeren sijn selden sat
[fol. F2r]
    Van sulcke luy als hy, sy moeten hebben gecken,
    En dat voor tijdt-verdrijf. Syr. Hy, mach een geck verstrecken.
Meso. Vaert wel Moer, draeght u vroom; Vaertje siet jou wel voor,
    Dat ick geen klachten, van uw’ bey te gaer, en hoor.
Char. (1170) Den Heer uw’ voorspoed’ geeft. Syr. Sijn Goddelijcke segen
    Blijft by u alle bey, op onbekende wegen.
Les. Vaer wel, Moertje, vaer wel. Syr. Vaer wel, mijn lieve kint,
    Ons Heer jou geven wil te samen voor de wind.
Continue

VIERDE BEDRYF.

Soudaen, Halybata, Marcholandus.

Sou. GHy weet grootdadig volck, hoe in mijn kloecke hand,
    (1175) Van het Aegypse Rijck, de Scepter is geplant,
    En op mijn hooft gestelt de Kroon van Alxandrijen.
    Manhafte Ridders, ghy, die soo vroom in het strijen
    Op ’t on-geploeghde sand’, uw’ vyand noyt ontsaeght;
    Een eys den Soudaen doet, waer door hy u af-vraeght,
    (1180) Wat Rijcken dat het langhst een goeden stand behouwen?
    Spreeckt machtigen Visier, ghy meught op my vertrouwen,
    Dat ick uw’ antwoord’ (’k segh) het sy dan hoe het sy
    Niet qualijck af en neem, ’t sy met, of tegens my.
Hal. Een Rijck, genadigh Vorst, moet tot de grond’ vervallen,
    (1185) ’t Welck niet omcingelt is met vast-gevlochte wallen,
    Van ’t eenvoudigh geloof, en rechtvaerdigheyts sorgh:
    Daer heyligheyt niet is, Eendracht niet streckt ’t voorborgh;
    (Maer waer hooghmoed in bralt, haet, nijdigheyt in woonen,
    Gramschap en tyranny men d’Onderdaen betoonen)
    (1190) Noch daer ’t bolwerck van schaemt en eer niet is gesticht,
    Sulck Rijck, groote Monarch, vervalt, segh ick te licht.
Sou. Indien men niet en vond dees deughden inde Rijcken,
    Soud’ men de grootheyt niet van sulcke Rijcken wijcken?
    Want grootheyt brenght aen macht haer macht men vreesen sal.
Hal. (1195) Hoe grooter dat sy sijn, hoe naerder aen den val.
Sou. De macht nochtans baert schrick, en doet een yder beven.
Hal. Noyt sagh men langh in ’t Rijck de strenge Vorsten leven.
[fol. F2v]
    Wie dat wil sijn bemind, op dat sijn Rijck langh stae,
    Bedwingh het snydend’ swaert, of niet te haestigh slae.
Sou. (1200) Een Heer moet slaen, so men hem sal ontsien. Hal. Of haten.
Sou. De haet en ’t Rijck weet ick t’saem van beginsel saten;
    Wie de Gemeente vreest, om dat sy den Vorst haet,
    Regeert niet als ’t behoort; ontsagh het volck verslaet.
Hal. Ontsagh is voor die geen, wie dat de straf sijn waerdigh;
    (1205) Maer voor de vromen niet, noch ’t volck ’t welck is goetaerdigh:
    Want dees niemand’ ontsien, of vreesen nimmermeer:
Mar. Ontsichlijcke Monarch; Grootmogend’ Vorst en Heer;
    ’k Verhael uw’ Majesteyt, hoe spoedigh dat van boven,
    Den rijcken Edelman, by ons al hier ten Hove,
    (1210) Uyt ’t Persiaensche Rijck, door Chatans Chatay land,
    Over het swarte Meyr, en door het drooge Sand’,
    (Nae dat hy heeft besicht de Indiaense hoecken,
    Die hy met u geley heeft willen gaen besoecken)
    Voorspoedigh en gesont, ’k segh met sijn groot geluck
    (1215) Wel aengekomen is; nae hy uyt Calicuck,
    En Paep-Jans weeld’righ Hof (waer hy meê wod’ verschijnen,
    Door China, Chamecha, en d’Arabiers Woestijnen)
    Op Dromme-darissen is herwaerts aen gereên,
    Tot dat hy heeft den Bergh van Sinai betreên;
    (1220) Voorts door de Wildernis, en ’t Joodse land’ gereden,
    Tot in Jerusalem, waer dat hy heeft sijn leden
    Een weynigh tijds gerust. Dees bid’ ons met ootmoed’
    Of hy uw’ Majesteyt mach vallen, neer, te voet?
Sou. Rijst moedigh Admirael, seght dat hem sal geschieden
    (1225) Die eer, die den Soudaen dacht niemand aen te bieden.
    Noyt was hier vromer held’, noyt Ridder ick en vond’
    Die oyt dit dorst bestaen dat dese onderstond’.
    Doorluchte Prinçen, al ons voor gesproocken reden
    Wy staecken voor dees tijd, en sullense overtreden
    (1230) Tot op een ander dagh van ons te saem gespreck;
    Gaet segh ick t’saem van hier, laet my in dit vertreck
    Alleen, en d’Admirael doet daetlijck hier verschijnen.
Hal. Uw’ slaven groote Heer haer tot u dienst verpijnen.
[fol. F3r]
Sou. Noyt quam my vreemder voor, noyt had ick in gedacht
    (1235) Dat sulcken swaren reys van hem souw sijn volbracht.
    ’k Verwonder van sijn doent! te meer, om dat te vooren
    Ick niemant heb gesien, of dat my quam ter ooren
    Van die sulcks had gedaen. Mar. Aensiet uw’ dienaer Heer,
    Die voor sijn Majesteyt gebogen leyt, hier neer.
Sou. (1240) Stae van der aerden op. Dat ghy stracx al de dooren
    Ontsluyten sult, segh ick, van mijn Juweel Tresooren:
    En laet den Edelman besichtigen mijn Schat
    Die mijn Voor-oudren eerst, en ick nae haer besat;
    Wanneer hy ’t heeft gesien, soo sult ghy my bereyen
    (1245) Een kostelijck bancket, waer ghy hem aen sult leyen,
    En seggen ’t is mijn wil dat hy eens met my eet.
    Volbrenght ’t gebod terstont, en alles maeckt gereet.
    Spoet u soo veel ghy kunt, ’k verlangh seer nae sijn komen.
Mar. Ootmoedigh wert dees last, van uw’ slaef aengenomen.


Fortunatus, Leopoldus, Marcholandus, Soudaen, Halybata.

Fortñs. (1250) ’t IS meer als over tijd’ dat ick ten Hove gae;
    En Leopolde, u beveel ick, dat ghy drae
    Toerustingh maeckt van als, noodigh tot ons Galeyen;
    Laet Stuurman en Matroos op ’t spoedighst haer bereyen,
    Besorgend’ sich van als dat ons van nooden is,
    (1255) Want morgen gaen wy t’seyl, onthout dat voor gewis:
    Ons Brief van vry-geley op heden is gesegelt;
    De namen al gelijck, heeft self in’t boeck geregelt,
    Van d’uytheemsch reysend’ man, ons machtigen Visier.
    Gae, schenckt de Malvasy, en maeckt nu wat goe çier,
    (1260) Op dat al ’t varent volck te vlytiger op passen.
Leo. Mijn Heer, op ’t onversienst sult ghy haer t’saem verrassen,
    Want sullicken ontbijt wert by haer niet verwacht;
    Uw’ wil in alles sal, door mijn, wel sijn volbracht,
    Dus ick mijn afscheyd’ neem, en vlijtigh sal besorgen
    (1265) Al ’t geen ons noodigh is: tegen den dagh van morgen.
Fortñs. Versuym geen tijdt, vertreckt. Daer komt den Admirael,
    Ick treê hem in’t gemoed. Mar. Des Keysers rijcke Zael
[fol. F3v]
    Heeft ons machtigh Soudaen, alleen, voor u doen proncken;
    En dees sijn Wapen-ringh die wert aen u geschoncken:
    (1270) Als een waerachtigh blijck van sijnder Majesteyt.
Fortñs. Gestrengen Admirael uw’ moedigh kloeck beleyt
    Voor my, door u, aen hem betoont sal ick gedencken,
    En voor u trouwe dienst, wil ick u weer beschencken:
    Met soodanigh Juweel, als oyt Aegypten gaf.
Mar. (1275) Ick danck u ed’le Heer, noch slae uw’ gift niet af,
    Koom, laet ons nae ’t Paleys, des Keysers eens gaen wand’len,
    Wy sullen van dees saeck, hier nae, wat breeder hand’len.
    ’k Sal eerst vertoonen u, den Soudaens schatten, die
    Hy my alleen vertrouwt, en staegh met sorgh op sie.
    (1280) Hier siet ghy ’t silv’re gelt soo vast op een gedrongen,
    Dat het door ysers kracht moet werden los gewrongen.
    Aenschouwt dees kostelheên van het Assyrisch gout,
    En kisten, vol van rôô Medalien op-gebout:
    ’k Segh vaten diergelijck die sijn hier meer als hondert.
Fortñs. (1285) Ick heb nu veel gesien, niet dat my meer verwondert!
    Wat kostelheyt is dit? Mar. ’t Cieraet dat hem bekleet,
    Wanneer hy op den Troon, van sijnder glorie, treet.
Fortñs. Geen dingh my meer behaeght, als dees Carbonckel steenen.
Mar. Let op dees Diamant, die doet hun licht verkleenen;
    (1290) Als ghy hem nauw beooght, soo schemert u gesicht.
Fortñs. Sijn stralen spreyt hy uyt, als ’t held’re morgen-licht.
Mar. Soo yemant op sijn glans wat langh sou wille staren,
    Hy tranen vord’ren sou, en doen ’t gesicht beswaren.
    Laet ons wat vorder gaen. Hier siet ghy op den dis,
    (1295) Die voor sijn Majesteyt alleen en voor u is:
    Daer sit hy, en verbeyt, tot ghy by hem sult komen.
Sou. Heer Fortunatus, dat ick u hier heb vernomen
    Is my van herten lief; met vreughd’ heb ick verstaen,
    Dat ghy voorspoedighlijck uw reys hebt afgedaen;
    (1300) Sit neer, en neemt dees plaets; ’k wil ghy met my sult eten,
    Op dat ghy seggen mooght hoe dat ghy hebt geseten:
    Beneven den Soudaen. Fortñs. Ick my onwaerdigh ken;
    Alvreesende Monarch. Sou. Tot u, ’k genegen ben.
[fol. F4r]
    Mijn brief van vry geley, kost die u voordeel geven?
Fortñs. (1305) Meer dan ick had verdient, uw’ zegel deed’ elck beven
    En buygen neer ter aert, kustent met sulcken eer:
    Dat ick verheughde. Sou. Cham Chataï, loegh die seer,
    Doen hy mijn brief ontfing? Fortñs. Hem stont die niet te weyg’ren,
    Op dat uw’ gramschap niet mocht tegens hem op steyg’ren.
Sou. (1310) Was ’er noch yemant, seght, die u geen eer bewees?
Fortñs. Niemant groote Monarch, ’t was al vervult met vrees,
    Dat den Karacter sagh, van uw’ Hoogheyt, geschreven;
    Wie dat haer las die riep, langh moet den Soudaen leven;
    Dees gallem yder gaf, waer dat ick ben belant.
Sou. (1315) De ziel groeyt in mijn lijf, met al het ingewant.
    tSa, Mamaluycki, tsa, past op, wilt hier in schincken;
    Wy sullen met malkaer een goe gesontheyt drincken.
    En onderwijl sult ghy (Manhafte Admirael)
    Met Haly den Visier, in dees gepronckte zael,
    (1320) Met andre Ridders meer en grootste van mijn Heeren,
    Hier over ’t blijde mael ons met een dans vereeren.
Mar. Hooghmogend Majesteyt, u dienaers sijn gereet.
Sou. Nu Fortunate, nu, u tijdt met lust besteet.
    Verheught u wat met my, wijl ghy hier sijt geseten.
    (1325) Van d’op-gediste spijs wilt noch wat met my eeten,
    Uw’ Welkomst ed’le Heer, ick alhier in besluyt.
Fortñs. Ick danck sijn Majesteyt en sal ’t oock drincken uyt
    Met volle danckbaerheyt, voor d’ eer die ’k heb genooten
    Van ’s Keysers milde hant, hier wert noch in beslooten
    (1330) Langh-levens welvaert van den machtigen Soudaen;
    Aensiet uw’ Dienaer Heer. Sou. Dat het u wel moet gaen,
    Een weynigh u verquickt met spijs, en dranck. Schept vreughden
    Terwijl ghy by my sijt. Fortñs. d’Ontelbaerlijcke deughden
    Bewesen aen uw’ slaef, hy niet vergelden ken.
Sou. (1335) Hebt ghy mijn schat gesien? Fortñs. Grootdadig Prins, ick ben
    Met uwen Admirael, de kamers veel door-loopen,
    Daer ick uw’ schatten sach met op-gepackte hoopen,
    ’k Verwonderde wanneer ick sach die groote steen,
    Wiens licht de Son geleeck. Sou. Dees is noch maer gemeen
[fol. F4v]
    (1340) En niet by my geacht. ’k Heb in mijn Keyserijcke
    Juweelen daer ick die in ’t minst niet by gelijcke
    Maer sijn in mijn gewelt, de sleutel rust by mijn,
    De vroomste van mijn Hof sy niet vertrouwt mach sijn,
    Dees eere Fortunaet sal u alleen geschieden,
    (1345) Uyt Keyserlijcke gunst, dat niemant in ’t gebieden,
    Van al ’t Egypsche Rijck sijn dagen is gejont
    Om haer eens aen te sien. Kom, tree met my terstont
    In dit geçiert zalet, daer ick u sal vertoonen,
    Een kroon van Mahomet daer men hem meê deê kroonen.
    (1350) Der Goude App’len een die Venus met haer hant,
    Gaf Hippomene, om de schoone Atalant
    Te winnen door de vlucht van sijn geswinde voeten;
    Noch rust by my een Rad daer Phaëton om most boeten,
    Doen Jupijns blixem-slagh sijn wagen stack in brant
    (1355) De paerden smeet in Zee en Voerman wiert ontmant.
    De Vleugelen van Was die Daedalus bereyde,
    Wanneer hy met sijn Soon van ’t top des toorens scheyde
    En vlogen nae haer Lant, dees sijn in mijn gewelt.
    Minervaes Speer, en Helm, bequam ick door het gelt.
    (1360) De alderschoonste vrucht die d’Hof Pomonae teelde,
    En mijn voorsaten, sy die minnelijck mee deelde,
    Bloost of sy heden eerst waer vande boom gepluckt.
    Den wilde swijn sijn tand die Adonis geruckt
    Heeft uyt Cypriaes schoot, en hem stracks deê verkeeren
    (1365) In een bloetverwigh bloem, dees twee ick meê beheere,
    Om dat sy meerder sijn als d’anderen van waert;
    Niet om haer çierlijckheyt: maer om dat sy van aert,
    En opper-goden macht van mijne langh-voorsaten
    Tot heden op dees dagh aen my sijn nae-gelaten.
    (1370) Noch heb ick boven dees Juweelen, twee gestelt:
    Het een is die Smarachd’ of Ringh, daer af vermelt
    Amasis Coningh’ der Egyps, en Parse Landen,
    Die Policrates nae ses dagen quam ter handen,
    (Geworpen in het Meyr, verswolgen van een vis,)*
    (1375) En door een Zee-man hem gebracht wiert op sijn dis,
[fol. G1r]
    Uyt ’t ingewant gesneên een yder tot een wonder.
Fortñs. Grootdadige Monarch, dit luyt my als een donder!
    Vermidts ick diergelijck noch noyt en heb gehoort.
Sou. Het geen ick segh is waer met Keyserlijcke woort
    (1380) Sal ick ’t bevestigen. Fortñs. Uw’ reden ick vertrouwe.
Sou. Treet in mijn Cabinet, daer sult ghy ’t selfd’ aenschouwe
    Beneven ’t ander, dat ick u niet heb genoemt.
    Siet daer. Fortñs. Mijn Heer, hier mach met recht sijn afgeroemt.
Sou. Dit is een vande twee uytmuntende Juweelen
    (1385) Die ick heb in mijn Rijck; het ander ick mee deele
    De aldergrootste liefd’ de welck ick dragen ken
    Aen eenigh Creatuur op aerd’, hier by beken
    Ick, dat het niet en is aensienlijck voor de menschen,
    Maer nochtans geeft het my al ’t geen ick denck of wensche.
    (1390) Siet, ’t is alleen dees Vild, dees kael en slechte Hoet,
    Die my veel meerder vreught, als ’t Keyserrijck aendoet.
    Dit is de bloem alleen daer ick smaeck uyt ken suygen;
    Dit is mijn tweede Ziel daer ick op aerd’ nae buyge.
    Wanneer de geest versuft, en d’harsens sijn ontroert,
    (1395) Dees ongeachten Hoet, in ’t Paradijs mijn voert;
    Jae doet my als ick wil des werelts lusten naecken.
    Met een wensch (als ick dees maer op mijn hoofd doe raecken)
    Ben ick ter plaets, al waer dat mijn gedachten sijn.
    Wanneer ick weer herdenckt, soo voert haer kracht stracks mijn
    (1400) Waer dat ick wesen wil; haer deughd ken ik niet noemen,
    Genoegh en ken ick niet van al haer machten roemen.
    Als ick maer aen de Jacht van Leeuw of Tyger denck,
    Soo ben ick in het Bosch, dat ’s in een oogenwenck.
    Wil ick de Wildernis van Cypres, Dadel-boomen
    (1405) Verlaten met ’t gevolgh, en weer ten Hove komen,
    Soo wensch ick, en mijn wensch die vollight inder daet,
    Dat ick eer ’t ommesien verschijn voor d’hooge Raet:
    Alwaer dat ick ’t verschil der Rechten soo ken slechten,
    Dat yder Raets-heer vreest, en siddert voor mijn Rechten.
    (1410) Treckt mijn Heyr-kracht te Velt, en blijf ick in ’t Paleys,
    Indien daer onraedt komt, ick ben daer nae mijn eys,
[fol. G1v]
    En geef bevel in als, nae mijn selfs wel-behagen.
    Soo buyten mijn gebiet den Trommel wert geslagen
    Tot nadeel van mijn Kroon, en af-breuck van het Rijck,
    (1415) Haer Leger ick verspiê, en nae mijn volck ick wijck;
    Nu Fortunate, denckt wat hier in leyt begraven.
    Al mijn Juweelen t’saem, soo veel vermaecks niet gaven
    Soo langh ick haer besat, als dit in een minuyt.
Fortñs. Ick uyt u woorden recht de kracht van dees besluyt,
    (1420) Hooghmogend’ Vorst en Heer, ick ben van dat gevoelen
    Men dier-gelijck niet vind’. Sou. Ick heb daer nae doen doelen,
    Maer ’t wit wert noyt getreft. Fortñs. Of noch die Meester leeft?
Sou. Dat is mijn onbekent. Fortñs. Licht hy die weergaê heeft,
    Want die dees heeft gemaeckt, de konst niet is vergeten.
Sou. (1425) ’k Meen dat de Meester rot, want dit is haest versleten.
    Doen ick het eerst bequam, vond’ ick daer aen gespelt
    Dees woorden, Siet gauw toe, en ’t jaer daer by gestelt,
    Doen Sultan Bajazeth, mijn Oud’-oom, ’t rijck regeerde.
Fortñs. Och of Fortuna my oock sulck een Hoed vereerde!
    (1430) Soo wensten ick te sijn, stracx, in mijn Vaders stadt.
Sou. Wat seght ghy Fortunaet’? Fortñs. Ick overpeyns vast, dat
    Dees Hoed heeft sulcken kracht, en geeft my nae-bedencken,
    Of hy niet swaerder is, of oock het hoofd ken krencken?
Sou. Verhole macht geen swaert’, of ongemack en baert.
    (1435) Dees Vild met and’ren meer, is van gelijcker aert.
    Daer, voeght hem op u hoofd’, wat dunckt u, is hy swaerder?
Fortñs. Swaerder! in ’t minste niet. Ick dacht dat hy veel naerder
    Sesmael ’t gewicht van dees sou hebben op-geroert.
    Heer, hy behaeght my wel. Ick wensch my wegh gevoert,
    (1440) Terstont met mijn Galey, in Cyprus, by mijn kind’ren.
Sou. Blijft, Fortunate, blijft. Ach! helpt, wat mach my hind’ren.
    Verraed, verraed, moort, moort, moort, Mamaluycki, moort.
Mar. Genadigh Prins en Heer; hoe dus verbaest, antwoort?
Hal. Wat quelt sijn Majesteyt, of wat is hem bejegent?
Mar. (1445) Doorluchtighste Monarch, dat u den Hemel segent.
Hal. Hoe dus ontstelt? bedaert, ick bid bedaert en rust.
Mar. Den oorsprongh ons verhael van ’t geen u geeft onlust.
[fol. G2r]
Hal. Verklaert ons watter is, of waer dat ’t u mach deeren?
Sou. Het grootste ongeval, mijn kloeckmoedighste Heeren,
    (1450) Daer ’t menschelijck geslacht, oyt Jupiter meê sloegh,
    Treften my aen. Hal. Wanneer? Sou. Nu stracx, doen hy wegh droegh
    Mijn schat, mijn waerste pand, mijn tweede siel, mijn leven.
Hal. Wie wast? Sou. Die guyt, die drogh, die by my was gebleven:
    Naer uw’ vertreck. O Goon! Mar. Die schelmsche Cypriaen?
Sou. (1455) Die onvertsaeghde guyt, die heeft het my gedaen.
    tSa Mannen, voort van hier, doet in der yl bereyen,
    Om hem te volgen nae, de machtighste Galeyen.
    Yder verstreckt een Leeuw, verscheurt al dat ghy krijght.
Mar. Een yder nae ’t gebodt, met siel en lichaem hijght.
Sou. (1460) Flucx Mamaluycki, voort, vervoeght u aen de haven,
    Ontsluyt de boeyens van de vast-gebonde slaven,
    En praemt haer inder yl, de seylen inden top
    Te rucken, om den fielt te vatten by sijn krop.
Continue

VYFDE BEDRYF.

Mesomatto, Lesbia, Fortunatus, Leopoldus.

Meso. NOu Lesbia, treet aen, ey gae wat rasjens voort.
Les. (1465) Wacht Meso, ick heb noch niet mijn packjen as ’t behoort.
Meso. Ick sie datmen altijd is met de wijfs verlegen.
Les. Nou lient my eens jou hand, en schick het wat te degen.
Meso. Dat is behouwe reys, al heeft ’t wat langh geduurt,
    De wint was miest in ’t seyl, en ’t is noch wel gestuurt
    (1470) Mit de voeten op ’t land, ’k had ’t soo goet niet genomen.
Les. Thien weecken, en noch meer, ier wy hier sijn gekomen
    Heeft het al ruym geduurt. Meso. Jae, niet altijdt op Zee;
    Wy hebben al-te-mets gehad een goede reê,
    Op ’t ien Eyland of ’t aêr, daer lustigh was te bicken.
Les. (1475) ’t Is nou al eveliens jy weter nae te schicken,
    Of j’elders bint of t’huys. Meso. Wat docht jou van ’t tempeest?
Les. Doe ’t Schuytjen hobbelden? Meso. Ja, waer jy niet bevreest?
Les.: Sla jy daer twijffel aen? wie souw op Zee niet schricke
    Als ’t storm en onweer is? Meso. Ha! niemandal kijnt, icke,
[fol. G2v]
    (1480) Maer doe ’t soo donderden? Les. Och! die by Vaer en Moer was
    Docht ick, maer wat docht jy? Meso. Dat d’Hemel in rep en roer was,
    En dat het pannen dack van boven neer quam vallen.
Les. Dat lijckter wel wat nae, ja wel vaer jy kent kallen,
    Het schijnt dat jy al meê vande Planeten weet.
Meso. (1485) Dat ick het niet en wist, dat waer mijn seecker leet,
    Jy hoorde in ’t onweêr wel, hoe ick mit de Geleerde
    Van al de Hemels hoeckjens; en winckeltjens discureerde.
Les. By namen dat sy was mit pannen overdeckt.
Meso. Nou Lesbia niet mier, ’t schijnt dat ghy mit mijn geckt.
Les. (1490) Neen seker ’k doe dat niet, ’k weet dat jy bint verstandigh,
    Wel-spreeckent, wijs, geleert, en al vry wat gauw-handigh;
    Nou vraegh ick jou ien reys, terwijl dat wy hier staen,
    Wat wegh wy moeten nae Juffrouw Cassandra gaen?
    Indien jy ’t weet te raên, soo sel ick jou gelijcken
    (1495) By d’alderfrayste man die Starre ken bekijcken.
Meso. De droes geeft jou dat in, wat drommel of jy mient,
    Seght, dat ick toveren ken? sulck werck my niet en dient;
    Ick loop by d’ Hexen niet, of vet gesmeerde Kollen,
    Die Harmen de bocks poort moete soenen ier sy mogen krollen,
    (1500) Ick ben niet van dat volck, al sie ick vry wat geel.
Les. Wel hy vaer bin jy quaet? ick jock maer, by mijn keel,
    Ick weet wel dat jy hier immer niet kent de wegen.
Meso. Hoe stae jy dan en rijt? ick kan dat sarren niet, aen mijn kop, verdregen,
    Denckt vry my ien quam tegen ick niet langh driegen souw
    (1505) Te vragen na den wegh, oft huys van ons Juffrouw
    Cassandra. Les. Meso-mat! seght sien ick gins geen menschen?
Meso.’t Is wel esien. Dat sijn de koten die ick wensche:
    Hier Lesbia, mijn sack schort die wat op mijn rugh,
    Nou dat is wel, komt treên wy voort. Fortñs. Hoe snel, en vlugh
    (1510) De kiel het water sneê, sal ick niet haest vergeten.
Leo. Den Stuerman vraeghden ick of hy oock kost afmeten
    Hoe veel in ’t Etmael wy wel hadden af geseylt,
    Ik heb sey hy met vlijt daer meermael nae gepeylt:
[fol. G3r]
    Den Noord-ster kost my oock geen vaste kennis geven,
    (1515) De Graet-boogh schoot ter sy, mids wy soo sterrick dreven
    Dat men den Hemel nauw kost houden in het oogh’,
    Het schuymde voor de boegh dat ’t gruwel nat op vloogh,
    Van baer op baer gebost tot boven aen de toppen,
    Het net-werck, denn en luyck mosten wy dicht toe stoppen,
    (1520) Op dat het stuyvent nat ons niet versticken souw:
    Wat dunckt u eed’le Heer. Fortñs. Nu mach al onse rouw
    Met recht sijn neêr geleyt, terwijl wy sijn gekomen
    In ’t lieve Vader-land. Leo. Uw’ Vrouw, had die vernomen
    Dat ghy tot Famagust’ voorspoedigh inde stadt
    (1525) Gekomen waerd’; mijn Heer, sy vlytigh tot u trad’;
    Met een verblijde siel sou sy u lief ontfange.
Fortñs. Kom gaen wy, nae mijn Vrouw’ en Kind’ren ick verlange.
Meso. Singjeur ay gouste seght, waer woont Juffrouw Cassandra.
Fortñs. Wat Juffrouw meent ghy vriend?
Meso. Maer die Juffrouw, wiens Man dra
    (1530) t’Huys komen sal, die noch veer in Turckyen is.
Fortñs. Hoe heet hy? Meso. Fortunaet, vraegh jy dat? Fortñs. Is ’t al wis
    Mijn vriend, het geen ghy seght, hy sich hout in Turckyen?
Meso. Pot-slappermenten jae, hy reed’ nae Alxandryen,
    Als ick hier voer nae toe. Fortñs. Daer heeft hy al geweest.
Leo. (1535) Ick heb hem daer gesien. Meso. Wat! ben jy dan ien geest?
    Of bin jy ien Toovenaer? Les. Neen kijnt, ’t sijn groote Heeren.
Meso. Hy lieght, de schellem lieght, dat wil ick hum wel sweeren.
Les. Genomen ’t was niet waer dat even waerheyt sy.
Meso. Ick segh hy lieght. Fortñs. Hoe Mees?
Meso. De duyvel! kent hy my?
Les. (1540) Heb ick ’t jou niet geseyt? Meso. Waerom sey jy ’t niet eerder?
Fortñs. Matto, kom hier. Meso. Gae jy. Fortñs. Kom hier.
Meso. Singjeur. Fortñs. Seght meerder.
Meso. Al wat jy wilt. Fortñs. Of ghy noch wel te degen kent
    Die u gaf soo veel geld’? Meso. Wat rijd’ mijn deuse vent:
    Hy is mijn eygen Heer. Leo. En mijn. Meso. Dat is gelogen.
Les. (1545) Wat weet jy ’t Mesomat?
Meso. Hy komt hier niet gevlogen:
[fol. G3v]
    Ey ’t is ien kale neet hy het geen veer aen ’t gat.
Fortñs. Besichtight my eerst wel. Meso. Wat duyckers kop is dat?
    De droes! weest wellekom mijn alder-soetste Broertje,
    Wat Nicker broght jou hier soo haestigh aen een snoertje?
    (1550) Hoe vaer jy al seght Heer? ’k ben bly dat ick jou sie,
    Van blijdschap springh ick op en bijt schier in mijn knie,
    Hoe ben jy hier eraeckt? hoe ben jy aen ekomen?
    ’k Heb jou van al de tijdt, niet in ons schip vernomen,
    De Noortsche kollen wis hebben jou hier gebroght.
Les. (1555) Mijn Heer weest wellekom. Fortñs. En ghy. Les. Ik noyt en docht
    Dat ghy eerder (als wy) op ’t Lant uw’ voet soud stellen.
Fortñs. Kom Meso-matto volght? wilt my uw’ reys vertellen.
Meso. Alreê-man als jy wilt, ’k sel ’t jou van stick tot stick
    Uytleggen, want ick hebt onthouwen op ien prick.


Marchalandus, Halybata, Leopoldus, Fortunatus, Cassandra.

Mar. (1560) DE Stad is vol geneucht, men siet hier blijdschap plegen
    Op straet en inde Kerck, in wijcken en op wegen,
    Of waer datmen sich keert, al d’arme gemeent
    Viert heden desen dagh, nae datmen hier verneemt;
    Het maeghdelijck geslacht dat sietmen t’samen doolen
    (1565) Van d’een nae d’ander plaets, alwaer sy vlijtigh schoolen,
    En maecken vreucht te saem; de jongh bejaerde Mans
    Sich voegen by dees rey en brengen haer ten dans:
    ’t Leeft alles in geneught dat wy tot noch toe sagen.
Hal. Heer Marcholande, seght, behoortmen niet te vragen,
    (1570) Of het geoorloft sy de straten te betreen
    Aen Mahomets geslacht?
Mar. Elck een wert hier geleen
    Hy sy dan wie hy sy, men gaet hier vry en veyligh,
    Niemant wert hier gemoeyt, dit Landt is yder heyligh,
    ’t Is yder even nae. Hal. Soo staet het ons oock vry
    (1575) Te blijven. Mar. Jae mijn Heer, te meerder om dat wy
    Naevolghen ’t strengh gebod van Keyserlijck genade,
    Die ons gesonden heeft alhier in Ambassade
[fol. G4r]
    Aen Fortunatus selfs om eyschen het Juweel.
Hal. Ick vrees hy ’t ons niet geeft. Mar. Soo valt hem dit ten deel
    (1580) Voort laetst. Hal. Wat ist? Mar. Een brief die ick hem sal behande
    Uyt Keyserlijcke last. Hal. Dees brief Heer Marcholande
    Is die van meerder macht als ’t Keyserlijcke woort?
Mar. Mijn Heer, weet dat dees is in ’t ingewant verstoort,
    Soo hy op ’s Keyser eys wil blijven in gebreecken;
    (1585) Haer letters sijn vergift, haer bladeren bestreecken
    Met een verderflijck sap, uyt Aconiti plant;
    Een Basiliscus licht scharp uyt haer oogen brant;
    Der Mauritanen stof is hier hart in gewreven
    Met Africaens venijn, en letteren geschreven,
    (1590) Die heel onsichtbaer sijn van een verdoemde Moor,
    Die door dees selve brief sijn leven stracks verloor
    Nae hy die had gestelt. Noch een van dese honden
    Is door ’t gesicht alleen van dees ter hell’ gesonden:
    Midts hy beproeven most of’t gif behiel sijn macht,
    (1595) Denckt machtige Visier of dees oock niet en tracht
    (Soo hy den eys ontseyt) nae Fortunatus leven?
    Want nae ’t gespreck wy hem dees brief in hande geven
    Op dat hy die doorleest, en ’s Keysers meningh gront!
    Als hem ’t fenijn treft aen, soo vluchten wy terstont
    (1600) Dat ons geen onheyl moeyt. Hal.’t Is wijslijck voorgenomen.
Mar. Swijght Heer. Hal. Waerom?
Mar. My dunckt dat ick gunt aen sie komen
    Een die ons schijnt bekent. Hal. Mijn Heer ghy hebt gelijck,
    ’t Is Leopoldus self. Leo. Weest welkom in ons Rijck.
Hal. Heer Leopolde hebt danck voor u beleeft ontmoeten.
Leo. (1605) En Leopoldus u te samen heus komt groeten
    Met onderdanigheyt als ’t uw’ Dienaer betaemt.
    De rechte uur en tijdt was ’t doe ghy herwaerts quaemt,
    Want heden is mijn Heer aen sijn bancket geseten,
    Waer noch plaets voor u is.
Mar. Gae, doet hem daedlijck weten,
    (1610) d’Almogende Soudaen en Babyloonschen Heer,
    Ons herwaerts henen send’, om een woort, en niet meer,
[fol. G4v]
    Te spreecken met u Heer, wilt hier haest weerom komen.
Leo. Treet met my t’samen in, in danck sal ’t sijn genomen.
Hal. In dien ’t u soo gelieft soo treen wy met u in.
Fortñs. (1615) Haly en Marcholand nou gaet ’t recht nae mijn sin,
    Dat ick de eer geniet van uwer beyd’ genade,
    Komt set u aen mijn sy, wilt u met my versade
    Vande op-gediste spijs in dees vergulde zael.
Mar. Danck sy u ed’le Heer. Fortñs. Gestrenge Admirael
    (1620) Kloeckmoedige Visier uw’ komst doet my verblijden.
Mar. Den oorsprongh van ons komst sal ick u naeckt belijden;
    Den Babyloonsche Vorst d’alvreesenden Soudaen,
    Bescherm-heer van ons rijck en ’t heyligh Alcoraen,
    Den Asiaenschen Prins, en groot Alkayrens Coningh
    (1625) Sent ons tot u, en vraeght of ghy hem met belooningh
    Voor sijn genegentheyt, en deughden u betoont,
    Met valsch bedrogh in schijn van vriendschap valsch’lijck loont?
    Ghy weet wat eer en gonst dat ghy wel hebt genooten;
    Ghy weet hoe naeckt en bloot sijn schatten sijn ontslooten,
    (1630) En u alleen vertrouwt haer opentlijck te sien,
    Welck eer dat noyt in ’t Hof mach eenigh Bas geschien,
    Doch met sijn groote schaed’ midts ghy hebt wegh gedragen
    Den appel uyt sijn oogh, sijn wellust, sijn behagen,
    Sijn alles al in een, sijn tweede ziel, sijn hert,
    (1635) ’t Welck hy u heeft vertrouwt, en wegh genomen wert;
    Mijn Heer ick meen sijn Hoet, het grootst by hem op aerde,
    Nochtans geringh en slecht en niet een sier van waerde,
    Als u wel is bekent edele Fortunaet;
    Ons voorslagh en versoeck (op dat ghy ’t wel verstaet)
    (1640) Niet wijder strecken sal dan dat ghy sult gelieven
    Den Machtigen Soudaen met d’Hoet weer te gerieven,
    Die vruchtloos by u leyt. Fortñs. Manhafte Admirael,
    Den Babyloonschen Vorst wil ick dat ghy mijn tael
    En antwoort brengen sult, hoe dat ick my verwonder
    (1645) Dat hy hem weder eyst, terwijl hy in ’t besonder
    De machten een voor een aen my selfs heeft gemelt,
    ’t Welck seer behaeghlijck was, en heeft den Hoet gestelt
[fol. H1r]
    Met Conincklijcke hant op dees mijn bruyne hayren,
    Ick wenste op sijn woort, niet denckend wegh te varen:
    (1650) En inder yl soo is den wensch nae wensch volbracht,
    Had dees mijn wensch gemist, seght? waer ick niet versmacht
    In ’t onbarmhertigh nat van Nili stercke vloeden?
    Hier voor ’k mijn schepper danck, dat hy my soo behoeden:
    En uw’ Heer voor sijn Vilt. Dees tijdingh aen hem brenght
    (1655) Dat Fortunatus daer niet af te scheyden denckt,
    Voor dat de door hem scheyt met dit vergancklijck leven,
    Schoon dat hy Asiam weer wod’ in vergeldingh geven;
    Dus strenge Admirael en Machtige Visier,
    Uw’ voorstel is vergeefs. Mar. Aenvaert dan dit papier
    (1660) Van Keyserlijcke handt geschreven en geslooten;
    Den inhoudt sal aen u sijn meningh naeckt ontblooten.
    Wy scheyden ed’le Heer en brengen hem dees maar.
Fortñs. Ghy Heeren niet en scheyt voor dat ghy met malkaer,
    Des groote Alcayrens Vorst gesontheyt hebt gedroncken,
    (1665) Langh leeft Sijn Majesteyt; nu weder in geschoncken;
    Grootdadigh Admirael, dees beecker doet bescheyt.
Mar. Kloeckmoedige Visier, des Keysers gesontheyt.
Hal. Doorluchtige Admirael, ’k heb danck, dat is gekloncken.
Fortñs. Noch een gesontheyt, ’k bid, laet by ons sijn gedroncken.
Hal. (1670) Niet meer mijn ed’le Heer uw’ Dienaers hier verschoont.
Fortñs. U slaef in als. Hal. Vaert wel.
Mar. Het boodt hier haest vertoont,
    Waer meê dat Charon sal u ziel ter Helle voeren,
    Voor Radamantus recht. Hal.’t Vergift schijnt hem te roeren,
    Dus vluchten wy van hier, sijn herssens sijn besmet,
    (1675) En ’t hert adrigge bloet is met ’t fenijn beset.
Fortñs. Waer sijn d’Ambassadeurs? Leo. Mijn Heer sy sijn vertrocken.
Fortñs. Sijn sy niet in ons Hof Leo. Neen Heer.
Fortñs. Hoe sal’t dan locken,
    Dat ick haer antwoort geef? Cass. Lief dat is al geschiet.
Fortñs. Wel droom ick dan, hoe is ’t? siet wat den Soudaen biet
    (1680) Voor schatten, op dat ick hem wederom souw senden,
    Den ongeachten Hoet, wat mach hy doch voorwenden!
[fol. H1v]
    Mijn schatten sijn veel meer als Babyloonjen heeft,
    Hy past wel by mijn Beurs, vlugh, my een roemer geeft
    Op dat ick ’t hert eens laef; mijn hert en ziels beminde
    (1685) Leest met my desen brief. Cass. Hoe souw’ ick ’t onder winde,
    De letters ken ick niet, Lief leeft hem my eens voor.
Fortñs. Kom lesen wy die t’saem. Mijn Soons geeft gau gehoor.


Aenden Grootmachtigen, Rijcken, en Edele Heere, Heere,
Fortunatus, tot Famagusta, in Cyprus.

SEer Rijcke en Machtige Edele Heere, Heere Fortunaet, de ongerustigheydt mijns ziels door het gestadige hert-tergen en prickelen, wegen mijne wegh-gevoerde Hoedeken, dwinght de genegentheyt dese mijne Ambassaden: als Persoonelijck (voor uwe Edelheyt) self te verschijnen, versoeckende het mijne, niet sonder vergeldinge, in alles overvloedigh, ingevalle u eelheyt op hun-lieder eys en bede het selvige laet volgen, sal U. E. Galeyen tot veertigh in getal, met alle kostelheden, Juweelen, Peerlen, Gout, Silver, beneven veele andere uyt-gelesene Speceryen doen laden, vry en vranck sonder Tribuyt, Cijns of Tol, in uwe Havenen brengen, eer uwe Edelheyt het sellefde aen mijne Gesanten sult behandight hebben, dit doende, &c.
In Babylonia.
Onderteeckent
Osman Haly Solyman.

        Heere van ’t Huys Ottomans, Keyser, en Heere, Soudaen Universael van alle Koningen en Princen des Werelts, bewaerder en hoofd van de Wet Godes door den Propheet Mahomet ons geleert. Dominateur in Asia en Africa, Koningh van Alexandrien, Groot Soudaen in Turckyen, &c.

[fol. H2r]
Fortñs. Herts lievende Princes den Coningh veel belooft.
Cass. Lief Fortunate, ach! hoe draeyt my dus het hooft?
Fortñs. (1690) U hoof mijn waerde ziel? Cass. Jae liefste lief, mijn oogen
    Branden als’t helsche vyer. Fortñs. Wel hoe! is ’t licht betoogen?
    Siet waer de toorsen sijn dat hier geen van haer brant?
Leo. Mijn Heer ’t is hier vol licht. Fortñs. Mis ick dan mijn verstant?
    O neen wat wil die roock? daer komt het licht wêêr schijnen.
Leo. (1695) Mijn Heeren ’t is geen deegh, hier sijn gebruyckt fenijnen,
    Door wat middel, of daet, is my noch onbekent.
Cass. Ach! Lief, hoe bang ben ick. Fortñs. Cassandra ’k ben aen ’t end
    Mijns levens, ay meê! Lief den asem wil versticken,
    De scharpe hert-aer wurght de spijs-krop ken niet slicken,
    (1700) De tongh drooght in mijn mont, ’t hart brant my in het lijf,
    Het ingewant dat scheurt, mijn oogen werden stijf,
    De tanden schijnen los en uyt mijn mont te vallen,
    De nagels van mijn hant sijn swart, mijn ving’ren gallen,
    De senuwen vol kramp, de maegh wert toe geschroockt,
    (1705) De neus vervult met stanck, der herss’nen licht beroockt.
    Een damp van vuyl fenijn is uyt dees brief gevlogen,
    Die al de geesten heeft, van ’t leven, overtogen,
    En knaeght aen ’t ed’le pit van mijn benaude ziel.
    Ick ben vergeven; laes! ’t vergif dees brief in hiel.
    (1710) Dat niemant haer beoogh, maer wilt dees stracx verbranden.
    Hoe is ’t mijn waerde Vrouw? Cass. Des doodts ys-kille handen
    Gevoel ick aen mijn hert, daer dreyght sy, ach! sy steeckt,
    Ay my, vaert wel mijn Lief, de ziel van ’t lichaem breeckt.
Fortñs. Mijn Soons nu is ’t mijn beurt, uw’ Moeder heeft geleden
    (1715) De vreeselijcke doodt, en is voor heen getreden
    Den onbekenden wegh, die ick haest volgen moet;
    Daerom Ampedo, en ghy Andoloos, voldoet
    In alles mijn begeer, op dat hier geen verschille
    Onder u beyde ontstae; ’t is mijn uyterste wille,
    (1720) Dat ghy dees-waerde Man, mijn ouwe en trouwe knecht,
    Besorght van huys en erf, en jaerlijcks daer by leght,
    Tot onderhout sijns lijfs, sestien hondert Ducaten:
    Drie van mijn kloeckste knechts die sult ghy by hem laten,
[fol. H2v]
    En twee Dienst-maeghden die sijn wooningh gade slaen;
    (1725) Volbrenght ’t gebod, en ’k wil dat ’t van u sy gedaen.
Leo. Den Heer der Heeren wil u sijn genade toonen,
    En nae dit leven, met het loon des Hemels loonen.
Fortñs. Vertreckt wat Leopolde, en ghy t’saem die hier sijt.
    Blijft ghy alleen mijn Soons. Nu voel ick dat de tijd
    (1730) En draet mijns levens kort, ja, dat mijn hert wil breecken:
    Daerom heb ick met u een woord of twee te spreecken:
    Dat is, ick u, voor ’t laetst, beveel de liefd’ en min
    Te plegen met malkaêr; het tijdelijck gewin
    Is by mijn groot geweest, ’t geen niemand heeft geweten,
    (1735) Of weten ken, waer dat den oorsprongh sy geseten;
    Doch nu ick sterven moet, soo openbaer ick u
    Mijn schatten, die ghy sult gebruycken, dat ’s van nu
    Tot aen u levens end’. Dit sijn mijn goude Mijnen,
    Dit sijn mijn Schat-tresoors, waer dat ghy in sult vijnen
    (1740) Al ’t geen ghy wenst of denckt, of wat u hert begeert.
    Dit erfdeel laet ick u, ’t welck steets by u vermeert.
    Smaldeel’ het nimmermeer, gebruyckt haer deught gelijcklijck,
    Soo kunt ghy geld en lust gebruycken, beyde rijcklijck.
    Let Soonen op mijn reên, mijn woorden neemt in acht,
    (1745) Op dat geen misslagh kom, door ’t hand’len in haer macht;
    Indien dat ghy het geld sult uyt dees Beurs begeeren,
    Soo viert dees dach voor ’t eerst; daer neven wilt vereeren
    Vier hondert stucken Goud’, een arme Weeuw of Maeght,
    Soo menigh jaer ghy leeft: let ghy geen roem en draeght
    (1750) Op desen Buyl noch Geld: wilt niemant openbaren
    Haer diep verborgen schat: noch aen niemand’ verklaren
    Van waer u ’t selve komt, ’t geen sy in haer besluyt:
    Want soo ghy sulcks eens deed’, haer krachten hadden uyt:
    Maer soo ’t verburgen blijft, soo kunt ghy hier uyt trecken
    (1755) Thien stucken Goud, so vaeck uw’ hand haer soom doet recken,
    Fortuna heeft my (voor ons leven) die vergunt.
    Soo ghy volght dit gebod’, ghy haer behouden kunt,
    Of anders sult ghy haer, en ’t leven t’saem verliesen;
    Daerom mijn Soons, draeght sorgh, voorsichtigheyt wilt kiesen.
[fol. H3r]
    (1760) Het ander schoon Juweel, is dees verworpen Vilt,
    En heeft dees eed’le deught, dat ’s, als ghy wenschen wilt,
    Of wenscht, soo sal u wensch op ’t spoedighste geschieden,
    En voeren u ter plaets, waer ghy haer sult gebieden
    Te brengen u persoon, het sy dan waer het sy.
    (1765) Meer ken ick spreecken niet; de spraeck begeeft nu my.
    Ick souw’, mijn lieve Soons, u meer van dees verhalen,
    Ten waer mijn tongh besweeck; mijn schrift sal u vertalen
    ’t Geen ick u voegh hier by; leest, en herleest, want klaer
    Haer deughden my betoont, ghy vinden sult te gaer:
    (1770) Dat ’s mijn getuygenis ’t geen ick u nae ken laten,
    Nu voel ick dat de kracht mijns geest niet meer kan baten,
    Want machteloos sy is, en van ’t fenijn gesmoort;
    De longen sijn verstickt, en ’t hert dat wort gemoord’:
    Daer, neemt dees Beurs en Hoed, hout haer doch wel in waerde,
    (1775) ’k Beveel mijn siel den Heer, en ’t lichaem aen de aerde.


Meso-matto.

WAt grimmige Fortuyn sel mijn noch mier ontmoeten?
    Wat vyer-spuwende draeck treet Meso-mat mit voeten?
    Mijn Wijf verlooren, laes! mijn Jonckers Vrouw’ vermoort!
    Och! wasser slimmer Rogh’ sy quam mijn meê aenboort,
    (1780) En slockten mijn ras op. Mijn fraye Heer vergeven!
    Ick ken ’t vergeten niet, de dagen van mijn leven.
    Hy had mijn soo besint, hy was op mijn gestelt
    Gelijck de klock op elf; siet daer, my dunckt ick smelt
    As icker noch om denck, in al mijn drooge tranen;
    (1785) ’t Is mier as wonder, dat ick voor my niet gae banen
    Ien grondeloose put, en springh daer daet’lijck in.
    Och! as ick ’t overdenck, soo kan ’t niet uyt mijn sin,
    Dat Lesbia de kramp soo sterck kreegh in haer billen,
    En sturf daer an. O my! had ick haer niet doen villen,
    (1790) Ick kost ’t vergeten niet: want ick haer hụyd bewaer
    Tot ien gedachtenis; denckt vry dat ickse spaer
    Gelijck Bagijne-koeck: ick hebse laten touwen,
    Op dat sy niet en stinckt; wat was sy ien Vrouw der Vrouwen:
[fol. H3v]
    Ien pronckje van de buert, ien uyt-heemsch Paragoen:
    (1795) Als ick heur huyt maer sie, geef ickse noch ien soen,
    En schey soo van haer of mit biggelende oogen.
    ’t Is best ’k mijn self wat troost, en gae mijn wangen droogen,
    En denck vast in mijn hert, dit was die moye vrouw’
    Die sturf (om dat haer Heer vergeven was) van rouw’;
    (1800) Deynckt! is ’t geen Ridders stuck? wie soud’ haer durven na doen?
    Voorwaer ick altoos niet! niemand sal mijn soo gaer broen
    Dat ick sterf om ien aer, die sterven wil die sterf,
    Best, niemand om ien aêr sijn sterven sich bederf.
    Die geck is dat hy sterft wort lichtelijck vergeten,
    (1805) En dat eer hy is doot of rouw-kap het versleten;
    Ick draegh rouw op mijn rugh, miju wijf droegh rouw in ’t hert,
    En daerom leyt sy diep, gedeckt, sy voelt geen smert
    Gelijck as ick, en bey mijn vrome Jonckers lyen:
    Doch as de rouw is wegh soo komter weer verblyen,
    (1810) En daer mee troost ick mijn; ick draegh mijn rouw hiel schrap,
    Om dat ick slae, gelijck, drie vliegen mit ien lap.


Ampedo. Andolosia.

Amp. NA dat de schrand’re doodt uyt ’t leven heeft gerockt
    Ons Ouderen gelijck, en in haer hol geslockt
    Door ’t bloed-dorstigh Fenijn, dat Babylon bereyde
    (1815) Onsichtbaer in de Brief, waer door het leven scheyde
    Most, en de waerde ziel verhuysen uyt haer kluys,
    Heb ick geen lust gehadt, in ’t Adelijcke huys
    En Hof, dat u en my is rijcklijck naegelaten.
And. Suft niet om het verlies, de Ridderlijcke staten
    (1820) Die wy besitten t’saem, door ’t nae-gelaten goed,
    Drijft ons de rouw uyt ’t hert, s’ ontfonckt het eed’le bloed
    Van ’t Graeffelijcke saet. Seght, hebt ghy niet gelesen
    Het nae-gelaten schrift, ons klaerlijck aen-gewesen
    Van ons Heer Vader, op sijn droeve sterrif-bed’,
    (1825) Waer in hy sijn Fortuyn uytdrucklijck heeft geset,
    Die hem bejegent is, in ’t loopen van sijn jaren;
    Hoe dat hy heeft gereyst, en wat hem is ervaren,
[fol. H4r]
    In Asia, in Africa, in America, en Euroop;
    En hoe dat hy ten laetst het Koninghrijck door-kroop
    (1830) Van het Aegypsche land, tot hy quam t’ Alxandryen,
    Van waer hy bracht den Hoed, sijn dood, maer ons verblijen?
    Dus Broeder volght ghy na, gelijck ick volgen sal
    Sijn paden, die hy heeft getreden over al
    De Wereld, en de wijd-vermaerste Koninckrijcken:
    (1835) Voldoe mijn wil en lust, noch laet ons niet beswijcken
    In Ridderschap, in staet, in Adeldom, in macht:
    Maer overtreffen hem in all’ uytheemsche pracht.
    Wat datter van het Oost tot ’t Westen sy geseten,
    Of van het Zuyd tot Noord, laet ons die t’saem doen weten
    (1840) Wat Cyprus al vermach, en hoe dat in de Stadt
    Van Famagusta, leyt begraven sulcken schat,
    Als Arimaspus stroom oyt kost te voorschijn brengen.
Amp. Mijn droefheyt is te groot, soo dat ick niet ken mengen
    De blijdschap met mijn rouw’; Heer Broeder, ’k weet ghy kent
    (1845) Mijn nederigh gemoet, noch dat ick ben gewent
    Te soecken ydelheyt, of ’t prachtigh Hof te volgen.
And. Ampedo, ’k segh voorwaer, ghy sijt te seer verbolgen,
    En by uw’ voorneem, daer blijft ghy hartneckigh by,
    Ick bid’ soo ’t u gelieft, kom gae, of reyst met my.
Amp. (1850) Wie wand’len wil die mach, ick heb geen lust om wand’len.
And. Laet Ridders als wy sijn der Ridd’ren daden hand’len:
    Met jagen ’t snelle Wilt, na ’t oud gebruyck van ’t Hof;
    Tornoyen wy om eer, of vechten wy om lof;
    Of runnen nae de Baggh’: om glory te be-erven.
Amp. (1855) Veel liever wil ick hier, als op een ander sterven;
    Ick soeck die glory niet, mijn lust niet aen de eer,
    Die arbeyt dient my niet, ick soeck de rust veel meer
    Dan al ’t gewoel, ’t geraes, van Hoofsche slavernye.
    Soo veer ghy reysen wilt, reyst vry, ick sal het lye.
    (1860) Treckt waer het u gelieft, ick blijf in Famagust’.
And. En ick den aerd-bôôm door besichten wil met lust.
    Doch eer dat ick vertreck, laet ons die twee Juweelen,
    Die ons sijn aenge-erft, eerst met malkand’ren deelen.
[fol. H4v]
Amp. Neen Broeder, deelen! neen. Wilt ghy hier overtreen
    (1865) Ons Vaders sterck verbodt? daer toe soo segh ick neen;
    ’t Sal niet sijn met mijn wil. And. U wil sal hier niet baten;
    Ick acht u willen niet; ghy sult het volgen laten,
    Wy leven, hy is doodt, ons wil moet sijn volbrocht.
Amp. Ghy weet hoe dat hy op sijn sterf-dagh heeft versocht,
    (1870) En daer beneven noch uytdrucklick aen ons seyde,
    Hoe wy niet soude t’saem dees twee Juweelen scheyde.
And. ’t Is waer hy heeft ’t geseyt, ick stae ’t mijn Broeder toe,
    Maer laet ick mijn beraen. Ick weet een middel, hoe
    Dat wy haer ongedeylt te saem sullen genieten:
    (1875) Thien kisten sal ick u vol pistoletten schieten,
    Die ghy u leven langh niet wel verteeren kunt
    Hoe lecker dat ghy leeft, schoon dat ghy al uytmunt
    Boyen den edeldom van Cyprus rijck vermaerde.
Amp. Den Wens-hoet by u hout, ick sal de Beurs aenvaerde.
And. (1880) De Beurs die past my best, om dat ick reysen wil.
    Den Wens-hoet die voeght u want ghy hout u doch stil
    In Famagusta; seght, wat ken u meer vermaecken
    Als dees? ghy seght het selfs dat lusten u niet raecken
    Om Landen te besien, geniet ghy dan haer deught
    (1885) En met den Hoet en ’t Gelt schept vry u zielens vreught
    Tot ick weer by u kom. Ses jaer sal ick haer dragen,
    En ses jaer ghy daer nae. Amp. Seer wel, ’t ken my behagen
    Terwijl sy sijn gemeen. And. Sijt ghy in als vernoeght?
Amp. Heer Broeder ’k ben te vreên die reyst de Beurs best voeght.
    (1890) Gaen wy. And. Als ’t u gelieft, ick sal u kisten vullen
    Eer dat ick van u treck, soo kunt ghy lustigh smullen.

Vertooningh.

    ’t Ghebodt blijft onbevleckt, de schatten in ’t gemeen,
    De Wens-hoet wert alhier van Ampedo aengenomen;
    De Beurs krijght Andoloos en reyst met Matto alleen
    (1895) Nae ’t machtigh Britten-hof gevest aen Teemsche stroomen.
UYT.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 520 verwulft er staat: verwulst (?)
vs 681 weesrijm
vs 908 hengst er staat: henst
vs. 1051 Gelieft er staat: Geliet
vs 1374 Het sluithaakje ontbreekt.