Joost van den Vondel en anderen: Verovering van Grol. Amsterdam, Johan Blaeu, 1627.
Facsimile bij Ursicula
Continue
[p. 1]

I.V. VONDELENS

VEROVERING

VAN

GROL,

door

FREDERICK HENRICK,

Prince van Oranje.

Noch sommiger gedichten op de selve stof.

DEVS NOBIS HAEC OTIA FECIT.

[Vignet: Indefessus agendo]

T’ AMSTERDAM,
__________________
Ghedruckt by VVillem Jansz Blaeu, op ’t Water in den gulden
Sonnewijser, M D C XXVII.

[p. 2: blanco]
[p. 3]

KLINCKDICHT.

PHilips had korts ghedroomt, hy sou heel Holland dvvingen,
En Zeeland op een’ sprong: maer Henrick veel te gaeu,
En ’tminste niet verschrickt voor Spaensche tigerklaeu,
Bestond, met maght en moed, de stad van Grol t’omringen.
    (5) De posten inder ijl met dese tijding gingen
Na Spanjen: d’avondvorst riep eerst, dat luyd te blaeu:
Maer seker onderricht, besweeck hy en werd flaeu,
En sprack: verlies ick Grol, adieu mijn graefschap Lingen.
    Tervvijl was Spinola om geld belaên te hoof:
(10) Hy leende’t hier op borg, en daer op goed geloof;
Maer al vergeefs helaes! hy bleef een ydel hoper:
    VVant doen Philippes socht na Phlippen in sijn’ kas,
Bevond hy dat sijn’ munt van stof verandert was,
Het goud in lood verkeert, het silvergeld in koper.


[p. 4]

Aen de vrye Nederlanden.

DOen Cacus berghgedroght, en vee en menschenschaecker,
En boer en burgerplaegh, en vier en vonckenbraecker,
Voor Hercles voeten lagh, verwonnen in sijn’ rots;
Liep al het Tybervolck, den soon des Dondergods
(5) Met lofsang te ghemoet, en d’Aventijnsche landen
Hem eerden met autaer, en pleghtige offerhanden,
Met bekren, facklen, en ghewijden populier;
En prenten sijnen Naem, die Thebe maeckt so fier,
Op goud en marmor niet alleen, maer in een harte
(10) Dat, vol erkentenis, den heyland hunner smarte
Tot aen de starren droegh: maer wat voor offerwijn
En eer bereyd uw’ siel, ghy volcken die den Rijn,
En Wael, en Ysselstroom uwe ackeren siet schuuren?
Wat eere reedge toe, met alle uw’ bondgebuuren,
(15) Voor Welhems dappren soon, die heldere heldenbaeck?
Die ’t land niet heeft gheveeght van ondier, reus, of draeck;
Maer’t landbederflijck Grol van ’s Dwingelands besetting;
Die beeck en beemden, met de giftige besmetting
Haers adems t’onbruyck maeckte, en doodlijck quijnen dee,
(20) Op ackers en in steên, de menschen en het vee.
Komt heerlijckheen, verknocht met gravenbanden, myter,
En Hartoghscepter, komt, ick heffe, met mijn’ cyter,
Aldus de reyen aen, en ga de schaeren voor:
Volght hand aen hand, en gheeft myne oorloogsmaet ghehoor.

Continue
[p. 5]

I.V. VONDELENS
VEROVERING
Van
GROL,
door
FREDERICK HENRICK,
Prince van Oranjen.

ICK sing den legertoght des Princen van Oranjen,
Die ’theyr van Spinola, en all’ de maght van Spanjen
Met sijn’ slaghordens tarte, in het bestoven velt,
En Dulcken de stadt Grol deed’ ruymen met gewelt.
    (5) Ghy die van ’shemels troon d’oorlogen hier om lege
Bestiert, en onsen held vereerde met de zege,
Daer al’t vereenighd land uw’ heyl’gen naem om looft,
En danckbaer lauweriert des overwinners hoofd;
Gheley mijn’ sangheldin, die goddelijck verbolgen,
(10) Verruct word, om den krijgh in’t harrenasch te volgen,
En oogh in ’t seyl te slaen, voor ’t algemeene best,
Hier na den Berghschen graef, daer na d’omringde vest.
    En ghy, ô FREDERICK! die fier en trots te paerde
Voor Hollands vrydom vecht, en yvert met den swaerde;
(15) En ’tvolck, dat hier geschoolt krielt als een byenswarm,
Verdadight door Gods kracht, en uwen ys’ren arm;
Indienghe t’ een’ger tijd, van ’s lands bekommeringen
En sorregen ontlast, mijn ruw gedicht hoort singen;
Soo oordeel heusch van hem, die door uw’ deughd gewinckt,
(20) Geen’ leydstar kent, als ’t licht dat op uw’ helmtop blinckt.
[p. 6]
    De kansse (zedert dat de Witte bergh voor Prage
Verstreckte een treurtoonneel van Bemens nederlage,
En dat de Bayervorst, uytvoerder vanden nood,
Stads eene zyde won, doen d’andre zyde vlood)
(25) Scheen heel end’ al ghekeert. de jongst gekroonde koning
Werd balling, met den hoofdhandhavren sijner krooning:
En Gabor, die een’ wijl ’t Bucquoysche leger stuyt,
Most Presburgh, en op ’t lest gansch Hongaryen uyt.
De Vorsten vielen af, en soenden ’s Keysers tooren:
(30) Elck swoer by Ferdinand: de Palts die ging verlooren.
De koning Christiaen hiel ’t ros noch by den toom,
En sloot Tilli den pas van Elve en Wezerstroom.
Self Maurits sagh sijn’ kroon ontluystert van twee steden;
En, sweetende om ’t ontset van d’een’, was overleden;
(35) Sijn’ broeder ruymende in de lang bekleede plaets,
Tot heyl der burgerye, en eere des soldaets.
    Orangie was verheugd met desen nieuwen Heere:
En ’t vrye Nederland, op sijn’ ghevelde speere,
En uytgetoge kling, het hoofd beurde in de lucht,
(40) En schepte nieuwen moed, in tegenspoeds gerucht.
De princelijcke vrucht des huwelijcx, en ’t slechten
Der Oldenzeesche wal, na’et kloeck en manlijck vechten,
Sagh ’t vaderland, vol hoops, ghelyck een voorspel aen,
Dat alles onder hem ten besten sou vergaen.
    (45) ’T was duyster, en het hof na’et woelen overrompelt
Van vaeck, gerust lagh in vergetelheyd gedompelt;
En vee en vogel sweegh in’t midden van den nacht;
Door eenen diepen slaep betoovert en verkracht:
Wanneer Prins HENRICK docht, dat voor sijn’ bedste nader
(50) En nader quam de geest van wylen sijnen Vader,
Met slependen gewade en tabberd van satyn:
Van wesen en gebaer, juyst in dien selven schijn
Men van hem tuyght, dat hy na’et jongste middagheten
Van sijnen disch opstond, en, sonder yets te weten
(55) Van laegen of bedrogh, trad buyten sijne sael.
Soon, sprack hy, waerde soon, verschrick niet voor mijn’ tael.
[p. 7]
Ick ben uw vader self: ’k ben Welhem, wiens gebeente
En asch noch waeckt om u, en over dees’ gemeente:
Schoon ofwe u sijn ontruckt door een’ onrype dood;
(60) Doen ’t wondenbloed besprengde, in voesters lieven schoot,
Vw’ teere onnooselheyd, hierinne noch geluckigh,
Dat haer begrijp ’t verlies niet kon bekennen druckigh.
Wat leghtghe log en traegh, verslenst, en slap van moed,
En druckt de pluymen, soon? die passen op den hoed.
(65) Of seyde u oyt mijn’ faem, of leerde u mijn’ histori:
Dat ick dus heb geleyd de grondvest onser glori,
Die sonder weerga bralt de gansche weereld door?
Op op dan in’t geweer, en volgh het heldenspoor
Van keys’ren, hartogen, van princen, en van graeven,
(70) Die alle uyt ons geslaght steyl na de starren draven.
Of sluytghe vrede met den wreeden avondvorst?
    Soo spreeckt hy, en ruckt op vergramt sijn’ bloote borst,
En toont het gaepen van een’ eeuwig bloende wonde,
En dwijnt voor’t sluymeroogh in’t duyster, voor de sponde.
(75) Maer ’s Princen hevigheyd gaf voort den slaep de schop.
Hy grypt na ’s vaders schim, en vlieght vertoorent op,
En roept om wapenen, en daghvaert d’oorloogsbende.
Sijn’ gemaelin ontwaeckt, en’t hof raeckt overende.
Och, seydse, lief hoe is’t? wat schiet u in den droom?
(80) Wat spoock of u vervaert, die veyligh zyt van schroom?
    Geen edelmoedigh paerd sich tweemael en laet nopen,
Soo doet geen heldenhart; dat alles voor sich open
En niets gesloten siet. vergeefs wort aenghesocht
Door staeten, hy die self belust is tot den toght,*
(85) Doch tot het Grolsch beleg wat traegh is te bewegen,
Die wickt eer dat hy waeght. een’ stercke stad gelegen
Vyf uuren van de grens, op’t vlack en ruyme, wien
Des vyands ruyters staen van allesins t’ontsien:
Daer ’t swaer en kostlijck valt om voorraed te bekomen:
(90) Daer nergens voordeel is van landweer of van stroomen:
Dies sluyt hy ’t ongeraen te wagen onsen staet
Om ’t voordeel eener stadt: sijn’ broeder quam te baet
[p. 8]
Als hyse dwong, dat doen de Spaenjaerd had te stryen
Met Fransche dapperheên, en Turck in Hongaryen:
(95) Nu heeft de Vorst des Taegs op ons het oogh alleen.
Self Maurits aengeport vond onlangs swaerigheên
In dees’ belegering, en streeck hier over ’t oordeel,
Dat hy sijn erf Breda sou winnen met meer voordeel.
Noch kan sich Welhems soon niet van ghebeên ontslaen:
(100) Wie Grol tot scha gedijt die houden ’er op aen:
Dat ’s vyands krijgsvolck klaeght oproerigh om betaeling,
En ’t flaeu Madril meer tijds behoeft tot ademhaling:
Dat, soo het brengen dar de benden in het veld,
Elck muyten sal om ’t seerst, om ’t achterstalligh geld,
(105) ’Theeft schijn van reên, doch ’t kan de Vorst niet heel vernoegen,
In ’t overwegen, of de saecken av’rechts sloegen
Tot quetsing van het land: sy smeecken even graegh,
En smijten end’lijck hem geseglijck over staegh.
Flucx slaet de trommel, men bevracht platboômde ponten
(110) En schepen met geschut, met krijghtuygh, kruyt en lonten:
Men prest de ruytery en wagens over al,
En vlooten swanger van soldaten sonder tal.
Maes, Yssel, Wael, en Leck van witte seylen krielen:
De vlietgodinnen sijn verwondert om de kielen
(115) En ’t grimmelende volck, en onderschooren ’t vlot,
En duwen ’t tegens stroom; begunstigende ’t lot
Dat hun te beurte viel, die voor de vryheyd stryen,
En witte vlieten, die geen’ swarte Spanjaerds lyen.
    Een’ schansse leydt’er op de drooghte, ’s Graevenwaerd
(120) Gheheeten, daermen om van alle sijen vaert:
Hier vloeyt de Wael, en daer de Rijnstroom, neffens weyland
En ackers; en geklooft, bespoelt en schuurt het eyland,
Daer Burgerhart wel eer, van koninglijcken struyck,
Als hoofd van ’t eedgespan, voor ’t wettige gebruyck
(125) Des gouden vrydoms, Roome in haeren schild dorst vaeren;
Gesterckt met wapens, moed, en soete en soute baeren.
Dees’ vesting streckt nu ’t hoofd, waer op, soo woest en wild,
De Dwingeland van ’t west sijn’ dreygementen spilt,
[p. 9]
En schuymbeckt, knarssetand, met poffen blaesen snorcken,
(130) Gelijck een everswijn, ’t welck woed op boerevorcken
Gansch ydel en vergeefs; wanneer ’t alom benart
Den jongsten moordsteeck krijght, en voelt de dood in’t hart.
Hier was ’t bestemde veld, daer ’s Princen maght versaemde,
Met allen nooddruft, die tot soo een’ toght betaemde.
(135) ’t Iaer neyghde sich ten oegst, de koorenayr die swol,
Doen ’t leger langs Brevoort trock schielijck op na Grol.
    In Zutphens graeflyckheyd is dese stad gelege,
Door Neerlands oorlogh in vermaertheyd opgestegen;
Om haer’ gelegentheyd van Karel, d’eer van Gent,
(140) Wel eertijds waerd geschat, voor uytheemsch dreygement
En inbreuck, op de grens tot beuckelaer te strecken.
De Slinck aen d’eene sij’ gaet kruyd en oever lecken,
En dobbeleert de graft. ses bollewercken, hoogh
En log van aerde, met een nimmer sluym’rend’ oogh,
(145) Der vesten veyligheyd vertrout is te behoeden;
Gelyck de * walscherm grimt ten tijde van vermoeden.
                  * faulssebraye
    De Stadvooghd, wien de wacht en toesicht was belast,
Vol achterdenckens, had sijne oversten te gast,
En toefdese soo spa, dat ree de starren daelden.
(150) De Rijnsche muscadel ’t breyn geest gaf, daerse smaelden
Op FREDERICK, noch jong in land en krygsbestier,
En die sich sengen sou quam hy te na by ’t vier.
    Om bet op eer en eed sijne hoplien te doen dencken,
Deed Dulcken schuymens vol den grooten roomer schencken,
(155) Die Bacchus op sijn’ feest sou voegen, daer de hand
Eens kunstenaers op had, met stift van diamant,
De wapenen gesneên van all’ de koningkrijcken,
Daer in triomf Philips mede is ghewoon te prijcken:
Den schild van Portugal, Castiljen, en Leon,
(160) Siciljen, Murcia, Granade, en Arragon,
Met d’overige prael. Spitsbroeders wien de wallen
(Soo spreeckt hy ongedeckt, sij luystren met hun allen)
Vertrout sijn, die wel eer graef Maurits niet en kon
Verovren, doen sijn moed besweeck voor Mondragon,
[p. 10]
(165) Noch eens voor Spinola; ick maen uw’ dapperheden
Tot quyting uwer trou, want ’t leyd my op de leden
Dat Hollands leeu ons dreyght. sij morden met den mond,
En wachten ’t rustigh elck voor sich, wanneer terstond
De Faem hun tyding brengt, op ’t gieren haerer pennen,
(170) Hoe Staeten ruyters vast de stad met kracht berennen.
De maeltijd is gesteurt, men scheydt’er, en elck past
Te volgen, ’tgeen hem word van hoogere hand belast.
    Doen nu het morgenrood, met toyen en blancketten
Ophelderende, hun toont de vliegende kornetten,
(175) En dat de wachter niet dan krijgh en oorlogh kraeyt,
’T ontvouwen vendel flucx ter hooge vest afwaeyt:
De krijgsraed gaet belaên in arbeyd, om met eere
’T belegh te wederstaen, ten dienst van hunnen heere.
    Maer’t volgsaem heyr genaeckt soo ras niet ’tvolck te paerd,
(180) Of op ’s veldheeren woord soo steeckt de schup in d’aerd:
Men sterckt sich tegens ramp van binnen en van buyten:
Men ryght den ommekreyts met schanssen en reduyten:
Al ’t leger word in drie hoofdlegers afgesneên:
Men sluyt d’omringde stad als met drie nieuwe steên.
(185) De Veldheer, Maerschalck Ernst, en d’Amirael der baeren
Elck hunnen oord hier op ’t sorgvuldigste bewaeren.
    Gelijck d’ervarenheyd beschrijft den Russen beer,
Die, siende te gemoet het strenge winterweer,
Niet sloft, maer van den nood een schrander overweger,
(190) By tyde voorraed sleept van honigh in sijn leger:
Soo mede op ’t overlegh des Princen nimmer moe,
Voert Zutphen dagh aen dagh hem allen nooddruft toe:
Het isser drock, de baen die roockt van wagenwielen:
Dus sietmen in den herbst vernuftle mieren krielen,
(195) Die ’t versch geplondert graen opleggen onder ’t dack:
Men schroomt hier wind nocht weer, nocht regens ongemack,
Die heele dagen druypt, en ’t spoor verdrenckt door ’t lecken,
En ’t hygend ros ten buyck in ’t slick verbied te trecken.
De ruyters mylen verre in ’t ronde maeyen ’t voêr,
(200) En segenen hun paerd door ’tvloecken van den boer.
[p. 11]
Waer dolheyds lemmer blinckt, daer moet ’t ploegyser roesten
De landman bout en saeyt, de krygslie komen ’t oesten.
    Maer d’Inquisiti barst terwijle dit gebeurt
Met kracht ten afgrond uyt, daer ’t aerdrijck voor haer scheurt,
(205) ’Twanschapenste gedroght, geen’ duyvels uytgesondert,
Geweckt door ’t grof geschut daer FREDERICK me dondert:
Sij komt in onsen nacht, uyt d’eeuwge duisternis
(’T hayr rijst te bergh my gruwt) soo gruwelijck als s’is,
De vierde suster van de doodse Rasernyen,
(210) Die swanger gaet van moord, en snoodste schelmeryen:
Gifmengster, stokebrand, die strick en stroppen draeyt:
Bloedvrienden ophist, krijgh en vyandschappen saeyt,
Onnoosle brandmerckt, en verheerlijckt den verrader.
De susters haeten haer; self Luycifer de vader
(215) Begrimtse van ter sij’: op ’t backes kleeft een’ korst
Van etter en vuyl bloed: de pruyck is vuyl bemorst
Van swarte slangen, die vocht uytslaen en beschimmelen;
Men hoortse biesen, en men sietse yslijck grimmelen:
Een moorshuyd levend afgestroopt haer’ middel kleed:
(220) Een wolfs en beereklaeu druckt d’aerde, waerse treed:
De vuysten klaeuwen sijn in bloed geverwt; soo vatse
Een’ menschenongeltoorts al brandend: sij bekladse,
Sij sweytse gins en hier, het vet bedruypt het stof:
Ontsinnigh staptse soo na Brussel in het hof.
    (225) D’Albaensche Kardinael Toledo, min geslepen
Op ’t kerckelijck, maer bet op weereldlijcke greepen,
Hier droomde onrustigh dat, daer d’avondstar opklaert,
De goude en silvere eeu in koper was veraerd:
Dat Phlippes, uytgeput door woeckeraers en paepen
(230) En oorlogen, het goud om geld benood most schraepen
Van sijnen scepterstock, en ’t dierbaerst van de kroon
Te pande setten, en met bedelschat sijn’ troon
In Neerland stutten, daer hy ruyters nocht soldaeten
Moght bruycken, tegens ’t heyr der t’saemgespanne Staeten;
(235) Beducht voor muyten en gestijft met luttel moeds.
In desen droom verschijnt die gruwel voor sijn’ koets:
[p. 12]
Hy sietse in’t end, en spreeckt dus tot haere ongenade:
Wel kettervlegel wel, ghy komt verwacht, maer spade,
Monarchenpyler, slot en sorgh van’t heylighdom,
(240) ’Tis tyd en meer dan tijd, eer ’tword onveyligh, om
T’ontwaecken in den nood. de graeven van Nassouwen
Te velde ons daegen met vlambraeckende kartouwen:
Op Henricx harnasch barst d’alsloopende Fortuyn,
Als siedend zeeschuym breeckt op steenrots en op duyn:
(245) Wy suffen, en hy sweyt den schitterenden degen,
En houd de stad van Grol, in ’s konings spijt, belegen:
Men troost ons post aen post op’t geld van Genua:
’Tverlangen d’uuren reckt, en och, wat volght ’er na?
    Zy antwoord: trouste soon van’t fier ghemytert Roome,
(250) En prat gekroont Madril, steeds overwellekoome
By Phlippes en Vrbaen, ghy draeght met my den last
Van’t scheldende ongeduld, dat door dit marren wast:
’K heb lang de tijding wech: op sacht gepluymde bedden
Nocht gulde ledekant is onse saeck te redden
(255) Met ydle suffery; van elders wacht geen geld,
Maer tegens Neerlands maght de Nederlanden stelt
In overwight, op op, de benden help aen’t steygeren,
Schaf middelen door dwang, en strafse die het weygeren:
Men vorder tot ontset het heyr in volle krits:
(260) Aenvoerster sal ick sijn, en woeden voor in’t spits.
    Vyt had sij, en verstack sich voorts in’t schemerdoncker.
De Kardinael rijst op, en noch by stargefloncker
Graef Henderick, d’Infante, en Spinola vergaert,
En sijn’ bekomring hun op dese wijs verklaert:
    (265) Indien ’t voornemen is den toom te laeten glyen,
En Hollands landvooghd, ’t hoofd van alle ketteryen
En t’saemenrottingen, te kranssen met dese eer,
Dat hy vermeester, door gebreck van tegenweer,
Ons’ dier verworve grens, en allersterckste steden,
(270) Soo heeft Bourgonjen schier eene eeu te lang gestreden:
Men draegh hem liever op ’t gespouwen Nederland,
Eer hy een stuck geschuts voor slot of vesting plant;
[p. 13]
Eer hy weêr ’t platte land om Brussel blaecke en brande;
Soo pronckt hy met min roems, en ons beklad min schande:
(275) Maer sijtghe eenmoedigh tot het tegendeel gesint,
En ’t lesschen deser vlamme, eer sij meer krachts gewint,
En slaet in Vlaenderens en Brabants hooge daecken;
Soo red sijn’ Majesteyt in dit verloop der saecken:
Perst boer en edelman en burger, dat elck schaf
(280) Hetgeen de nood vereyscht, op peen van hooghste straf.
    Hier tegens de Marquis: ’t valt lichter aen te raeden
Dan uyt te voeren, en op ’s vollecx neck te laeden
Een’ last te lastigh voor hun rammelend gebeent,
En dien de geestlijckheyd noyt dulde: de gemeent
(285) Heeft u te dancken, dat de dorpen staen verlaeten,
De beste steden doods, daer ’t gras begroeyt de straeten:
Dit wintghe, wanghe blaest den katholycken vorst
Soo reuckeloos in’t oor, dat hy den handel schorst,
De stroomen sluyt, en uw gesegh soo veel doet gelden,
(290) Datwe all’ met ondanck ons vergeefs daer tegens stelden:
Soo woudghe’r oock me door (want eer en was geen’ rust)
Doen ’t leger over ys besloegh de Veluwkust;
Doen staecktghe na het hart van Hollands fieren leeu al,
En Aernhem kreegh een’ bres van uw’ gewrongen sneeubal.
    (295) De Berghsche graef die loegh, soo kittelde hem ’t verwijt:
Dies ’t Spaensch gemoed te meer, door d’Italiaensche spijt,
Tot barstens toe verkropt, werp voncken op door d’oogen;
En had d’Aertshartogin niet tusschen tween gevlogen,
De Genuees waar ree geteeckent met der vuyst;
(300) Want paepenyver is in’t raedslaen onbesuyst:
Maer ’t slaen gemist, ontbrack ’t den wraeclust aen geen vloecken:
Dat hy haere hoogheyd na haer aensicht wist te doecken:
Dat d’oorloogskosten verre opwoegen sijn’ tropheen:
Dat hy een vreemdling was in Spanjen, die alleen
(305) Sijn eer bevordrend dar den ingeboren tergen,
Een bloodaerd, onlangs noch met schand gejaeght van Bergen,
En duysend dingen meer van diergelycke stof.
    Vrou Isabel hier op: genoegh, dit luyd te grof,
[p. 14]
De tijd wat anders eyscht als lasteren en kyven,
(310) Munt salmen slaen, en ’t volck betaelt het heyr beschrijven:
Maer wie van beyden voert ’t gelichte krijghsvolck aen?
    Ambrosius, die, daer hy sich mistrout te gaen,
Graef Henrick gaerne send, op mislijckheyd van hopen,
Schoof desen last op hem, die sich misschien liet nopen
(315) Door eeuwigh wrockend leet, ontfangen t’ Erkelens;
Of hy ’t den Prins weer moght inschencken na sijn’ wensch.
    Maer eer Castiljen deed de ruyterbenden draeven,
Lagh ondertusschen ’t heyr der Staeten vast begraeven,
En ’t werck, dat onlangs noch ontworpen was en leegh,
(320) In’t kort tot het besteck van sijn’ volmaecktheyd steegh:
Gelijck het beerjong ruw geworpen, door ’t gekoester
En ’t licken, sijn’ gestalt allencx toont aen sijn voester:
Het maecxsel doet sich op door ommetreck der leên:
Nu kan men kop en rug en pooten onderscheên.
(325) ’Twiskunstige vernuft des wackren legerbouwers
Den Prins tot roem dijt, in’t verwondren des beschouwers;
Die nauwelijcx gelooft ’t geen hy met oogen siet,
’T geweld dat soo geswint is opgehaelt uyt niet.
    Van buyten wel versorgt had eerst de stad te lyen,
(330) Die op drie oorden werd genaeckt met gaelderyen,
En fel gemorselt met kartouwen en mortiers.
Prins HENRICK schijnt een God in’t blixemen des viers,
Die uyt den hoogen woed, tot heyl der heeren Staeten,
Met donderklooten, en bars barstende granaeten,
(335) Op poort, op toorenspits, en burgerhuysen, self
Op ’t heyligh kloosterdack, en kerckelijck gewelf;
Dat honden jancken en half doode menschen huylen,
En sich versteken bang in kelders en in kuylen:
Gelijck wanneer Iupijn in’t droefste van den nacht,
(340) Slaghregenwolcken breeckt, en wringt met volle kracht,
Op wederspannigh volck en hemelhooge sloten,
Den schitterenden gloed; waer van met verw verschoten
Het aerdrijck ziddert, en onsteltheyd maeckt gedwee
En t’ effens krimpen doet de sondaers en het vee.
[p. 15]
(345) De Vader beuckt en breeckt bergtoppen, langs hoe grammer,
En waer de brand opgaet, daer stijght tot hem het jammer.
De walscherm wil vergeefs het dempen van de gracht
Beletten, ’twerreck spoeyt, al schietmen dagh en nacht.
De Veldheer is soldaet, hy onderkruypt de wallen,
(350) Daer in de gaeldery de dooden om hem vallen;
En ruyter daer musket noch slang sijn’ moed vervaert,
Schoon kloot en koegel huylt van onder ’t briesschend paerd,
Of snort hem over ’t hoofd: hy dar de buyen doorstaen.
De krijgslie volgen braefst, daer brave vorsten voorgaen.
    (355) Ten lesten all’ de maght des Ibers, opgeprest
Van over Maes en Rijn, na’et Zutphensche gewest,
Komt legren in’t gesicht van ’s Princen legertenten:
Men sey graef Henrick had, met dolle dreygementen,
Gesworen voor ’t autaer, daer hy den offer at,
(360) T’ontsetten door sijn’ deughd d’omringde koningsstad,
Al sou sijn graeuwe kop, van’t lijf gekloncken, springen
Fel over ’t schittren heen der bloedverwantsche klingen.
    Met hem swoer ’t Iersche bloed ons’ neerlaegh voor altoos,
En wat verbasterd is van Lelie en van Roos:
(365) Het Lotharinger volck, besloten van drie vlieten,
En die tot laevenis het Rijnsche vocht genieten:
De Zwitserlandsche bund, die ’t Spaensche vendel swaeyt,
En tegens ons gekant, met breede swaerden maeyt:
En watter word bespoelt van Arno, van den Tiber:
(370) De bitse Bourgonjon, met den gebraden Iber:
De krabbende Krabat, voor duyvel uytgepickt,
Wiens scharpe sabel hackt, wiens naere kreet verschrickt:
De Gulicker die fier en trots sit in den sadel,
En meer op vroomheyd stoft, als onverdienden adel:
(375) En die uyt Napels, mild van tong en vreck van hart,
Ons vloecken, neffens den meyneedigen Lombard.
    De Prins heeft op de komst des Graeven niet geslaepen,
Maer waeckte nacht op nacht, en hiel sich staegh in wapen:
Self ging hy ronde doen, en lager als sijn staet,
(380) Op sijne beurten sliep gelijck een slecht soldaet:
[p. 16]
En Venus morgenstar, uyt ’s hemels heldre plecken,
Met lust, by trommelslagh, den krijgsheld af sagh trecken,
Wanneer ’t herboren licht bestreeck der bergen kruyn:
Daer sat hy rustigh op sijn’ Amsterdamschen ruyn,
(385) Een klepper, nimmer moe van briesschen steygren krabbelen,
En afgerecht, om met ’t hoefyser fel te grabbelen
In Spaensche troepen, daer hy schrick en ruymte maeckt;
Wanneer sijn meester, nu op ’t strengste aen’t woen geraeckt,
Pistolen los druckt, daer musket trompet nocht trommel
(390) Na wetten luystert, in het midden van’t gedrommel
Der duysenden, bestuwt van graeffelijcken krits,
Al edel Nassaus bloed; van ’s legers wachter Witz
Des Vorsten oogh en hand, die staet na d’oude prijsen:
Grenu, die t’Ysendijck gansch Vlaenderen doet ysen:
(395) Van Lokren, die besorgt het tuygh des blixemspels:
En voorts van Fransche, Britsche, en Schotsche kolonels;
All’ borsten afgerecht op het slaghordensloopen,
Op Amirantenjaght, op ’t Donnenharnaschstroopen.
Ick sieder Schmelsing woên, des krijgsraeds tong en pit,
(400) En Staeckenbroeck den toom, en Styrum het gebit,
En Bacx der ruytren spoor: Fama met Brederode,
Candale en Courtomé, met Harwood, nimmer bloode,
En Hauterive met sijn’ macker Chastillon,
En Veer, der Britten helm, beschittert van de son:
(405) Brock, Cissel, Hendersum, die lof voor leven kiesen,
En Eusum, Eisinga, beyde oorloogsvierge Vriesen.
Hier onder munt hy uyt met Errenst Cazimir,
Wan d’een voeght sijn’ kornet by ’s anderen banier,
Als waer een tweede Mars ten sadel uytgewossen,
(410) Met harrenasch en helm, beswaeyt van vederbossen:
En twijffeltghe wie ’t is, in’t kluwenen van’t stof,
En midden in’t gewoel, die van Bourgonjens hof
Gevreest word; merckt hem aen’t veldteecken van oranjen,
Geciert met gouden kant, en blaeuwe en silvre frangien;
(415) Dat ’s FREDRICK HENRICK self, der vromen burgh en wijck
Die noch om ’s grootvaers bloed, wrockt tegens Oostenrijck,
[p. 17]
En om sijn vaders moord op Spanjen is gebeten;
Beschermheer van ’s lands recht, en ’t ongekreuckt geweten.
    Na dat de Bergsche graef nu Lingen heeft voorsien,
(420) Hy ’t Staetenleger met sijn leger komt bespien,
En tracht vergeefs om ons den toevoer te beletten;
Mids ’s Princen toeversicht doet Lochem sterck besetten;
Dies van de Borckel hy sich nederslaet in’t oost
Der stad, daer Cazimir sijn’ wapens is getroost;
(425) En waermen vreest voor nood, daer spoeyt sich d’arbeyd dapper:
Men delft en schanst, en set sich op sijn’ aenkomst schrapper.
    Daer grimmen tegens een twee helden onser eeu,
Als oude tiger grimt op jeughdelijcken leeu;
Wiens voordeel hy benijd, en heeft sijn’ toorn geslepen,
(430) En scharp gebit gewet, om ’s vyands opgegrepen,
En versch bebloeden roof, uyt klem van krommen klaeu
Te rucken met geweld: nu swelt hy paers, nu blaeu
Van gramschap; maer de staert des leeus begint te krullen,
De maen te rysen, en de muyl heel naer te brullen,
(435) Van uyt den schuylhoeck, daer hy ’s tigers aenval wacht.
Soo grimde Amilcars soon op d’onverschrocke maght
Van Scipio; die om Carthago te beleggen
Wel d’Africanen door d’Europers dar ontseggen,
En na een’ swaren slagh, hem ruymen doet de stad,
(440) Die Roome in sijn gemoed noch korts verslonden had.
    Een eycken bosch, gemengt met populier en elsen,
Streckt legerwaert, waer in de Satyrs, met omhelsen
En snoepen besigh, sich versteken voor het licht,
Min schoon voor hun als schaemt, die bloost in’t aengesicht
(445) Der teere jonffren; die beknelt op ’t onversienste
Met traenen lyen, dat de Minne na verdienste,
Haer’ fiere spytigheen, den minnaers dick’ betoont,
Nu door verkrachten met een’ lompen bocxvoet loont;
Wiens adems stanck, wiens kin te scharp en borstelhayrigh,
(450) Haer handelt t’onbeschoft, te ruw en onmewaerigh.
Dit woud was van den Graef verkoren tot een’ laegh,
Om den belegeraer, als met een’ storremvlaegh,
[p. 18]
Van hier op ’t onvermoedst by doncker aen te rannen;
En ’t scheen als of de nacht was met hem aengespannen,
(455) Op dat hy hebben moght in’t vechten betre kans;
Vermids de maen ging schuyl, en alle starreglans
Gedooft was in haer kleed, en ’t windeken de looveren
En bladen ruysschen dede, om beter te betooveren
Het opgesteken oor der schildwacht, op de punt
(460) Van ’s legers hoorne, daer ’t de list op heeft gemunt.
Met dobble schaduw dan bedeckt daer aen komt ylen
De vyand, en bekruypt met schuppen spaên en bylen
Den legerwal, en ruckt de palissaden uyt,
En wacker hacktse om verr’: mèt slaet de wacht geluyd,
(465) En schiet en weckt alarm. een deel der sloffe knechten,
Dit perreck toevertrout, noch ongereed tot vechten,
Van vaeck beschoten, en door ’t waecken afgeslooft,
’T gevaer komt wecken eer het yemand schier gelooft:
De wackerste en de flucxste al verr’ sijn in getal min,
(470) En staen soo haest niet schrap, de Spanjaerd heeft de wal in,
En geeft van boven vier op d’onse by de gis.
Schichtige vlam op vlam klieft dicke duysternis,
Met ysselijck gedreun van dreunende musketten,
Vermengt met veldgeschrey, gevolleght van trompetten
(475) En trommels, dat selfs moed in bloode borsten send:
Soo jaeght een oogenblick al ’t leger overend.
De Schotten in den oord van Errenst, juyst in ’t trecken,
Om op d’alarremplaets hunn’ waecke te volstrecken,
Op ’t princelijck bevel, vernemende den nood,
(480) Voort vliegen derwaert aen, en tarten selfs de dood.
De dolheyd woed om ’t felst, en hier in ’t eerst te konnen
Den aenval wederstaen, is half de strijd gewonnen.
Een vendrigh, om den staet te redden in gevaer,
Die Samsons kracht noch voert in ’t grijse en silvren hayr,
(485) Tot Schotlands eeuwige eer, met klem van duym en vingeren
Beknelt de princevaen, en derfse rustigh slingeren
Tot over s’vyands hoofd, die naer hem steeckt en schiet:
Hy hoort de kogels wel, maer hy en vruchtse niet,
[p. 19]
Of min als leeuwenmoed ’t gehuyl der wreede wolven;
(490) En houd hier stal, gelijck een’ steenrots, tegens golven
En storremwinden opgewassen hecht en vast,
Op ’t bulderen der zee nocht drift nocht donder past.
Een Bourgonjon van spijt schier bijt sijne eyge lip af:
Sijn’ vuyst in ’t vendel vlieght, maer scheurt ’er slechs een’ slip af.
(495) De Busseschieter van graef Errensts halve maen
Ontwaeckt terwijl, en steeckt het logge koper aen;
Wiens buyck beswangert van salpeter, ysers, looden,
Baert blixems, donders, dreun, aerdbevingen, en dooden.
Geen Aetna, die den halfgebranden reuse parst,
(500) Met meer geschals en slaghs en tiers en onweers barst,
En braeckt in d’ope lucht vier vlammen roock en voncken;
En tot vergrooting van sijne holen en speloncken,
Steenrotsen afgeruckt van rotsen met geweld
Ten Hemel wentelt, die de gloed tot assche smelt:
(505) Geheel Trinacrien van schrick gedoodverwt davert.
Self Iupiter die vraeght, wat aerdsch gebroed weer klavert
Ten berreghstapel op, door blixemsucht vervoert,
Soo dick’ Enceladus sijn’ loove lenden roert.
Des legers hoorne woed gelijck de stier te Londen;
(510) Die nu den aenval der op hem geschonnene honden
Op’t spits der hoornen vangt, en luchtich opwaert licht,
Soo datse al janckende, door eygen lijfs ghewight,
In’t nederboffen, rugh en neck en beenen breecken.
Mars woelt hier in sijn’ Oogst, met houwen schieten steecken;
(515) De levende vervult al steeds des dooden plaets:
De vyand storremt fel, al is’t met luttel baets:
En langs hoe min; vermids door ’t Princelijck beschicken,
Ons krijgslie langs hoe meer door bystand sich verdicken:
Ghelijckmen daer de vloed felst aenslaet swaerder dijckt.
(520) Nu groeyt Prins HENRICX hart, Graef Henricx moed beswijct,
En aerselt boschwaert in, tot dat hy met sijn’ krijgsraed
Houd stal, daer ’t woud een’ ruymte omgroeyt met ruygte en rijs laet,
Die als een schoutoonneel besloten in de blaên,
By naere schemering, ten zuyden in een’ laen
[p. 20]
(525) Of dreve, wiens geboomt geplant staende op drie ryen,
’T oog met een vry gesicht laet weyen van ter sijen:
Van waer sij onvermoed (hier wesende versaemt,
Op ’t raedslot van ’t geen voort hunn’ dapperheên betaemt)
Een overyslijck spoock recht op hen aen sien stappen;
(530) Is ’t in’t verschiet geen droes, soo sijn ’t sijn’ eygenschappen,
Die yemand hem ontleende, om uyt te gaen voor mom.
Elck veynst sijn’ vrees, elck gaept, al t’saemen sijnse stom,
Verwondert watter naeckt tot Gods of menschen lachter.
Een’ fackel sparckt van voor, en worpt haer’ schaduwe achter
(535) Het gruwelbeeld; en eer de twijffel yets besluyt
Soo nadert het, en ’t komt op d’Inquisiti uyt;
Die volgens haer’ beloft, om ’t krijgsvolck aen te hissen,
Rampsaligh hollen loopt door droeve duysternissen:
In’t midden houdse stal, elck bid haer’ godheyd aen,
(540) Wiens keel, een’ grove klock, aldus begint te slaen:
    Hy weeft voor God en ons een’ ydele verschooning,
Die waent, men hebbe sich voor godsdienst en den Koning
Gequeten; neen gewis, wat meer word hier vereyscht:
Men is, doen ’t stormen was op ’t schoonste, weer gedeyst,
(545) En laet de stad in nood, gelijck haer’ toorenvieren
Getuygen; en ghy sult de kettersche banieren
Eer lang ter poorten in sien trecken, soo’t ontset
’T belegen krijgsvolck in verlegenheyd niet red:
Weshalleven ick u vermaen, mijn’ lieve soonen,
(550) Aen Roomsche myters, en aen Katholijcke kroonen
Verbonden door geloof, en dier gesworen eed,
Dat ghy u selve niet soo schandelijck vergeet.
’T verjaert op huyden, dat die hemelcier Marye,
Die saelge moedermaeghd trad in haere heerschappye,
(555) Daer sij met son en maen sneeusuyvre soolen schraeght,
En Gode en Godes soone en Engelen behaeght,
Van derwaert sal sij ons den zegepalm door bidden
Verwerven van haer kind, en stercken ons in’t midden
Van allerley gevaer, dus geeft mijn woord gehoor,
(560) En ran den vyand aen met yver, dat ’s u voor.
[p. 21]
    Soo sprackse, en vloogh voor uyt: en teffens all’ de slangen,
Die om haer hoofd beswalckt door een geslingert hangen,
Sich rechten overend, en piepen, en de sucht
Van’t doodelijck vergif vergiftight all’ de lucht.
(565) Heer schut die Duyvelin! de pruyck lijckt een verbolgen
En yslijck brullend meyr: all’ d’overste die volgen
Hunn’ leydsvrou, die de voorst beklimt den legerwal,
En geeft een’ schreeu’ op, dat de duyvels voort geschal
Tot in den laeghsten boôm des afgronds sich ontsetten,
(570) En die ’t geluyd verdooft van tromm’len en trompetten:
Al brandend smacktse soo haer’ fackel in den troep
Der vyanden, en steeckt met overwinningroep
Een heldenhart tot in den boesem der soldaeten.
Hier vechtmen hand aen hand. de moord is uytgelaeten.
(575) De loopgraefwachters sien den oord van Cazimir
Gelijck in lichten brand, en golvend swavelvier:
Sy twijfflen of de slaep ’s volcx kracht en sin betoovert,
Waer door de vyand ons te lichter hebb’ verovert,
En branden algelijck te streven derwaert aen;
(580) Dat naulijcx d’overste dien yver wederstaen,
Om ’t ampt hun opgeleyd, hen trou te doen bekleeden.
De stad leyd op haer’ luym met waecken en gebeden;
En wenscht vast, dat de schaer der vyanden doorboort,
Sy haer’ verlosser magh, door bly opgaende poort,
(585) Onthaelen met triomf, langs overslaende brugge,
En den belegeraer, op omgekeerden rugge,
In aftoght lachen uyt, met spot en schimpgekrijsch;
Gelijckse ons eertijds, al verbaest voor den Marquijs,
Opbreecken sagh en vlien van zegerijcke vesten,
(590) Doen soetelaer en tros den roof gedé ten besten.
O bystersinnige hoop die in uw’ sinnen viel!
Wanneer prins HENRICK wijckt, soo sal hy met sijn’ siel
En leven wijcken, door het sissen der quetsuuren,
Van koegel kling of spies ontfangen voor stads muuren,
(595) En dese schandvlack reyn afwisschen met sijn bloed:
Heyduck, Krabat, nocht spoock nocht Spaenjaerd sal den moed
[p. 22]
Van Hollands fieren Leeu verslenssen sien nocht flaeuwen,
Soo lang hy nagels rept aen sijn’ scheursiecke klaeuwen,
En tanden in den muyl, van bloed begaet van ouds.
(600) Castiljen stoft te prat en ydel op veel gouds
En silvers; oorloogsdeughd kan dwingelanden dwingen.
Tyran laet Potozij, en alle uw’ mijnen springen,
En set uw’ schatten vry al t’effens in de schael;
De deughd veel swaerder weeght dan ’t wightighste metael,
(605) En hebtghe ’t noyt gelooft, nu geeftse het u te voelen;
Daer vast op moordgeschrey, op klincken en krioelen,
Op ysren, staelen, loôn, en kopren harnaschklanck,
Belloon haer’ krijgslie voert ten reye sonder dwanck.
De vuysten sijn verwart, wie sal de tweedraght temmen?
(610) ’T vergoten bloed dat sist en schuymt, en wil niet stremmen.
Dees heeft nu kans, nu die, nu kentmen naulijcx ’t scheel.
D’aenvoerster endelijck, met schorre en heesche keel,
Haer’ troepen maent te rugh, die al te noode wijcken,
En sleepen wagens me verlaên met versche lijcken.
(615) Prins HENDERICX trompet Graef Henrick schenct ’t geley,
En nood hem soo ’t hem lust ten derdemael ten rey.
    Hy komt den naesten nacht: de Veldheer sietmen rucken
In ernst na Errensts oord, met acht metaelen stucken,
Met soo veel’ wagenen van kruyd en lood vermast,
(620) En duysend muskettiers tot welkomst van sijn’ gast;
Die walleght van ’t bancket, en om ons te doen schroomen,
Hangt lonten op een rye al brandend in de boomen,
Recht of hy quam soo breed en weyts aentrecken; doch
Flucx mercktmen, en belacht ’t gevonden krijgsbedrogh.
(625) De Satyrs al verlieft nieusgierigh ’t lontvyer kussen,
En sengen baerd en kin, in ste van brand te blussen,
En vlieden janckend weer van pijne boschwaert in:
Hoe kort volgt smart den lust van reuckeloose min.
    De Britsche gaeldery raeckt nu de punt van ’t bolwerck.
(630) Men mijnt van wedersijds, men wroet gelijck de mol sterck.
De walscherm springt in’t end, door kracht van ’t monnicxkruyd:
Het aerdrijck beeft en barst, en slaet een dof geluyd,
[p. 23]
En mengelt lucht en aerde, en vlam en roock en dampen;
Die wellen opwaert, en beswalcken ’s hemels lampen:
(635) Een dicke waessem drijft van onder uyt den grond,
En ’t schijnt als of de Hel hier opent haeren mond.
De stad gaet schuyl, het oogh kan nauwelijcx bemercken
Gelijckenis van wal, van toornen, of van kercken.
    De son der overhand stond nu in haer’ geboort,
(640) Iuyst onder aen de kim; maer ’t lot, gelijck verstoort
En nijdigh, om ons’ vreughd te matigen met evel,
Dat heerlijck schijnssel wou vertoonen door een’ nevel;
Dies sij ’t, met ’t leste lood, op Hollands Amirael
Gemunt had: hy te na, met sijn’ ooghappelstrael,
(645) Besichtighde wat vry, op ’t uyterste der loopgraef,
Daer flus Prins HENRICK stond, wat hem de mijn voor hoop gaef:
Duyck, duyck, Nassausche bloem, duyck neer op uwen steel,
Roept Venus naulijcx, of de Prins hoort ’t beckeneel,
Beklaeghlijck ongheluck, helaes! van Willem kraecken:
(650) Mèt geeft de Stad sich op; en op den vorst der daecken
Schijnt d’overhand, gelijck een’ son, die eerse sterft
Met purper en swart bloed haer’ goude glanssen verft.
Vorst FREDERICK die worpt sijn hellemet ter aerde,
En eert met dese klaght het heldenlijck na waerde:
    (655) Was’t om dit noodlot dan, o Dochter Vander Nood!
Dat ick uw’ Bruydegom most rucken uyt uw’ schoot;
Daer ghy hem onderhielt, met uytgelese weelde:
Daer hy u sijne siel, en ghy hem d’uwe deelde:
Daer ghy, met ketens van fijn goud en sacht albast,
(660) Hem strengelde aen’t korael van uwen mond soo vast,
Als eertijds Andromaech haer’ Hector hiel gegrepen,
Doen sy hem in den droom om Troiens vest sagh slepen:
Soo leg op my de schuld. Had eer hem lood of stael,
Doen op den Spaenschen boôm hy stal hiel by Reael,
(665) Getroffen verr’ van my, soo soud ’t my sachter treffen:
Doch graf nocht uytvaert sal uw’ naem soo hoogh verheffen,
Manhafte Iongeling, als uw’ manhaftigheyd,
Navolgeres der siel, die uyt het lichaem scheyd.
[p. 24]
    Maer hoe, mijn’ Kallioop, ghy had bykans vergeten
(670) Ons’ treurende Princes, die t’elckens siet bekreten,
Wanneer de hemel schreyt, geduurende ’t belegh.
De regen duchtse worpt veel hinders in den wegh,
Dien Hollands schermheer tot ’s volcx zege pooght te baenen;
Weshalleven haer hart, haer edel hart in traenen
(675) Verdrenckt, soo dickmael ’t land met plassen onder loopt.
De liefde vreest eer ’t swaerst, dan sij ten besten hoopt:
Indien het weêr bestaet een weynigh op te klaeren,
Sy lijckt een herrefstson bedruppelt van de baeren,
En ’t rood, dat door het vocht van haere kaecken gloeyt,
(680) Luyckt op als purper van een’ roos met dau besproeyt.
Geen lachen lust haer, schoonse wat verquickt na’et quynen.
Vindse yet behaeghelijcx, soo moetse sich verpynen:
Sy reckt de tijdt, sij sucht, ’t verlangen is te groot:
Dan neemtse Willem eens op haeren swangren schoot,
(685) En om den vader, die te velde leyd, beladen,
Soo soeckt sij in den soon haer’ minne te versaden,
En klaeght: onnoosel wicht, hoe luttel dencktghe het naer:
Och die eens weten moght hoe ’t met uw’ vader waer:
’K heb jonge tyding, dan de jongste is niet geboren:
(690) Een bood ten achteren, en nimmermeer te voren:
In oorloogh keert een’ uur triomf in nederlaegh.
Hoe saligh souse sijn die hem eens weder saegh,
Soo frisch en soo vol moeds, gelijck hy van my scheyde
Na’et kussen, doen mijn oogh en gunst sijn’ koets geleyde,
(695) En omsagh duysendmael. myn uytverkoren held,
Wat isser menigh spits op uwe borst gevelt?
Wat isser schuts gelost? wat snorren ’er al looden,
Om u te leveren aen’t koningkrijck der dooden?
Noch was mijn God uw schild, tot ’s haeters ongeluck:
(700) Maer dat ’s lands yver niet te reuckloos u verruck,
En dieper in’t gevaer, dan ’t wel uw plicht voeght, dompel:
My dunckt al onder ’t volck mort eenigh vremd gemompel.
Soo steentse, en d’oogen staen vol waters t’elckemael;
En door het vocht kristal blickt hier en daer een’ strael
[p. 25]
(705) Van’t schemerend gesicht: ja satse in Venus wagen,
Sy waer niet ongelijck die dochter Gods, om ’t jagen
Bekommert van Adoon: wie yeder ritslend blad
Ten boesem uytparst: och doods muyl heeft hem gevat!
In dese parssing komt de blye bood geronnen;
(710) Lang leef de Prins, mevrou, de stad die is gewonnen.
Mèt gaen de schroeven los, daer ’t hart mede is beknelt,
En alle droefheyd vlught, de blyschap wint het veld:
Sy valt op haere knien, en streckt, om God te loven,
Haere handen en ’t gemoed vol lofs aldus na boven.
    (715) God die mijn smeecken hoort van ’shemels hoogen troon,
En op den wagen van triomf ons set ten toon,
In’t aensicht van de nijd, doorhackelt met quetsuuren,
Ontfangen, doen sij Grols met wal omtrocke muuren
T’ontsetten sich vermat: God, die op mijn’ gebeên,
(720) Dees’ stad geschoncken hebt de vry vereende steên;
De krijgslien en hun hoofd bewaert in ’s oorloogs stormen;
Wat offer schencken wy uwe hoogheyd, die doch wormen
En stof en assche sijn voor uwe majesteyt?
Ontfang, voor wieroock, myrrhe, en goud, ons’ danckbaerheyd,
(725) Die ’t hart te kennen geeft met ’t roeren van de lippen,
Bergh Hollands stuurman, heer, die driftigh tusschen klippen,
De goedige gemeent na veylige haven stuurt,
En Spanjens boosheyd tem soo lang uw’ goedheyd duurt.
    Doen klonck de blyschap op met zegeklocken helder,
(730) Vyt vruchtbre Betuwe, en het strijdbre land van Gelder,
Vyt Zutphen, Deventer, uyt Doesburgh, Kampen, Zwol,
En alle plecken; wie ’t veroveren van Grol
Tot rust streckt: Vries en Zeeu, en Stift en Holland schateren:
Vlietnymphen haer’ perruyck, ten vrygevochten wateren
(735) Vytbeuren met haer’ stem, en danssen op den vloed,
En Zephyr voert den Vorst dien zegegalm te moet:
    Keer Melcker, dien de schrick gejaeght heeft in de bossen:
Besoeck uwe oude buurt: vermast met vet uwe ossen,
In’t vette Mastebroeck of Betuw sonder schroom,
(740) En drenck u weeligh vee aen Schmelsings Ysselstroom.
[p. 26]
    Ghy mooght, gelijckghe pleeght, met Elsken veyligh slapen,
In haselaere schaeu, terwijl uw’ macke schaepen
Afscheeren ’t Veluwgroen, gedost met witte wol:
Keer Melckerbuur, ay keer, Prins FREDERICK heeft Grol.
    (745) Keer Melckerbuur, dien schrick gejaeght heeft in de bossen:
Ghy sult ’t geroofde lam meer van geen’ stroopers lossen:
De Spanjaerd is geen wolf die sonder tanden byt:
Prins HENRICK temt sijn’ aerd, en maeckt hem kiesen quyt.
    Ghy sult bedruckt niet sien voortstuwen uwe koeyen,
(750) Die, van ’t gewoone voêr versteken, deerlijck loeyen:
Geen Dulcken sal u meer afparssen barrentol.
Keer Melckerbuur, ay keer, prins FREDERICK heeft Grol.
    De burgers steeds beducht voor vangen en voor spannen,
En in de stad dus lang uyt ’t open veld gebannen,
(755) Verlangen na uw’ pyp, al is graef Henrick dol:
Daer antwoord Melckers fluyt: prins FREDERICK heeft Grol.
    Dus songense als Euroop, die al van ouds een’ star was,
Sagh van den hemel alle haer’ koningen in ’t harnasch:
Hier ’t leger van Gustaef en Segemond om ’t rijck:
(760) Daer d’oorlooghsvloot vermengt van Kaerle en Luydewijck:
Gins Duytsland over d’Elf bestoken Denemarcken.
God vader, badse, wil dien IONGELING doch starcken,
Die eenigh is gelieft van al wat Spanjen haet;
En onderschoor door hem den vrygevochten staet.
(765) Gebruyck wat vaderlijck de strengheyd uwer roede.
Mijn Nederland heeft lang gedropen van den bloede.
De vryheyd is geleyd in’t kostelijck ciment
Van dierbaer burgerbloed; en soudghe nu in’t end
Gedoogen, goede God, dat woeste en woedende handen,
(770) Dien pylaer, opgerecht in zee en waterlanden,
Met yser stael en vier, verdelgen van den grond,
En wraeck met schimp de plaets sou toonen daer hy stond.
Ach, nimmer moet het schiên, dat Spaensche slavernye
De vrome necken druck’ van Hollands burgerye:
(775) Geef liever dat de held, handhaver van den leeu,
Der volcken heyland strecke, in dees’ bekommerde eeu:
[p. 27]
Dat hy die vrouwen wenscht en maeghden te misbruycken
Door schennis, ’t puyck der jeughd tot heylloos parleduycken,
En ’t graeven in de myn, met godloos goudgeschrey;
(780) En all’ de mannen heeft verwesen op de gley;
Bedaere, en wete, dat de hemel heeft besloten
Der mindre vorsten groey, tot tuchtiging der grooten.

EYNDE.


AENEIDOS X.

    Concurrunt Tyrrhenae acies, atque omnibus uni,
Vni odiisque viro, telisque frequentibus instant.
Ille, velut rupes, vastum quae prodit in aequor
Obvia ventorum Furiis, expostaque Ponto,
Vim cunctam, atque minas perfert caelique marisque,
Ipsa immota manens.
Continue
[p. 28]

Sommiger gedichten voor en op Grol gemaect.


Op des Hn. P. C. Hoofts

HENRICK DE GROOTE.

’T Berouwt my van eertijds; ’kbeklaghe mijn onthouwen,
En wenschte ’t Lely-loof en waer my noyt ontfouwen,
’T naestjongste Lely-loof, dat op de blancke blaen
’T laurierighe bedrijv van Henrick heeft gelaen.
(5) Soo hadd ick ongebuckt, soo hadd ick ongebogen
Nae ’tlaegher woordenpeil van platte penne-toghen,
De geens-gelijcke Print van uwen Sonder-gae,
Soo verr de Sonne rijst tot waer sij onder gae
Eerst overend gevatt, noyt Henrick min begrepen
(10) Dan of hy Henrick waer, mijn ooghe noyt benepen
Om ’themel-aerdigh Saed te vinden onder ’tVolck,
Om Henrik oyt soo laegh te soecken als een wolck,
Maer veer en vlucht-gemeen met uw’ verheven toonen,
De toppen van sijn’ eer beklommen daer sij woonen,
(15) En door uw’ fixe penn dat seggen en dat doen
Sien rijmen over een, als voet en leest en schoen.
    Noch wensch ick averechts; en dat berouw berouwt mij,
Hooft-schrijver van mijn Land, uw’ waerde wederhoudt mij,
De waerde van die penn, die mij ten twijffel stelt
(20) Oft Henrik meer verdient, off die hem soo vertelt.
’Kvergaep mij aenden treck van ’tschilderen soo gierigh
Dat mijn Gedencke klaegt mijn oogh was veel te vierigh,
Mijn opmerck veel te koel. De Noôt verleydt mijn oor
Soo, dat ick naer den sinn maer stuxgewijs en hoor.
(25) Vergeeft hem, groote Vorst, ghy hebt hem danck te weten
Die soo veel arbeyds heeft op uwen roem gesleten.
Maer nu de Tijd uw doen met u begraven heeft,
En uw rapier alleen in dese Penn herleeft,
[p. 29]
Hij deelt diep in uw’ eer, die soo veel groote daden
(30) Sluyt in soo weinighe soo kostelicke bladen;
Ia, springt de reden van de Wiss-konst niet te kort,
’T begrijpende is wat meer dan dat begrepen wordt.

C. Huygens,
Voor Grol.


Op ’t rijmen vanden Heere Constantijn Huygens,
in ’t Legher voor Grol.

SONNET.

OCtaviaen, als hy verhit door susters spijt
    Bestoken quam ter zee de trotst der Coninginnen,
    En waeghd’ in eene worp, oft hy de wereld winnen,
    Oft nevens zijnen kop zoud zijn de werelt quijt,
Gebood zijn’ harte slaep, in ’t naeken van den strijdt,
    Tot dat hy werd geweckt om ’t vechten te beginnen.
    Zoo kort had hy in dwang zijn’ onderdaene zinnen.
    O sterke zielen van min afgeleefde tijdt!
Hoe zelden wort natuyr, zich pijnende ten goeden,
    Nu blijde moeder van zoo kraghtighe gemoeden!
    ’K en zie maer Vastaerts ziel uytblincken als een baek;
Die onbekommert rijmt in woel en krijgsvervaertheyt,
    De daghelijcksche doodt besiende met bedaertheyt.
    Zoo rustigh was August niet in sijn vaste vaek.

P. C. Hooft.


[p. 30]

AEN DEN SPANIAERDT
op ’t verovren van Grol.

SONNET.

MAdrilsche Geryon, die met getal van handen
    Nae Zuyd, en Noord, en Oost, en West alleen niet tast,
    Maer zelf de zon vervolgt, daer zy int diepe plast,
    En uwe klaeuwen slaet in andren dagh sijn landen;
(5) Die teffens Turck, François, Italiaen, met banden,
    Het mijn en ’t Engelsch volk dorst dreygen met de bast;
    Hoe, nu uw’ legers all’ gewendt sijn t’ onsen last,
    Spijt u ’t gegrepen Grol te slaecken uyt de tanden!
Ghy ruckt en Indisch goudt, en Spaensche klingen t’ saem
    (10) En Roomsche schalckheyt, om te raecken aen den naem
    Van móórdal, stoockebrand, stichtdwinglandy, en schenrijk,
Maer als uw gelt, gewelt, en list sijn in hun krits,
    Soo suft uw breyn, verroockt uw schat, en swicht uw spits
    Voor rasheyt, raedt, en rap gemoedt van Fredrick Henrijck.

P. C. Hooft.


[p. 31]

Op ’t Sonnet van den Heere Drossaert Hooft,
over ’tveroveren van Grol.

SONNET

HOoft grolden op Madrid, als Frederijck op Groll de,
En ’t vier most ergens uyt, of yver at hem op:
Het mijdde noch sijn tong en all’ te waerden kop,
En schoot sich in een * been, daer ’t vel en vleesch ontstolde.
    (5) Der musen helder Hooft, dien Phaëton ontrolde,
Geragher naer dien damp als na den hemel-drop,
Ontstack een steyle strael; die tilden hem ten top;
Daer sprong de vier-vonck uyt die dus sijn penn vervolde;
    Die pen geraeckte in brand; die brand sloegh in ’t papier;
(10) Van die papiere vlamm ontmoette my tot hier
En ’t luchterlaghe licht, en ’t reucke-ruchtigh roocken:
    Mijn’ stroye herssenen ontfonckten wel terstond,
En wenschten haer huys oock soo schoon te branden stond;
Maer ’twas te vochten stroo om meer dan dus te smoocken.

* De Heer Drost had doen ter tijd
eenigh manghel aen sijn been.		C. Huygens.  
In ’t leger by Grol.


[p. 32]

LIICK-DICHT,

Over den Edelen Gestrengen Heer, Mijnen Heer
Ir. WILHEM van NASSAVW,
HEER VANDER LECKE:
Lieut. Amirael van Hollandt.

PROSOPOPOEA.
HOe meught ghy (Hollandts hart!) uw’ hart met rouw doorploeghen,
    En treuren om mijn’ Doodt die u soo dapper raact?
Hoe wel ick heb gheleydt een leven vol ghenoeghen,
    Nu proev’ ick yets dat my nog al veel soeter smaect.

(5) Mijn af-komst vol van glimp, deed’ dat mijn jeuchdigh leven*
    Van Princen was gheacht, van Koninghen ghestreeldt,*
Door dien in ’s Vaders kroost soo aerdich was ghedreven
    De deughdelijcke swier van ’t Princelijcke Beeldt.

Die treffelijke haev’ uyt vromer handt ghenoten,
    (10) Ter deuchden aangheleyt door mijne milde handt,
Gaf mij een levens loop met lusten overgoten,
    Die ’t eel ghemoet vermoght te nutten sonder schandt.

De woeste wijde Zee my tot mijn deel ghegheven,
    Voor mijn man-haftich hart te smal haer open doet:
(15) Ick werd’ op hoogher trap te lande noch verheven,
    En sagh met soete hoop yets grooters te ghemoet.

Maar boven all’ soo was mijn Min met Min bejeghent
    Van eene, die mijn hart ter wereld best beviel,
De schoonste dieder ooit de Hemel had gezegent
    (20) Met lichaems gaven, en met gaven van de ziel.
p. 33]
Ghy wist mijn deughden na verdiensten te waerderen,
    Ey Lief! beheerst den rouw’ die u soo dapper smacht,
Denct dat ik eeuwich leve, en toont tot mijner eeren,
    Dat ghy yets meer in my als ’t lichaem hebt geacht.

(25) Stam, Rijckdom, Eer en Deught, maar boven al het Minnen,
    Dat ons gemoed ontstack met onderlingen brandt,
Gaff een volkomen vreught in mijn vernoeghde sinnen:
    Maar soeter was de doot voor ’t waerde Vaderlandt.

Ghy, die u daar voor waeght, dees les moet ick u geven,
    (30) Die niemant wert ontdect als in den laetsten noodt,
Om datmen niet soo licht zou walgen van het leven,
    Dat niet soo salich is, als mijns ghelijcke doot.


EPITAPHIUM.

    Nassovium dum Terra sibi, sibi vendicat aequor,
        Has Coelum lites solvit, utrique negat.


GRAF-SCHRIFT.

Dewijl Zee tegen Landt,, Om Nassou is gekant,
Komt haer den Hemel scheyden,, en gunt hem geen van beiden.
L. Reael.

In obitum Wilhelmi Nassovii.

NAssouium germen, rediviva Parentis imago
    Mauritii, solo penè Parente minor,
Ut nihil invenit reliquum victricibus armis,
    Jamque daret victas dedita Grolla manus.
(5) Ilicet, haec patrio, sola haec vindicta sepulchro
    Defuit, hac partim debitor ipse fui;
Nec magis hanc possunt rapere opportuna juventam,
    Nec minus invito claudere fata diem;
Euge feri me, quisquis eris, felicior hora
    (10) Non superest, propera, dixit, & occubuit.
C. Hugenius.


[p. 34]

Sur le siege de Grol.

LA Terre faict pour nous; le gazon des bruyeres
Seconde les effects de noz justes prieres;
Ce païs, desgousté de tant porter les paz
Du superbe Maran, favorise d’ enbas
(5) L’effect de noz travaux, &, par tout volontaire,
S’esleve, s’applanit, se despouïlle, se serre
Pour mieux nous enterrer, se contente d’ouvrir
Le ventre, pour avoir l’honneur de nous couvrir.
    L’eau, jalouse à par soy d’une si belle envie
(10) Se preste à tous debvoirs, nous presse, nous convie
D’accourrir au fossé qu’elle vient de quitter
Pour nous donner passage, ou pour nous l’apprester.
    Le feu, plus viste encor que ni l’eau ni la Terre
S’offre à mille moyens qu’il a de nous complaire,
(15) Et, si ce n’est assez d’envoyer noz bouletz,
Il s’emporte soy mesme à de plus grands effects.
    L’Air adresse le coup d’un mousquet d’avanture,
Pour nous gratifier de l’heureuse blessure
D’un porteur innocent, destiné à voler
(20) Ou jamais Espagnol ne pourra plus aller.
    Grolle, qu’attens tu plus? si nature conspire
A te faire obeïr, n’est ce pas pour te dire
Qu’apres tant d’ennemyz, povrette, que tu as,
Un cinquiesme Element ne te sauveroit pas?
C. Huygens.

[p. 35]

===

Aen den heere Jacob Witz, algemeen
Wachtmr. vande Legers der vereenighde Nederlanden.

WElwijse Witz, die met een minnelijcken moedt
    Den mannelijcken Mars weet waardelijck t’ hanteren,
    En voert geen trots, in helm vol flodderende veeren,
    Als om den Spaenschen trots te treden met de voet:
(5) Had ick de stem zoo stijf als ick heb vierigh ’t bloedt
    Om u, naer u verdienst en deughden te vereeren,
    Dewijl mijn lichaems quael verbiedt het gaen, en keeren,
    De lucht, niet dit papier, waer boo van dese groet.
Doorluchtigh Hopman, mits voor Grol in weynigh weken
    (10) Ghy zo veel voordels hebt den vyandt afgekeken;
    In schriften meê beschout voorleden krijghs vertoogh;
Oock aen uw voorsicht staet te mannen ’s Legers randen,
    En op uw waeken slaept een Vorst met zeven landen,
    Zoo groet ick u met recht voor ’t huydensch oorloghsoogh.

P. C. Hooft.


Op de doorschoten kerck te Grol.

DRy kogels en noch dry, en mogelick noch andre
Ontvoerden dit gewelf ’thellheilighe gewaed;
De steene moolicken verpletterden malkandren,
(’t Zijn wree’ mirakelen daer Sant op Heiligh slaet)
(5) St. Pieter quam om laegh; de Paep en hadd noyt ooghen
Van ’tswaerd dat met hem quam; Oh, docht hij, oh, ick wedd
Het korsel hooft komt mij ten ooren toe gevlogen,
Voordat ick op sijn’ Heer mijn’ tanden stae en wett.
    Met sulcken donderbuij sloegh ’s Heeren woord daer binnen.
(10) Dunckt ijemand van dit werck, ’twas averechts bestaen
Het stichten van Gods Kerck in ’tbreken te beginnen,
Segt, Beeldenstormerij most voor de Preke gaen.

C. Huygens.


[p. 36]

CASPARIS BARLAEI
EPIGRAMMATA.

In obsessam & captam Grollam.
GROLLA loquitur.

QUae toties de me meruit fortuna triumphum,
    Hoc iterum spectat castra Batava loco.
Materies sum clara Ducum; laudumque palaestra
    Austriacos inter luctor & Auriacos.
(5) Et simul impatiens pacis, dominique prioris,
    Ut vincar vincor; munior, ut peream.
Quid, Fredeice, truces immittis turribus ignes,
    Sulphureisque quatis moenia nostra globis?
Do tibi victa manus. nobis si infamia vinci est,
    (10) Auspicium famae Grolla futura tuae est.


ALIUD.

In Adventum Principis Airoaco sub ves-
peram, post superatam Grollam.

Ad Principem.
DUm nova Battavico tibi parta est laurea bello,
    Excipit & reducem patria laeta Ducem,
Vesper erat, Phoebusque suos jam merserat ignes,
    Aethereaeque polo delituere faces.
(5) Phosphorus indoluit tantis decreta triumphis
    Publica subjecta glaudia nube tegi:
Ipsaque tum tenero succrescens Cynthia cornu,
    Optabat fratris lumine posse frui.
Tota tamen festis collucent compita flammis,
    (10) Quemque negat coelum, dat tibi Belga diem.
Fac etiam nullo tenebras splendore fugari;
    Sat Batavis noctes, Te veniente, micant.


[p. 37]

ALIVD.

De eodem Principe,
Ad Isalam.

ISala, qui magno debes tua flumina Druso,
    Isala, Romani grande laboris opus;
Redde Ducem Batavis, cujus victricibus armis
    Tutus inoffensis exspatiaris agris.
(5) Utraque securis calcatur ripa colonis,
    Et procul à patriae finibus haeret Iber.
Quem tibi pugnantem socii concedimus, illo
    Pacato liceat modo posse frui.


Op den naem van Grol.

AL heeft de Stadt van Grol, geen luyster in sijn Naem,
Nochtans soo krijght de Naem sijn luyster van de Faem:
De Faem krijght al haer glantz, en luyster van de daet:
De daed in ’s Konincks schand, en ’s Princen eer bestaet.
(5) En die dan Grol gewint, door lofflijck krijchsgevecht,
Heeft loff, en nut, en danck aan sijnen naem gehecht.
C. Barlaeus.


GROL VEROVERT.

I.
’K Was ysselplandts klincket, met dieven dicht beset,
Die door my al de buyrt bestaelen onbelet.
Een braever Heldt schoot toe, en creegh my weer aen’t fluyten,
En sloot myn boeven buyten.
Nu fluyt’ ick ’t Vaderlandt, en’t is oock rondtsom toe;
Een grooter poort bewaert niet meer dan ick en doe.
2.
Een konincklick belegh dwongh my het best te kiesen:
    Dies ben ick meer versterckt van volck, en neeringh vol,
    En wie van dichten weet die vlecht de naem van GROL
In ’sPrincen lauwer-krants. ’tis winft soo te verliesen.
I. Brosterhuysen.


[p. 38]

WELLEKOMST,

Aen sijne Vorstel. Doorl. op zijn wederkeeren na het veroveren van Grol.

DOorlughtighste, Hooghgebooren Vorst, genaedighste Heere,

Wel was ’t een uytgelaete genueghte, daer de Stadt Delft in verdoolde, doen haer te lot viel de glorie vande geboorte eens Vorsten, die den ganschen lande van Hollandt in veel’ hondert jaeren niet en had mogen gebeuren. Wel smolt de burghery van Brunswijck in traenen van tederheyt ende bewegenis, doen ’t schitteren van uw geweer als getekent met het merk der vryheyt, verdwynen deedt de schaeduwe der flavernye, die haer als een verstickende mist op de borst gevallen, bynae allen adem t’ onbruyck maekte, uytgezeyt het zuchten; als zoo fors een vyandt gedwongen werdt zijn hoopen aen vreesen te wiffelen, zo groot een voordeel verlaetende; en al dat gewelt van ruyteren en knechten verstoof ten opgang vande achtbaerheyt uwer wapenen. Groot, ongemete groot was de blyschap die de harten veroverde van ’t overhandigh hayr, dat den uytheemschen hooghmoedt, voor Nieupoort, ten veld uytsloegh, daer uwe Vorst. Doorl. den dobbelen plicht van voorsichtighen Overste ende stouten soldaet voldaen hebbende, sich so zonder ydelheyt roemen kan:
    Testor, in ancipiti casu, nec tela nec ullas
    Vitavisse vices pugnae, et si fata fuissent
    Ut caderem, meruisse manu.
    ’Twelck geen ander vorst ter werelt desenvaderlande aenrekenen, ende met waerheyt uwer Vorst. Doorl. magh naeseggen. Ah in welk een’ overvloedt van vreughde swom het vereenighde Nederlandt, als de kreet dier overwinninge opging, ende Spanjen, Vrankrijk, Duytslandt, Italien, Engelandt, ende anderen koninkrijken in den boesem klonk, ontroerende [p. 39] selfs de wangunstighe volken, met een’ huyvering van schrik, die niet vry en was van sekere opgedrongen’ eerbiedigheyt, die hun tegens hunnen dank, een’ stilswyghende gunst in ’t harte baerde, tot de loflijkheyt van zoo doorluchtigh een’ daedt: om ’t volvoeren van de welke uwe Vorst. Doorl. zijn dierbaer bloedt, en zoo jong een leven, voor den staet, heeft opgezet. Maer volmaeckter vrolijkheyt is die van d’ ingezeten dezer plaetse, om de eere van binnen hunne vesten t’ ontfangen den geenen, die met het bemaghtighen der sterke ftadt Grol, de holle hoope der vyanden verplet, ende hunne opgeblasenheyt voor windt verklaert heeft, schuttende den scheut hunner voorspoet, door zijnen onverwinnelijcken moedt, vaerdigheyt, ende voorzicht. Zulx, in dit algemeen verloop der zaecken van Christendom, dien ’t juk over den hals hangt, alle liefhebbers der vryheyt, niet te vergeefs, het oogh op hem, als den eenighen toevlucht der selve, ende hunnen verlosser geworpen hebben: Temeer, door dien zy den glans uwer Vorst. Doorl. dien de vyandt gewaer wort als eenen blixem, als een vier van wrack ende van toorne, onder zich gelijk de wyse uyt het oost, zien rijsen als een’ starre van vreede en van eendraght. Des zy hunne gevouwen’ handen ende ontfouwe gebeden teffens ten hemel heffen:
Hunc saltem everso juvenem succurere seclo
Ne probibeto Deus.
Ende is hun leedt, dat zy niet en hebben de middelen vande Roomsche mogenheyt, om in tropheen van marmor te graveren de tytels uwer zeghe,ende de mercken hunner eerbiedenis: Maer by mangel van dien, de beede hunner ootmoedt, uwer Vorstl. Doorl. gelieve niet te versmaden de booghen van triomfe, die zy haer oprechten, op de eerlijkste plaetse hunner harten: booghen, die den boogh uwer deughden, door de gedenckenisse, aen de nakomelingen zullen uytmeten ende inplanten.Deze, Doorlughtighste Vorst, zijn de heerlijckste ende onverganckelijkste gebouwen der eere. Want diemen van steen sticht zijn de schennisse des weders ende der alvernielende jaeren onderworpen, ende zoo de gemoeden der menschen hun [p. 40] tegenstemmen, worden als graeven verfoeyt. Ende in de treflijkheyt van dit inwendigh metselwerk, en willen wy niemanden op den aerdbodem wijken, nochte in wenschen om de grootheyt van uw doorlughtigh huys ende de verheffinge uwer glorie, biddende den god der hayrkrachten, uwe Vorstelyke aenslaeghen zulx te zegenen, dat de grootheyt van uwen naem, eens gelijck die van eenen onverwonnen Alexander, door de splitse van over de * 50 pennen ten eeuwigen leven der vermaertheyt werd’ ingeent.
* 52 Historischryvers hebben van Alexander geschreven.

Continue

Tekstkritiek:

Unger 15x. Het boek omvat 40 pagina’s. In het ex. UBA OM 63-5 zijn de pp. 5-40 in handschrift genummerd 1 tot 36.
vs. 4 Tybervolck er staat: Tybervolck,
vs, 84 toght. er staat: toght.
vs. 119 drooghte, er staat: drooghte
vs. 137 gelegen, er staat: gelege.
vs. 143 bollewercken, er staat: bollewercken
vs. 179 1627 achter paerd een punt vs. 197 1627achter lecken een punt vs. 208 bossen: achter bergh en s’is geen komma’s.
vs. 220 beereklaeu er staat: beeereklaeu
vs. 404 Veer, er staat: Veer
vs. 681 quynen. er staat: quynen
vs. 745 bossen: er staat: bossen
p. 32 vs. 5 leven er staat: leven.
ibid. vs. 6 ghestreeldt er staat: gstestreeldt
ibid. vs. 10 handt, er staat: handt.