Joost van den Vondel - Palamedes

Joost van den Vondel: Palamedes. 1626; eerste druk (verschenen in oktober 1625).
Uitgegeven door drs. P. Koning, Rotterdam.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton093750 — Ursicula - books.google
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. *1r]

I. V. VONDELENS

PALAMEDES

Oft

Vermoorde Onnooselheyd.

Treur-Spel,

NUNC CASSUM LUMINE LUGENT.

[Vignet: vurige kolom]

T’AMSTELDAM,
By Iacob Aertsz. Calom. Boeckvercooper opt water,
inde vyerige Calom. 1626.

[fol. *1v]

KLINCKERT.

’TEn leed geen seven jaer, of Palamedes schaeu,
By nacht, de tenten ging der Rechteren doorwaeren:
Die resen op verbaest met opgeresene hayren,
En sagen daer een’ schim mishandelt blond en blaeu.
(5) Sijn baerd hing dick van bloed: sijn’ keel was schor, en flaeu:
Wie komt ons, riepen sy, in ’t duyster dus vervaeren?
By toortslicht, sprack hy, ick uw’ straf lees wt dees’ blaeren:
Die myne onnooselheyd ten roove gaeft aen ’t graeu.
Sy zidderden van schrick, sy vlooden niet, sy vloogen,
(10) Dan ginder, dan weer hier, voor ’t branden sijner oogen.
Hy stapte hen na, en liet een’ bloedvleck waer hy trad:
Tot dat de schemering des dageraeds ontloocken,
D’ancxtvalligheyd verdreef van ’t naer, en yss’lijck spoocken,
En vond de vaderbeuls door ’t knaegen afgemat.

________________________________________________

ΘΕΟΚ.
Ἴδ’ ἁ χάρις ἐς τί ποθέρπει.
Θρέψαι καì λυκιδεῖς, θρέψαι κύνας, ὥς τυ φάγωντι.

[fol. *2r: frontispice]

Het ongediert begrimt met open muijl, en pooten
Manhafte onnooselheijd, in ’t beestenperck verstooten:
Nog swichtse niet, hoe seer de boosheijd brult, en tiert:
Maer spreeckt voor ’t heijligh recht, dies Themis haer lauriert.

[fol. *2v: blanco]
[fol. *3r]

VOORREDE.

DIe tot staet, en ampten beroepen wesende, yvert voor het gemeen beste, set goed en bloed in de weeghschael om het gemeen beste: want vermits de wegh ter deughde, in seker aensien, steyl en moeyelijck valt, word hy van weynigen gesocht, veel min bewandelt: oversulcx munten deughdelijcke persoonagien voor andere wt, en worden van de ghemeente gelieft, en als aengebeden, soo lang de selve van haere vooghden, en vaderen gesond oordeelt. Tegens de sulcke kanten sich altyd die hun bysonder boven het gemeen welvaeren stellen, en om alle hinderpaelen wech te nemen, trachten by alle middelen der vromen naem, en faem haetelijck te maecken: het welck dan, overmits hier toe stof ontbreeckt, niet kan geschieden, als met slincxsche afwegen, tot geweld en valscheyd, loch en bedrogh in te slaen. De menschen die de meestendeel onervaere sijn, en op menschen steunen, of nutshalven, of om sucht die sy den desen of dien toedragen, of wt licht betrouwen, laeten sich lichtelijck misleyden van geveynsde, en bedriegelijcke voorgangers, en noch lichter alsser saecken onder gemengt worden die ’t haylige betreffen; onder welcx momaensicht de boose Heydenen (ick roer geene Christenen) wonderlijck hunne personagie hebben gespeelt, en tot nadeel van de vroome raedsmannen, ende de lichtgeloovige, en wispeltuurige gemeente, treffelijcke winsten gestreecken. Evenwel gelijck het der rechtvaerdigheyd, als eygen is, verdrucking te lyden: alsoo is haer oock als eenen troostelijcken loon by geleyd, dat haere onnooselheyd niet onderdruckt blijft: maer by alle eerlijcke nakomelingen doorbreeckt, en in waerden gehouden ende geviert word. Onder de overoude kan hier van getuyghen de Griecxsche [fol. *3v] Palamedes, dien wy op het Neerlandsch toonneel brengen: want na dat hy soo schendigh, onder het decxsel van met den vyand gehandelt, en penningen genooten te hebben, by ’t gemeene volck haetelijck gemaeckt, en door Agamemnon en Ulysses, tot eene onherhaelijcke schade, en bederf van gants Grieckenland vermoort was, soo heeft sijne onnooselheyd, en oprechtigheyd, na het verdwynen der logenen, en lasteringen hoe langs hoe meer, tot schande en verstroyinge sijner beulen, en moordenaeren, door gebroken: even als de sonne, de welcke, na het verstuyven der nevelen en dampen, wederom opklaert, en te voorschijn komt: gelijck dit veersken seyd, dat de Zeegod

Collectasque fugat nubes, solemque reducit.

Dat is:

Verjaegt de wolcken, die sich dick te saem’ vergaeren,
En weer met sonneschijn den Hemel op doet klaeren.

En sonder desen troost en belooninge souden de vroome (die als pylaeren noch de weereldsche staeten, en geselligheyd der menschen staende houden, en onderschooren) dickwils onder hunnen last, en in de aenvechtingen, die sy voor het gemeen beste lyden, beswijcken: daer sy nu hier door gesterckt sijnde, noch menighmael de stormen, en onweeren manhaftigh, en met eene wonderbaere standvastigheyd wtstaen: gelijck wy hier van een voorbeeld hebben aen den geduldigen Socrates: die beschuldight, ende ter dood veroordeelt wesende, om dat hy vreemd van de Griecxsche Goden gevoelde, sich, na Xenophons getuygenis, met Palamedes aldus trooste en sterckte: Παραμυθεῖται δ’ἔτι με καὶ Παλαμήδης, ὁ παραπλησίως ἐμοὶ τελευτήσας. ἔτι γὰρ καì νûν πολù καλλίους ὕμνους παρέχεται ’Οδυσσέως τοû ἀδίκως ἀποκτείναντος ἀυτόν. Dat is te seggen:
[fol. *4r]
Daerbeneffens vertroost my Palamedes, die eene gelijcke dood gestorven is als ick: want hy nu schoondre lofsangen verschaft als Ulysses, die hem onrechtvaerdelijck om het leven brogt.
Oversulcx is het gemeen beste niet weynigh gehouden in de geschichtschryvers, poëten, en redenaers, die de beroemde helden hebben onsterffelijck gemaeckt, door hunne geschriften, sonder de welcke so vermaerde, en loffelijcke daeden, met den graeve, en eene eeuwige vergetelheyd, souden overstolpt blyven: daer nu hunne geheugenis en glorie, noch veele dappere mannen wtlevert, en hen ter deughde aenprickelt, wanneer sy overwegen, hoe

Indomita virtus colitur, & toto Deus
Narratur orbe. soo veel geseyd:

Voor d’ongetemde deughd men wieroockreucken queeckt,
En van soo groot een’ God de gansche weereld spreeckt.

Als myne treursangeres toghtigh was om yet wat treffelijcx te rymen, so heeftse Palamedes wtgepickt, een’ man die by Griecxsche, en Latijnsche schryvers soo hoogh geroemt word. Diogenes Laërtius getuygt in het leven van Socrates, dat Euripides, die wyse dichter, en Goddelijcke treurspeelder, sijnen Palamedes op het tooneel brengende, die van Athenen hunne moordaedigheyd, gepleeght in het ombrengen van Socrates, bedecktelijck aldus verweten heeft:
’Εκτάνετ’ ἐκτάνετε τὰν πάνσοφον τὰν οὐδὲν ἀλγύνουσαν ἀηδόνα μοῦσαν.
Philostrates, die het leven van Palamedes beschreven heeft, gedenct mede in sijnen Ulysses de selve woorden, en voegt’er dit volgende noch by: καὶ ὅτι πειθέντες* ἀνθρώπῳδεινῴ καὶ ἀναιδεῖ λόγῳ, ταῦτα δράσειαν. Het welcke wy in rijm aldus aen een schaeckelen:
Ghy hebt, o Griecksche schaer! verstoort
Den soeten nachtegael vermoort:
[fol. *4v]
Een’ Sanggodin, in all’s versocht,
En wijs, die geen verdriet aenbrogt:
En hebt geblinddoeckt altemael,
Door d’onbeschaemde logentael
Eens wreên tirans vol bitterheyd,
Bedreven soo vervloeckt een feyt.

Daer hebt ghy een treffelijck getuygenis gehoort van deses vorsten wijsheyd, heerlijck wtgedruckt door dien Goddelijcken bynaem PANSOPHON: gelijck Xenophon, die Socrates leerling, en tydgenoot geweest is, hier mede overeenstemt in ’t vierde boeck der gedenckweerdige saecken, daer hy Euthydemis doet spreecken dese woorden: Maer hebt ghy niet gehoort van Palamedes rampsaligheden? diense altemael roemen dat hy om sijne wijsheyd benijd door Ulysses omgekomen is. De selve Xenophon in sijn 10^e. boeck van de jaght seyd: dat Palamedes doen hy leefde sijne tydgenooten in wijsheyd verre te boven ging. Syne rechtvaerdigheyd ende onnooselheyd blijckt niet minder als sijne voorsichtigheyd: gelijck wy alreede hebben aengewesen: en Philostrates in het leven van Apollonius Tyaneus doet Thespion, een overste der schoolsophisten, in sijn gespraecke van de rechtvaerdigheyd aldus spreecken: Als ick by my selven overlegge het geen Palamedes voor Trojen: ende Socrates te Athenen overgekomen is: soo dunckt my dat de rechtvaerdigheyd by de menschen qualijck onthaelt word: want dese die de alderrechtvaerdighste waren, sijn met de hooghste onbillijckheyd bejegent, ja alleen op vermoeden van boose feyten omgebrogt, alsmen buyten recht het oordeel over hen velde.

Virgilius in sijn tweede boeck van Aeneas getuygter dit af:

Fando aliquid si forte tuas pervenit ad aureis
Belidae nomen Palamedis, & inclyta fama
Gloria: quem falsa sub proditione Pelasgi
Insontem, infando indicio, quia bella vetabat,
Demisere neci: nunc cassum lumine lugent.

[fol. A1r]

Dat is:

Soo mooghlijck koudsgewyse u yet ter ooren quam
Van Palameed, geteelt wt koning Belus stam,
Beroemt van naem en faem: die sonder schuld most sneven,
En onder schijn van ’t loos verraed by hem bedreven,
Op ’t overschendigh blijck ter grouwelijcke dood
Van Griecken werd gedoemt, mids hy den krijgh verbood:
Nu dees voor ’s Hemels licht geloocken heeft sijne oogen
Betreurt de Grieck sijn lijck, te spa met rouw bewogen.

Wy komen tot Ovidius, daer Ajax Ulysses dit te kaeuwen geeft:

Vellet & infelix Palamedes esse relictus;
Viveret aut certe lethum sine crimine haberet.
Quem male convicti nimium memor iste furoris
Prodere rem Danaum finxit, fictumque probavit
Crimen; & ostendit quod jam praefoderat aurum.

Dat is:

D’onsaelge Palameed met recht mocht wenschen me
Dat noyt Ulysses waer getogen over Zee:
Hy sou gewisselijck op desen dagh noch leven,
Of had soo valsch betight den geest niet opgegeven:
Wien d’overtuyghde, en al te wrockende Ithakees
Opdichte ’t loos verraed; en endelijck bewees
’T gedichte schellemstuck: ontdeckende de gaeven,
En ’t goud dat hy’er self te vooren had doen graeven.

Voorwaer na mijn oordeel heeft Naso dit geestigh in sijne transformatie te pas gebrogt, overmids dit aertsschelmstuck eygentlijck tot de herscheppinge of verschoppinge behoort. Dictys Cretenser die den Trojaenschen oorloog self bekleed, en in de Punische taele beschreven heeft, gedenckt in sijn [fol. A1v] tweede boeck beyde dese deugden van Palamedes met dese woorden: Alsoo is die uytnemende en in den leger aengenaemen man, wiens raed nochte vromigheyd noyt vruchteloos geweest waren, schendig omgebroght, als hy becingelt was van sulcke die het alderminst betaemde. Dat de Phrygiaensche Dares seyd, dat Palamedes door de hand van Alexander of Paris vechtende omgekomen is, verdient geen geloof, overmits hy hier in van het gemeene gevoelen afwijckt. Roeptmen dat Dares in den krijgh tegenwoordigh is geweest; wy stellender Dictys tegen. Het is ons genoegh dat Dares hem afmaelt, wijs, manhaftigh, en lieflijck: en dat hy getuygt dat de Argiven in den leger Palamedes wetenschap, billijcheyd, sachtmoedigheyd, en goedheyd betreurden. Daer is oock weynigh aen gelegen, of weynige schryvers meer verschillen in de maniere sijner dood: Dat na Pausanias seggen Ulysses en Diomedes hem verdroncken; of so Dictys aenteeckent, dat die twee hem in eenen put steenigden. Ymmers watter van is, Ulysses en Diomedes worden na het algemeen gevoelen voor de schelmen gehouden, die desen aenslagh gebrouwen hebben: waer by aenmerckens waerdigh is het geen Dictys getuygt, datter waren die seyden: dat Agamemnon niet onkundigh was van desen aenslagh, wt liefde die hy hadde tot het veldheerschap; en om dat het meestedeel van Palamedes begeerde geregeert te wesen, en opentlijck wt seyden, dat hem het opperste gebied toequam. De selve Dictys schrijft elders: dat alle de Griecksche vorsten Agamemnon vervloeckten, en van hem afweecken, om dat hy Apolloos priester Chryses sijne dochter, die hy wellusts halven misbruyckte, weygerde, en oock om dat Ulysses en Diomedes, niet sonder sijnen raed, let hier op, hadden vermoord Palamedes, die in den heyre soo bemind, en aengenaem was. Oock staet ons waer te neemen het geen Dares getuyght, dat Palamedes, terwyl het bestand was, den vorsten [fol. A2r] meermaels aendiende, dat Agamemnon niet waerdigh was veldoverste te wesen. Maer of yemand sich verwonderde waerom Homerus desen vader des vaderlands soo stilswygende voorby gegaen is, die sal weten, dat de poeët hier toe noodsaeckelijck gedrongen was, om sijnen doolende Ulysses niet te brandmercken: waerom Philostrates in het leven van Apollonius wel te recht seyd: dat Palamedes geene grootere vyanden gehad heeft als Ulysses, en Homerus: vermits die hem laegen leyde, waer door hy gesteenigt is; maer dees niet weerdigh geacht heeft, met eenen woorde sijnen lof aen te roeren. Wat onheyl den Griecken, om en zedert Palamedes dood, overgekoomen is, gedenckt Dictys Cretenser in sijn seste boeck, Hyginius in sijn 116^e. hoofdstuck, Euripides in sijne Helene, en Electra: Seneca de latijnsche Treurspeelder in sijnen Agamemnon: Ick geswyge dat Xenophon, in sijn thiende boeck van de jaght, wtdruckelijck de Goden tot wreeckers van deses mans dood maeckt; alsoo dat de Pelasgen met recht klaegen mochten

Impius ex quo
Tydides, sed enim scelerumque inventor Ulysses
Fatale agressi sacrato avellere templo
Palladium, caesis summae custodibus arcis,
Corripuere sacram effigiem, manibusque cruentis
Virgineas ausi Divae contingere vittas:
Ex illo fluere, ac retro sublapsa referri
Spes Danaum, fractae vires, aversa Deae mens:
Nec dubiis ea signa dedit Tritonia monstris.

Dat is:

Maer zedert Tydeus soon die Goddeloos bestond,
Met d’Ithakois, een tuck op schelmeryen vond,*
’t Palladium, bescheert tot heyl of ongelucken,
Wt Trojens Godgewyde, en haylge kerck te rucken:
[fol. A2v]
Na datse op ’t opperste geklommen van den borgh,
De wachters hieuwen neer, en dorsten sonder sorg
Aengrijpen ’t hayligh beeld, en met bloedverwige handen
Aenroeren Pallas pruyck, en maeghdelijcke banden:
Van doen af is vervloeyt aller Argiven moed,
En d’hoop die seegh, en ging te rug door tegenspoed,
Hunn’ maght gebroken is, en ’s outers gunst geweecken:
Minerve gaf hier van geen twijffelachtigh teecken.
Na dat dees treffelijcke man soo schendigh van de Griecken vermoord was, soo hebben Achilles en Ajax sijn lichaem ter aerde gedaen, op den oever van Aeolien, niet verre van Trojen. Wy hebben in dit treurspel sijne wtvaert gehouden in Boeotien, in die kerck daer het wydberoemde, en overoude orakel of de Godspraeck was der Godesse Themis, aen wiens voeten wy hem een gouden pronckbeeld rechten: dan dit salmen de poëtische vryheyd toegeven, alsoo Philostrates seyd, dat die van Aeolien hem eene kappelle haylighden, en een beeld toewyden, na de gestaltenis eenes manhaftigen, en grootmoedigen mans, wien de inwoonders daer ontrent, op sekere dagen des jaers te samen schoolende, offerhanden toebragten: soo dat de Mosopische treurspeelder wel te recht singt in sijne Andromache
Οὔ τοι λείψανα τῶν ἀγαθῶν
’Ανδρῶν ἀφαιρεῖται
Χρόνος. ἁ δ’ἀρετὰ
Καὶ θανοῦσι λάμπει.

Dat is:

De tyd en heeft noyt weghgenomen
Den naem, en ’t overschot der vroomen:
Want na dat sy sijn overleên
Soo blinckt hunn’ deughd voor yeder een’.
Maer wy vallen mogelijck den leser verdrietig met al te lang eene voorrede, en seggen noch om kort te maken, dat indien den letterkundigen hier in yet vreemds of ongerymts voor- [fol. A3r] koomt, die sal weten dat wy ons daer in gedraegen hebben na het letterkunstig besluyt, daer van wettelijck t’Amstelredam by eenige dichters gemaeckt: en wat de spelling belangt, also ons besluyt daer van niet en rept, en dit in elcx vryheyd staet, soo hebben wy meest den gemeenen sleur gevolgt, wtgeseyd in weynige dingen, overmits wy tot noch toe noyt ons selven daer in hebben konnen voldoen, oock achtende datter so veel niet aen gelegen is, als, met verlof, sich sommige wel inbeelden. In Vranckrijck hebben eenige geesten de spelling willen hervormen, en juyst schryven gelijckmen spreeckt, dan sy sijn niet gevolght geworden van de treffelijckste schryvers, die ongetwijffelt gewightige reden daer toe gehad hebben: en soumen hier af yet sekers besluyten so wast van noode datter een tweede Cadmus verrees die meer letters vond, en het AB verrijckte: wy mosten voor eerst de Griecksche Eta, en de Deensche oe invoeren, daer tegens moghtmen eenige letters verwerpen. Maer help Hercules so voortgaende, soumen het eene volck tegens het ander op de been helpen. Wat sou hier wt een letterstrijd ontstaen, veel bloediger als oyt het gevecht was van de Centauren: En Luciaen had treffelijcke stof om dit pleyt te beschryven; ick swyge datter licht eene scheuringe te verwachten stond tusschen poëten en poëten, tot nadeel van ’t gemeen lichaem der dichteren: insonderheyd alsmen so regelrecht tegens malkanderen aenliep, gelijck by exempel geschied in ’t geschil van de Z, die by sommige so veel doet als duplex Sigma, het welc sy meenen met de Griecxsche letterkunst te konnen verdedigen, dat andere rond wt lochenen, roepende; of het schoon met die letter by de Griecken so gelegen is, datse nochtans by ons niet meer geld als een sachte s. versterckende dit voorstel met de schriften van Koornhert, en Spiegel. Maer hola ’t is lang genoegh om de geytenwol getwist, laet ons liever hooren wat Palamedes te seggen heeft.

[fol. A3v]

HET INHOUD.

PAlamedes, de soon van Nauplius Koning van Euboea, was door sijne langduurige en getrouwe diensten, en sonderlinge wijsheyd, en voorsichtigheyd, in sulck een aensien en grootachtbaerheyd gekoomen by de Griecxsche vorsten, ende de koningen gebroeders, datter sonder sijnen raed niet werd beslooten, ja datmen de gewichtighste saecken op sijne wackerheyd, en ervaerentheyd liet aenkoomen, en berusten. Maer also hy gestreng en onbuygelijck was, in ’t voorstaen van der vorsten, en steden hoogheden, handvesten, en gerechtigheden, soo kon hy ’t soo naeu niet micken, of Agamemnon liet sich duncken dat sijne eer door desen man of eenighsins gequetst, of niet na behooren gevordert werd, waer door hy eenen afkeer van hem kreegh: het welc de priesters, en wichelaers, en insonderheyd Calches, gewaer wordende, sochten dien onlust by Agamemnon te voeden also sylieden sich, in saken die den Godsdienst, en hunne hoogheyd, en hayligheyd betroffen, niet weynigh gequetst hielden. Palamedes evenwel liet niet na den Myceenschen koning te begunstigen, in al het geen wat hy behoudens eer en eed vermogt: gelijck hy dan beneffens andere goede diensten bevorderde, dat hem het opperste beleyd des Trojaenschen toghts werd opgedraegen, en met gemeene stemmen veldheer gemaeckt. Zedert geviel ’t dat Ulysses (om van den optoght ontslaegen te sijn, nochte de tegenwoordigheyd sijner gemaelinne Penelope te derven) sich sot veynsende, de strand ploeghde: waer over hy achterhaelt werd van Palamedes, die Telemaech des ploegers soontjen in de voore leyde, het welck de vader vermyende te quetsen, soo is de schalckheyd daer door openbaer geworden: waer wt Ulysses van dien tyd af, mede oorsaeck nam om hem te haeten. Namaels als Ulysses [fol. A4r] na Thracien gesonden was, om graen voor ’t leger te haelen, en ledigh weder keerde, werd Palamedes derwaerts geschickt die met geladen schepen afgeveerdight, en het heyr spysende prijs inleyde. Hier door is Ulysses wrock in eene doodlijcke vyandschap verandert, en heeft om sich te wreecken, den gesteurden Agamemnon (die nu of na meerder gesagh, of na d’ opperste hoogheyd stond) noch wyders, soo door sich selven, als door Calches en andere, misleyd en opgehitst: voorgevende dat d’Eubeër niet anders voor had als de Argolische heeren te verschoppen, en Achilles tot de eer van ’t veldheerschap te verheffen, en in te dringen. Na dat nu door dese oneenigheyd, geduurende het bestand, de vorsten en hoplieden hier over gedeelt waren, en allerley achterdencken onder het lichtgeloovigh volck was wtgestroyt, en de domme gemeente geblinddoeckt, en bequaem gemaeckt om logen voor waerheyd, en valsche voor oprechte munte te ontfangen, soo brouwen Ulysses, en Diomedes, met kennisse des veldheers, eenen aenslagh, om glimpelijck, en onder schijn van recht, Palamedes van kant te helpen, het welck aldus toeging: men bragt door Agamemnon te wege, dat Palamedes van legerplaets* verwisselde. ’S anderen daeghs daer na, als Ulysses sekeren schat van goude penningen begraven had, ter stede daer Palamedes eerst sijne tenten spande, sond hy eenen Trojaen, sijnen gevangen met eenen brief, om dien heymelijck te bestellen aen Palamedes; maer de bode werd by Diomedes, die op hem paste, onderschept, om hals gebrogt, ende in vollen krijgsraed gesleept, daer de brief gelesen werd: waer in Priam vermelde van het gesonden geld, en hem steef tot het voorgenomen verraed. Het meestedeel der vorsten, siende ’s vyands hand en segelring (die konstigh nagebootst waren) hielden het verraed voor waerachtigh, te meer, alsoo sulcke geruchten lang onder het volck gemompelt hadden: eenige [fol. A4v] twijffelden: eenige wisten beter; en alsoo hier over twist rees, seyde Ulysses, men soude sulcx niet eer geloof geven, voor datmen het stuck hadde nagevorscht, en de penningen daer de brief af vermelde, by den verdachten gevonden. Dit werd so beslooten, en de schat ontdeckt sijnde, werd Palamedes in hechtenis versekert. Syne doodvyanden steldemen over hem tot rechters, doch ter bede werd Nestor hun, om welstaens wille noch toegevoegt. Als sy nu vast over ’t oordeel besich waren, quam Calches, vergeselschapt met het by hem opgestoockte graeu, ende de krijgslieden, den welcken men desen beschuldighden (na dat de gemeente sijne dood gestemt had) overleverde, die hem als eenen openbaeren verraeder wtleyden, en steenighden. Oates, de jonger soon van Nauplius met rou getroffen, door ’t verhael van het deerlijck ombrengen sijns broeders, valt klaghtigh aen Neptuyn den Zeegod: die, het hooft ten golven wtsteeckende, hem vertroost met de eere die het onschuldige lijck volgen zal, en voor oogen steld wat plaegen en ongelucken Grieckenland, en den vadermoordenaeren over ’t hoofd hangen. Die van Trojen vieren over de dood van hunnen vyand Palamedes. Het toonneel is in en buyten het Griecxsche leger, voor en om Trojen.

_______________________________________________________________

Personagien.

PALAMEDES.
REY van Euboeers.
REY van Ithakoisen.
MEGEER.
SISYPHUS.
ULYSSES.
Ulysses dienaer.
DIOMEDES.
REY van Peloponnesers en Ithakoisen.
EURYPILUS.
Schildwacht.
AGAMEMNON.
Agamemnons dienaers.
NESTOR.
AIAX.
OATES.
THERSITES.
CALCHES.
BODE.
NEPTUYN.
PRIAM.
HECUBA.
REY van Trojaensche Maeghden.

[fol. B1r]

I.V. VONDELENS

PALAMEDES

Oft

Vermoorde Onnooselheyd.

Treur-Spel.

DE EERSTE HANDEL.

PALAMEDES.

DIe sorgt, en waeckt, en slaeft, en draeft, en ploegt, en sweet,
En tot ’s landts oorbaer vast een lastigh ampt betreed,
En waent de menschen aen sijn’ vroomheyd te verbinden:
Die sal sich jammerlijck in ’t end’ bedrogen vinden,
(5) Van’t wispelturigh volck: dat veel te los van hoofd,
Ghenooten dienst vergeet, en leyder! ’tquaed gelooft.
Wat dorperheyd is dit, onedele gemeente:
Wat bitse nyd verteert het merch in uw gebeente?
Wat dolheydt u vervoert? dat ghy uwe heeren hoont,
(10) En met so valsch een’ munt uw’ trouste vaders loont?
Koomt reuckeloose schaer, treed voorts, ick ben te vrede
Te dingen, om ’t geschil, ter vierschaer van de rede:
Doet vry uw stucken daer: brengt van uw seggen blijck:
Op dat rechtvaerdigheyd een billick vonnis strijck.
[fol. B1v]
(15) Ghy seght, als nu de wraeck, om Trojen om te keeren,
Onledigh hiel den raed der koningen, en heeren:
Dat ick gedagvaert quam, en schoon sy altemael
Besloten ’t eerloos feyt te rechten met het stael:
Noch seyde ick: ’t was by hen te heftigh opgenomen,
(20) En datmen tyds genoegh sou tot het wterst’ komen.
Waer wt men vaten moght, dat ick ’t meyneedigh rijck
Meer gunst toedroegh als ons, gequetst door ’t ongelijck:
Ick antwoord: het besluyt is licht om wederleggen,
Vermits dit geensins volght wt het voorgaende seggen;
(25) Maer eer het tegendeel: want dat ick liever sagh
De saeck in vre beslecht, by middel van verdragh,
Is waer en lovens weerd: en wie ontkend wat plaegen,
Bellone met sich sleept, met droeve nederlaegen,
Gevaerlijck voor ’t gemeen: wiens welvaert men met druck,
(30) En angst siet hangen in de weeghschael van ’t geluck.
Dat ick Priaem dan noo’ met krijgh sagh aengegrepen,
Was om der Phrygen torts te weeren van ons’ schepen:
Was om Achilles niet met Hector onverveert
Te worst’len doen om ’t ramp, of hun, of ons bescheert.
(35) Hier by en rust’et niet, men smijt my voor de schenen,
Dat ick de koningen van Sparten, en Mycenen,
Met al de vorsten, als wy setten onsen voet
Op Dardans bodem, wou versmooren in hun bloed:
Om dat ick, alsmen had gegeven ’t bloedigh teecken,
(40) De vloot, noch versch geland, van d’oevers af deê steecken,
En hielme binnen boords, ’t geleeck wat, wistme’ niet
Dat dit door enckel last des veldheers waer geschied:
Die, als wy ’t aerselen der bange krijgslien vruchten,
Hun allen troost, en hoop benemen wou van vluchten,
(45) En moedigen tot slaen, wanneer de nood hen deê
Aenloopen op het spits, of ’t swalpen van de Zee.
[fol. B2r]
Noch wilmen my te lijve, om dat ick driest, en stouter
Als andre, eer Iphigeen noch verwde ’t bloedigh outer,
Het offer marren dede, en ’t stuck leyde in beraed:
(50) Of juyst onnoosel bloed, en Agamemnons saed,
De grimmige Hecate most paeyen, en versachten?
Dan ofmen haer een hinde, of teere geyt sou slaghten?
Een’ saecke die sich schaemt, recht of hy yet verbeurt,
Die Chalches in sijn’ waen, en schelmsse droomen steurt,
(55) En daer aen twijfel slaet; of Goden, en Godessen,
In’t grousaem moorden van gehayligde princessen
Behaegen namen oyt; gelijck der Goden tolck
Dees grove logens veylt voor waerheyd aen het volck:
Dat voor hem nedervalt, en feest maeckt van ’t vernielen,
(60) En ’t ommebrengen van soo veel’ gedoemde sielen.
Men stroyt om ’s veldheers haet te scharpen tegens my:
Dat ick besnoeyen wil de wettige vooghdy
Der twee gebroederen, en d’opperste der Griecken
Treck op Achilles sijde, en tracht bedeckt hunn’ wiecken
(65) Te korten, waer ick magh: ’t welck wtbarst langs hoe meer,
Mits ick met hengsten van ’t verovert Lesbos keer,
Met hoorenbeesten, en een’ hoop geboeyde slaeven:
Maer ’t goud verlochen, om behendigh t’ondergraeven
Het steunsel hunner maght: dewijl elck, als sijn’ God,
(70) Dien aenbid, die hem streckt tot voordeel, en genot.
Dan om die laster plaets te geven, ick de vorsten
Hou t’edel van gemoed: en geen’ doorluchte borsten
Gevoelen dit van my, die Menelaüs, met
Syn’ oudren broeder, heb gemerckt, en wtgeset
(75) Tot hoofden van den toght, als ’t veelen heeft verdrooten,
En droegh hun op ’t beleyd van ons’ beroemde vlooten:
Doen Chalches op hen smaelde, en wtspoogh vier en vlam,
Om datse daelden van soo Goddeloos een’ stam.
[fol. B2v]
Dat ick gebrandmerckt word met so een onrijp oordeel,
(80) Als die den roof misbruyck tot een bysonder voordeel,
En Chirons voesterling soeck voor te trecken: neen,
Ick kan en danck ’t den Goon, ’t bysonder van ’t gemeen
Voorsichtigh schiften, en elck een het sijn verschaffen:
Ick handhaef yeders recht, en pas op niemands blaffen.
(85) Elcx vryheyd is de mijn’: die weegh’ ick in een’ schael:
Wie hier wt vreese deyst, ick sta gelijck een pael.
Dreygt Palamedes vry te moorden, en te priemen,
Hy blijft de selve man, al sneed ghy hem aen riemen:
En draegt sich na sijn’ plicht getrou, oprecht, en kuysch:
(90) Men soecke hem waer men wil, hier leyt d’Euboeër t’huys.
Voorts dat ick Thestors soon so vaeck heb doorgenomen:
’t Is waer, my docht ’t was tyd sijne hoovaerd te betoomen:
Om dat hy verder als de kerck en ’t outer gaet,
En snuff’len komt, wt baet, en staetsucht in den raed.
(95) Hy is een vremdeling, ja een Trojaen gheboren,
Noch’ kent de seden niet die tot ons land behooren,
Noch’ wat ons welvaert eyscht. hy wette sijn verstand
In’t geen sijn ampt betreft, en kruype in’t ingewand
Der dieren met sijn’ geest, en staere op ’s Hemels lichten:
(100) Hy lette op voglensang, op droomen, en gesichten,
Op Godspraeck, en geheym, en hange’r niet wat by
Van ’t sijn, of lust’et hem, elck hebb’ sijn oordeel vry.
Maer ’t is te schandeloos, en strijd met al mijn’ daeden,
Dat ick ben omgekocht, om ’t leger te verraden:
(105) Dat Paris, om met my te hand’len van die moord,
Lagh ’s nachts met een’ galey, met goud gelaen, aen boord:
Dat ick den oorloogh schorste, en wtstel nam tien dagen,
Om ons t’ontwapenen, en dan het stuck te waegen,
Met meerdre sekerheyd. Apollo die uw’ troon,
(110) En setel hebt gebout in ’t midden van de Goon,
[fol. B3r]
En met uw’ klaerheyt bluscht de Goddelijcke lampen,
En van het Aerdrijck veeght de nevelen, en dampen:
Ghy siet in dese nacht, en voor uw’ Majesteyt,
Der sulcker schennis stuyt op mijne onnooselheyd.
(115) Dits mijn’ besolding dan, voor dat ick met beswaeren
Tot der Argiven heyl geslaeft heb soo veel’ jaeren:
Met wijsheyd, raed, en daed ’t bouvalligh rijck gestut:
De stormen afgeweert, en op mijn’ borst geschut:
Den boef vermomt met schijn van Godsvrucht, en van hayligheyd:
(120) Ontdeckt, en Pelops hof, en ’t Land herstelt in vayligheyd:
Wtheemsche ballingen van have, en huys berooft,
Gelockt, gewellekomt, en in mijn’ schoot ghestooft:
Vergroot der steden kreyts, en ommeloop der muuren:
Tot Grieckens hulp verplicht gekroonde nagebuuren:
(125) Met kielen ingesleept den oegst die’t oosten las:
Ia daer de naelde swijmt, gestaen na vryen pas:
Ulijsses achterhaelt: het heyr, als ’t scheen verlaeten,
Door hongers nood, gespyst: geoeffent ons’ soldaten:
De deughd des Peleaens verstaelt met kloeck beleyd:
(130) D’eylanden, en de steén, aen Helles strand, ontseyd:
Steenrotsen wtgehoolt, en stucken Lands vergraeven:
Nu hier een’ schans geleyd, dan gins gediept eene haven:
t’Abyde in doods gevaer mijn’ vroomigheyd gebragt:
Daer ick gewond werd op den aenslagh in der nacht:
(135) Daer doen Achilles weeck, als ’t naulijcx was begonnen,
Noch voor den morgen stond de vesting werd gewonnen:
En had ick d’ongunst van ons’ Princen niet gevreest,
Lyrnes voor mijn vertreck verovert waer geweest.
Maer wat beschuldig ick een wuft, en dom gepeupel,
(140) Dat na den voorgang van sijn’ heer gaet recht, of kreupel:
Daer doch Laërtes soon, die op een’ grootren bout,
My met ’s rijcx wichelaer, al dese moeyten brout,
[fol. B3v]
En na mijn leven staet, en gaet sijn’ sinnen spitsen,
Om ’t krijgsvolck tegens my dolkoppigh op te hitsen,
(145) Sy brullen langs hoe meer. waer of ick best verschuyl?
Wie blijft die lijd gevaer: wie vlught dien schoutmen vuyl.
My docht, den jongsten nacht, dat ick voor andre radder,
Beklom des schaeckers burgh, en vechtende op een ladder
Opgaf den geest, daer ick den vyand besigh hiel,
(150) En met een groot stuck muurs geplet ter Aerde viel:
Doen schoot ick op, en schoon ick niet op d’ydelheden
Van spoock, of droomen pas, noch leyd my op de leden
Of d’eene of d’andre ramp, mijn’ strenge dwaelstar oock
Voorlang te Troje in ’t veld mijn’ beyde ooghappels loock.
(155) De wichelaers my niet als ongelucken spellen:
Doch een’ manhafte siel moet dit ter sijden stellen.
Heer vader, die my erft den segen van uw’ kroon,
Het ga met my soo ’t wil: ick blijf uw echte soon
Van bloed, en van gemoed, en sal u niet ontaerden
(160) In vroomigheyd, in trou, in ’t midden van de swaerden,
In ’t midden van de nijd, en lasteringen: daer
Mijn goede naem, en faem me word bedruckt soo swaer.
Ick weet waer op ick steun. mijn ongekreuckt geweten
En is niet quaeds bewust, noch heeft sich noyt vergeten
(165) Aen eenigh schendigh feyt; en soo ick daerom ly,
Soo wasch’ mijn edel bloed eens anders schelmery.

REY van EUBEËRS. REY van ITHAKOISEN.

Wy Krijslien passen op ons’ beurt
Rondom Neptunus muuren:
Terwijl den Hemel starloos treurt,
(170) En telt de sleepende uuren.
De naere lucht nu schreyt en sucht,
[fol. B4r]
Hoe lange sal het duuren?
De middernacht herhaelt haer scha
Met dick’re duysternissen:
(175) Slaghregens decken Cynthia:
Dies wy haer aenschijn missen.
Wiens vroomheyd sal, met Trojens val,
’T begonnen oorlogh slissen.
R.V.I. d’Euboeër afkomst sal met dwang
(180) Mars teugelen ten lesten:
Maer niet met Trojens ondergang,
En ’t storten van dees’ vesten:
Maer met dese Aerd, door Hectors swaerd,
Van lijcken vet te mesten.
R.V.E. (185) Die swanger gaen van guytery
Ons’ Prins hier me betighten:
Om datse minder sijn als hy,
En niet voor wt en lichten.
Dus tracht de nijd sijn’ Faem van spijt,
(190) Veel’ logens op te dichten.
R.V.I. Wat sucht hy in sijn’ boesem draeght
Is vaeck aen hem gebleecken:
Die ’t heyr op ’s vyands bodem waeght,
En dan van vre wil spreecken:
(195) Die veynst, en sluypt, en onderkruypt
Al d’opperste der Greecken.
R.V.E. Aen hem, wiens tong van Nectar dout,
En draeght vergift inwendigh,
Word eer dees’ schalckheyd toevertrout,
(200) En watmen acht voor schendigh:
Die hof, en sael, met logentael
Stoffeeren kan behendigh.
[fol. B4v]
Ons vorst soeckt op geen’ ledekant
Mycenen te bescharmen:
(205) Hy ploeght niet aen d’onvruchtbre strand,
Op dat hy magh verwarmen
Sijn’ bedgenoot: die in haer’ schoot
Hem kust, en neemt in d’armen.
R.V.I. Het log geslacht van Ithaca,
(210) Dat achter leyd gekroopen,
Is niet soo vierigh nergens na,
Om hoplien op te loopen,
Gelijck uw heer, die met sijn’ speer
Koomt achter aen gedroopen.
R.V.E. (215) Wat Palamedes derf bestaen
Dat bleeck, doen hy in ’t landen
Het volck dede in slaghoorden staen,
En redde van verbranden,
En strandens nood ons’ trotse Vloot,
(220) Als ’t leger weeck met schanden.
R.V.I. ’T is waer, wy kennen ’s mans bedrijf,
Het bergen van de kielen
Was ’t bergen van sijn eygen lijf,
Doen soo veele helden vielen:
(225) Doen hy de dood den rugge bood,
Met wiecken aen sijne hielen.
R.V.E. Hoe d’onverbiddelijcke Thrax
Hem leende gunstige ooren
Bleeck, doen hy ’t heyr vertrooste stracx
(230) Met graen, en weeldigh kooren:
Daer hy’t uw’ vorst ontseggen dorst,
Doen ’tleger scheen verloren.
R.V.I. Ulysses droeghmen geen ontsagh,
Wat was aen hem bedreven:
[fol. C1r]
(235) Die niet wt Argos schatkist magh
Sijn’ paerden voeder geven:
Nocht aen den disch des veldheers is
Gesien en hoogh verheven.
R.V.E. Hy is te vrede met sijn erf,
(240) En sijn heer vaders leenen,
Al bet als hy, die roemen derf
Op Ithaca, van steenen,
En klippen woest, en groot, wiens oegst
Is slechter als wy meenen.
R.V.I. (245) Maer waerom stoft dit volck aldus
Op sijne erfkoninckrijcken?
Heeft niet de vader Nauplius
Voor Princen moeten wijcken?
En tot sijn heyl, de vlag, en ’t seyl
(250) Voor mindre moeten strijcken?
R.V.E. ’t Was Nauplius wiens wijsheyd vaeck
Veel’ koningen versochten,
En hiel met alle vorsten spraeck,
Op veel’ manhafte toghten:
(255) Doen sy wel eer, van heynd en veer,
Geschencken tot hem brogten.
R.V.I. Waer ’t vremt dat Palamedes dan
Onse heyrkraght ging verraden?
Vermids hy muylen stallen kan
(260) Met schatten swaer geladen:
Gelijck de stam, daer hy af quam,
Geen’ giften kost versmaden.
R.V.E. Verdient hy een brandteecken, die
Tot onses staets verkleenen,
(265) Ick meest verrijckt met giften sie;
Merck desen niet, maer genen:
[fol. C1v]
Wiens goudsucht boos, en Goddeloos,
Vind sijns gelijck’ niet eenen.
Steyl Neritos vol klippen heeft
(270) Noyt woester dier ontfangen
Als hy, die schelms en onbeleeft
Betrout sijn’ slimme gangen:
Die liegt, en stout sijn’ verw behout,
Schoon hy’r in word gevangen.
R.V.I. (275) Ulysses, die op Calches steunt,
En ons’ gebroederheeren,
Sich deze laster niet bekreunt:
Syn’ vroomheyd salmen eeren:
Maer wie den helm voert als een schelm,
(280) Dat sal de tyd ons leeren.
R.V.E. Drael lange, o blonde Phoebus! drael,
Schou eeuwigh onse kimmen:
D’ondanckbre Grajen niet bestrael,
Die langs hoe meer verslimmen.
(285) Waer vlieden wy? wat Rasery
Koomt wt den afgrond klimmen?

[fol. C2r]

DE TWEEDE HANDEL.

SISYPHUS. MEGEER.

WAer ben ick SISYPHUS, gemat van op te stygen?
Nu schep ick weder locht, nu kan ick adem krygen.
Waer ben ick? in wat nacht? Megeere die my jaeght,
(290) Nachtmerri, oude kol: hoe hebt ghy ons geplaeght,
Met uw’ bebloede sweep en peckstock onderwegen,
Eer ick een’ doorgang heb, na’et bovenvolck gekregen.
Waer ben ick? in den dagh, of in een’ blydre nacht,
Als d’onderaerdsche poel? waer magh ick doolen? sacht.
(295) Waer vind ick Hecate? waer flonckeren de starren?
Wanschepsel, die geen’ grijns behoeft, noch’ kunt ontwarren
Uw’ pruyck: die groulijck krielt van swarte slangen, segh,
Waer dwael ick? op wat spoor? waer leyd ons dese wegh?
My dunckt ick hoor geblaf van honden, die ons riecken.
(300) Swijgt rekels. luystert. sus, help Cerberus! ’t sijn Griecken.
Ick ben in Pelops rijck, of in mijn oud gebied,
t’Ephyren, dat gaet wel. Momaensicht hoort ghy ’t niet?
Wy sijn t’Ephyren: daer de menschen van mijn’ treken,
En boevestucken, met een groot afgrijsen spreecken,
(305) En Minos vloecken, als sy hooren dat mijn’ straf
Niet swaerder weeght, als ’t wight eens steens bergh op bergh af
Te went’len, nat van sweet, in d’onderaerdsche kelders.
Kolryster rade ick recht? segh op, of sijn wy elders?
ME. In Troas staenwe, niet in Isthmos: in ’t gesicht
(310) Van Ilium, daer nu het Dorisch leger light,
In ’t vlacke, en open veld: van waer wy korts vernamen
Die bleecke schimmen, die ons treurigh tegen quamen,
[fol. C2v]
Besprenckelt van veel bloeds, gehouwen, en gekapt,
Mishandelt, en mismaeckt, gesengt, gequetst, gekrabt.
SI. (315) Wat’s d’oorsaeck van’t geschil? ME. Een vorst, door geyle minne,
Heeft tot sijn’ boel geschaeckt de bruyt, en koninginne
Van Menelaüs: die soo seer niet op de deughd
Als op de schoonheyd vlamt, en ’t bloeysel haerer jeughd,
En hooger die waerdeert als veeler princen leven.
SI. (320) Een slimmer Sisyphus is noch na my gebleven,
Wat wtkomst of ons staet te wachten van ’t gevecht?
ME. Men sal geëffent sien, en tot den grond geslecht
’T hof van Laömedon, en dees’ benyde vesten:
Als Inachus geslacht, die ’t krijgsvolck geeft ten besten,
(325) Dat overwinner noch, den tienden somer, sal
De Goon verschricken met soo eysselijck een’ val.
Dan sal het overschot der vluchtige Trojaenen,
Met handen wringen, en afbiggelende traenen,
Beschelden Paris: die, soo schandeloos, onkuysch,
(330) Veroorsaeckt heeft ’t bederf van sijn doorluchtigh huys,
En liever had sijn’ faem, en glory wt te wissen,
Als boels aenminnigheyd, en kitteling te missen.
SI. Ghy en uw’ susters, als hem Venus had verlockt,
Hebt verre een grooter quaed gesponnen, en berockt,
(335) Als ghy der Doren vloot de zee gingt over voeren,
En om een’ lichte vrou gants Asien beroeren.
Eumenides, welaen, recht yligh overend
Uw slingerslangigh hayr, en brand, en blaeckt, en schend,
En schuymbeckt, raest, en moord: daer sietmen ’t leger krielen;
(340) Daer laedmen Charons schuyt, tot sinckens toe, met sielen:
Het isser drock aen ’t veer. soo Wreeckeressen, voort,
Spoockt door de benden heen, versadight u met moord.
[fol. C3r]
De messen sijnder op gewet, en scharp geslepen.
Beschildert uw’ gewaed met bloed, en paersse strepen,
(345) Bevleckt uw aengesicht met breyn versch wtgespat.
Siet toe, ghy snevelt licht, het isser slibberglad.
Soo Dochters van de nacht. maer als ghy hier met lijcken
De stroomen hebt gedamt, en d’overzeesche rijcken
Tot puyn, en gruys verplet, en wt hunn’ plaets beweeght,
(350) Den adeldom, en ’t puyck der vorsten wtgeveeght:
Sal dan de wraeck vernoeght, door ’t bloed soo veeler helden,
Het woeden staecken? ME. Neen, dan wilt Europe gelden.
Ghy Grajen huylt, en grayt, uw’ doodverw set, word bang.
Wy koomen, om den wegh tot uwen ondergang
(355) Te baenen, swanger van voordachte schellemstucken,
En hechten Argos ramp aen Trojens ongelucken.
SI. Wat middel isser om te rockenen dit quaed?
ME. Den Phoenix, daer hun heyl en segen in bestaet,
Te helpen aen d’een’ sy’: op datse met sijn sterven
(360) Oock sijn’ manhaftigheyd, en raed, en wysheyd derven,
En vallen overhoop, wraeckgierigh van gemoed,
En voeren borgerkrijgh om sijn onschuldigh bloed.
Ick sie de vorsten al gespouwen, en verbolgen,
De volcken van een’ stam malkanderen vervolgen:
(365) D’eylanden in’t geweer, en ’t vaste land in roer.
Hier wordmen vlam gewaer: daer hoortmen een rumoer
Van steden tegens steên, van vlooten tegens vlooten.
D’een’ ramp wt d’andre wast, wat wordter bloeds vergooten.
Euboea loopt ’t gedeylt Peloponnesus af,
(370) En Scyros Ithaca. Thessalien tot straf
Van Locres krijgsvolck licht. de Cyclades die slypen
Hunn’ speer, om onderling malkandren aen te grypen.
De sonden klimmen op. d’een draeght des anders schuld.
Der vorsten hoven sijn met grouwelen vervult.
[fol. C3v]
(375) Met bloedschande, overspel, met moord, met vuyligheden.
Men luystert noch’ na recht, na billickheyd, noch’ reden.
De koninginnen, en princessen sijn bykans
All’ schuldigh aen de moord, en neerslagh haerer mans:
En eer en trouweloos. elck is om ’tseerst verwoeder
(380) De soon den vader wreeckt, de dochter wreect haer’ moeder.
’T vertwyflen aen de stam, en wettige afkomst splist
Het volck, en voed den veede, en endeloosen twist,
En ’t woeden: dat soo lang beschreyelijck sal duuren,
Tot datmen siet in ’t end de steden sonder muuren,
(385) De stroomen onbeseylt, de kampen onbeploeght,
En d’onderaerd’sche Styx bevolleckt, en vernoeght.
Rampsaligh spoock, ghy sijt tot mijn behulp verkooren
Voor andre sielen. ga en noop uw’ neef met spooren:
Wiens schalckheyd hapert, om bedriegelijck, en valsch,
(390) Den soon van Nauplius te brengen om den hals.
Hy sluymert: in sijn’ droom en slaep sal hy u hooren,
En wat uw geest erdicht, dat vesel hem in d’ooren:
Ga heen rampsaligh spoock. SI. Ben ick de beste dan
Dien d’afgrond tot dit snood bedrijf wtbraecken kan?
(395) Is niemand bet bequaem tot schelmery gevonden?
Dit is myne afkomsts tent, ick moet sijn hert doorgronden.
Hy heeft de leus al wech. Megeere ’t is beschickt.
Als hy mijn’ geest vernam, doen was sijn geest verschrickt:
Sijn sweet brack wt van angst, sijne hayren schielijck resen:
(400) Ick heb hem na sijn’ wensch den kortsten wegh gewesen.
ME. Soo is het reysens tyd. gedoemde siel ga schuyl:
Duyck in den donckren poel, en noyt beschenen kuyl.
De nacht is op sijn droefste, en Phebe wijckt de spoocken.
Ulysses gaept en geeut: ghy hebt sijn’ rust gebroken:
(405) Daer treed hy wt sijn’ tent. gaep aerdrijck, en al heel
Verswelgtse, die ghy t’hans gebraeckt hebt uyt uw’ keel.

[fol. C4r]

ULYSSES. LYFKNECHT. DIOMEDES.

EEn dunne slaep beschoot noch nauwelycx myne oogen,
Of mijn ontruste geest door’t guychlen werd bedrogen
Eens drooms, of door een’ schim, dieme inden droom verscheen,
(410) En droegh mijn’ aenslagh gunst, en holpme ’t feyt bekleen,
En ’tstuck met sulck een’ list besteecken, en vermommen:
Dat Nestors wyse tong daer tegens moet verstommen.
Het sy dan schim, of droom, of wat het wesen wil,
’T en is geen marrens tyd. mijn Lijfknecht, ga al stil
(415) Na Diomedes tent. segh, dat ick hem verbeyde
Soo daetlijck hier ter ste. doen thans hy van my scheyde,
Werd d’aenslagh opgeschort tot wyder overlegh,
Als nu soo wasser ’t een, dan ’t ander inden wegh:
Nu duncktme gaet hy glad, en ’t magh een raed verstrecken:
(420) Doch vaeck schijnt ruym in t eerst, ’tgeen scharp valt int voltrecken.
Maer d’aenslagh nietemin moet eenmael sijn gewaegt.
Mijn vyand staet versuft, en dut, en is versaegt:
Hy vind sich raedeloos, om van de lastermonden,
En logens sich t’ontslaen: waer mede hy word geschonden.
(425) Te meer hy sich verweert, en na sijne onschuld tracht,
Te meer het lastren groeyt. hy is, en blyft verdacht.
Het krijghsvolck is gedeelt: d’een looft hem als een’ vader,
En d’ander hem verspuwt, en scheld voor landverrader.
By dese swarigheyd koomt, dat der Goden tolck
(430) De lasterlogen queeckt, en koestert onder ’t volck.
Mijn’ wraecklust sal eer lang hem sijnen trots verleeren,
En d’oude lemten gants tot etter wt doen sweeren.
Hy, siende dat sijn pleyt, en rolle liep nae ’t end,
Den veldheer gistren noch quam smeecken in sijn’ tent,
(435) En bad, hy wilde hem doch sijn’ gunstige ooren leenen:
Ophaelende wat dienst dat Argos, en Mycenen,
[fol. C4v]
Ontfangen hadden eer, door sijn’ getrouwen plicht;
De koning beet hem toe, vergramt in ’t aengesicht:
Ick heb gedienstigheen, ick ken ’t door u genooten:
(440) Maer eene ontfange spyt my schendigh heeft verdrooten.
D’Atryden sullen u vermorselen tot gruys,
Of ghy sult hen tot stof verdelgen met hun huys.
Dit dreygement hem trof. hy antwoorde al verslagen:
Mycenen heeft sich oyt beleefdelijck gedraegen,
(445) En met genade altyd sijn’ vyanden ontmoet:
Dies bidde ick, dat uw toorn niet al te hevigh woed.
Dus scheyde hy, maer beducht, so ’t bleeck aen sijn’ manieren,
Voor Agamemnons grim, en ’t spits der helbaerdieren.
Nu ’t gader mede hoe ’t wil, ’t kan anders niet als wel,
(450) Ick ben het niet alleen, de grootste sijn in ’t spel.
Wy hebben op ons’ sy’ de weereldlijcke maghten,
En geestelijcken arm gestarckt met domme kraghten:
En waer toe sal hy sijn beducht voor veel gevaers,
Die tot sijn voorspraeck heeft de tong des wichelaers.
DIO. (455) Ick koom op uw ontbod, geheymste vriend, en macker.
Wat onrust drijft uw’ geest? wat houd uw’ sinnen wacker,
Dus in de middernagt? ULY. Noch Venus, nocht haer vier:
Maer saecken van gewight. de rechte tyd is hier,
Om onsen aenslagh soo terstond in ’t werck te stellen.
DIO. (460) Mijn raed is hier te kleyn. UL. Daer wilt u niet me quellen.
DIO. Ick kan geen’ doorgang sien. ick blijf’er noch voor staen:
Soo lang ick niet begrijp hoe dat het toe kan gaen.
ULYS. Hy brack wt ’s veldheers last sijn’ tent op gistren morgen,
En sloegh sich elders neêr: soo datmen kan verborgen,
(465) In d’eerste legerplaets, een seker wight van goud:
Recht of sijn’ sorge dat aen ’t Aerdrijck had vertrout.
Als hy nu word betight van sijne ontfange gaeven,
Soo sal de krijghsraed flucx dien rijckdom op doen graeven:
[fol. D1r]
Waer door hy schuldigh word aen ’t opgeleyde quaed.
DIO. (470) ’t En heeft niet schijns genoegh. UL. Dit komt ons noch te baet.
Ick sal in Priams naem een’ brief aen hem doen schryven,
Die meldende van ’t goud, hem soeckt ter daed te styven.
DIO. Wie sal de bode sijn? ULY. Maer een Trojaens slaevoen,
Die mijn gevangen is. ghy sult de ronde doen,
(475) En passen op den spie, en helpen hem om ’t leven,
En vindende den brief, dien Agamemnon geven.
Hoe kan d’Eubeër doch ontworstlen desen strick?
DIO. ’T is recht Ulysses vond: maer als ick ’t ernstigh wick,
Het stuck is vol gevaers. laet desen raed besterven.
ULYS. (480) Ick vreese uw’ bloodigheyd die sal de saeck bederven.
Hoe stouter aengevat, hoe lichter wtgevoert.
De kans moet sijn gewaegt. DI. Waer ’t schaeckspel, waer het boert,*
Best datmen ’t wat vertreck. de tyd is niet geboren.
ULYS. Daer is met sammelen tot noch toe meer verloren,
(485) Meer schade als winst gedaen. DI. De man heeft groote gunst
By ’t volck, en by den raed. UL. Bedeckte logenkunst,
Die heeftse vry gedunt door ’t lang, en stadigh knaegen.
DIO. Al die hem sijn verwant van vrienden, en van maegen,
Sijn’ sijde gunstigh sijn, en dreygen ons met wraeck.
ULYS. (490) Geen’ maege, of bloedverwant magh tuygen in sijn’ saeck.
Van dreygen niemand sterft. DI. Achilles vroom in feyten,
En Ajax, sal sijn recht ten wtersten bepleyten,
Door ’s grysen Nestors tong. ULY. Dit acht ick heel gering.
De veldheer is de siel, en stuurman van ’t geding.
(495) ’s Rechts wtspraeck staet by hem. hy kiest bequame mannen,
En kipt de rechters wt, die d’heylge vierschaer spannen.
DIO. Soo d’aengeklaeghde sich beroept op ’t Griexsche recht?
ULYS. ’T geschil word na de plaets gevonnist, en beslecht.
Wy staen op ’s vyands boôm, wy kennen hier geen’ wetten,
(500) Als die des veldheers mond en lippen sullen setten.
[fol. D1v]
Sijn wil is wets genoegh, die spreecke, een yeder swijg’.
Des oppervorsten swaerd is rechter inden krijgh.
DIO. Of d’oppervorst besweeck, als d’aenslagh waer begonnen?
ULYS. De weereld geensins lyd twee schitterende sonnen:
(505) Soo duld geene heerschappy twee hoofden in een rijck:
Geen vorst sijn’ wederga: geen koning sijns gelijck.
d’Eubeër is te hoogh in mogentheyd gestegen,
En aensien by’t gemeen: dit’s Agamemnon tegen:
Die heeft wel duysendmael geklopt op sijn rappier,
(510) Gevloeckt by all’ de Goon, geswooren hoogh en dier,
By synes gordels draeck, by ’t krunckelen der slangen,
Waermé de Gorgon is sijns beuckelaers behangen,
En by den staf sijns rijcx van Mulciber gesmeed:
Dat hy sich wreecken sal van ’t aengedaene leet:
(515) Dat d’eylander niet lang sijn’ Majesteyt sal benglen:
Al sou hy d’oppergoon met d’onderaerdsche menglen.
DIO. Met Agamemnons wrock is ’t leger niet gepaeyt.
ULYS. ’T is waer, maer dat is vol oneenigheyd gesaeyt.
De meesten hoop is blind, om d’oorsaeck* van dit wrocken
(520) Te sien met onderscheyd: oock heeftmer in betrocken
’T verschil van kerckenplight, de maght van ’t geestlijck hof,
En ’t geen den dienst betreft der Goden: dese stof
Soodanigh is van aerd, dat allerley’ krackeelen,
Dat sucht tot eyge baet, en staet hier onder speelen:
(525) En aller schelmery, die slechts een schijngestalt
Van hayligheydt ontleent, licht door dien trechter valt.
Men hitst ’s volcx harten op tot dolligheyd door ’t kryten,
En d’alderstercxste past den swacxsten wt te byten.
DIO. Maer wacht u, als de tyd de waerheyt eens ontdeckt.
ULYS. (530) Al hebtghe ’t hayligdom met vadermoord bevleckt:
Uw’ susters schaemte ontbloot, in ’t aensicht van uw’ swager:
Ia self den blixem drigh gekroont tot hoorendrager:
[fol. D2r]
Verkraght sijne eegemael, en schencker Ganimeed:
Ten word niet eens gemerckt, als maer een outerkleed
(535) Die grouwelen bedeckt, ten strecken dan geen’ sonden.
DIO. En of de priesters ’t pleyt met Palamedes stonden?
ULYS. Dat is onmooghelijck: want hoemen ’t wend, of keert,
’T schort even Calches daer, daer ’t Agamemnon deert.
Sijne hoogheyd is geraeckt, en hayligheyd: die stedes,
(540) Mids d’onderkruypingen, en list van Palamedes,
Allencx gemuylband word, en van sijn’ glants berooft:
En ’twas soo veer gebragt, dat geen gemyterd hoofd
Sou spreecken in den raed, of met de vorsten stemmen:
Een toom om na sijn’ wensch de wichelaers te temmen.
(545) Dit leyd hem in den krop: behalven dat hy steef
De vorsten tegens hem, die soo Godyvrigh dreef,
Dat yeder Griecxsche stad sou leggen nieuwe drempels:
Om ’t noodlot op ’t outaer, in Godgewyde tempels,
Te vieren, met den reuck van ’t gulden wieroockvat:
(550) Dienst daer de priesterschap een’ koninglijcken schat,
En rijcken oegst af maeyt. hoe geestigh saghmen schaecken
Den tabberd met de kap? met onbeschaemde kaecken
Dreef Calches na sijn’ wensch, met luttle stemmen door
’T besluyt der tempeliers, en gaf geen’ reên gehoor.
(555) d’Eubeër heeft’et oock in Aulis heel verpeutert.
Daer seyde hy: schoon de vloot door storm, en onweer leutert:
Men magh soo reuckeloos niet plengen konings bloed:
Men stel den neerslagh wt: misschien sal oock de vloed
Hier meê niet sijn gepaeyt: wilt u der jonffer jamren:
(560) Hackt liever af den hals van witgewolde lamren.
Daer schond hem ’t priesterdom de krijgslien op het lijf.
Elck vloeckte, en schold om ’t seerst. sy kreten even stijf:
Het saed van Nauplius van Godsdienst is verbastert:
’T viert tempel nocht outaer: Diana word gelastert:
[fol. D2v]
(565) Verworght den vryen geest: of stort hem van een’ rots:
Dees smaelt op wichlery, en droomen. d’inspraeck Gods
Hy gants in twyfel treckt. hy sal het heyr verwarren:
Hy acht noch’ voglensang, noch’ ingewand, noch’ starren.
Ick rep van geen geheym. ghy Diomedes saegt
(570) Wat hy te lyden had, om ’t redden van de maeghd.
DIO. Syne aengewende vlyt tot Iphigeens verschooning,
Te lichter hem in gunst kan brengen by den koning.
ULYS. ’T blijft tusschen my en u: ’t is Agamemnons aerd,
Dat sijn’ gedachtenis geen’ weldaed lang bewaert:
(575) Maer ’t aengedaene leet, en d’eens gelede smarte,
Schiet diepe wortelen in sijn wraeckgierigh harte,
Al ’t onversoenelijck. ’t was Atreus die voorheen
By opdraght onderkroop ’t oud recht der Griecxsche steên.
De soon vlamt op de vrucht van dese parckementen,
(580) En hoopt sijn’ lauren telg op desen boom te enten:
Maer Palamedes oogh sijn’ gangen onderschept,
En is voor hem gereet, en waeckt eer hy sich rept:
Dies raest ’s krijgsvorsten wraeck: die om hem te betraepen,
Misbruyckt den ouden haet der Griecxsche legerpaepen,
(585) Bedienaers van de nood, en noyt verbeden dwang:
Die doen hem ’t koude sweet afloopen, door ’t gedrang
Der lasteraeren, en staegh liegende onverboden,
Geen’ misdaed reecknen ’tquaed, ’tgeen streckt ten dienst der Goden.
Doch ’tgelt ons evenveel. wy doelen naer ons wit,
(590) Het sy dan slincx of rechts. waerom ick ernstigh bid,
Dat uwe dapperheyd dit heldenstuck verselle.
DIO. Ick vind den aenslagh goed, ’t is waer, maer dat ick stelle
My selven in gevaer, is overwegens waerd.
Ick ben een man in’t veld, om op een moedigh paerd,
(595) Dat schuymbeckt, briescht, en krapt, en stof werpt met sijn’ voeten,
Mijn’ vyand voor de vuyst, met sweerd en speer, t’ontmoeten:
[fol. D3r]
Maer ’k heb uw’ veynsery, Ulysses, lang verleert:
Ick stem het niettemin, dewijl ghy’t soo begeert.
ULYS. Laet Diomedes slechts die sorgh aen my bevolen.
(600) Het moet’er doncker sijn daer d’Ithakois sal dolen.
DIO. Welaen, ick ben ’t getroost: doch eer wy ’t stuck bestaen,
Soo sal ’t hooghnoodigh sijn ons wyders te beraen:
Op datmen ’t schandelijck ten halven niet laet steecken.
Vernieu my anderwerf den voorslagh uwer treken.
ULYS. (605) Tre met my in mijn’ tent, ’t sal wel soo veyligh sijn.
Men handelt van die saeck best achter de gordijn.

REY van PELOPONNESERS en ITHAKOISEN.

EURYPILUS.

KOomt laet ons by de donckre maen
Eendraghtelijck ten reye gaen,
En storten yvrigh dese beê
(610) Voor ons dryeaensicht, Hecaté:
Datse Atreus soonen doch bewaer:
Die voor onse haerdstede, en ’t outaer,
Soo rustigh waeghden lijf en goed,
En troosten ’t volck in tegenspoed.
(615) Dat geen verrader sich verstout,
Om ’t flickeren van ’t Trojaensche goud,
Hen t’overlevren aen den Phrygh,
En ons in ’t heymelijck bekrygh.
En smoor half doon op doon gehoopt
(620) In’t bloed, dat wt ons’ wonden loopt:
En steeckt tot schrick van Grieckenland,
Door Hectors toorts de vloot aen brand:
En geef wtheemschen gasten stof
Te seggen: hier is ’t kerreckhof,
[fol. D3v]
(625) Daer Troje door Godloosen boef
Mycenen met haer’ maght begroef:
Daer stond Achilles tent wel eer:
Hier Agamemnons: ginder veer
Werd dagh op dagh soo fel gestreen,
(630) Om Menelaüs bruyt Heleen:
Hier lagh de vloot om desen hoeck.
Keer, o Godesse, sulck een’ vloeck.
Bewaer Godin uw’ kercken oock,
Op datme’ u tempel pleghtigh smoock:
(635) Op dat uw reuckwerck opwaerts rijs’,
Na d’eenmael aengenome wijs,
Na d’eenmael voorgeschreven plicht:
’T sy dat ghy droef of heller licht.
Begunstigh doch Apolloos soon,
(640) Den taelman van den oppertroon:
Die sich op Gods geheym verstaet,
En alle teeckens gade slaet.
Die vaeck kan spellen ’t ongesienst:
En wien de suyvre Godesdienst
(645) Soo diep en swaer ter harten gaet,
En achtse een pyler van den staet:
Een pyler daer de staet op leunt:
En om dese oorsaeck sich bekreunt
Vaeck met den wereldlijcken staf:
(650) Al neemtmen ’t hem soo quaelijck af.
Weer van ons alle nieuwigheen.
Bevry voor vleck uwe outerkleen,
En neem de priesters in uw’ scharm,
Die uwe altaeren houden warm.
EUR. (655) Sy heeft u toegeknickt. nu wend u tot de nood:
Heft aen een nieuwen dans, en maeckt haer’ Godheyd groot.
[fol. D4r]
REY. O kraght die niet en syt t’ontvlien:
Geweld dat tusschen uwe knien
Beklemt de diamanten spil:
(660) Daer ’t al op draeyt na uwen wil.
Die hebt van eeuwigheyd gesaeyt
’T saed, daer de tyd sijn’ vrucht af maeyt.
O dwangbestuurster van al’t werck,
Die Goon en menschen steld een perck.
(665) Houvast en ancker van ’t gesticht
Der weereld, die in tegenwight
D’hoofdstoffen houd. o suyl, die self’
Draeght onbeswaert dat swaer gewelf.
O die met ysren scepter heerscht,
(670) En blyfter laest, en waert’er eerst:
Die Hemel, Aerde, en Hel bestiert,
En maeckt dat elck uw’ Godheyd viert.
Die op haer’ beurt de starren riept,
En meerdre en mindre Goden schiept,
(675) En blijft versteenight en verstockt,
En hebt al ’t noodlijck quaed berockt.
Saturnus sijnen vader lubt,
En ’t pekelschuym met bloed bedrupt:
Eene oorsaeck datter Venus quam,
(680) Met haere onkuysche minnevlam.
Iupijn ontvonckt door Cypris strael
Voorts walghde van sijne eegemael:
Die bleef verschopt, en al sijn’ feest
Was hoer, of jongen, of een beest.
(685) Mercuur werd d’alderslimste dief,
En Bacchus kreegh de kruycken lief,
En struyckelende na den dronck,
Song haylge veersen dat het klonck.
[fol. D4v]
Mars groeyde in bloed en menschenmoord.
(690) Dat reusen quamen fel aen boord
Den Donderaer, met smaet en schimp:
Doense Ossa parsten met Olymp,
En weer met Ossa Pelion:
Eer hen een starcker overwon:
(695) Dat Minos bruyt, het geyle dier,
Sich liet bespringen van een’ stier:
Dat d’Africaen so wreed als sterck,
Van menschenhoofden boude een’ kerck:
En dat sijn tempelpriester had
(700) Een doodshoofd tot sijn wieroockvat:
En, eer hy noch gebeden sprack,
Een’ menschenongeltoorts ontstack:
En plengde, met een’ heylgen schijn,
Paers menschenbloed, in plaets van wijn.
(705) En offerde, den Goon tot brand
Halflevend menscheningewand:
Terwijl een menschendarrem sluyt
Om ’t lijf sijn’ taeye menschenhuyt,
Sijn offerkleed, en feestcieraet:
(710) En song, en schreeude sonder maet,
Wt parckement vol bloedrood schrift:
Verruckt door innerlijcke drift:
En deé weergalmen op elck vaers
Een’ rey van woeste moordenaers:
(715) Wier wapen, swaerd noch’ kortelas,
Maer kaeckebeen of schinckel was:
Dat Tantalus noch vuyl bemorscht
Van versche moord, opschaffen dorst
Het vleesch sijns soons op Iovis disch:
(720) Niet by geval gebeurt en is:
[fol. E1r]
Maer onontworstelbaer bescheer!
Ghy self waert d’oorsaeck, u koomt d’eer:
Die dobbeltrony Ianus slacht,
Die achter grijnst, van vooren lacht.
(725) Soo noch ’t verraed smeult in sijne asch,
Ontdeckt sulcx doch uw’ priestren ras:
Scharp Argos sabel langs hoe meer:
En Priams standers werp ter neer.
EVR. Houd op ghy hebt voldaen. het nootlot heeft volkoomen
(730) Uw danssen, en gesang goedgunstigh aengenomen.

DE DARDE HANDEL.

DIOMEDES. SCHILDWACHT. AGAMEMNON.

DIO. HOu schildwacht hou! SCHI. Wie daer? DIO. Ick moet den veldheer spreecken.
SCHI. Wie sytghe? meld uw’ naem, of geef ’t gewoonlijck teecken.
DIO. ’T is Diomedes self. SCHI. Koom weck hem daer hy leyd.
DIO. Groot meester van ons heyr, die uwen leger spreyd
(735) Van drooge en dorre blaen: op op, ’t is tyd te waecken.
AGA. Wel Diomedes vriend, segh op, wat sijn ’t voor saecken?
Wat brengt ghy ons by nacht: is Hector op de been?
DIO. ’k Heb een Trojaenschen spie den hals versch afgesneen,
Als ick de ronde dede. hy is belast met brieven.
(740) Ick sleep den booswicht hier. het sal den vorst believen
Te vorschen na’et geheym. AGA. Koom hou de toorts wat dicht,
Op dat ick desen gast beschou in ’t aengesicht.
[fol. E1v]
’T is waerlijck een Trojaen van kleeding en van wesen.
Dit ’s Priaems segelring. ick moet het inhoud lesen.
(745) Op mannen, ’t is verraed. mijn’ dienaers flucx gaet heen,
Behalven Palameed, roept al den raed by een.

AGAMEMNON. ULYSSES. DIOMEDES.
NESTOR. AJAX.

GHy die voor kroonengoud, en vorstelijcke banden,
Nu voert den kopren helm, en met uw’ dappere handen
Van ’t Asiaensche stael de voncken stuyven doet,
(750) En Simoïs vermengt, en verwt met breyn en bloed:
Ick sal u voorts de reên, en oorsaeck gaen verklaeren,
Waerom men t’ontyds dus den krijghsraed deê vergaeren.
De Phrygiaen, die ’t heyr verspiedende by nacht,
Van Diomedes hand soo versch is omgebracht,
(755) (Als hy de ronde doende hem quam verbaest ontmoeten,
En sleepte hem dood en warm voor uwer aller voeten:
Daer ghy hem liggen siet) was met een’ brief belaen,
Dieme’ wt sijn’ boesem trock, en yemand schijnt te raen
Tot grouwelijck verraed. ick sal u laten hooren
(760) Het inhoud van dit blad, ’t welck vremd klinct in myne ooren.
Neptunus waerde soon, die uw grootvaders stad
Begunstight waer ghy mooght: de letters van dit blad
Betuygen myne jonst, waer door ick ben genegen
Te strecken over u mijn’ koninglijcken segen,
(765) Dat ghy ontfangen hebt ’t jongst toegesonden goud
Ick wt den spie verstond: wiens mond ghy toevertrout
’T geheymnis van uw hart. ick heb alree genooten
De vruchten van ’t bestand voor luttel tyds beslooten,
En wacht op ’t wterst vast. is ergens gunst te koop
(770) Om goud, soo spaer geen’ munt. ick Priam leve op hoop.
[fol. E2r]
Daer is ’t geheym des briefs. wat dunckt u Griecxsche vorsten?
ULYS. Verdelgse o Iuno doch! die naer ons leven dorsten.
DIO. Ontdeckse o Hecate! die naer den ondergang
Van onse tenten staen. NES. Ontdeck de waterslang
(775) Die schuylt in ’t groene gras. AI. Saturnus breng de waerheyd
Ten lesten eens in ’t licht. AGA. Wie twyffelt aen de klaerheyd
Van ’t goddeloos verraed? AI. Ick twijffel met verlof,
Die alle treken ken, en saussen van het hof.
AGA. Nu Ajax geef gehoor, en wees niet ongeregelt.
NES. (780) Is ’t koning Priams merck? AGA. De brief was toegesegelt
Met ’s konings eygen ring: doch ’t wapen is misluckt
In ’t seeglen, en sijne hand in ’t schryven wat gedruckt.
Mistrout ghy aen mijn woord, geloof uwe eygene oogen.
Daer vader lees den brief. AI. Een’ dochter van de logen,
(785) Een vondeling van ’t hof, een basterd van den nyd,
En overjaerden wrock, ’t wtbraecxsel van de spyt.
NES. ’T schrift swijmt na Priams hand, soo doet de druck van ’t waepen.
AIAX. So paeytme ’t slechte volck: soo leydmen kinders slaepen,
Maer Ajax nimmermeer. AG. ’t Sy hoemen ’t stuck verschoon,
(790) De koning Nauplius is God Neptunus soon.
AIAX. Ia Palamedes is’t, ick houd ’et u ten besten.
AGA. Neptunus eyge stad sijn Trojens hooge vesten:
Die draeght d’Eubeër gunst, soo doet sijn heyloos saed.
AIAX. Ia Palamedes is ’t, die brout ons dit verraed,
(795) Die booswicht moet van kant. ULYS. Beschut ons goede Goden!
DIO. Dat tref Laomedon. AI. Of eer in tyds gevloden.
DIO. Dat ongeluck en sy ons nimmermeer bescheert.
AGA. Hier geld geen lochenen, ’t sy hoemen ’t wend of keert,
[fol. E2v]
’T is Priams teeckening. wy twyfflen nu niet langer,
(800) Of Palamedes gaet van dese boosheyd swanger.
AIAX. Dat heeftmen lang gesocht, en onder ’t volck gestroyt,
En nu met desen brief het schelmstuck opgetoyt.
NES. Ghy heeren siet wel toe, ’t sijn sorgelijcke saecken,
Hy vangt wat wightigs aen, die tot een’ schelm sal maecken,
(805) Een’ welgeboren vorst, een’ man van groot bewint:
Dies wensch ick dat geen’ wraeck uwe oogen en verblind’.
Het stuck met reden wickt, en velt geen onrijp oordeel.
AGA. Daer d’hoogheyd word ghequetst, heeft niemand eenigh voordeel.
NES. Of d’hoogheyd is gequetst dat hangt hier in geschil.
AGA. (810) Hy merckt de misdaed licht, diese anders mercken wil.
NES. Die yemand hatigh is seer licht een’ brief kan dichten.
AGA. Nabootsen hand en merck, d’onnoselheyd betighten?
NES. Dat is wel eer gebeurt. AI. Al waer het noyt geschied,
Soo derfmen ’t nu bestaen. AGA. Die ’t leger heeft verspied,
(815) Met brieven afgerecht, hier voor u leyd verslagen.
AIAX. Indien hy levend waer men mocht hem ondervraegen.
AGA. De doode meld de saeck, het is een Phrygiaen.
AIAX. Een slaef, die korteling in ’t oorloogh werd gevaen.
AGA. So soumen alles wel in twyffel konnen trecken.
AIAX. (820) Zo soumen altyd wel des vroomen naem bevlecken.
AGA. Die mensch was lang verdacht. AI. So was de valsche tong
Des grooten logenaers. AGA. Ghy Ajax sijt te jong,
Om Agamemnons mond soo kort te heeten liegen.
Of lust’et u, so wilt u selven niet bedrieghen:
(825) Maer dat uw degen passe op ’t koninglijcke stael.
AIAX. Soo doet hy. NES. Houd gemack ghy heeren. laet de schael
Van waere billickheyd beslechten d’ongelijcken.
Hoe kan uw hevigh swaerd een wettigh vonnis strijcken.
[fol. E3r]
Die ’t recht heeft op sijn’ sy’ vaeck sneuvelt door het spits.
(830) Besadight breyn u schey’: die rechter is te bits.
Het mes sy op Dardans meyneedigh saed verbittert:
Drijf Hector op de vlucht, als ’t blixemende schittert
In d’appel sijner oogh, veel eer dan ’t God geheng’
Dat d’eene bondgenoot het bloed des anders pleng’,
(835) En ’t Dorisch leger ryt sijns sellefs ingewanden,
Syn wapenen vermeng’, verwarr’ sijn’ rechterhanden.
Wat had de vyand stof te lachen in ons’ dood.
Hoe sou hy vier en torts in ons’ gedeelde vloot
Dan slingeren met maght, en met bebloede sabels
(840) ’T gedraeyde kennep gaen doorhouwen van ons’ kabels,
En senden brandende de kielen Zeewaert in:
In ’t aensien van de stad, en Priaems hofgesin.
’T geschil aen my verblijft. vertrout mijn’ silverhayren,
En graeuwen ouderdom, die veel is wedervaren.
AGA. (845) Al waer ’t mijn eygen bloed soo wil ick datmen straf
De stichters van ’t verraed. AI. Ick dat een open graf
Hen levendigh verswelgh. NES. Wy stemmen ’t all’ te saemen:
Maer waer de boosheyd schuylt schijnt doncker om te raemen.
AGA. De goddeloos die neemt de scheemring tot sijn’ wijck.
NES. (850) Men stell’ dan ’t oordel wt tot dat het yeder blijck.
AGA. Ontbeert dit schijn en blijck? NES. Het is te twyffelachtigh.
AGA. Wat eyscht ghy voor bewijs? hoe bondigh? of hoe kraghtigh?
NES. Dat klaer en helder licht gelijck de middagh doet.
AGA. Hy quetst ’t gemeene best die boose feyten voed.
NES. (855) Ick voe niet quaeds, maer vrees onschuldig bloed te storten.
AGA. Ghy vreest niet eens den staet door slapheyd te verkorten.
NES. De rechter handelt wijs, die veel quaeddoenders spaert,
Om eene onnoosle siel te vryen van het swaerd.
[fol. E3v]
AGA. Soo kan geen rijck bestaen. NES. Soo kan het eeuwigh duuren.
(860) Gerechtigheyd die bout de koninglijcke muuren:
Daer onrecht en geweld palaysen ommeruckt:
Van elcken druppel bloeds des geens dieme’ onderdruckt,
En doemt door’t schendig stael, ontspruyten duysend wrocken,
Die barsten wt tot wraeck: wiens sweerd eens wtgetrocken
(865) Keert langsaem in sijn’ schee. die hayligh bloed vergiet
Terght Nemesis. sie toe, en roer dese Hydra niet.
’T is licht een hoofd gevelt in reuckeloosen tooren:
Maer kunst is’t, let hier op, den wortel gants te smooren:
Wanneer den hals in plaets van een veele hoofden teelt.
AGA. (870) Mijn oordeel van het uw hier inne niet verscheelt.
Ick kniel voor Themis throon, mijn’ daeden dat betuygen.
’T waer dolligheyd het recht wt haet en nyd te buygen.
Ick sal niet wetteloos bestaen door onbescheyd.
Wie tegens ’t algemeen, en d’oppermajesteyt
(875) Sich selven schandelijck, nocht eerloos heeft vergrepen,
Die loopt geen lijfs gevaer. AI. Och waren noyt mijn’ schepen
Verseylt van Salamin in d’haven Tenedos.
AGA. Gevaltet u soo maeck uwe anckertouwen los.
Ten steeckt den Grajen niet op tien of twalef kielen.
AIAX. (880) Maer doen twee Ajaxen ’t gants leger tegenhielen,
En redden uwe vloot: daer ’t al scheen overmant,
Daer Hectors fackel ree de seylen stack aen brand:
Doen stackter nau genoegh. hoe of dit wt wil vallen?
Mijn vader Telamon was d’eerste die de wallen
(885) Van Trojen eer beklom, en Hercles steef met kraght:
Een van de vyftigh oock, die om de gulde vacht,
Door ’t klinckende gedruys der Cyaneesche rotsen,
Na Colchos togen, en den zeevooghd gingen trotsen:
Ick volgende den aerd van een’ soo braeven held,
(890) Heb Helles vloed gekruyst, en hier in ’t vlacke veld
[fol. E4r]
Gespannen myne tent, en nam het leet ter harten
Van Menelaüs, en ’t verongelijckte Sparten:
Dits mijn besolding nu, dits Ajax al uwe eer:
Wat drael ick, ’k heb verlof, men guntme dat ick keer.
AGA. (895) Uw vader Telamon, de terger der Trojaenen
Was oorsaeck van veel bloeds, en veeler Griecken traenen:
Was oorsaeck dat de vloot der Phrygen overwoey:
Dat Alexander in vergoeding sijner moey,
Mijn broeders bedgenoot, en dierbaer pand vervoerde,
(900) En door sijn’ roof Europe, en Asien beroerde.
Wat uwe reys belangt, ghy stoft al t’onbedocht,
Als of aen u alleen hing d’overseesche toght.
Neen, Ajax, staeck dien roem, en wiltet my vergeven,
Om eenen Ajax waer de toght niet nagebleven.
NES. (905) Ghy heeren waer toe dient dit onderling verwijt?
Het baert afkeerigheyd als d’een den andren bijt.
Ick bid den oppervorst hy wil sijn’ gramschap sussen,
En niet den oorlooghsmoed van desen kryghsheld blussen:
Wiens braeve daeden volght onsterffelijcke naem.
(910) De mond eens yegelijcx gaet swanger van sijn’ faem.
Een veldheer die met hoon sijne hoplien loont na’et stryen,
Sijn eygen heyrkracht gaet de seenwen stucken snyen.
AIAX. Daer leyd ’t vervloeckt geweer, de Goden straffen my
Indien ick immer gord den degen op myn sy’.
(915) Geen held behaelt hier lof, hoe dapper, hoe rechtschapen,
Hoe vroom hy sit te paert. dat sich een ander wapen.
Ick dien geen’ dwingeland, nocht geen vermetel hoofd:
Dat niets prijswaerdigh acht, als ’t geen sijne harssen looft.
NES. Nu Ajax toom den moed, beweer uw’ saeck met reden.
AGA. (920) Wy sijn dit lang gewent, ’t sijn d’oude korselheden,
Best dat hy eerst bedaer. NES. ’T is heftigh gekrackeelt.
Het drucktme de gemoên te sien aldus verdeelt,
[fol. E4v]
En wenschte dat die twist beslecht waer en bevredight.
AGA. Ick wensch het desgelijcx. NES. Als elck het sijn verdedight,
(925) En treckt sijn’ streng na maght, is ’t wilt en ongesien.
AGA. Wat Agamemnon drijft dat moet voor al geschien.
’T betaemt den minderen voor meerdre maght te duycken.
NES. Een koning kan seer licht d’ontfange maght misbruycken.
AGA. Dat oordeel staet aen hem. NES. En oock aen sijn’ gemeent,
(930) Van wie hy sijne maght, en heerlijckheyd ontleent.
De koning is om ’t volck. wijs die sich weet te voegen
Na ’s tyds gelegentheyd, en yeder kan vernoegen:
Insonderheyd die sijn van sijn’ geheymen raed,
En leden van het rijck, en pylers van den staet.
(935) Uwe hoogheyd alle ramp, en ongeluck verhoede.
ULYS. Ick spreecker soo veel in, men houd’et my te goede:
Dat elck den vorst verschoone, en quaed vermoeden schort’,
Soo lang na luyd des briefs geen goud gevonden word
Ontrent de legerplaets van Palamedes tenten.
(940) Men ondersoecke het stuck, en staeck’ dees’ dreygementen.
DIO. Die raed my wel gevalt. AGA. Wat seydter Nestor van?
NES. Oprechte munt de proef gewilligh lyden kan,
Soo sal ’t navorschen oock geen’ eerlijck’ man beschaemen.
ULYS. Wie neemt dien last op sich? AGA. U beyde sal ’t betaemen.
ULYS. (945) Het waer ons aengenaemst, indien het andre deên.
AGA. Volbrengt ghy mijn bevel: verricht dit met u tween.

[fol. F1r]

CALCHES. EURYPILUS.

ONsterffelijcke Goon, wier overgroot vermogen
Uw’ priesterschap beschermt, als d’appel uwer oogen:
Die wt uw’ stoelen daelt, beweven met een’ wolck,
(950) En handhaeft uw’ gemeent, uw eerophoudend volck,
En waerde speelgenoots: die over hunne waeyen
De soomen van hun kleed, en mantels laten swaeyen:
Wier langgebaerde kin van hayren hangt vermast:
Wier winckbraeu en gebaer niet lochent, hoe hun past
(955) Een’ wetteloose maght: die prat op vorstenbanden,
En keysers kroonen treed: wier hoeden breed van randen,
Gebogen van ter sy’, voor spits, en achter spits,
Beschaduwen ’t gelaet, daer ’t lieffelijck, en bits
Sich in het staetigh mengt, tot styving van geboden,
(960) En sielentuchtiging: onsterffelijcke Goden,
Die onse demoed hebt geheven wt het stof
Op uwen tempeltroon: o Goden, u sy lof,
Dat ghy uwe eere wreeckt, en straftse die vermetel
Opdraegen ’t kerckenrecht den weereldlijcken setel:
(965) Die al te seker staen op ’t slibberigh en steyl,
En schroeven ’t haylighdom ten dienst van burgerheyl.
Dat Palamedes ons nu muylbande, en tot spot maeck
’T gesagh der tempeliers, de sekerheyd der Godspraeck:
Dat hy op ’t outer nu sijn’ nieuwe grouwlen set,
(970) En wuft, en onbesuyst onse outerkleên besmet.
Nu sal hy leeren wat het inheeft dus t’ontyde
Sijn’ vingeren te slaen aen ’t priesterlijck gewyde.
Wy staen met Goden in onbreeckelijck verbond.
Al wie ons wederspreeckt, die wederspreeckt Gods mond.
(975) Wy sijn afdrucksels Gods, onsterflijckheyds gesanten.
Wy sijn gehult, gesalft tot Iupiters trawanten,
[fol. F1v]
En voeren sijn’ levrey, en maecken sijnen stoet,
En door onse hayligheyd men Godheyd spreecken moet.
Wat weereltlijcke maght ons stout derf tegenwroeten,
(980) Diens setel sijght, en staet op waggelende voeten.
Ons’ wencken blixems sijn, en donders yeder woort.
Wy sijn een muur om ’t rijck, de sleutels van stads poort,
De fackels om een land in lichten brand te stellen.
Gezart wy geven aen d’wtbraecxselen der Hellen,
(985) En Vloecken vryen toom: en geen Monarch soo gaeu
Sijn heyr brengt op de been, als wy het woeste graeu.
Daer komt Eurypilus. wel soon, mijn’ sinnen hangen
In twyfiel tusschen vrees, en hartelijck verlangen.
Hoe is het spel vergaen? is ’t boschswijn eens gejaeght?
EUR. (990) O eer des priesterdoms, men heeft te recht gedaeght
Den vyand onses naems: na datmen opgegraeven
Hadde in sijn’ legertent d’ontfange Troische gaeven.
CAL. Mijn hart van blyschap swelt, en geeft den geest meer bots.
Mijn ingewand ontspringt, nu eens die vyand Gods
(995) Ten lesten is betrapt door d’Ithakoische stricken.
Het noodlot dit bestuurt, geen menschelijck beschicken.
EUR. Maer of die schalcke noch dit lijfsgevaer ontsprong,
Door sijn ervaeren breyn, en slibbergladde tong?
CAL. De saeck en lyd geen’ last. wy sullen’t soo bestellen
(1000) Dat sijn’ doodvyanden, en haeters ’t oordeel vellen:
Na datmen ’t oude, en langvergeten wt den hoeck
Gehaelt heeft, en doorsocht wel naeu sijns levens boeck,
Van dingen die hem sijn ontschooten door de jaeren:
En waer de logen geld, daer salmen waerheyd spaeren:
(1005) En geven ’t valsch een’ schijn van oprecht, en een’ verf
Van bloedbad, van verraed, van lien en landbederf.
Sijn vonnis boven aen sal in het voorhoofd voeren:
Hoe dat hy driest bestond het haylige aen te roeren,
[fol. F2r]
En brack met eenen band ’s rijcx banden altemael:
(1010) Het heyr verwarrende met een’ gedeelde tael:
Beswangrende een gedroght, en Hydra van geschillen,
Van nood, gebeurlijckheyd, van moeten, en van willen:
En eyschte in dit geschrey, dat slechts sijn bovensang
Alleen sou sijn gehoort, door kerck, en priesterdwang:
(1015) Ia wetten gevende, waer na dat d’outerknechten,
Een hemelsch Godvry volck, sich souden moeten rechten:
En steef het onderscheyd van noodigh, en van nut:
En streckte door gesagh der nieuwigheden stut:
Afslaende een wettige versaemeling van paepen:
(1020) En brengende om sijn’ tent vreemd krijgsvolck in de wapen,
Selfs buyten ’s veldheers last: en duysend dingen meer.
Maer gaenwe binnen, want de raed vergadert weêr.

PALAMEDES.

O Nacht, wiens doncker kleed beschaduwt alle menschen,
Soo wel die heerlijck sijn, als die om noodruft wenschen:
(1025) Wat boosheyd decktghe doch met dicke duysternis?
Wiens laegen of bedrogh uw’ naerheyd gunstigh is?
Men vordertme in den raed, hoe derf ick my vertrouwen?
Het is op my gemunt, daer is wat quaeds gebrouwen.
Men mompelt allerleyds: men stroyt een valsch gerucht.
(1030) Mijn’ vrienden sijn besorght, men raedme dat ick vlught.
Hoe kan een vroom gemoed, ghy kentet Hemellieden,
Dat niets en is bewust verstaen tot eerloos vlieden?
Hoe kan een edel hart verswelgen, datmen segg’:
Die droop voor schellem door voor Trojen in ’t belegh,
(1035) Noch’ dorst gedaghvaert niet sijn’ saeck voor recht bepleyten:
Vermits hy was berucht van schandelijcke feyten.
[fol. F2v]
Neen Palamedes, blijf, en hou noch liever stal:
Al schietmen pylen uyt gedoopt* in bittre gal,
Soo brandmerck door uw’ vlucht, uyt ydele vervaernis,
(1040) De glori niet uws naems, u selven tot beswaernis,
Uw’ magen tot verwijt, uw’ vyanden tot vreughd’:
Maer beur uw voorhoofd op, en toon dat waere deughd’,
Als d’eedle pallemboom, geen’ last te draegen weygert,
En tegens ’t swaer gewight der lasteringen steygert.
(1045) Het onverbreecklijck recht van ’t oude Grieckenland,
d’Handvesten oyt geschat een dier en hayligh pand,
De gulde vryheyd, die vast treurt, en slaet aen ’t quynen,
Ick reys aen reys dus lang, heb tegens ’t ondermynen
Der boosen voorgestreên: ick blijf haer schutsheer noch,
(1050) En voorspraeck tegens list, en uytgemaeckt bedrogh,
Soo lang een’ druppel bloeds sal uyt mijn’ aders leecken:
Soo lang mijn’ suyvre tong kan suyvre waerheyd spreecken.
De maght ontbreecktme niet om dit gevaer t’ontgaen.
Iupijns manhafte soon, sijn neef de Peleaen
(1055) Erbieden sigh om strijd, met hooge en haylige eeden,
Te keeren ’s veldheers grim en ongerechtigheden.
En mijn’ onnooselheyd, in spijt van logentael,
En siedendheete wraeck, door waepenen en stael
Te vrijen wettelijck: maer als ick ’t overwege,
(1060) ’t Is beter dat ick lij, dan dat ick mijne sege
Met burgermoord bevleck, en om hun onverstand
Grieck tegens Grieck, en standers tegen standers kant:
’T is beter datme’ een’ siel verdelge van der Aerde,
Als ’t euvel wtwasch met den schitterenden swaerde.
(1065) Van datmen my verkoor tot aller vorsten mond,
En als verdediger, aen ons gebied verbond,
Met diergeswooren eên, verstond ick, soo ick ’t huyden
Hoognoodigh voor den staet (hoe schendigh sy ’t misduyden)
[fol. F3r]
En tot versekering der vorsten in’t gemeen,
(1070) Noch oordeel: dat ’t gesagh op’t hayligdom alleen
Den sceptren toebehoort, en vorstelijcke banden:
En dat geen tempelier sijn’ vingers en sijne handen
Sal schenden aen dien toom, en teugel: als een recht,
En hoogheyd aen ’s lands staet onscheydbaer vast gehecht.
(1075) Het is van aenvang oock by alle bontgenooten
Eenpaerigh soo verstaen, verdedigt, en beslooten:
Soo drijf ick dan niet nieus, of seldsaems, soomen’t noemt:
Maer ’t priesterdom, dat slincx het weereldlijck verdoemt.
Genomen ick waer stom, en liet dien teugel slippen:
(1080) Tot wroeging myner siele, en schennis myner lippen:
Sou niet te duchten staen gewetens scharpe dwang,
Waer aen gekoppelt is der steden ondergang?
Na’et bannen van de deughd, na’et grouwelijck bestormen
Van raedhuys, en van kerck: na’et endeloos hervormen
(1085) Van tempel, tempeldienst, en wat aen’t outer kleeft.
Wat raedsheer is soo jong die’t niet en heeft beleeft?
De kerckers galmen noch. de kussens, en de saelen
Ontbloot van grysen raed: het roocken van de paelen,
Beschreyen hun geweld, en ’t swaert van bloed bespat.
(1090) Hunn’ dolligheyd die spoockt en roockt van stad tot stad.
Het hayligh parckement, met heerlijck wasch besegelt,
Betuyght hunn’ rasery, te woest, en ongeregelt.
Vergevet my, indien mijn’ vroomigheyd gezart,
Na soo getrou een’ dienst, uw’ seeren raeckt te hard.
(1095) De Goden sullen tot gerechtigheyd bewogen
De klaere waerheyd eens doen blincken, als de logen
Van d’Ithakois gesmeed, van Calches tong gevijlt,
Gelijck een damp verstuyft, en als een roock verijlt.
Men maeckt den veldheer diets, om ons als kaf te wannen,
(1100) Als waermen tegens hem met yver ingespannen:
[fol. F3v]
Daer niemand bet als ick sijne eer gevordert heeft:
Hoewel getrouwe dienst my quae’ belooning geeft.
’T is waer ick dulde ’t noyt, noch’ sal het niet gehengen
Met mijn’ bestemming, datme’ onordentlijck ga mengen
(1105) ’T bysonder en ’t gemeen, ’twelck groot geschil verweckt.
Het opperste gesagh, als hy te velde treckt,
Is met gemeenen raed sijn’ scepter opgedraegen:
Niet om ’t bysonder recht der vorsten te belaegen,
En dese maght soo wijd te strecken, datter een
(1110) ’T bysonder eygendom sou smelten in’t gemeen,
En als een dwingeland sich in den setel setten,
En schenden de van ouds besworen Griecxsche wetten.
Hoe kan ick schaemteloos dat onrecht met hem staen,
En tegens eer en eed mijn vaderland verraen?
(1115) ’T besetten myner tent, met meerder tal van wachten,
Geen wettigh voedsel geeft tot allerley’ gedachten:
Vermits het is geschied door Ajax wysen raed.
Ick was alree gebrogt in veeler hoplien haet:
Men sagh nocht hoorde niet als blixemen, en dondren:
(1120) Men mompelde van moord, bloedstortingen, en plondren.
Wat vorst vermagh dit niet? wat raeckt het yemands kroon,
Dat ick voorsichtelijck verseker mijn’ persoon?
Dit maeckt geen’ staet in staet, gelijck sy lastren darren,
Noch’ strect niet om het heyr door tweedraght te verwarren:
(1125) Maer wel tot eenigheyd, dewyl mijn lyfwachts eed
Noch’ tegens ’t algemeen, noch’ ’s konings hoogheyd streed.
Dat wy de schatkist van ’s lands middelen wtputten:
Waer door sich ’t weerloos heyr niet langer kan beschutten,
Ia loopt geen kleyn gevaer van droeve nederlaegh,
(1130) Ten sy men met Priaem sich schandelijck verdraegh:
Is logen en versiert. ’t sou waerheyd bet gelijcken,
Waer dit gestroyt om hen die eerloos sich verrijcken.
[fol. F4r]
Maer daer en deert het niet. ’t is niet soo seer om my.
Men tracht den vryen staet te quetsen door mijn’ sy’.
(1135) Men roept tot slaefschen dienst het vrygevochten Griecken:
En treckt bedecktelijck slaghveeren wt sijn’ wiecken.
Men gaet de vroomste na, op datmen ’t recht verstom.
De Godsdienst streckt een grijns, en ’t schelmstuck gaet voor mom.
Wat kael is en beroyt tot Agamemnons voordeel
(1140) De saecken handhaeft, niet wt wetenschap en oordeel:
Maer puur wt eyge baet. ’t geraes, ’t gedrang, ’t gewoel
Is om den Hayligh niet, maer om den haylgen stoel.
Ick sal gedaghvaert dan voor Agamemnon treden,
En tegenwoordigh self den loosen raed bekleeden,
(1145) En wtstaen met geduld, het sy oock wat het sy.
Koom lasters logentael, ick ken my selven vry.
Koom overjaerde wrock, koom langgedreygde wraecke.
Ick steun op mijn gemoed, en op mijn’ goede saecke.
Ick stap mijn’ dood te moet: sy streck’ ’t gemeen tot baet,
(1150) Als ick mijn bloed vergiet ten offer voor den staet.

[fol. F4v]

PALAMEDES. AGAMEMNON. NESTOR.
DIOMEDES. ULYSSES.

ICk ben op uw ontbod, beheerscher van Mycenen,
En overste van ’t heyr, hier in den raed verscheenen.
Wat onraed drijft u op, en daghvaert ons by nacht?
AGA. Ghy Palamedes waert van overlang verdacht,
(1155) En ’t quaed vermoeden groeyt, als of ghy met de Phrygen
Had heymelijck verstand. PA. d’Onnoosle te betygen
Was oyt geringe kunst, en sotte kinderklap:
Daer ’t overtuygen is eene hoogre wetenschap.
Wy hebben niet gemeens met dat meyneedigh Trojen.
AGA. (1160) Hoe koomt ghy dan berucht? PA. Dat vraeght hen die dit stroyen,
Tot schennis mynes naems. AGA. Gemeenlyck wilt soo gaen,
Waer yemand word belast, daer is een weynigh aen.
PAL. Soo maeckt de lastering dan vroome luyden schuldigh?
AGA. Dat volght niet: maer ’t geroep is nu soo menighvuldigh
(1165) In aller krygslien mond, en selfs in Priams stad:
Soo datmen vast gelooft daer hapert dit of dat.
PAL. Onseker landgerucht moet logen syn of waerheyd.
Dat elck ’t bedencken schorte, en wacht op meerdre klaerheyd.
AGA. De staet en lyd het niet, het leger loopt gevaer.
PAL. (1170) Wat eyscht dan d’oppervorst, dat ick de waerheyd spaer,
En logentael verdicht, en valsche stricken breyde,
Myne eyge siel verworgh, en soo van hier verscheyde?
AGA. Spreeck waerheyd, meld ons flucx wat in dien boesem steeckt.
PAL. Een vroom en oprecht hart, dat waere deughden queeckt,
[fol. G1r]
(1175) Dat noyt en was gekreuckt* door konincklijcke giften.
AGA. Ghy soon van Nauplius men sal uw’ woorden siften,
U selven niet bedriegh, nocht hael geen’ swaerdre straf
Uw’ misdaed op den hals: men heefter tyding af.
Heeft Paris met een g’lay u niet aen boord gelegen?
(1180) Siet daer, hy staet verstomt: hy heefter op geswegen:
Hy set sijn’ doodverw: hy besterft in ’t aengesicht:
Het quaed geweten wroeght: het schellemstuck betight
Syn’ eygen meester. soo, soo sal ick ’t kluwen krijgen,
Wy hebben ’t end alree: hy staetet toe met swijgen.
PAL. (1185) Niet schellems sta ick toe, noch ben in ’t minst bewust
Van meyneed of verraet, nocht innerlijck ontrust.
Neen Agamemnon, neen: maer ben al heel verwondert
Om dees’ beschuldiging, die in myne ooren dondert.
Ick merck uw’ valscheyd dingt na mijn onnoosel bloed:
(1190) Dat mooghtghe storten, maer ’t vryspreeckende gemoed
Wtblusschen nimmermeer. myne onschuld ’t hoofd sal heffen
Ten golven wt, of schoon haer lasterbuyen treffen.
Is ’t om mijn’ dood gedaen, soo spaer dese ydle reên,
Koom koel uw’ moed aen my, en leydme daetlijck heen.
AGA. (1195) Hy maeckt sich selven ’t soeck, ja derf den koning tergen,
Ontkend ’t bekende feyt, en waentet te verbergen.
Wy moeten strenger gaen, voorts brengt de pijnbanck hier,
En parst de waerheyd wt met water en met vier:
Het is hardneckigheyd. brengt herwaerts hayre koorden,
(1200) En reckt hem kruysgewijs. hy past op niemands woorden.
Wy hebben dat wel eer halsterckere verleert.
PAL. Dats strydigh tegens recht. AGA. Geen oorlooghsvorst sich keert
Aen yemands recht of wet. de vorsten vol en droncken
d’Handvesten nu en dan de Griecxsche steden schoncken:
[fol. G1v]
(1205) Hy neemtse diese gaf den volcke in eygendom:
’T is heerengift, een heer die eyschtse wederom.
Indiense ons dienstigh sijn, wy willen datse spreecken:
Maer swijgen, soose ons ’t hooft met tegenstribben breecken.
PAL. Men heefter dan vergeefs vaeck oorloogh om gevoert:
(1210) Vergeefs ’t aenpaelend rijck sijns nabuurs om beroert,
En ydel op gestoft. uw vader in sijn leven
Sprack dickwils: waer toe ’t recht in parckement geschreven,
Met letters rood van goud, gestarckt met heerlijck wasch:
Wanneer geen burger oyt des sellefs vruchten las,
(1215) Nocht deel had aen ’t genot. och overheerde Argiven!
AGA. Wy staen op ’s vyands boôm, mijn willen, mijn believen,
Is aller Griecken wet. acht yemand mijne stem
Een’ krachteloosen galm, mijn degen geeftse klem.
Nu antwoord op ons vraegh. hier geld geen tegenstreven.
PAL. (1220) Ick ben heer koning u noyt antwoord schuldigh bleven.
AGA. Voorts rand den booswicht aen. ghy pynigers koomt voort,
Wat voer ick woordenstrijd met desen schelm, hy hoort
Nocht luystert nae mijn’ reên. voorts legt hem ’t vier wat nader:
Daer is niet aen verbeurt al sneuvelt de verrader.
PAL. (1225) Ghy heeren siet voor u, ick ben in uwe maght:
Gebeurtme leed of smart, dat is geweld en kraght.
Ghy mooght met luyd gebaer de ruyme locht vervullen:
Maer denckt daer levender die ’t van u eysschen sullen.
Belijdenis door pijn wt yemands mond geparst,
(1230) Word selden vast gelooft, en schoon ghy ’t heelt, het barst
Ten dicken muuren wt. hy overtreed de paelen
Van billijckheyd, die soo waent yemand t’achterhaelen.
NES. Indien het u gevalt, o veldheer, ga met my,
Op datwe ons onderling bespreecken aen d’een’ sy’.
AGA. (1235) Wat seyd de vader goeds? NE. Ick sal grootmagtigh koning
Van u niet bidden ’t geen magh dienen tot verschooning
[fol. G2r]
Van meyneed, of verraed: is hier de minste schuld,
Hy draegh verdiende straf, en peenen met geduld:
Maer dat ghy niet en tracht, door pijnigen en recken,
(1240) Een’ misdaed wt den mond van desen vorst te trecken,
Tot quetsingh van de grootste, en van ’t bysonder recht
Des vorstelijcken naems, en soo u self’ bevecht.
Men heeft oock op dit stuck nu lang genoegh gedrongen.
Misschien is ’t giftigh spogh van bitse lastertongen:
(1245) Maer isser anders yet, men legge hem dat te last,
En geef sijne onschuld plaets. AG. De booswight die is vast,
O roem van Neleus stam, het schelmstuck sal ons scheyden.
Wy vonden ’t goed hem so een weynigh om te leyden;
Maer of hy ’t loochnen dorst, al waerder blijck en schijn,
(1250) Sou dan de pijnbanck niet ons’ jongste toevlught sijn?
NES. ’T geen blijckt dat spreeckt van self. wie vuyl is moet sich schaemen.
Daer vele teeckenen een’ saeck bestemmen t’samen.
Men neem soo kort een’ wegh alsme’ ijmmer neemen kan.
AGA. Sleept hier den dooden spie. wat dunckt u van dien man?
PAL. (1255) Het is een sielloos lijf. AG. Dat is’t niet datwe vraegen.
Is ’t niet de spie die vaeck het leger quam belaegen?
PAL. ’T waer mooglijck. AG. ’t is hy self, die dickwils was gewent
Te duycken in de schaeu van Palamedes tent.
PAL. Mijn aengesicht dien mensch met kennis noyt aenschoude.
AGA. (1260) Uwe oogen sagen hem, doen ghy hem toevertroude
’T geheym van brief aen brief: of als hy van Priaem
U schriften bragte, en groete in ’s grijsen konings naem.
PAL. Mijn hayr moet als Megeer van swarte slangen krielen:
Mijn’ schimme naemaels draege alleen, ’t geen alle sielen,
(1265) In onderaerdschen poel van Dis is toegedoemt:
Mijn naem die sy een vloeck waer dat hy word genoemt:
Of als Prometheus moet ick ’t leverpicken lyen:
Indien ick kennis heb aen dees’ verraderyen.
[fol. G2v]
AGA. Spaer uw’ meyneedigheyd, o boos verraders hart!
(1270) Hoe dat ghy hooger sweert, hoe dieper ghy verwart.
Lees self den loosen brief van ’s konings ring gesegelt,
Geteeckent met sijne hand, en vloeck niet ongeregelt.
PAL. Het schryven is Priaem nocht Hector niet verboôn,
Noch streckt my tot geen’ vleck. ghy kentet, goede Goôn,
(1275) Die veer sijt van ’t bedrogh in uwen troon geseten,
Hoe suyver dat ick ben, en hayligh van geweten.
AGA. Nu Diomedes tuygh. DI. Wat eyschtmen voor bescheed?
AGA. Tuyg wat u wedervoer als ghy de ronde deed.
DIO. ’T was over middernacht, de bleecke starren vielen.
(1280) Eerst ging ick strandewaerts besichtigen ons’ kielen:
Maer alles was in stilt: doen namen wy ons pad
Na Ida, tusschen ’t heyr, en tusschen ’s vyands stad:
Van derwaerts hoorden wy ’t geruysch van yemands voeten,
En hielden stal, belust wat of ons soude ontmoeten:
(1285) Of spoock, of dier, of mensch. ’t gerucht quam nader aen.
Mijn oor begeerigh ving het ritselen der blaên,
Van ’t lisch, en ’t groene kruyd. by scheemerschaeu ten lesten
So worde ick hem gewaer, het dien den Grieck ten besten,
En roep: wie daer? hy swijght, en ruckt geswind voorby.
(1290) Ick volgh met blanck geweer, en quets hem in sijn’ dy,
En vat hem na den kraegh: hy duyckt, en, of het God gaf,
In ’t duycken ick den spie steeck botteling den strot af:
Met sneuvelt op het veld de schelm en loose dief.
Men ruckt sijn’ boesem op, en vindter desen brief:
(1295) Waer wt de boodschap blijckt, en wien hy was gesonden.
AGA. Tot meerdre sekerheyd, om alles te doorgronden,
Soo heeftmen nagevorscht wie dese laegen brout:
Wie schelms genoten heeft het vyandlijcke goud,
En ’t loos geheym ontdeckt. Ulysses doe ons open,
(1300) En toon waerme’ men tracht den krijgsraed om te koopen.
[fol. G3r]
ULYS. Ick bidde ontschuldight my. AGA. Voorts open ons den schat,
Op dat de saecke blijcke, eer yemand ons beklad.
ULYS. Daer sietge, o vorsten, ’t goud tot ons bederf beschoren:
Wiens glans het oogh verblinde, en schendigh kost bekooren
(1305) De vaeckbeproefde trou, tot soo vervloeckt een feyt,
Als oyt is in Euroop bejammert en beschreyd:
’T Meyneedigh Troje voed met sulck een lockaes wolven,
En tijgers in ons heyr. dit heeftmen opgedolven
Daer Palamedes korts sijn leger had gespreed.
(1310) Ach! dat een’ grootse siel sich selve dus vergeet.
AGA. Te hoogh hy ’t goed waerdeert, die ’t ydel weerelds goed schat
Als waerdigh om een heyr te stellen in een bloedbad.
PAL. Ick hoor, ick denck, ick sie. Iupijn ghy kent mijn wit,
Soo deedghe, o Themis, oyt, die voor sijn’ voeten sit:
(1315) Wiens Godspraeck ick besweer in dese mijn’ verkleening,
Datse in Boeotien van mijne oprechte meening
Getuygenisse geef: soo lang haer’ Godheyd spreeckt,
En langs haere heylge kerck Cephisus stroomt en leeckt.
AGA. Wy neemen ’t voor bekend. ’t verraed is ons gebleecken.
(1320) Ga voorts in hechtenis,* tot datter word gestreecken
Een vonnis over ’t feyt. leg af ’t meyneedigh sweerd.
Ontwapent hem terstond. wat draelt ghy? ick begeer ’t.
PAL. Dits openbaer geweld. AGA. Scheyd desen van de vroomen
Door scharpe vangenis. laet niemand by hem koomen,
(1325) Tot dat hy ’t rechte loon na sijn’ verdienste ontfang.
NES. Een die niet dencken derf is wonder bloode, en bang.

[fol. G3v]

REY VAN EUBEËRS.
ALree het dun gesaeyt gestarnt
Verflaeut, en niet soo vyerigh barnt.
De schaduwe is aen ’t overleenen.
(1330) De nacht het opgeeft. voor sich heenen,
De morgenstar drijft ’s hemels heyr.
De voerman van den grooten beyr,
Op dat hy sijne beurt verwissel,
Die vlught met omgekeerde dissel.
(1335) De goude Titan rijst alree
Met blaeuwe paerden wt der zee,
En schittert over bosch en duynen,
En Idaes bladerrijcke kruynen.
O wellekoome morgenstond!
(1340) Ghy voert hem spelen in den mond
Van endeloose salighede,
Die rustigh lustigh, wel te vrede,
Beschout wat ons natuure geeft:
Wat schoonheyd in haer aenschijn sweeft:
(1345) Wat Godlijck word, door alle haer’ leden,
Van ’t diep verwondren aengebeden.
Die in een’ liefelijcke streeck,
By ’t ruysschen van een’ silverbeeck
Sijn landhuys sticht, en boersche wooning:
(1350) Wat is dat een gesegent koning!
Die niet en vlamt op ydel lof,
En sijne lusten met sijn’ hof
Vernoeght, en indrinckt met sijne ooren
Den vooglensangh, die sich laet hooren,
(1355) Als d’uchtentdou langworpigh leyd
By druppels hier en daer gespreyd:
[fol. G4r]
Op roosebladen versch ontloocken:
Wanneer sich opdoen duysend roken,
En duysend kleuren, voor het oogh,
(1360) Van bloemen: als een regenboogh,
Als Iris bruylofskleed geweven:
Een’ schildery die swijmt na’et leven.
Hy plant, hy poot, of hy verset:
Belaegt de voglen met sijn net:
(1365) Of overlenende met yver,
De spartelvisch treckt wt den vyver,
Met sijn’ gebogene hangelroe:
Of is hy sulcke spelen moe,
Hy spand sijn’ paerden in voor ’t daegen,
(1370) En gaet met honden ’t knijn belaegen:
Of rijd by klaeren sonneschijn
Door wegen, die gestrengelt sijn
Als voormaels der Cretensen doolhof.
Hier bloeyt een afgetuynde koolhof:
(1375) Daer lacht een’ beemd, een’ klaverwey,
Omcingelt met een’ boomenrey:
Men leeght de koeyen uyers wacker:
Hier swoeght en ploeghtmen op den acker,
En ginder hooptmen op ’t gewas:
(1380) Daer saeytmen boeckweyt: ginder vlas:
Hier groeyt en bloeyt het weeldigh kooren,
Omheynt met steeckelige dooren:
Daer spoeyt een* speeljaght over ’t meer:
Hier roockt een dorrep: ginder veer
(1385) Een slot wil in ’t verschiet verflaeuwen,
En hooger op ’t geberghte blaeuwen.
Veer dwaelt hy van dit leven af,
Dien d’onrust nagaet, tot in ’t graf:
[fol. G4v]
Die tot den avond van den morgen
(1390) Geknaeght geplaeght word van de sorgen,
Van sorge, die niet rusten laet
Die slaef word van een’ vryen staet,
En tot gemeene best sal raemen,
En brengen soo veele hoofden t’saemen.
(1395) Hy word gebeten van de nijd,
Hoe vroom en eerlijck hy sich quijt.
De tabberd, ick beken ’t, is eerlijck,
En ’t kussen deftigh, en raedsheerlijck:
Maer och wat is ’t een lastigh pack:
(1400) Wat moeyte nestelt onder ’t dack,
Daer yeder vlamt na hoogre stoelen,
En allerley’ gebreken woelen.
Die ramp vermijd mijn burgerboer.
Hy drinckt wt goud nocht parlemoer
(1405) Geen aconith, nocht spoch van draecken:
’T welck ’t hart de siel doet quijnend braecken.
Oock schuijlt hy voor de poegnerts vry,
Die, achter de tapissery,
Den man van staet het lijf ontseggen,
(1410) En sijne voorspoed laegen leggen.
Geen’ vreese maeckt hem ’t leven suur.
De gunst des volcx, dat wispeltuur
En wuft nu stroockt, nu steeckt sijne heeren,
Hy sonder hertseer magh ontbeeren.
(1415) Van ’t bedde hy niet word opgeklopt
Half suysebollend: nocht men stopt
Sijne hand vroeghmorgens niet vol schriften.
Men sal sijn’ ommegang niet siften.
Sijne huysgoon niemands wrock bespied.
(1420) Men mat hem door veel aenspraecx niet:
[fol. H1r]
Noch’ sit beschanst in sijn’ pampieren,
Die door de slaefsche sinnen swieren.
Hy ziddert niet voor ’s priesters stem,
Die al sijn’ vuijlnis veeght aen hem,
(1425) En scheld sijn’ landsheer voor een’ bengel,
En veynst sich Gods gesant en Engel.
Door soo veel’ klippen en gevaers,
Door ’t onweer, dat de wichelaers
Met lastertongen wecken stedes,
(1430) Drijft d’afgesloofde Palamedes.
Sijn’ schipbreuck sietmen te gemoet:
Ten sy Neptuyn sijn wettigh bloed
Verschoone, en, aengebeen om bystand,
De zee besadigh met den drytand.

[fol. H1v]

DE VIERDE HANDEL.

OATES. AIAX.

(1435) O Chalcis! die de strand bekleed met prael van huysen:
En t’elckens sevenwerf hoord in een etmael bruysen
Euripus pekelschuym, so vaeck met sand vermengt,
Hy wt d’Aegeesche zee geweld van golven brengt,
En steeckt sijne hoornen op, en koomt uwe hooge muuren,
(1440) En Aulis havendiep, en weersijds d’oevers schuuren:
O vaderlijcke stad! hoe luttel voeltghe noch,
Hoe Argos wrock, en wraeck, en ’t Cephaleensch bedrogh
Mijn’ ongerusten geest afmatten, en vermoeyen:
Hoe vrees en hoop in my nu ebben, nu weer vloeyen.
(1445) Ach vader Nauplius! uwe afkomst is in nood.
Men dingt hem na den hals: hy worstelt met de dood:
Men toetst de lastering, men schout hem vroom, en echter
Men gaet hem na, en steld sijn’ vyand tot sijn’ rechter.
Hy die de tong, de mond, en schild der vryheyd is,
(1450) Sijn vrydom nu ontbeert, in swaere vangenis.
Hoe kan Ulijsses doch een wettigh vonnis spreecken?
Wiens haet niet lievers wenschte als sich aen hem te wreecken,
Van zedert dat hy sleepte wtsinnigh ’t ploegespoor
Aen strand, doen Palameed het kind leyd in de voor:
(1455) Waer door hy sijne bruyt Penelope most missen,
Om, Sparten te geval, de schandvleck wt te wissen
Van Menelaüs bed. en namaels als de Thrax
Hem afsloegh sijn versoeck, en mijnen broeder stracx
Afveerdighde met graen, doen ’t schier was omgekoomen,
(1460) Heeft d’oude wrock allencx in felheyd toegenomen:
[fol. H2r]
Meer saecken ick verswijgh. wat Tijdeussoon belangt,
Dats een soldaet, die gants aen Agamemnon hangt,
En van sijne handen vlieght. maer weert voor al, o Griecken!
Dat doch de rasebol, dien niemand quaelijck riecken,
(1465) Of luchten magh, en scharp twee woorden spellen kan,
Ter vierschaer niet en ga, nocht over sulck een’ man,
Nocht over sijne* daên een onrijp oordeel stamer:
Sijn’ domheyd word bereen van onsen vogelraemer:
Thersites buldert wt wat Calches denckt of droomt:
(1470) d’Onwetentheyd die maeckt hem stout, en onbeschroomt.
Kortom, loftuytery, en baetsucht sien wy heden,
En loshoofds domme kracht den rechterstoel bekleeden:
Dit wichelt my niet goeds. mijn broeder is verraen:
Sijne haeters meesters sijn. hoe of dit wil vergaen?
(1475) Maer sie ick herwaerts niet den grooten Ajax treden:
Sijn aensicht is vol viers: hy mort, en schijnt t’onvreden.
Best soeck ick heul aen hem. o soone van Iupijn!
Wat tyding brengt ghy ons? sal heden, onder schijn
Van recht, d’onnoselheyd myns broeders sneuvlen moeten?
AIAX. (1480) De noyt verdiende peen, en straffe sal hy boeten,
’T en sy het word geschut. OA. Wat sal ick best bestaen?
’K ben raedeloos, wat raed? AI. Myn neef de Peleaen
Te Lesbos word verlet: ’t sijn d’Ithakoische treken:
Men heeft met voordacht door d’Atryden dit besteecken:
(1485) Maer sonder dat, wy twee doorhieuwen met ons stael
’s Gevangens banden, selfs in spyt van logentael,
En valscheyd, die doortrapt dit na haer’ wensch beschicken,
En ’s vorsten braeve siel, en wackerheyd* verstricken
Met openbaer geweld. sy willender me voort.
(1490) Foey, dat dus Atreus saed de vorsten ringeloort.
Foey, dat so groot een man voor sulck een’ snoode vierschaer
Betrocken, plengt sijn bloed: dat naderhand soo dierbaer
[fol. H2v]
Sal worden gewaerdeert, als ’t klaegen is te laet,
En Grieckenland de lucht met droeven weergalm slaet
(1495) Van klaghten, en gehuyl: wanneer de vlechten hangen,
En handen gaen in ’t hayr: de traenen langs haer’ wangen
Af biggelen bedruckt, en ’t schelmstuck word verfoeyt.
Maer dat d’aertswichelaer geveynst hier onder roeyt,
Met sijn’ doortrapte tong, en koestert onse plaegen,
(1500) En baeckert ons bederf: dats sonde te verdraegen:
Dat in soo fel een’ brand hy voedende olij giet:
Dat een verloopen Phrijgh gants Griecken doet verdriet.
Het lustme ditmael eens sijn leven te doorloopen.
Sijn vader Thestor hiet: wiens harssen had doorkroopen
(1505) ’T half levende ingewand der dieren, soo hy sey,
En noemde sich een’ soon van Phoebus, en Agley,
En lette op voglesang, op spoock, en ydle droomen,
Op drift van God, en geest, op’t ruysschen van de boomen,
En ’s Hemels aengesicht, in’t aldernaeste dorp,
(1510) ’T welck roockte by het leck, ontrent een’ slingerworp.
Hier queeckte hy Calches breyn, en leerde hem deftigh klappen,
En grollen mengen in landnutte wetenschappen:
En raemen op een hayr, na d’hayren van een’ dogh,
De korlen van een’ vijgh, de biggen van een sogh,
(1515) Die rond en swanger ging, na’et maecxsel van haer’ jongen:
En oeffende sijn’ geest op drie, op sevensprongen,
En ’t wettelijck gebruyck van woord en letterkraght,
Seef, becken, en gebeent. vaeck leyde hy hem by nacht
Op Idaes hooge kruyn, en staerende in de starren,
(1520) Gaf diepe raedsels wt, en liet sijn’ soon ontwarren
Verwarde vraegen, en ontstricken knoopen, daer
Een Godschalck Arabier, of oud Egyptenaer
[fol. H3r]
Of Indiaens Branman om sweeten soude, en hygen.
Hier prachte Calches meê, om nooddufts eysch te krygen,
(1525) En bedelde achter land, gelijck hy was gewent:
Tot dat Laocoön, en Panthus hem in ’t end
Verworven gunst by ’t hof: dit wist hy soo te smeecken,
Door ydel lof, en door ’t opproncken der gebreecken,
Dat hy verkoren werd aertswichelaer van ’t rijck:
(1530) Doen blies hem hoovaerd op: doen achte hy sich gelijck
Een’ Hayligh van ’t outaer: en die soo korts ging beedlen,
Hoonde alle tempeliers, en bengelde ’s lands eedlen.
Sijn’ trotsheyd borst terstond tot boose stucken wt:
Door gaylheyd hy ontmaeghde een’ streng verloofde bruyt,
(1535) Den bruygom te geval: dit tuygt de grijse Nestor.
Den schimmen vloeckte hy toe sijn’ ouden vader Thestor.
Eens anders bedgenoot, al ’t eerloos van gemoed,
Tot schennis hy versocht, en maecte haer’ kuyscheyd vroet,
Dat niemand Minos heeft nocht Cerberus te vruchten:
(1540) Dat Styx en Acheron sijn moolocken, en kluchten.
Eurypilus bedeckte het overige vuyl
Sijns meesters, tot soo lang hy bloo, gelijck een wl
Van yeder een verpickt most Ilium begeven.
Doen quam hy al beroyt in Grieckenland gedreven
(1545) Aen Agamemnons hof, en vlamde op’t oud genot:
Wtgevende: hoe hy ’s nachts door inspraeck van den God
Apollo was vermaent wt Trojens slot en wallen
Te vlieden, om t’ontgaen de dreygende ongevallen,
Die ’t stamhuys van Dardaen nu hingen over ’t hoofd.
(1550) Dit nam ons priesterschap soo in, en ’t werd geloofd
Van’t volck. de faem ging voorts door alle steden stroyen
Hoe Calches had gesien den hoogen burgh van Trojen
Verweldight, en de wacht in ’t sluymeren gedood,
En van’t Palladium Minervaes kerck ontbloot:
[fol. H3v]
(1555) De Sceesche poort beroofd van wylen konings asschen:
’t Pallays met vlam omringt, en ’t Griecxsche swaerd verrasschen
De stad, van wijn en slaep bedolven op haer’ feest:
Ia tot waerteecken noch, hoe sijn ontwolckte geest
De vyandlijcke Goon op Ilium gebeten
(1560) Sagh waeren. Pallas op de kruyn van’t slot geseten,
Met helm en beuckelaer, vast drilde haer’ taeye lans,
En schudde haer’ Pluym. Belloon die blies van’s toorens trans,
En stack haer’ moordtrompet. de vader heet ontsteecken
Door wraeck self d’armen steef, en senuwen der Greecken:
(1565) Verschafte hun moed, en dreef de Goon op den Dardaen,
En op sijn’ wapenen met kraght en yver aen.
Sijn’ wreede Iuno, met den aengegorden degen,
De Sceesche poort besette, en hiel alsins de wegen
En toepaen veyligh, langs de zee en waterkant,
(1570) En riep met heesche keel de krijgslien van de strand.
De vloot gaf drommels wt den anderen tot bystand.
Neptuyn die schudde vast, met sijner gaffel dryetand,
’s Muurs oude grondvest, die soo diepe wortels schoot.
De priesterschap verbaest, en al bestorven vlood
(1575) Om troost na d’outers toe, na Godgewijde drempels:
Maer al vergeefs, helaes, sy vonden alle tempels
Verlaeten van de Goon, van haylighdom, het koor:
Sy wieroockten te spa: geen’ Godheyd gaf gehoor.
Daer spoockten met haer’ toorts de wreede Raseryen,
(1580) Met slingerslangigh hayr. men sagh aen alle syen
De stad ten val gedoemt. soo raeckte hy in sijne eer:
Wat Ilium ontnam dat gaf hem Argos weer.
De veldheer most sijn’ tong tot groote kosten huuren,
En self sijn’ wreedheyd en moordadigheyd besuuren
(1585) In Aulis aldereerst: doen op der vorsten beê
En dwang hy Iphigeen most haylgen Hecate.
[fol. H4r]
Een burger die’t mishaeghde, en aensagh met verwondren
Most vluchten, en bedruct sijne huysgoon noch sien plonderen
Door krijslien, heymelijck by Calches opgeruyt:
(1590) Die sey noch dat dees’ straf ontstond door Gods besluyt.
d’Atryden weten’t wel dat Thestors soon een schelm is,
En evenwel, vermits hy hun een staelen helm is
By dees’ gelegentheyd, misbruyckense sijn’ dienst,
En boosheyd tot hun wit: maer op het ongesienst
(1595) Soo sullense den boef en booswight eens verschoppen,
Gelijck de kinders doen hunne afgesleurde poppen.
OAT. Mijn broeder heeft den boef gekeecken door en door,
Van voetsool tot de kruyn, en quam sijn’ laegen voor
Tot der Argiven heyl, en hiel met kraght den teugel,
(1600) Tot hy den eenen voet arghlistigh in den beugel,
En door des veldheers heup kreegh steun van stegelreep.
Nu doet hy ’t Dorisch ros eens draeven na sijn’ sweep,
En luystren wonder gaeu na’et pricklen sijner spooren:
Nu rijd hy die hem reê, en heeft alree gesworen
(1605) By Palamedes dood. wat raed? de tijd is kort
En hoemen langer draelt, hoe ’t quaed noch arger word.
AIAX. De raedeloose neemt het reedste tot sijn voordeel,
Niet so hy wil, maer magh. so Nestor over ’t oordeel
Moght sitten, mogelijck viel ’t vonnis niet so swaer.
(1610) ’T was winst genoegh, indien wat tyds gewonnen waer:
So hem de vierschaer sloegh in endeloose boeyen.
Achilles midlertyd die koster onder roeyen:
d’Oploopentheyd des volcx moght koelen: ’s veldheers haet
Versachten: Nauplius sou spreecken voor sijn saed,
(1615) En wettige’ erfgenaem, en treedense onder oogen,
Die willens wetens dus wtstroyen dese logen.
Oates ’t voeght u best te dingen voor uw bloed.
Ga Agamemnon aen, en grijp hem in ’t gemoed:
[fol. H4v]
Betuygh hem hoe het strijd met aller rechten orden,
(1620) Dat yemand, wie ’t oock sy, sal van sijn’ vyand worden
Veroordeelt: en versoeck ernsthaftelijck, dat hy
Gedoogh dat Neleus soon, met d’overige dry
Ter vierschaer ga: misschien sal hy ’t uw’ beê vergunnen
Wt schaemte, en oock om dat seer licht drye rechters kunnen
(1625) Vermeestren ’s vierden stem. dits ’t naeste dat ick weet.
OAT. Ick spoey my binnen. och d’Atrijden sijn te wreed:
Dies ben ick hopeloos, en vrees een droevigh ende.
AIAX. Iupijn uw’ broeder vrye, en al sijne haeters schende.

AGAMEMNON. OATES. LYFKNECHT.

D’Eubeërs krijten vast: wy maecken ’t langs hoe grover.
(1630) Het moeter evenwel nu onder door, of over.
Hier geld geen aerselen. de kans is al gewaeght.
OAT. Ghy die als oppervorst de bijl van ’t leger draeght,
En sijt geboren tot het staf en scepterswaeyen:
Wilt door uwe heusheyd doch ons onbenoegen paeyen.
(1635) De rechters spannen vast de rechtbanck, en te gaer
Mijn’ broeder dreygen met het wterste gevaer
Van ’t leven, en van ouds op hunnen vyand nijdigh,
En haetigh, draegen sich in’t oordeel te partijdigh.
Schut dese onbillijckheyd, en weertse door uw’ maght.
AGA. (1640) Ghy spreeckt te spa. de saeck is nu te veer gebragt.
De rechters sijn gelot. hy salse erkennen moeten:
Maer vind ghy ’t goed, men sal ’t geen streng schijnt wat versoeten
Met noch een’ vierde stem. wy stellen’t aen uw’ keur.
Kies die u best gevalt, en draeg ons yemand veur.
OAT. (1645) Dit ampt voegt Nestor best. AG. Mijn lijf knecht sonder beyden
Seg Nestor aen: dat hy in ’t recht den twist help scheyden,
[fol. I1r]
En voeg by d’andre dry sijn’ wijsheyd, datter niet
Onbillijcx in dit stuck wt toorne, en sucht geschied.
Sy waenen ons het werck met listen t’onderkruypen.
(1650) Maer ’t is de doodsnack, ’t sijn d’Eubeërs laeste stuypen.
De saeck is so doornaeyt, en so beset in all’s,
Hy raeckter eer niet af, ’t en kost hem sijnen hals.
De kling die moeter deur, het sy men ’t recht of krom schout:
Ia eer de rechtbanck sweegh ick goot een’ tong van stom goud:
(1655) Dat honderdoogigh hoofd, die wachter ben ick moe,
En Argos Argus haet, alwaer ’t maer om de koe,
Die tot den buyck toe treed in frissche klaverweyde.
Ick sie, ick sie den beul ’t swaerd trecken wt der scheyde:
Den ouden hondsvot vast staen zidderen voor den slagh:
(1660) Daer leyd de grijse kop, ’s Lands wtgedient gesagh.

ULYSSES. NESTOR. THERSITES.

DIOMEDES.

REY van PELOPONNESERS en ITHAKOISEN.

CALCHES.

ULYS. GHy Heeren die te gaer op Agamemnons heeten,
Om Palamedes saeck ter vierschaer sijt geseten,
U allen is bekend het grouwelijck verraed,
Gebrouwen tot bederf van den gemeenen staet:
(1665) En hoe d’Eubeër vorst, wt Nauplius gesprooten,
Het toegesonden goud meyneedigh heeft genooten
Van koning Priams spie, en listigh omgekocht
Veele hoplien, en so ’t heyr al meer en meer gebrogt
In ’t wterste gevaer, van onder Trojens wallen,
(1670) Voor ’t kriecken van den dagh, te worden overvallen.
[fol. I1v]
Dewijl de misdaed dan so klaer en helder blijckt,
Ontbreeckter datmen* voorts een wettigh vonnis strijckt,
En na’et begangen stuck den schuldigen doe boeten
Sijn’ welverdiende straf. ghy rechters sult dan moeten
(1675) Aenwijsen met uw’ stem, wat hem word opgeleyd,
Die sich bewegen liet tot so vervloeckt een feyt.
Dat Nestor sich verklaer. NES. Ick wens, genadige heeren,
Dat wy door ’t oordeelen nocht quetsen, nocht verseeren
Den schoon gebloeyden staet: maer datmen liever hel
(1680) Tot matigheyd, als al te streng een vonnis vel.
THER. Wat seyd de grijse man? ghy suft, o oude vader.
Geen’ strengheyd is te hard. het is een landverrader,
Een overgeven schelm: vind sulck een by u heul?
Laet my’er meê begaen, en haylightme tot beul.
(1685) Ick heb voor lang gewenscht den booswicht aen te randen,
En tot elcx schouspel hem te villen met mijn’ tanden.
ULYS. Thersites hou gemack, en spreeck op uwe beurt.
Ghy vader Nestor, dat ghy ’t leger niet gesteurt
Wilt hebben nocht gequetst, is lof en prijsens waerdigh:
(1690) Dat acht ick, sal geschien, indien wy heel rechtvaerdigh
Af handlen dese saeck, en laeten ’t recht geschien,
En niemands bloed, nocht stam, nocht mogentheyd ontsien:
Want sooghe dese straf wilt swacken door verschooning,
En door de vingers sien, die ’t outer en de wooning
(1695) Wt goudsucht heeft belaeght, en draegen u als tolck
Van sulck een schendigh stuck: gewisselijck het volck
Sal t’saemenrotten, en vergaeren in veele hoopen,
En morren: datmen laet de grootste schelmen loopen,
En die handdadigh sijn aen kleene sonden, hard
(1700) Ter straffe vordert, en de goe’ gemeente zart,
En als by d’ooren treckt. het krijgsvolck sal ons hoonen,
En roepen: dat wy sijn aensienders van persoonen:
[fol. I2r]
Of dat wy ’t met hem staen die sulcke netten breyd.
DIO. Daer dient wel opgelet. het geen Ulysses seyd
(1705) Is niet dan al te waer. laet dees sijn’ schuld betaelen,
Eer datwe op onsen hals der hoplien ongunst haelen.
Ick sie veel’ swaerigheen, en vind my al bevreest,
En ducht niet sonder reên dat duysendhoofdigh beest,
By dees’ gelegentheyd, en onder Trojens vesten.
THER. (1710) De vader die word kindsch. men houd’et hem ten besten.
Wat wtspraeck hoeftmen hier? hy brengt sijn vonnis me.
NES. Om ’t heyl van ’t vaderland verguntme dese beê:
En by u selve proeft, en overweeght mijn seggen:
Of ’t ongeraden waer d’Eubeër vorst te leggen
(1715) In eeuwige hechtenis, op datmen niet en maeck
Sijn overoud geslacht verblind door heete wraeck.
Hy heeft een’ lange sleep van hooghgeboren magen.
Sijn vader Nauplius, als wy in Aulis lagen,
Sich in gedienstigheen niet weynigh queet, en bood
(1720) Al wat hy bieden moght tot redding van de vloot,
En Palamedes dienst ging boven elcx vermoeden.
ULYS. Voorgaende deughden met een schelmstuck te vergoeden
Is Griecken ongewent, een’ schandelijcke daed
Wischt alle weldaên wt. voorlede vroomheyd baet
(1725) Geen’ mensche, die van aerd verwisselt, en verwandelt,
Sich aen ’t gemeen vergrijpt, en met den vyand handelt.
Nocht reecx van oud geslacht, nocht stam, nocht adeldom,
En word hier aengesien, noch’ buyght de wetten krom:
Want raeckte dit in swang, en waer die dagh geboren,
(1730) Wat souder tegens staen, so liep de staet verloren.
En om in hechtenis te brengen Palameed:
’T heeft veel bedenckens in, en strijd met onsen eed
Voor eerst, die ons verbind, dat sulck een mensch moet sterven,
Die schuld heeft aen verraed, en ’t algemeen bederven.
[fol. I2v]
(1735) Daer na so kan geen’ plaets versekeren genoegh
Een’ vorstelijck’ persoon: men tracht of spade of vroegh
Naer sijn’ verlossing, en men soeckt de wacht te krencken:
Men houd het vaderland in onrust, en bedencken:
Men graeft de muuren door, of draeght hem in een’ kist
(1740) Voor boecken wt: men veynst, men hangelt, en men vischt
Om toorens, en om gracht: of eermen het kan riecken
Krijght een gevangen heer, gelijck een vogel, wiecken,
En over zee en zand sweeft heen door d’ope lucht:
Als de Cecropische Dedael sich gaf ter vlught:
(1745) En van sijn’ vangenis, waer in hy sat versteecken,
Ontbonden, past sijn leet en ongelijck te wreecken,
Het geen hy waent en droomt dat sich is aengedaen:
En derf al wat hy denckt aengrijpen en bestaen.
Meer dingen ick verswijgh die stonden te besorgen.
NES. (1750) Ontsla u van die vrees, door vaste en wisse borgen.
DIO. Wat borge is mans ghenoegh? NES. Achilles geef sijn woord,
En Ajax. wel wats dit. wie komt ons hier aen boord?
THER. Het is de goe’ gemeent. NES. o Goddeloose treken!
THER. Wat seght ghy? ’t is het volck dat heefter in te spreecken.
(1755) Wat seydter ’t leger toe? koomt geeft uw oordeel dra.
Sal Palameed de landverrader sterven? REY. Ia.
CAL. Dat is de stemme Goods. ghy rechters neyght uwe ooren,
En stemt met uw’ gemeent, of vreest der Goden tooren.
ULYS. Men lever hem den volcke. DIO. Ick stem ’t. TH. Thersites oock.
NES. (1760) Argivische landou, mijne oogen sien den roock
Opgaen van uwen brand, en Calches ondertusschen
Die wieght het volck in slaep, en niemand tracht te blusschen
Het vier, dat in sijne asch vast smeult, en heymlijck smoockt,
En die u hoeden sou, die is het, die dit stoockt,
[fol. I3r]
(1765) En wt bysondren wrock geeft voedsel dese vlammen.
Roemt op geen’ lange ry van oude vadrenstammen,
Op hoven schoon van bou, nocht steden trots van muur:
Men sloopt men slecht’et al op dese onsalige uur:
Men velt geswind ter neêr, wat langsaem is geklommen.
(1770) Gaet Griecken ruckt om veer die suyl der vorstendommen,
Den Atlas, die ’t gebied met sijne schouders schraeght,
En onverwickelijck dat groot gevaerte draeght:
Die onlangs heeft gevryt uw’ dierverpande steden.
Gaet Griecken, smoort de siel van uw’ gerechtigheden:
(1775) Verworght uw’ trousten raed in so veel ongevals:
Uw’ vryheyds voorspraeck ruckt de tong wt sijnen hals.
Mijn’ siele smelte aen lucht, en Pylus myne beenen
Ontfange, eer dat ick hoor der Griecken val beweenen.

REY VAN EUBEËRS.

ACh! waer toe of der Goden onbescheyd
(1780) Befaemde deughde hier rust en vreê ontseyd:
En sonder staf, en aerselen doet gaen
So steyl een pad, so wilde en woeste een’ baen:
Door kreupelbosch, door weghen ruygh begroeyt,
En onbestraet: daer elcke stap vermoeyt
(1785) Een’ arbeydsaem’ hardvochtigh’ man, geteelt
Om barrevoets geschoeyt te gaen met eelt:
Daer vrou natuur gesaeyt heeft scharp gesteent,
Dat sweeten doet selfs reusen langgebeent:
Daerme’ eensaem dwaelt: daer sonder spoor of pad,
(1790) Voor ’t oogh geen’ spits verrijst van vleck of stad.
Soo swaer een’ wegh, van ’s Hemels hoogen trans,
Dreef Iunoos wrock den basterdsoon haers mans
[fol. I3v]
Geweldigh in: ’t geklater van haer’ sweep
Van kindsbeen af sijn’ grove krachten sleep.
(1795) Voor d’eerste proef ’t wicht met sijne handjes greep
Twee slangen aen, die ’t flucx te barsten kneep:
De voester schepte haer’ doodverw, en sagh stom
’s Kinds vuystjens swart van adders om en om.
Sijn’ stiefmoer staegh raest op Alcmene beus:
(1800) Als sy hem siet van Hydra, leeu, en reus,
Van Diomeed, Busyr, en stier, en beer,
En Kakos moord met sege komen weêr:
En gespen, tot verwondring sijner eeu,
Om sijne borst de slang, en fieren leeu:
(1805) Geharrenast, onvergeleecken* held,
Met die hy vreesde, en moedigh had gevelt.
Wat grouwelijck wat schrickelijck gedroght
Lucht, Zee, en Aerde in ’t licht te voorschijn brogt,
Dat leyd gekneust. elck Hercles daeden prijst,
(1810) Waer Phoebus glans verguld ’s Aerdbodems lijst.
De Faem sijn roem voert over alle zeen.
Sijn’ Godheyd word kerckpleghtigh aengebeen:
Van daer de Son de beyde mooren verft,
Tot daerse daelt, en in de baeren sterft.
(1815) Maer endelijck so breeckt hy met sijn’ knods
Ter poorten in des onderaerdschen Gods:
Der schimmen rijck na boven open lagh:
’T sprietooghter al geslagen van den dagh.
Van derwaerts hy opdondert onversaeght,
(1820) En voor sich heen den swarten rekel jaeght:
Viert, kort, en vlyd de keten met sijne hand,
Waer mede hy fors den dryekop leyde aen band.
Met sweem de Son, en ’t licht ontsonck sijn’ siel,
En als een kleed de nacht op ’t Aerdrijck viel,
[fol. I4r]
(1825) Van schrick en vrees. hy dreef den grouwel voor,
En voerde hem so de Griecxsche steden door.
So had de vuyst van Hercules geklemt.
Men sagh nu aerde en onderaerdsch getemt,
Als hy sijn hoofd door ’s Hemels nave stack,
(1830) En onderschoorde het licht gestarrent dack.
Alcides deughd genoot dit tot haer’ loon,
Dat hy om hoogh met d’eeuwigheyd der Goon
Omtoogen werd: en slaende ’t hoofd om leegh
Roock ’t wieroock, dat van d’outers opwaerts steegh.
(1835) Alcmenaes soon, die sulck een’ glori kreeght,
Wat baetet dat ghy ’t Aerdrijck hebt geveeght
Van ongediert, van menigen tyran,
En dat de Goon u bruyckten tot hunn’ wan?
Als zedert uw’ vergoding d’Opperhel,
(1840) Na ouden aerd, wat grousaem is, en fel,
Weêr heeft geteelt, en rockent enckel quaed:
Als ’t onkruyd weêr vertreed het edel saed?
Och! of ghy noyt van ons gescheyden waert.
Och! had ghy doch gestaeckt uwe Hemelvaert:
(1845) So sou ons’ borst niet suchten na om hoogh:
Noch’ traenendou neerbigglen wt ons oogh.
So souden wy niet derven d’oude vreughd:
Noch’ treurigh sien, hoe d’hooghgemelde deughd
Soo overvalsch betight word, en beklad:
(1850) Hoe ’t hayligh bloed ’t meyneedigh sweerd bespat:
Hoe d’oppervorst, en aller guyten tolck,
Dat edel breyn ten roove geeft aen ’t volck:
’T welck opgeruyt, door vorst en priesterhaet,
In sijn bederf met blijschap weyen gaet.
(1855) Nu raest en woed d’onwetende ghemeent,
En onse staet voorboghtigh overleent:
[fol. I4v]
Thans alsme’ ontwaeckt, en slaet sijn’ dolheyd ga,
Koomt naberou, en klaegen veel te spa.
’Thans als ’s mans deughd na logens mist en damp
(1860) Opbeurt het hoofd, en blinckt als ’s Hemels lamp.
Dan sal ’t gehuyl betuygen wie hy was:
Maer te vergeefs bevochtigen sijne asch.

DE VYFDE HANDEL.

BODE. OATES. NEPTUYN.

VErvloeckte, afgrysselijcke, en deerelijcke moord,
Verfoeylijck schellemstuck, waer heeftmen oyt gehoort
(1865) Van sulck een’ grouwel? kan den Hemel dat gehengen!
Wie sagh doorluchtigh bloed oyt schandelijcker plengen?
OAT. Die neerlaegh ons verhael: vertel van stuck tot stuck
Mijn broeders wtgang, en beklaeghlijck ongeluck.
BODE. So flucx de rechters na veel overlegs ten lesten
(1870) Hem gaven ’s krijgsvolcx grim, en hevigheyd ten besten,
Teegh al de Pelopeesche, en Ithakoische schaer
Na ’s opperhoofdmans tent, en legerplaetse, daer
Men Palamedes hiel versekert, en gevangen,
En paep Eurypilus hem sterckte, om sijne gangen
(1875) Te strecken na de dood getroost, en wel gemoed.
Met so spreeckt Calches: ghy die onser aller bloed
En leven op een’ prijs geset hebt, en u mercklijck
Besondight, en misgaen aen ’t weereldlijck, en ’t kercklijck:
De goedige gemeent die vordert u tot straf:
(1880) Uw jongste tyd is hier, dus breeckt dit marren af.
[fol. K1r]
d’Euboeër vorst die rees van daer hy was geseten,
En sprack: o mannen die verhit sijt en gebeten
Op myne onnooselheyd, wat is dit voor een’ wijs’,
Dat veertighjaerge dienst, en soo veel slavernijs,
(1885) Met stortinge van bloed vergolden word in ’t ende?
Sy kreten: landverraer, Iupijn uw’ meyneed schende:
Ghy hebt u vonnis wech. hy sweegh, en trad voor heen.
Sijn’ rechte sijde quam d’Aertswichelaer bekleen,
De slincke Eurypilus, en schenen sich t’erbarmen.
(1890) Een Cephaleensch soldaet recht voor hem op sijne armen
’t Quansuys meyneedigh goud droegh in een’ beuckelaer.
Soo ging hy moedigh, en met voegelijck gebaer:
Bedrommelt, en bestuwt van krijgslien, en van trossen,
En vorderde sijn’ tred na Idaes hooge bossen.
(1895) Een heuvel ryster aen den voet des berghs, die schuyn
Groeyt als een schoutooneel: van wiens verheve kruyn
En toppunt, als de vloot werp ’t ancker in dese haven,
Een’ kerck de Son gewijt, geciert met rijcke gaeven,
Verstreckte een’ baeck in zee: vermits de God, die korts
(1900) Voor d’ooster gevel braef te prijck stond met een’ torts:
Wiens goude flonckervlam natuurlijck scheen te lichten,
En dagh te senden op der menschen aengesichten.
Nu leyd dat schoon gebou geschonden, en ontsloopt,
En d’haylge steenen hier en ginder opgehoopt,
(1905) De voorige heerlijckheyd besteenen, en beschreyen.
Ons’ krijgsvolcx moedwil in die Godenprael ging weyen,
En brande, en blaeckt’et al. d’aertswichelaer stond stom,
En loegh om ’t plonderen van Phebus heyligdom,
En grenickte, als hy sagh, hoe ’t schuym der menschen vayligh,
(1910) Een schouspel maeckte van den Phrygiaenschen Hayligh.
[fol. K1v]
Dese eertyds een’ gewyde en afgekeurde plaets,
Nu een verspogen vloeck, na’et woeden des soldaets
Ten vadermoord gedoemt, met grouwelijcke woorden,
Vast grimmelt van het volck, dat swart van allen oorden
(1915) Hier dringt, en t’saemenschoolt, en Idaes steylheyd leeft
Van menschen, daer de bergh een open wtsicht heeft
Op desen heuveltop: ontallijckheyd van sielen
In sijn’ Cypressen, en geboge tacken krielen,
En beven in de blaên. wat isser een gewoel!
(1920) Een yeder heeft sijn wit: dees draeght sich stil, en koel
In ’t weereldlijck beloop, noch’ weet wat hy sal wenschen,
En om te kijcken volght slechts ’t spoor van andre menschen:
Die braeckt sijn’ gal, en scharpt sijn’ tong gelijck een pyl,
En bootst in ’t spreecken na den priesterlijcken styl,
(1925) En scheld, en is vol viers, en groeyt in ’s naesten schennis,
En word al heel bereen van yver sonder kennis,
En dorst na’et edel bloed: een ander ruym so flaeu
In tegenyveren, wt vreese van het graeu,
Sich intoomt, en met rou het treurspel komt bekijcken,
(1930) En ’t voorspel tot bederf der Europeesche rijcken:
Een eenigh swyger weeght de wereld in een’ schael,
’s Volcx sotterny belacht, en treurt om ’s lyders quael.
De domme menighten haere handen t’saemenklappen,
Met dat hy als een leeu grootmoedigh aen komt stappen,
(1935) En klimt den heuvel op, eer dat hem yemand verght:
En staende op ’t opperste, na’et rysende geberght
Dat staetigh aensicht wend, waermeê hy onbesweecken
Plagh in Mycenens sael voor ’t hayligh recht te spreecken,
En voor den Griecxschen staet te dingen met sijn’ tong.
(1940) Het nieusgier volck, door ’s mans vrypostigh wesen, hong
In twijffel, of hy met den hals sijn’ schuld sou boeten,
Dan ofmen door genade het vonnis sou versoeten.
[fol. K2r]
OAT. Mijn’ borst die klopt, en schrick myne aendacht breeckt, en stoort:
Doch vaer ghy niet te min met uw’ vertelling voort.
BODE. (1945) So staende in’t openbaer, met opgerechten hoofde,
O mannen, seyd hy, of uwe heusheyd noyt geloofde
Al ’t geen de valscheyd heeft van landverraed erdicht,
Dat was mijns harten wensch. ’k heb volgens mynen plicht
Gants vroom, en ongeveynst, en opentlijck gehandelt,
(1950) En sterf een oprecht Grieck, gelijck ick heb gewandelt.
Wt had hy, als daer op van wedersyden hem
De priesters by de Goon verbaden met hunn’ stem,
En steenden overluyd. na’et sluyten der gebeden
Soo weeckense af verbaest, en gaven sich beneden.
(1955) Hy met sijn dienaers hulp, getroost, en wel te moe,
Bereyde sich ter dood, en tot de middel toe,
Ten halven lyve naeckt, in ’t wterst van sijn lyden,
Sijn’ lijfknecht oorlof gaf, die treurigh trad ter syden,
Na d’alderjongsten dienst. daer stond de Deughd geciert
(1960) Met waere onnooselheyd, van ’t leelijck ongediert
Begrenen en begrimt. de beestelijcke krygers
Van menschen nu veraerd in luyperden, en tygers,
Van reedlijckheyd ontkleed, beseten van de wraeck,
En felste Rasery, beving een graeger smaeck
(1965) Na’et Goddelijcke bloed. sy knarsten op de tanden.
De gramschap saghmen wt hunn’ dreygende oogen branden:
Die gloeyden vreesselijck, gelijck als koolen viers:
En nu verkropt van toorne, ontsint, en vol getiers,
En vloeckens, als den haet hunn’ kraghten had geslepen,
(1970) De grouwelijcke beuls, en duyvels steenen grepen,
En blixemden met maght op desen vroomen vorst.
Ick sagh den eersten steen afstuyten van sijn’ borst:
Den tweeden van den slaep sijns hoofds, en hoorde klincken
Den slagh van ’t beckeneel. terstond verging hem ’t blincken
[fol. K2v]
(1975) Van ’t eerlijck silverhayr. dat achtbaere gelaet
Werd jammerlijck van bloed besprenckelt, en begaet.
Met seegh hy swijmend neêr. de Godvergete boeven
Die hagelden soo lang, tot datse hem gants begroeven,
En smoorden door ’t gewight van steenen meer en meer,
(1980) Gelijck als Bacchus rey ging raesende te keer
Den soeten Harpenaer, die vogelen kost locken,
En dieren, en ’t geboomt, met tortsen steenen stocken:
En morselden sijn vleesch met allerley geweer:
Soodanigh was het end van desen wijsen heer:
(1985) Als ’t reuckeloose volck toevliegende, op ging krabblen
Het bloedigh puyn, en om de wreede steenen grabblen:
Dees wt nieusgierigheyd, en die wt encklen haet,
Op dat sijn’ dolligheyd, en moordlust werd versaed.
Veel dooptender in ’t bloed de vochtbesweete doecken,
(1990) En wrongen’t wt in wijn, en soopen’t op met vloecken,
En nooden juychend tot d’onmenschelijcke feest
Hunn’ spitsbroers, van dien God, en selven tuymelgeest
Gedreven en geraeckt. den Hemel stroock uw’ sinnen
Met troost, om door geduld dat onheyl te verwinnen.
OAT. (1995) Grootvader legtghe dood in d’afgrond, noch’ gevoelt
Uw’ Godheyd ’t ongelijck uws naeneefs. koom en spoelt,
En wasch het aerdrijck weêr van d’oude grouwelvlecken.
Uw’ gramschap kost wel eer der bergen kruynen decken,
En tot uw broeders wraeck, de menschen en het vee
(2000) (Doen Pyrrhe en haer gemael niet sagh als baere zee)
Verdrencken, en verdoen: uw hoofd nu op wilt steecken,
En toon uw log noch’ traegh, om straf en streng te wreecken
U selven, en uws bloeds geleden smaed, en hoon.
Koom handhaef uw geslaght, en d’oude sluyerkroon
(2005) Van koning Nauplius: op datter door uw oordeel
Noch blijck’, dat Godensaed heeft boven andre voordeel.
[fol. K3r]
NEP. Mijn soon, die ’t broederlijck en deerlijck ongeluck
Besteent, schep moed, en toom, en matigh uwen druck.
Sijn’ dood so onverdient, als staet, en landbederflijck,
(2010) Roept wraeck, en maeckt sijn’ naem roemruchtbaer, en onsterflijck.
De dappere Ajax en Achilles blyven stout
Bewaerders van het lijck, tot datmen namaels houd
Sijne wtvaert, als sijne asch met traenen word begooten,
Van Cadmus borgery, de schreyende Boeoten:
(2015) Wanneer de toeloop van ’t by hem verdedight volck
Sijn’ sterflijckheyd verselt ter onderaerdsche kolck,
Verwelft met elpenbeen, verdeckt met marmorsarcken:
Daer Themis antwoord geeft, en in haer’ kerck der kercken
Het wieroock voor haer smoockt. dicht aen de voeten van
(2020) d’Aenbedelijcke maeghd, men desen grooten man
Een goude pronckbeeld recht. De Griecxsche Ionffers bringen,
En leenen tot dees’ prael haere afgestreecke ringen.
Alreede sie ick staen den Hayligh hallef naeckt,
Vrypostigh als een held, die voor de vryheyd waeckt:
(2025) Beteeckent door den hoed, bewaert soo sorrighvuldigh
Met d’eene: d’andre hand, aen Trojens goud onschuldigh,
d’Handvesten, toevertrout ’t gewijde parckement,
En segels gade slaet, op datse niemand schend.
D’eerwaerdige Godes ’s mans deughden schijnt te vieren,
(2030) En deckt sijn’ grysen kop met haylige laurieren:
Terwijl hem vreeslijck lijf en leven word ontseyd
Van ’t grimmigh ongediert: op sijne onnooselheyd
(Gemat van ouderdom en veertighjaerigh worstlen)
Als op een’ vetten roof met opgesteecke borstlen,
(2035) Met manen versch geschud, en muylen opgespart,
Gebeten, en verhit. sijn fiere moed die tart
[fol. K3v]
’T vierspouwen van den draeck, eene onrust sijner eeuwe,
Het huylen van den wolf, het brullen van den leeuwe,
’T schuymbeckende everswijn, het naer geloey des stiers,
(2040) Het grynsen van den beer, ’t gebriesch eens tygerdiers,
En ’s luyperts tandgeknars. soo leeft sijn’ faem de jaeren
En eeuwen door in spyt der vadermoordenaeren:
Die Phoenix sijner tyd: en hoe de nyd meer bast,
Hoe minder hy vertsaeght, hoe hooger dat hy wast.
(2045) ’T is billijck dat sijn roem, en lof ten grave wt swelle.
Aeolien hem wyd, en haylight een’ kapelle,
En jaergetydigh feest: en set op ’t hoogh outaer
Syn’ beeltenis met sang, en deftigh kerckgebaer.
De priesters met hunn’ pracht, en blinckende gewaeden
(2050) Hem offrende, haelen op syne heerelijcke daeden.
Maer groot is ’t jammer, en beschreylijck ’t ongeval,
’T welck om een’ vroome siel gants Griecken treffen sal:
Groot is d’ellende daer syne haeters sich in wicklen.
Myn neef uw vader gaet met geyle minne pricklen
(2055) Der koninginnen, en princessen eensaem bed:
Wier bruydegoms de kryg voor Trojen houd verlet:
Wier poeselachtigh vleesch, door ’t langh ontbeeren, weeligh,
De wellust kiest voor schaemt, en draeght sich overspeeligh:
En heelt syn’ kitteling, en lonckt, en streelt, en kust:
(2060) En onderlingen brand met soet omhelsen bluscht:
Versmaed der mannen trou, om ’t puyck der jongelingen.
d’Oneerelijcke galm van spelen, danssen, singen,
Door ’t gulden welfsel rolt: en Venus stroyter ’t saed
Om neerslagh, bloed, en moord, en allerhande quaed,
(2065) Om traenen, en gehuyl te maeyen, en te oegsten:
Om vorst, en vorstendom, en rijcken te verwoesten:
[fol. K4r]
En ’t doolende overschot, met twyfelige stap,
Te senden over zee, en sand in ballingschap,
So verre, en so wtheemsch, dat nieusgier ’t volck komt gaepen,
(2070) En dut of ’t menschen sijn, of seker slagh van aepen.
Achilles gramschap slaght Thersites met een’ vuyst.
De moord slaet Diomeed voor Trojen. ’t water bruyst,
En raeckt aen ’t sieden, als mijn’ grimmigheyd verbolgen
Haer’ vinnen van sich steeckt: waer op de stormen volgen,
(2075) Die Agamemnon in het keeren met sijn’ vloot
Afeyschen rekening van Palamedes dood,
En ’t bloed mijns bloedverwants: en pynigen ’t gewissen
Des fellen moordenaers: die enckle duysternissen,
Met roode straelen viers, en kromme blixems siet
(2080) Gespouwen, en doorklooft: en met sijne ooren niet
Als schorre donders hoort, en ysselijcke slagen:
En drijft onwetende na Samos door de vlaegen,
In ’t eeuwigh schuymend graf van Icarus, en looft
Den saligen Priaem voor ’t hoogh outaer onthoofd:
(2085) Vergeet sijn’ segefeest: en vangt, vol schricx en bevens,
Met sijn gehoor ’t gekraeck van stevens tegens stevens,
Van syde tegens sy’, scheepskielen tegens kiel.
Des vaders Nauplius met smart verkropte siel,
Die op d’Eubeër kust ’t weerkeeren van de Greecken
(2090) Alree geroken heeft, een’ fackel doet ontsteecken,
En licht in see van ’t slot: dat steyl, en hooghgebout,
Op ’s berghs verheve kruyn, van wedersyds beschout
Een’ baere Zee: wier diepe, en holle watren woelen,
D’eylanden allesins, en vasten grond bespoelen.
(2095) De stuurlien van de vloot, verlockt door dese toorts,
Sich geven derwaerts aen: daerse al te saemen voorts,
In plaetse van de nood, en lijfsgevaer t’ontslippen,
Vervallen in ’t gedruys der Caphareesche klippen,
[fol. K4v]
En ’t luydende gehuyl van soo verbolgen vloed,
(2100) Die stadigh barnt, en op de blinde klippen woed.
Daer houd gerechte wraeck d’ontrampeneerde schepen
Verlet, door ’t scharp gesteent, als van haere hand gegrepen:
Of met een’ dijck bewelt van sand, dat hallef dryft,
En door gebreck van vloed hen sloopt, en stucken wryft:
(2105) Of achter driftigh, voor gestrand op harde kayen:
Of stootse aen splinters door den draeystroom, in het swayen.
De schippers vloecken d’onherbergelijcke ree,
En haeten ’t drooge land, en roepen om de zee:
Wiens heesche, en schorre keel, door ’t naer gehuyl der menschen
(2110) (Dat ydel en vergeefs met bedeloft, en wenschen
Mijn’ gramschap paeyen wil) word over ’t vlack verdooft.
Ulysses evenwel, en ’t wrongkroondraegende Hoofd
Ontslippen dit gevaer, gespaert tot leyder treurspel:
Daer gener schipbreuck van ’t voorspoocksel is, en ’t veurspel.
(2115) ’K sie Clytemnestre alree geveynsdelijck en bly,
Onthaelen haer’ gemael: en Argos borgery
Haer’ vorst met waere vreughd begroeten, en ontfangen.
De lucht geslagen word met fluyten, en gesangen.
De kercken gaen ter feest. de koninglijcke sael
(2120) Word staetigh toegerust, met overdaed van prael.
Bancketten rechtmen aen, hoedanigh voor hunn’ traenen
De jongste maeltijd was der blyde Phrygiaenen.
Het tafelbedde blinckt van ’t Iliasche paers,
En ’s purpers glans vermeert by toorts, en wassekaers.
(2125) ’T goud van Assaracus verswelght de Griecxsche wynen,
En Godenleckerny. de koppen vol robynen
Het sterffelijck gesicht, en d’oogen scheemren doen.
’T goud recht’er wildbraed aen, en Paeu, en kallekoen.
[fol. L1r]
Hy self leyd hoogh, en prat, en munt door sijn’ cieraeden
(2130) Voor andren wt, met bonte, en spicklige gewaeden,
En draeght aen ’t lijf de pracht, en kleeding van Priaem.
Sijne eegemael besweert hem by ’s verwinnaers naem,
Dat hy ’t verciersel doch sijns vyands af wil leggen,
Voor betre wisseling: licht is hy te geseggen,
(2135) Om ’t handwerck aen te doen der lieve bedgenoot:
Onkundigh van ’t gevaer der korts aenstaende dood.
Verschrickt noch ziddert niet. een balling om sal brengen
Den vorst der koningen: een overspeelder plengen,
En spillen ’t bloed eens mans. sijn’ slachting sal geschien.
(2140) Het jongste dischgerecht sijn’ heer sal bloeden sien:
Het roode vocht den wijn bespatten: ’s konings leven
Van Argos koningin ter neerlaegh word gegeven.
Het aengetogen kleed dat weygert en ontseyd
Syne handen doorgang: dies hy swoeght en arrebeyd,
(2145) En lucht soeckt: maer vergeefs. de schooten ruym van vouwen,
En sonder opening sijn hooft beslooten houwen.
De suffert gants verwijft hem in de lenden steeckt:
Maer overmits de moed in ’t quetsen hem ontbreeckt,
Het mes ten halven keert. de vorst begint te worstlen:
(2150) En als in ’t wilde woud het boschswyn ruygh van borstlen,
Gegrepen van het net, nochtans t’ontvlieden tracht,
En alsins wtkomst soeckt, en woed met domme kraght,
Gants ydel en vergeefs: vermits het vol verschricken,
Door ’t woelen enger maeckt de loose jaegerstricken:
(2155) Soo woelt en tracht hy oock bedompelt, om het valsch,
En blindgeweven kleed te worpen van den hals:
En in den wyden schoot, en ployen ingewickelt
Alom sijn’ vyand soeckt, ancxtvalligh aengeprickelt.
De dochter van Tyndaer al woende, en rasend stracx
(2160) Verselt den gruwelmoord, gewapent met eene acx:
[fol. L1v]
En alsmen aen ’t outaer, op pleghtige offerfeesten
Voor ’t slaghten met der byl eerst merct den neck der beesten,
En stieren, alsoo micktse, en wickt haer’ felle vuyst
Dan ginder, dan weer hier, en neemt’et wis en juyst.
(2165) Hy leydter toe, de schelm: wech heeft hy’t. ’t is gekloncken
Met desen dwingeland: wiens wreedheyd heeft gedroncken
’T Neptuniaensche bloed soo greetigh, en soo helsch.
’T hoofd quaelijck afgehackt hanght aen een lapken vels.
Hier vloeyt het schuymend rood: daer grijnsen mond en oogen.
(2170) Cassandra, vol van God, ter sael komt ingevloogen:
En met haer’ roosenhoed den lijcke d’wterste eer
Bewijst, en kranst den romp. sy gaetse flucx te keer
Met d’acxe warm van bloed, en deckt den sieleloosen
Met sijn’ geroofden buyt: die vallende de roosen,
(2175) En frissche bloemen kreuckt, en verwt den marmorvloer.
Leg, roept de moorderes, leg daer, o koningshoer!
O schandvleck van mijn bed! o kancker van goe’ seden!
Dat hebdy voor uw’ lang gepleeghde vuyligheden.
Het daetlijck juychende hof, en vrolijcke paleys
(2180) Geeft nu een’ naeren galm, en is vol moordgeschreys.
Electra swijmt van schrick: en ancxtigh voor haer moeders
Verwoedheyd berght geswind d’onnooselheyd des broeders,
Door Phocius den oom: sy selve in duysterheyd,
En vangenis bemuurt, een treurigh leven leyd:
(2185) Tot d’overspeelder haer, om achterdocht te schouwen,
Doet met eene’ ackerman als een’ boerinne trouwen:
Ter tyd toe dat de wraeck de moordenaers verrast:
Die, alsse in Pallas kerck de groote Goden vast
Met blyschap offren, om Orestes overlyden,
(2190) Besprongen worden, en benart van alle syden.
De smart geeft wapenen aen dochter, en aen soon.
De moedermoord bespat het aengesicht der Goon:
[fol. L2r]
Die toornigh, en verhit, om ’t schendigh kerckontwyen,
Daghvaerden staende voets de felle Raseryen,
(2195) Met biesend slangenhayr, en ysselijck gegrim.
De neerslagh knaeght hun ’t hart. de moederlijcke schim,
Gewapent met een’ torts, hen naestapt door den tempel.
Sy vlieden voor, en sien de Vloecken op den drempel:
Sijn aller menschen vloeck, om sulck een’ grouwelmoord:
(2200) De daecken stierense ongehuysvest altyd voort.
Dat leert na hayligh bloed van Godenkinders dorsten
Tot in het darde lit. ick ga den val der vorsten,
En koningen voorby. ick swijgh hoe Grieckenland
Veroorsaeckt moord wt moord, en mengelt brand in brand,
(2205) En wtroyt stam met stam, geslaghten met geslaghten:
Door schennis schennis boet, verkrachten met verkrachten:
En aen’t gewyde slaet sijn’ vingers onbesuyst:
En in sijn’ boesem wroet: terwijl Ulysses kruyst
De Zeen veel’ jaeren lang van’t pekelschuym bedolven,
(2210) Gesmeten herrewaerts, en derwaerts met mijn’ golven:
Gesolt gerolt, door soet en suur, door heet en kout:
Geweeckt van ’t nat: gebraen van hit, en soor van ’t sout.
Na dat hy is ontslipt de Caphareesche laegen,
De winden hem aen d’onherberglijcke oevers jaegen
(2215) Van ’t forsse Thracier volck: daer Hebrus koude vliet
Sijn water loost, en in d’ Aegeesche baeren giet:
Van derwaerts wederom na d’Africaensche kusten:
Daer sijn geselschap sich ter neer wil slaen, en rusten,
Verlockt door ’t lecker oeft: dan na Trinacria,
(2220) In ’t hol van Polipheem, den Cyclops: die te spa
Sijn’ dronckenschap beklaeght; om dat hy nu in’t duycken,
En ’t rysen van de son eenoogigh niet magh bruycken
Den sienelijcken God, en ’t aengebeden licht:
Dan tweemael daer Aeool sijn’ setel heeft gesticht,
[fol. L2v]
(2225) En over buyen heerscht, en breydelt dwarrelwinden:
Dan weêr na Antiphaet, oyt hongrigh om verslinden
Het raeuwe menschenvleesch, waer hy ’t bekoomen kon:
Dan by de tooveres, een’ dochter van de son,
Die haer’ verspieders flucx verscheppen kan in swynen,
(2230) En d’Ithakois verlet driehondert sonneschynen:
Tot datse in’t scheyden sich met Telegoon vertroost,
In wiens schoon aenschijn sweeft, en leeft haer boelschaps kroost.
Van derwaerts wend hy ’t roer na d’Oceaensche baeren,
En daelt daer onderaerdsche, en dootse schimmen waeren:
(2235) Dan wederom sijn schip aen Circes oorden stiert,
Daer met lijckstacy hy Elpenoors uytvaert viert.
Van hier langs d’oevers der soetsingende Sirenen:
Die onder navelvisch, en boven maeghden scheenen.
Ick swygh hoe hy ’t gevaer van Scylle, en van Charybd,
(2240) Haer’ draeystroom, barning, kolck, en woest gesteente ontslipt,
De rotsen wit van schuym, en grondeloose afgronden,
En ’t blaffende gehuyl der blaeuwe, en zeegroene honden:
En land daer Phaëtuse haer vaders beesten hoed:
Die ’t hongrigh scheepsvolck slaght, wiens sonde Ulysses boet
(2245) Met schipbreuck, als hy naeckt tot berging van sijn leven,
Na negen dagen by Calypso komt gedreven:
Die, als hy is ontruckt de kaecken van de dood,
Hem seven jaeren stooft, en koestert in haer’ schoot,
En leert den Grieck, met min te stoocken, en te lessen,
(2250) Hoe soet d’omhelsing is, en byslaep der Godessen:
Ter tyd toe datse een’ soon, en schoone dochter teelt:
Dese op de moeder treckt, die is sijns vaders beeld.
Na dat hy van haer scheyd, en sy ’t niet kan ontseggen,
En siet Phaeacien met blyschap voor sich leggen,
(2255) Ick mynen dryetand rep, en breeck sijn’ nieuwe kiel.
Leucothoë die bergt sijne half versoope siel.
[fol. L3r]
De strand ontfangt hem naeckt. hier schuylt hy in de bladen.
De koninglijcke maeghd medoogende, gewaeden
Verschaft den vreemdeling, begaen om Peneloop.
(2260) Hy vind sijn eegemael ten laetsten met een’ hoop
Verliefde vryers, die vast na haer’ kuyscheyd dingen,
Becingelt, en omheynt, en koomtse stout bespringen,
En stort hen overhoop, en valt na lange ellend
In d’armen syner bruyt. maer voor het dreygement
(2265) Der heylge Godspraeck (die hem waerschout voor sijn’ basterd)
Bevreest, ontsinnigh hy de groote Goden lastert,
En sich besyden ’s weeghs in eensaemheyd versteeckt:
Ter tyd toe Telegoon, door Circes sorgh gequeeckt,
Belust t’aenschouwen eens het aengesicht sijns vaders
(2270) Hem onbekend verwond, en doodlijck quetst in d’aders,
Met een vergiftige, en daer toe bescheerde doorn:
Waer aen de booswicht sterft, en bluscht Neptunus toorn.
OAT. Grootvader vluchtge uw’ soon, en laetghe hem in dit lyen
Getroost met woorden, en met schoone prophecyen,
(2275) En martghe met uw’ wraeck. o vader! wat sal ’t sijn?
Het menschelijck geslaght word weeligh. op Iupijn!
Den Hemel word bestormt, beklommen van de boosheyd
Der nieuwe reusen, op, en blixem hunn’ Godloosheyd.

PRIAEM. HECUBA.

DIt ongeluck is hem voor ons te spa beschoren.
(2280) Waer dit wat eer gebeurt, noyt hadden wy verlooren
Soo veel’ beroemde steên, tot nadeel van ’t gemeyn.
Nu Griecxsche wijsheyd loop, en raeskal sonder breyn.
’T huys van Assaracus heeft selve Pelops handen
Den grootsten vyand der Trojaenen aen sien randen,
(2285) En onder ’t decxsel van meyneedigh landverraed
So schendigh doemen. vaert nu wel, o Griecxschen staet!
[fol. L3v]
O raedeloose maght, die in uw’ degens strompelt,
Droomt van geen Trojen meer: waeckt om niet overrompelt
Te worden, noch’ verrast van Hectors schittrigh stael.
HECU. (2290) Die segen dout op ons wt ’s Hemels milde sael.
De Goden toonen sich op heden goedertieren.
PRI. Ick wil dat hof, en stad op dese tyding vieren.

REY VAN TROIAENSCHE MAEGHDEN.

TRojaensche wydberoemde jeughd,
Singt Pallas lof, en juycht van vreughd,
(2295) En eert met kerckgebaeren
Haer’ drempels en outaeren.
De feestelijcke schaere danss’,
En schudd’ voor haer den lauwerkrans.
Dat maeghdelijcke pruycken
(2300) In groene olyven duycken:
En ’t hayr met silver niet vertuyt,
Nocht’ Paerlesnoer, maer als een’ bruyt
Den witten hals bekleede,
En deck’ na d’oude sede.
(2305) Dat Asien te samen school’:
’T sy die op d’oevers van Pactool
’T goud scheemren sien, en blincken:
Of die Meander drincken:
Of treen Caysters boord, die wit
(2310) Van langgehalsde swaenen sit,
Die in de suyvre plassen,
Haer’ blancke pluymen wassen:
’T sy ’t volck van Sagaris besproeyt,
Die d’anckers schuurt, en boghtigh vloeyt:
(2315) ’T sy ’t geen verdreven balling
Nocht voeder heeft, nocht stalling
[fol. L4r]
Voor Griecxsche kleppers, en met druck
Vlood herwaerts, om Achilles juck,
En heerschappy te schouwen
(2320) In veylige landouwen:
En voor Caïcus Xanthus koor,
En d’Iliasche vesten voor
Lyrnes: wiens swacke muuren
Geen’ stormen en verduuren.
(2325) Weckt haylgen galm, en huwt uw’ keel
Aen luyt, en sangerige veel.
Wilt heldre stemmen paeren
Met spel van wind en snaeren:
En treckt met Goddelijck geluyd
(2330) De blyde siel ten ooren wt:
Gelijck met maetgesangen
Ghy Paris gingt ontfangen:
Doen op het water rey aen rey,
Met vreughd ontmoete sijn’ galey,
(2335) En welkom hiet van harten
De schoone bruyt van Sparten:
Die Proteus brande met haer’ min,
En wtblonck als een’ Zeegodin:
Soo Venus quam bepeerelt
(2340) In ’t Paerlemoer ter weereld:
En doen de schoonheyd van Heleen
Niet sterflijcx, maer een’ sonne scheen:
Die cierlijck wtgestreecken,
Het hoofd eerst op komt steecken:
(2345) En in het silver van den vloed
Haer’ goude pruycke schittren doet:
En in ’t kristal ’t vergulsel
Siet spieglen van haer hulsel.
[fol. L4v]
O dochter van den Dondergod,
(2350) Minerve, ghy bewaeckt het slot
Van uw Godsdienstigh Trojen.
De vyanden verstroyen:
En Agamemnon suypt verwoed
Sijn trouste raedsmans edel bloed.
(2355) Het leger gaet sijn’ speeren
Nu tegens Argos keeren.
Mycenen van verstand beroofd,
Haer wijsheyts beckeneel doorklooft:
En langs het veld loopt scharssen
(2360) Met d’wtgetogene harssen.
Stads grootste vyand voor de poort
Leyd van sijn eygen volck vermoord.
Lof lof sy u Godesse,
O strijdbre krygeresse!
(2365) Voor u galmt ’t vrolijcke geschrey.
Voor u klinckt ruyspijp en schalmey.
Voor u gehuwde vrouwen,
En jonffers feestdagh houwen:
En met vermengde reyen treen
(2370) Na wit albast, en marmorsteen.
De priesters op uw’ drempels
Ontsluyten alle tempels:
Soo flucx ’t Godinnebeeld genaeckt
Dat over Dardans stamhuys waeckt.
(2375) De schaeren na u tochten,
En sijn met loof bevlochten.
Stockoude gryserts levens sat,
Hunn’ wensch deelachtigh, komen mat
U offerwynen brengen,
(2380) En sidderende plengen.

FINIS.

Tekstkritiek:

fol. *4r πειθέντες er staat: πεισθέντες
fol. A2r schelmeryen vond, er staat: schelmeryenvond,
fol. A4r legerplaets er staat: legerplaers
vs. 482 boert, er staat: boert.
vs. 519 oorsaeck er staat: oosaeck
vs. 1038 gedoopt er staat: gedopt
vs. 1175 gekreuckt er staat: gekrenckt
(verbeterd op grond van de versie van 1652)
vs. 1320 hechtenis, er staat: hectenis,
vs. 1467 sijne er staat: sijue
vs. 1672 datmen er staat: datter
vs. 1805 onvergeleecken er staat: overgeleecken

I. V. VONDELENSPALAMEDESOftVermoorde Onnooselheyd.Treur-Spel,NUNC CASSUM LUMINE LUGENT.

T’AMSTELDAM,By Iacob Aertsz. Calom. Boeckvercooper opt water,inde vyerige Calom. 1626.

KLINCKERT.

VOORREDE.

HET INHOUD.

Personagien.

I.V. VONDELENSPALAMEDESOftVermoorde Onnooselheyd.Treur-Spel.DE EERSTE HANDEL.

DE TWEEDE HANDEL.SISYPHUS. MEGEER.

REY van PELOPONNESERS en ITHAKOISEN.EURYPILUS.

DE DARDE HANDEL.DIOMEDES. SCHILDWACHT. AGAMEMNON.

CALCHES. EURYPILUS.

PALAMEDES.

DE VIERDE HANDEL.OATES. AIAX.

DE VYFDE HANDEL.BODE. OATES. NEPTUYN.

Tekstkritiek:

I. V. VONDELENS

PALAMEDES

Oft

Vermoorde Onnooselheyd.

Treur-Spel,

NUNC CASSUM LUMINE LUGENT.

T’AMSTELDAM,
By Iacob Aertsz. Calom. Boeckvercooper opt water,
inde vyerige Calom. 1626.

I.V. VONDELENS

PALAMEDES

Oft

Vermoorde Onnooselheyd.

Treur-Spel.

DE EERSTE HANDEL.

DE TWEEDE HANDEL.

SISYPHUS. MEGEER.

REY van PELOPONNESERS en ITHAKOISEN.

EURYPILUS.

DE DARDE HANDEL.

DIOMEDES. SCHILDWACHT. AGAMEMNON.

DE VIERDE HANDEL.

OATES. AIAX.

DE VYFDE HANDEL.

BODE. OATES. NEPTUYN.