Jacob Vleugels - Bergen op Zoom

Jacob Vleugels: D’ontsettinghe van Bergen op Zoom, gheschiet inden jaere 1623. Utrecht 1624.
Uitgegeven door drs. P. Koning
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden
Ceneton 091100 — Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. A1r, p. 1]

D’ontsettinghe

VAN

BERGEN OP
ZOOM,

Gheschiet inden Jaere 1623.

Op den Reghel:

Menich acht een Stadt ghewonnen
Eer den krijgh wel is begonnen.

Ghespeelt binnen Amstelredam, op d’Oude Kamer
In Liefd’ Bloeyende. Den 9. April 1624.

[Vignet: Stadswapen van Amsterdam].

GHEDRUCKT T’UTRECHT,
__________________________

By Jan Amelissz, Boeck-vercoooper, in ’t vergulden A.B.C.
ANNO 1624.

[fol. A1v, p. 2: blanco]
[fol. A2r, p. 3]

VOOR-REDEN

DES

SPELS.

ALso by den Coninck van Spaengien ende zynen Raet beslooten was, haere macht weder voor Berghen op Zoom te toonen, soo is deselve belegeringhe by den Marquis Spinola ende Don de Valasco met een schrickelijck gheweldt by der handt ghenomen, alwaerse haere macht dapper op ghebruyckten ende vele aenslaghen int werck stelden; Doch zijn eygentlijck alle ghemist ende door onse vrome, vrye Bataviers te niet ghebracht: Dit Belegh een tijdt langh duerende, hebben de Ho: Mog: Heeren Staten Generael gheresolveert, den Prince van Orangien (die met alle zyne macht ontrent Schencke-schans lach) te senden tot ontsettinge van dese Stadt, die haer tot het lest toe als vroome Batavieren ghetoont ende ghedraghen hebben, ghelijck sy oock ghedaen hebben ten tyde des Prince van Parma.
Dese Ontsettinghe sullen wy eygentlijck vertoonen, als oock ’t weder in-nemen van de Stadt Steenberghen, welcke noch in-ghenomen wordt van de geene die so langh des Vyands macht voor Berghen wederstaen hadden, ende die den Vyandt had ghemeent te doen suffen, als hy de Hoogh-duytschen inden Pals dede, dachte dese Stadt oock te vermeesteren, ghelijck hy Steenberghen dede, maer moste alles verlaten, ende weder met schande vluchten, soo dat wy wel met recht moghen seggen den Regel deses Spels, dat

Menich acht een Stadt ghewonnen,
Eer den krijgh wel is begonnen.

Dies goet-gunstighe Toe-hoorders, dewyle wy dit ontset met yver by der handt ghenomen hebben, soo hopen wy dat het de beminders des Vaderlandts aengenaem sal zyn, biddende derhalven ons een goet ghehoor te willen mede delen, op dat wy ’t Spel met lust ende yver vertonen mogen, &c.

[fol. A2v, p. 4]

Personagien.

Pr. Maurits van Nassau.
Pr. Henrick van Nassau.
Gr. Ernst van Nassau.
Gr. Ernst van Mansveld.
Twee Staten.
Lambert Charles.

Cornel

{
{

Ryhoven.
Morgan.
Famars.
Hindersom.
Lokeren.

Joncker Willem.
Cap. Backer.
Mr. Balfort.

Capit.

{

Raefdexter.
Preau.
Carry.

Friers Luytenant.
Twee Soldaten.
Trompetter.
Bode.
Overlopers.
Vertoonder.

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|

Coninck van Spangien.
Infante van Brussel.
Ambrosius Spinola.

Don

{

Valasco.
Cordua.
Ian de Portugael.

Gr. Henrick vanden Bergh.
Inigo de Borgia.
Guilhelmo de Sparto.
Gouverneur van Steenberghen.
Spaens Capiteyn.
Spaense Soldaten.
Bode van Spaengien.
Paep.
Eerste Hovelingh.
Tweede Hovelingh.
Een Spion.
Toornwachter.

[fol. A3r, p. 5]

D’ontsettinghe

Van

BERGHEN OP ZOOM,

Gheschiet inden Jare 1623.

EERSTE BEDRYF.

Coninck van Spaengien, Bode, met
twee Hovelinghen.

Coninck.
HET Ysselijck ghedruys mijns donderende Stem
Doet dat de Volckeren ick van gants Europa tem,
Europa niet alleen, maer Asien en Afrijcken,
Moet willigh en buygh-saem voor dees mijn kroone wijcken:
(5) Voor dees kroon, mijn waerde kroon die my is aenghestorven
Waer toe ick oock ’t beheers dees Scepters heb verworven,
Die schricklijc wort ontsien van Turcken en van Tarth,
Van Pool, en Moscovijt, en den halstercken Parth,
Van Vranck, van Sweed, jae alles moet het wijcken.
(10) Wie is die hem dan derft by Spaengien verghelijcken
In groote Heerschappij? Oft harde wapens kracht,
Die ick door d’heele werelt heb moedighlijck ghewracht.
Ha! trotsich Spaengien stout, en krachtich van vermoghen,
Wiens Scepters heerschappij, doet desen arm verhooghen,
(15) En dees Castilias kroon op ’t cierelijckxst beperelt,
Die meerder wordt ontsien als oyt Monarch ter wereldt.
Ghevreest oyt is gheweest, door’t schrickelijck ghebien,
Of dwinghe-landers kracht, van strijdtbare krijchslien.
Ha! strijdtbaer Spaengien, u daden zijn ghebleecken,
(20) Waer van ’t goudt-rijck Peru noch toonen sal de teecken,
Die wy hebben ghewrocht door krachte van ons armen,
Die in’t ijser ghekners, noyt vreesden voor allarmen,
Oft Oorlochs ghedruys, ’t welck ons vaeck over quam
Eer men soo menich landt en stercke plaets in nam:
(25) En nu dorst Belgica haer noch soo trotsich stellen
[fol. A3v, p. 6]
Teghen Castilien op, baldadighe rebellen,
Ick sweere dat mijn Toorn op u sal brullen uyt,
Als ick sal hooren eens van Faems dond’rend’ geluyt,
Dat u Nassoussen Prins ter neer sal zijn gheleghen:
(30) Waer van den wercker is alrede op den weghe,
’k Sal sien of Spaengien nu niet meer en heeft die macht,
Waer mee sy eertijts heeft Reusen ter neer ghebracht,
Die ick oock bruycken sal op Belgica haer Wallen,
Daer sy soo preutsich en soo moedich op gaen brallen.
(35) Want ick niet lijden kan, dat yemandt my trotsere,
Maer sal’t veel eerder selfs, gaen over al bravere
Op dat sy weenen noch over Castilias straf,
Daer Neerland selfs my veel groote reen toe gaf.
Ha! Belgica vry treurt, siet wie ghy gaet braveeren
(40) ’t Is een die al u lust in droefheydt sal verkeeren.
1. Hovel. Groot-Mogend’ Vorst en Prins, ’t is op een goeden voet.
Coningh Dit snood’ ghespuys doet my veranderen mijn bloedt:
Maer Bode spreekt ghy op het geen u is bevolen,
Vertelt my ’t gantsche stuck, hout ’t minste niet verholen
(45) Op dat ick weten mach den Staet van’t Nederlandt?
Bode. Groot-Mogende Monarch wiens naem aen alle kant,
De menschen al te saem, doet schricken ende beven,
En als een Godt op aerdt, ghebe’en wordt en verheven:
Weet dat den Marquis trots, ghetrocken is te velt,
(50) Heel ruyssich en verwoet, jae gantschelijck ontstelt
Op het Bataefs ghewest, om hem ov’r haer te wreken,
Ghelijck in zijn begin alrede is ghebleken,
Dewijl hy moedichlijck verovert heeft een stad,
Waer Belgica op was, heel trotsich ende prat,
(55) Heeft hy seer kloeckelijck, sonder rumoer ghewonnen.
Coninck Iupijn die sy ghelooft, dat het dus is begonnen.
Maer noemt de plaetse my? Bode. Steen-Bergen is het Heer:
Waer dat den Marquis heeft ghekreghen dese eer,
En is gheleghen dicht by Berghen op den Soom.
2. Hovel. (60) Dees tijdinghe die is, ons allen wellekoom:
Nu dient men datelijck wel voort te geven last,
Waer nu d’aenvallinghe weer best sal zijn ghepast,
Dewijl dees plaetse is een van hare Frontieren,
Om soo soecken een voet te eer in ’t landt te swieren.
1. Hovel. (65) Men moet in dese saeck gants niet versuymich zijn.
Coningh ’t Sa Bode treckt weer voort voldoet de wil van mijn,
Bootschapt uyt mijnen naem, den trotser in het veldt,
Die hem soo kloeckelijck voor ons te weere steldt,
Dat hy vry moordt en brandt, ja niemanden laet leven
[fol. A4r, p. 7]
(70) Al waert dat sy haer graech, in zijn dienst wilde geven:
Maer dat hy’t al vernielt, jae kapt aen duysent stucken,
En haer vervloeckte hert, gaet uyt haar boesem rucken,
En dat hy voort zijn heyr, voor Berghen gaet smijten,
Op dat hy daer zijn tijt mach luckichlijck verslijten.
(75) ’t Sa Bode flockx vertreckt. Ha! Spaengien groot van macht,
Wie is die kan weerstaen uws Scepters groote kracht?
Wie is die u niet vreest, wie zijnt die u niet eeren?
Wie ist die uwen lof niet daghelijckx vermeeren?
’t Is al buyghsaem voor mijn, o Belgica nu treurt,
(80) Over dees groot af-breuck, die u nu is ghebeurt.
Castilien haest sal sien u hoochmoet neder legghen,
En dat ghy lijden sult ’t geen ghy gingt weder segghen,
Dan Heeren datmen voort gaet vieren door het landt,
Door de Victorie gheschiedt int Nederlandt:
(85) Op dat wy d’groote Goo’n, hier voor danckbaerheyt toonen,
Die dit verwinners hooft, met glorie gaet kroonen. Binnen.

RYHOVEN, LOKEREN, FAMA, HINDERSON.

Ryhoven Ghy Helden vol van moets, die vaeck u eyghen leven,
In slaghen onbeschroomt, ten besten hebt ghegeven:
Jae die int stormen vande mueren hebt ghetoont,
(90) Hoe weynich dat ghy selfs u levens draet verschoont,
Tot dienste van het landt, ghelijck de daden blijcken,
Hoe stout en onvertsaecht gh’u vyanden deed’ wijcken
In kloeke wapens kracht, in slaghen op het veldt,
Daer ghy de wercken hebt, soo dick ten toon ghesteldt:
(95) Want door u manlijckheyt, zijt ghy hier ook ghesonden,
Om daghelijckx de wereldt noch meerder te verconden
Met uwe daden, waer dat ieder een voor vreest,
En maeckt den stoutsten mensch, bloothertich en bedeest,
Dies Helden bid ick u, dat ghy hier wilt betrachten,
(100) En soecken u vyant t’eenemael te verkrachten,
Die hier vast mijndt, en graeft, jae buldert ende raest,
Als oft hy gantsch’lijck was uytsinnich en verbaest,
En meent door woorden trots, ons t’eenemael te dwinghen
Ghelijck ghy daghelijckx siet, want hy ons comt bespringhen
(105) Met troepen groot en vals, jae schrickelijcke macht,
Maer wordt kloeck wederstaen, door onse arms kracht:
Door onse arms kracht, met ijser hert bekloncken,
Die door haer moedicheyt, des menschen hert ontsoncken,
Als sy beladen is met ’t scherp snijdent stael,
(110) Waer door dat menich wordt, ghelichtet uyt de sael,
[fol. A3v, p. 8]
Waer door oock menich wordt, de ribben dwers door re’en,
Soo dat hy over vol, valt duyselingh daer heen,
Dies vrome helden nu ist weer den rechten tijdt,
Waer dat ghy ’t samen in te wesen hoort verblijdt,
(115) Dewijl met hert en siel, ick nae een uytval trachte:
Fama. Wy met een blijden moet, ook ’tsaem daer nae verwachte,
Dies laet besluyten ons ghehelijcken en al,
Waer dat best dienen sal, nu weder een uytval.
Lokeren* Wy met een blijden moet, oock t’saem daer na verlanghen,
(120) Op dat wy worden met victorie behanghen:
Want wy ghekomen zijn, tot dienste van het landt.
Hinders. Om te beschermen dat van Spaengien ons vyandt.
Ryhoven Terwijl den vyandt ons int Noorden seer comt quellen,
Dient men in dat quartier, wel yet int werck te stellen,
(125) Te weten: datmen dient Friers zijnen Luytenant
Met krijchslien t’laten uyt, recht toe op den vyandt.
Om soo met stille trom, met alle macht te vallen
Op Valascos quartier, dat gants, jae niet met allen
Beschanst is noch versien. Fama. Ick vind het selfde goet,
Hinders. (130) Het gants niet schaden kan, dat men’t op’t spoedichst doet.
Dies dient gants geen uytstel. Lok. Hier door so soud ick hoopen,
Als dat den vyandt sal een stuck weer derwaerts loopen.
En datmen haer voorsiet, met ijser, kruyt en loot:
En dat den Luytenant hem niet en geeft te bloot.
Fama. (135) ’t Sa dat men datelijck hier dan op uyt gaet vallen.
Ryhoven Victorie die sal op onse sijd’ wel brallen.

AMBROSIUS SPINOLA, DON VALASCO,
INIGO DE BORGIA.

Spinola. Hoe seer is dit mijn hooft, met eere nu omvlochten,
Door mijne daden kloeck, soo slaghen, als oock tochten
Die ick ten dienste heb ghedaen van mijnen Heer,
(140) Waer voor dat yeder moet ter aerden buyghen neer,
Dus cier ick vast mijn hooft, met eere boven eeren,
En doe datmen mijn faem gaet dagelijckx vermeeren,
Dewijle dat ick straf de Ketters en rebellen
Die haer moet-willichlijck teghens haer Heere stellen:
(145) Ha! ghy Ketters vals ghespuys, u val die is nae by
Dewijl Victoria nu is op onse sy,
Victoria is ons, en sal oock onse blijven,
Op dat wy nae ons lust, ons wille moghen drijven,
Aen dit Bataefse volck, dit nickerlijcke quaet
(150) Dat loof ick is gheteelt, al uyt der duyvelen saet,
[fol. B1r, p. 9]
Ha! Ketters beeft segh ick, Berghen sal zijn ghewonnen,
Dewijl Steenberghen is alreets van ons verslonnen,
Spinola die sal nu u aller Prince zijn,
En dese die oock zijn de opperste van mijn.
(155) Ha! Don Valasco ghy mijn eenighe vertrouwen,
En ghy ô Borgia op wien ick oock mach bouwen,
Hoe duer wil onse comst haer comen noch te staen,
Dewijl dit alles sal deur onse handt vergaen:
Jae ’t alles sterven sal, het sy oock kleyn of groot,
(160) En ’t kindt oock inde wiech sal sterven de doot:
Maer hola! wat gherucht hoor ick van ginder comen?
Valasc. ’t Is eenen die zijn loop int minst niet kan betomen,
’t Schijnt hy verslagen is! waer henen dus verbaest?
Of ist door dullicheydt, dat ghy dus tiert en raest?
Spion. (165) Groot-Mogend’ Vorst en Heer, de tijdingh is ghekomen
Als dat die vande stadt haer wech hebben ghenomen,
Heel sterck in aentocht op Valascos quartier,
En geven onbeschroomt, vry lustich vlam en vier
Soo datmen op d’aencomst te wesen hoort ghereet.
Spinola. (170) ’t Sa dan Don Valasco u tijdt kloeckelijck besteet:
Van volck u voorsiet, kloeckmoedich inde wapen,
Want op haer aencomste en dient ghy niet te slapen,
Dies voor’t geen tijdt versuymt, u datelijck wilt bereyden:
Valasc. Ick sal in mijn quartier haer aencomst gaen verbeyden,
Spinola. (175) En ghy oock Borgia geen tijdt en wilt versuymen,
Dewijl den vyandt vast, gaet legghen op zijn luymen,
U mannelijck nu toont, als ghy voor desen deet.
Borgia. Ick die mijn dienste heb soo vaeck en kloeck besteet,
Ten dienst mijns Coninckx, als toonen mijn quetsueren,*
(180) Die ick gekregen heb int stormen vande mueren,
Waer ick noch steets nae haeck, met eenen grooten lust,
Die nimmermeer en sal worden, noch zijn gheblust
Voor en al eer de doodt ontlucken sal dit leven,
Dat vanden groot’ Iupijn my soo langh is ghegeven:
(185) Dies Heer ’t geen ghy ghebiedt ick datelijck volghen sal,
Op dat den vyandt raeckt tot haren grooten val.
Spinola. Treckt dan nae mijn bevel, en zijt wel op u hoede.
Valasc. Anders als ghy ghebiedt, hoeft ghy niet te vermoeden.

PREAU, FRIERS Luytenant met de soldaten uyt.

Preau. Nu mannen hout u stil, en treckt kloeck-moedigh voort,
(190) Op dat ons vyandt nu gants geen gherucht en hoordt,
En laet ons reghel-recht trecken na hare wercken,
[fol. B1v, p. 10]
Om soecken hem soo fluckx te smijten wt zijn percken
U lonten houdt te rugh, d’musketten op den arm,
En volcht my soetjens nae, ’t sa trommelen slaet allarm.

Sy vechten teghen malcanderen FRIERS en PREAU
beyde onder de voedt.

1. Solda. (195) ’t Sa mannen houdt doch standt, de kans die is aen’t keeren,
En wilt u voor Nassou al t’samen manlijck weeren,
De oversten valt aen, sy legghen onder voet,
En tot haer groot onluck versmoort laes! in haer bloedt.

Don Valasco met zijn soldaten.

Valasc. De Manhaft mijns ghemoedts, bleef nimmermeer verslaghen,
(200) Van mijn kindts-beenen af, tot op dees grijse daghen:
Dan treckt ghy datelijck heen, doet den Marquis de weet,
Dat wy seer luckelijck ons tijdt hebben besteet,
En dat den vyandt wy te rugh hebben ghedreven,
Ja dat haer Oversten ghenomen zijn het leven.

TWEEDE BEDRIIF.

Vertoninge waer die vande Stadt Raedt-slaen.

Vertoond. (205) SIET dees Helden hier vergaren,
Om haer vyandt best te naren,
Raedt-slaen sy hier kloeck en straf,
Ende senden dese Heeren,
Om haer lof oock te vermeeren
(210) Nae het Fortjen den Beck-af.

2. Vertooninghe, alwaer de Spaensche sweeren ’tselfde
Fortjen niet te verlaten.

Vertoond. Siet dees wreede Spaensche honden,
Die hier by haer eedt verconden
’t Selfd’ oock te verlaten niet,
Al waert dat daer soude sneven,
(215) Schoon haer aller frissche leven
Soo sullen sy wijcken niet.

RYHOVEN, FAMA.

Ryhoven ’t Sa datmen datelijck, dewijl sy zijn int stormen,
[fol. B2r, p. 11]
Schiet vande Baterijs, met alderhande formen
Van ’t Horn-werck en Bospoort, en van het Woudtsche punt
(220) Dat ghy den vyandt schiet soo vele als ghy cunt,
Want het hooch-noodich is, want sy nu tot verscheyden
Verdobbelen haer gheleen, en tot stormen bereyden.
Fama. Datmen wat vers volck haer datelijck toe sont,
Want Cornel Hindersom is deerelijck ghewondt,
(225) So dat het lichtelijck hem costen sal het leven:
Ryhoven Neen, neen, dat is al niet, men moet voort vyer gaen geven
Met ’t grof Canon dat op de Baterijen staet,
’t Sa voort doch niet vertoeft, eer dat het wordt te laet.

HINDERSOM ghewont uyt, al bloedende.

De diepe wonden doen mijn stoute borst benouwen,
(230) En doen hoe langhs hoe meer mijn diepe siel verflouwen,
Want door het lanck gevecht en stormen fel en wreet,
Heb ick mijn stoutheyt laes! tot groot onluck besteet:
Want nae ick my ghevoel soo komt de doodt my naken,
En doet my scheydens pijn, seer bitterlijcken smaken,
(235) Ach! sal ick dan, helaes! dus erven de doodt,
Om dat ick dese Borst voor mijn vyanden boodt,
En sal ick dan Iupijn de doodt dus moeten erven?
Waerom en mocht ick doch, geen meerder eer verwerven?
Waerom schiet ghy my toe, dees al te sueren bal?
(240) En laet my leven niet tot mijn vyanden val?
Maer comt het stoute hert, laes! met de doodt beswaren,
En doet een groote pijn in dese Borst vergaren,
Och Goo’n verhoort my doch, en dit mijn leven spaert,
Op dat ick meerder eer, mach haelen op dees aerdt,
(245) Maer laes! ick vreese neen, mijn hert nu wanhoop swemt,
En maeckt mijn tongh en siel nu gantschelijck beklemt.

LOKEREN en FAMA verbaest uyt.

Lokeren. Waer is den Helt Cornel Hindersom ghebleven?
Fama. Misschien soo is hy mee door’t om stormen het leven:
Lokeren. Nochtans soo vind ick hem onder dees dooden niet,
(250) Waer door een groote vrees my in het herte schiet.
Fama. Helaes! wat sien ick hier, wel Hindersom hoe dus?
Hinders.* Door ’t langhduerich ghevecht, ben ick ghequetset vlus,
En ben boven de dy gheschoten met een loodt,
Waer door dat ick laes! vrees te erven de doodt.
Lokeren. (255) ’t Sa mannen neemt hem op en brenght hem voort na binnen.
[fol. B2v, p. 12]
Op dat hy hulpe mach voor zijne wonden vinnen:
Door ’t ysselijck stormen soo ben ick heel moed en madt,
Want ick van eersten aen noyt vande wercken tradt.
Fama. En ick oock van ghelijck, maer wat volck is ghebleven
(260) Aen onse vyand sijd’. Lok. Voor eerst een die int streven
Was Ridderlijck en stout, jae droech hem wonder braef,
En nae dat ick vernam, wast een ghebooren Graef,
Die ick nae langh ghevecht, hieu staende slach op slach,
Tot dat een van ons beyd’ ter aerden neder lach.
(265) Met noch een Capiteyn, die moedich was int vechten,
En meenden met zijn volck van achteren te rechten
Een Ridderlijcke daet, doch soo haest ick ’tvernam,
Ick met de Engelschen haer int ghemoete quam,
En hebben ruym den tijdt van uren ses ghestreden
(270) Soo dat aen beyde sijd’, veel volck is overleden,
Maer soo hert, en soo stijf, de Walen vielen an,
Sulckx onmoghelijck is dat ick ’t uyt spreken kan.
So dat ick vastelijck meen, datter wel zijn ghebleven,
Acht hondert aen haer sijd’, die daer lieten het leven.
Fama. (275) ’t Is Godts beschickingh, die ons gunt de overhandt,
En ons floreren doet ver boven den vyandt:
Maer hou daer ’s weer allarm, ick hoor de Trommelen roeren,
En stadich het gheluydt vande Musquets uyt-voeren:
Ick hier eens vraghen moet, waer dat den strijdt nu geldt,
Daer loo- (280) Soldaten waer dus heen? my ’t datelijck verteldt,
pen een Dewijl ick stadich hoor allarm. 1. Sold. Den vyandt is ter sijden
deel Weer vande halve Maen, en meent ons doen te vlijden,
Soldaten* En soeckt te klimmen over de Borst-weeringh fel,
over het Maer zijn ghestut vande Switsers, die haer seer wel
Toneel. (285) En kloecklijck draghen. Loker. Fama stellen wy ons in roeren,
En gaen seer mannelijck het volck weer aen voeren.

Daer wordt ghevochten, INIGO DE BORGIA DON
IAN DE PORTUGAEL, verbaest uyt.

Borgia. Don Ian wat port ons nu, te nemen weer de vlucht?
Of zijn wy nu vervaert van ’t donderend’ gherucht,
Daer yder voor ons plach te schricken en te vresen:
Don Ian. (290) Het schijnt dat vreese is in onse hert gheresen,
Dewijl wy thien-mael zijn ghedreven of en an,
En ’t schijnt datmen dit Fort dees tijdt niet winnen kan.
Want sy van binnen daer te sterck zijn ghemandt.
Borgia. Sal nu dan over ons floreren den vyandt,
(295) Die wy soo menighmael te rugh hebben doen wijcken,
Sullen wy selfs nu voor haer te veldwaert strijcken,
[fol. B3r, p. 13]
Sal Spaengiens Eere nu hier blijven voor een Stadt,
Die hy wel eertijdts selfs in zijn beheersingh hadt,
En hebben willichlijck ter aerden moeten buyghen,
(300) Waer van de schrijvers oudt noch onse daden tuyghen,
Neen, neen, het sal niet zijn, Berghen sal wesen ons,
Eer dat sal onder zijn de heldere glants des sons.

Vertooninghe, alwaer Cornel Morgan, met den Land-graef van Hessen, en Ioncker Willem van Nassou, binnen Bergen comen.

Vertoond. Aensiet dees Helden stout,
Met glorie bedout,
(305) Heeten hier welle-come,
Den Prins Oraengiens Soon,
Met Hessens Land-graef schoon,
En Cornel Morgan vrome.

Vertooninghe al waer besloten wordt de halve Maen op Famaes quartier t’overvallen.

Vertoond. Aensiet den Spaenschen Raet,
(310) Besluyten op der daet,
Haer vyandt ’tovervallen,
Met twee Tyrannen wreedt,
Haer dienst altijt besteedt,
Int stormen vande Wallen.

Vertooninghe al waer den Spaenschen Don, doodt wordt geslagen, van de Soldaten van de Stadt.

Vertoond. (315) Een Portugaelschen Don,
Zijn rust niet houwen kon,
Maer wordt hier doodt gheslaghen,
Met veel Soldaten vroom,
Door Berghen op den Zoom.
(320) Met weenen ende klaghen.

Vertooninghe al waer het Lichaem gherantsoeneert wordt.

Vertoond. Het Lichaem van dees Heer,
Wordt hier ghelosset weer,
Al aende Spaensche sijde,
Voor eenen som van gelt,
(325) Vijf hondert pondt ghetelt,
En dat met groot verblijde.

[fol. B3v, p. 14]

DERDE BEDRIIF.

RYHOVEN, FAMA, Ioncker WILLEM,
Cornel MORGAN.

Ryhoven NU Helt ghy toonen moet, van wien ghy zijt ghecomen,
En moet met yver, lust, u vreesich hert betomen,
Dan laes! u jonckheyt doet dat ick noch voor u sorch.
Willem. (330) Op d’Hemel ick betrou, die is mijn vaste borch.
Fama. De jonckheyt weynich weet, op wien sy moeten bouwen,
En dat u ’t onluck viel, sou ons te seere rouwen.
Willem. Hoe wel mijn ouderdom noch jonck van Jaren is,
Soo sal ick int ghevecht met u voort-varen fris,
(335) En sal dees jonghe Borst voor’t Vaderlant gaen waghen,
Al waert ick blijven sou door s’vyants hant verslaghen.
’k Sal toonen wie ick ben, soo veel als ick sal moghen,
En trecken stoutelijck mijn vyandt onder d’ooghen,
d’Ouderdom doet het niet ghelyck men mercken kan
(340) Aen Alexander Prins, dat segh ick was een man,
Hoe wel hy was noch jongh, ghelijck zijn daden tuyghen,
Deed’ hy den Daerius niet kloeckelijck onder-buyghen:
Heeft hy seer moedichlijck de wereldt niet ghedwonghen,
En heeft zijn stoutheyt niet de Leeuwen fel bespronghen?
(345) Wat sou my schorten dan? siet my daer vry voor an,
Dat ick soo stouten hert heb als eenigh Krijchsman,
De aert ick toonen sal van dien kloeckmoed’gen heldt,
Die dick sijns vyants macht, ghebroken heeft int veldt,
Jae wiens hert jeuchdich is, int briesschen vande Paerden,
(350) En in het fel ghesnij der uytghetrocken swaerden,
Ghelijck noch toonen sal, de Turnhouts schrale heyd,
Daer hare groote macht wiert t’eenemael verspreyd:
Oock Vlaenderen tuyghen sal, waer dat soo vele dooden,
En sielen zijn ghestuert, naer d’onder aerdtsche booden,
(355) Dies helden niet verschoont, wie dat hier voor u staet,
Maer bid dat ghy my doch, volvoeren doet de daet:
Laet my doch toonen nu, wat dat de liefd’ kan doen,
Des ghenen die haer tot voorstandt der Landen spoen,
’k Vrees yser, vyer noch loodt, noch scherp verstaelde klinghen,
(360) Mijn moedich hert sal u den vyandt helpen dwinghen,
[fol. B4r, p. 15]
Op dat ick cieren mach met glorie mijn hooft,
Die van mijn vyanden, nu wezen zal gherooft.
Ryhoven Ghy stouten Borst staet op, wy t’samen u vergunnen,
Waer ghy ons dus om bidt, waer door dat ghy sult kunnen
(365) Behalen groote eer, jae eenen grooten lof,
Die nemmer lichtelijck sal zijn te wassen af,
Fama. Morgan en Hindersom wy datelijck hier verwachten,
Die na haer vyandts bloedt ghestadelijcken trachten.

MORGAN HINDERSOM en Capiteyn BACKER uyt.

Morgan. Daer comt den Capiteyn seer moedich aen ghetreden.
Hinders. (370) Het volck wel ghemoet is ’t samen al gherede,
Morgan. En zijn oock wel voorsien met yser vyer en loot,
C. Backer ’t Was noodich datmen my dan flockx oock tot haer boot,
Ryhoven ’t Sal datelijck gheschien, den last die ick u gheve
Is dat ghy moedich sult voort datelijck op gaen streve,
(375) Alwaer dat de Cortijn nu lest ghesloten is,
Dicht by de Havendijck, die met aerd’ nu ghewis
En vast wel is voorsien, sult ghy u kloecklijck toonen,
Met dees ons Princen Soon, die hem niet sal verschoonen,
Noch ’t Volck mede niet, dat is tot u ghebied,
(380) Dies wil ick dat ons wil, voort datelijck gheschied.
En valt in alder-ijl den vyandt op de hielen,
En u oock wel voorsiet van schoppen spaeyen wielen,
Op dat ghy de Trencheen, als hy is op de vlucht,
Datelijck smijt neer, en maeckt een groot gherucht,
(385) Als of met duysenden ghy haer quaemt overvallen,
Waer men op passen sal, op datmen vande Wallen,
Dan met het groot Canon, sal geven vyer en vlam,
Of den Buld’rende Mars haer selfs beschieten quam,
Op dat wy hem hier door een stuck te rugghe drijven.
Backer. (390) Al ’t ghene ghy ghebiedt, sal ’k doen nae u believen.
Morgan. Wel treckt dan datelijck heen, op dat dit voort gheschiedt,
En dat ghy ’t volck mee seer wijsselijck ghebiedt.

GUILLELMO de SPARTO met AMBROSIUS
SPINOLA.

G. de Sp. Den vyant is seer sterck, huyd’ uyt de Stadt ghetoghen,
En soeckt ons wederom te krijghen onder d’ooghen,
(395) Dies dient men datelijck wel int gheweer te zijn,
Alwaer sy hebben lest ghesloten de Cortijn.
Spinola. De tijdinghe flocx draecht aen Valascos quartieren,
[fol. B4v, p. 16]
Dat sy de Vanen strack doen vande wercken swieren.

Binnen wordt groot gherucht ghemaeckt.

Holla! wat groot gherucht doet ylich my verschricken:
(400) t’ Sa spoeyt u datelijck heen, op dat s’ ons niet af micken,
Na ’t groot gherucht dunckt my sy sterck zijn op de been,
G. de Sp. Nae uwen wille Heer spoey ick my datelijck heen.

2. STATEN uyt met een Bode.

1. Staet. Dat wy in dit belegh een goeden raedt voorwenden,
Sal wel hooch-noodich zijn, en datmen voort gaet senden
(405) Den Prince met het volck, die nu by Schencken-Schans,
Of daer gheleghen is, met vele duysent mans,
In Wapenen kloeck versien, om zijn vyandt te stutten,
En hem soo veel men kan, van s’landts palen te schutten.
2. Staet. Ick ’t selfd’ onnoodich vind, my dunckt het best sal zyn,
(410) Dat wy den vyandt noch, daer laten zijn fenijn,
Wat uytspouwen, want dese stadt s’ van volck wel versien,
Kan noch den vyandt wel een wijle weerstandt bien:
Want soo langh als wy hem, hebben op dese plaets,
Kan hy ons nerghens niet, met Tochten doen yet quaets,
(415) En beter ist dat wy, hem houden hier dus legghen,
Als op een plaetse, die haer niet kan weder segghen.
1. Staet. Wat dat aengaet is waer, doch een dinck is schrickelijck en seer
Quaet, het welck is, dat hier soo veel volck’ren ter neer
Worden int sandt ghestort, en soo veel bloedt vergoten,
(420) Waer door dat wy ons vrees noch daghelijckx vergrooten,
Van onse Burgerije, en nemen wy den Prins
Met het Legher van daer, naer uwe wil en wins,
Maer mede salmen dan daer stutten den vyandt,
Op dat hy onvoorsiens niet valt daer in het landt,
(425) Want als den Prince sou na Berghen op Soom trecken,
Soo souden wy een lust in onse vyandt wecken,
En laten na zijn wil, ons daer dan over vallen,
En soo vermeesteren de sterckste vande Wallen,*
Want hy strack vallen sou op Emmerick en Rees,
(430) Waer meed’ dees landen hy, voorwaer een groote vrees
En ancxt sou aenjaghen, soo dat ick ’t niet vind gheraden
En uwen wil en wens hier ganschlijck in versmaden.
2. Staet. Geen reen hebt ghy daer toe, dan goeden raedt ick weet,
1. Staet. Wat ist? laet hooren eens, u tijdt wijslijck besteedt,
(435) Want nae een goeden raedt ick hertelijck verlangen,
[fol. C1r, p. 17]
2. Staet. Dat ghy d’onnodighe sorgh wilt uyt u herte hanghen.
Want den Graef vanden Berch is nu soo sterck niet,
Datmen daerom dese ontsettinghe liet
Soud’ slechtlijck zijn ghedaen, want men is niet van noode
(440) De helft van het volck, maer doen wy als den bloode,
En willen met een macht het kleyntje wederstaen,
Soo is het gantschelijck met ons nu al ghedaen,
Ghedenckt wat Ioab deed, die niet de som sach aen
Sijns trotsighen vyandt, daer hy deur heen most slaen,
(445) Maer ginck met luttel volckx weer vellen d’yser speer,
En sloech zijn vyanden geheelijcken ter neer:
De macht van’t volck deed haer vyandt hier niet wijcken,
Maer ’t herte deed alleen ghelijck sy deden blijcken.
Heeft Cesar oock niet dick, verslaghen zijn vyandt,
(450) Al waer hy nergens na soo sterck was ghemandt:
Maer heeft door lust het swaert ghenomen inde handen,
En heeft hem selfs ghevoecht int midden der vyanden,
Waerom? om dat zijn volck niet wesen sou verflauwt,
Die wel van ancxst en vrees gheheel waren benauwt,
(455) Om dat sy teghen een wel saghen twintich mannen,
Die de bloodtherticheyt ’t saem hadden wech ghebannen,
Maer ’t hert van Cesar gants zijn vyandt ’t onderbrocht.
1. Staet. U kloecke redenen ick grondich heb doorsocht,
Doch geeft u meyninghe my dan eens recht te kennen,
(460) Op dat ick my dan mach nae u begeeren wennen.
2. Staet. Op redenen geeft acht, ten eerst datmen den Prins
Die dese macht van volck, en is van doen geensins,
Sal lichten daer van daen, op dat hy recht mach trecken,
Met meeste macht van volck, om in haer te verwecken
(465) Een sulcken grooten vrees voor Berghen op den Soom,
Dat hy fluckx vluchten sal, van onse Neerlandts boom.
1. Staet. Wat salmen by de Schans dan voor besettingh laten?
2. Staet. Een van ons Officiers, met eenighe Soldaten,
Die wel sal letten waer den Bergh neemt zijn keer,
(470) Om hem by tijdt van noodt te thoonen teghen weer.
1. Staet. Wie sal tot dit beleyt ons alderdienstichst wesen.
2. Staet. Daer toe mach den Prins selfs, een uyt zijn volck lesen,
Laet ons maer daetelijck afveerdighen den Bood,
Die den Prins brenghen mach de tijdinghe en nood
(475) Die binnen Bergen is. 1. Staet. Ick stae u wille toe,
Dewijl wy dit belegh zijn sadt ghenoech en moe.
’t Sa Bode spoeyt u voort, daetlijck nae Schenckenschans,
Al waer ons Legher is gheleghen nu althans,
En wilt dees brieve selfs den Prins in handen geven,
[fol. C1v, p. 18]
(480) Die met een goedt beraedt aen hem is overschreven,
Bode. U aller wil en wens ick datelijck sal volbrenghen.
2. Staet. ’t Sa voort en wilt u tijdt niet langher hier verplenghen.

AMBROSIUS SPINOLA, alleen uyt.

Siet hier den Spinola die in zijn levens daghen,
Voor d’Castiliaensche kroon, zijn leven heeft gaen waghen,
(485) Jae die soo menichmael in’t dulle Krijchs rumoer.
Met zijn Banieren trots ver boven d’ander voer,
En een verwinner vaeck ghebleven is in ’t velde,
Daer ick dees stouten Borst, soo vaeck te pande stelde.
Ha! trotsen Benefroy, geteelt uyt Edelen stam,
(490) Waer dat noyt trotser Heldt of Vorst als ick uyt quam,
Als ick die dickwils heb Victorie gaen halen,
Daer ’t bloedt liep van dees arm als Carmosijne stralen:
Daer ’t bloedt liep langhs het veldt, g’lijck als een reghen plas,
Jae of het veldt rondom met bloedt beschildert was,
(495) Haer roem van’t Spaensche Hof, die meerder zijt ontsien,
Als oyt den Cyrus was, door’t schrickelijck ghebien,
Noyt was den Cesar oock ontsien soo van zijn daghen,
Hoe wel hy luckich was in krijghen ende slaghen,
Noch Alexander mee, die als een Blixem quam,
(500) En d’eene plaetse voor en d’ander nae innam:
Noyt soo seer zijn ghevreest door hare kloecke daden,
Als ick gheworden ben door’t schalckelijck verraden,
Dan dese kleynen hoop, sich noch soo trotsich toont,
En ’t Schrickelijck ghedreych mijns stemme niet verschoont,
(505) Maer Neerlandt siet vry toe, u straffe is ghecomen,
Die seer Tyrannichlijck van my sal zijn ghenomen,
Want Berghen sal eer langh ter neder zijn gheveldt
Door mijne Krijghers trots, als Leeuwen fel ontstelt.
Ha! ghy baldadich volck, die niet en wilt bekennen
(510) Een die u noch ghelijck ter Hellen neer sal sennen,
Voor uwen Vorst en Heer, siet toe wat dat ghy doet,
Dat u gheluck niet haest, verkeert in teghenspoedt. Binnen.

VIERDE BEDRIIF.

Hier geschiedt de vertooninge, al waer den Prins in handen krijght
den Brief van de H.H. Staten.

[fol. C2r, p. 19]

Den PRINS, Graef ERNST, Graef HENDERICK
LAMBERT CHARLES, ghelyck uyt.

Prins M. DOCH nodich ist dat ick u te verstaen moet geven
Den inhoudt deses Briefs, die my is overschreven
(515) Wt Hollandt, vanden Haegh, waer in dat wort versocht,
Hoe dat ons Legher dient voor Bergen gebrocht,
Dewijl de vyandt sterck haer daeghlijckx soeckt te naren,
Prins H. Broeder ick graechlijck wou dat wy al by haer waren.
Prins M. Het selfde wild’ ick meed’, doch dienen wel te letten,
(520) Waer mede dat wy hier ons plaets sullen besetten,
Op dat den vyandt ons hier niet en overvalt.
G. Ernst. Trotschen Nassauschen Heldt, wiens lof en galmte bralt
Tot d’Antipoden toe, en schrickelijck wordt ontsien,
Door u Man-hafte daden, terwijle dat ghy lien
(525) U hier in laste vindt om stutten den vyandt,
Siet hier een die soo vaeck door dees Manhafte handt,
Ons vyandt heb gheslaghen, gunt my Manhaften Heer,
Dat ick den vyandt hier mach toonen teghen weer,
Treckt met u Broeder ghy, om Bergen ’tontsetten,
(530) Ick sal Groot-Mogend’ Vorst hier op den Vyandt letten.
Prins M. Mijn Neef Ernst van Nassou ick vind’ het selfd’ niet goet,
Doch my dunckt dat het best sal zijn, te weten dat men doet,
Dit, ’t geen ick u segghen sal, als dat ick hier sal laten
Monseur Lambert Charles met eenighe Soldaten,
(535) Ontrent ses duysent Man, die wel zijn ghemonteert.
Prins H. Broeder volckx genoech, waer meed’ men hem af-keerdt,
Laet ons beschicken maer ’t geen tot ons Tocht is noodich,
D’wijl dit gheschieden moet op ’t spoedichste en boodich.
Prins M. ’t Sa Broeder en Graef Ernst ick belast nu u beyd’
(540) Als dat ghy ’t voet-volck strack, ghewapent ’t Schepe leyd,
En doet de Ruyterij marcheren nae beneden,
In wapens wel voorsien, ghestoten in geleden.
Voort, voort geen tijdt versuymt, want wijs’ hebben van doen.
G. Ernst. Wy datelijck ons beyd’ nae uwen wille spoen. Binnen.

LAMBERT CHARLES.

Charles. (545) Ghenadich Prins en Heer wat b’lieft u te ghebieden.
Prins M. Ghy Charles ’k begeer dat mijn wil flucx gheschiede,
[fol. C2v, p. 20]
Dat ghy hier blijven sult sterck ses duysent man,
En wel ooghmerck neemt wat den vyandt neemt an,
Want wy met ’t ander volck marcheeren nae beneden,
(550) Met yser, kruydt en loodt, ja sterck in gheleden,
d’Wijl de ontsettinghe nae Bergen gelden sal,
Daerom laet ick u hier, op datter geen inval
Gheschiedt hier in het landt, daerom ick by u late
Ses duysent kloeke mans, ’t saem weerbare Soldate,
(555) Die u verlaten niet alst is in tijdt van noot,
Daer by ick u noch laet vijf stucken kleyn en groot,
Soo dat ghy sterck ghenoech zijt hier om hem te keeren.
Charles. Ick sal Groot-Mogend’ Prins seer Mannelijck my weeren,
Dies laet de sorch op my ’k en vrees voor geen ghevaer,
(560) Al waert dat sy ghelijck haer stelden met malkaer,
Tegens my trotsich op, mijn trouheydt die sal blijcken,
Dat ick in tijdt van noodt u geensins sal af wijcken.
Prins M. Mijn Broeder met Graef Ernst ick datelijck hier verwacht,
Nae dat sy ’t voet-volck ’t saem hebben te scheep ghebracht,
(565) Maer Charles wat ghy doet, u volck niet licht wilt waghen,
Op dat ghy niet en wordt door ’s vyandts handt verslaghen,
Maer mijdt soo veel ghy kunt, en hout het volck by een.
Charles. Nae u ghebieden Prins sal ick ter werck treen,
En sal de vyandt soo kort volghen op de beenen,
(570) Als of w’ ons ’tsaem int slaen met kracht wouden vereenen.
Prins M. ’k Laet alles op u staen. Charl. Daer comt u Broeder Heer.
Prins H. Broeder het volck is ’t scheep met wapens en gheweer.
G. Ernst. De Jacht die leyt aen ’t landt met opghetoghen seylen.
Prins H. Aen goeden windt en sal ’t ons nu oock geensins feylen.
Prins M. (575) Lambert Charles draeght sorch ons tijdt gheheel verloopt.
Charles. Den Prince vrijelijck het beste van my hoopt,
Prins M. ’t Sa trecken wy dan voort, wilt ghy de ruyters voeren,
En laet den opslach strack op de Trompetten roeren. Binnen.

Hier gheschiet de vertooninge al waer Don Cordua int Leger van de Marquis komt, en wordt ghewellekomt.

Vertoond. Siet hier Don Cordua
(580) Die met een groote scha
In ’t Legher is ghecomen,
En wordt verwelkomt hier,
Als vanden Marquis fier,
Gelijck men doet den vromen.

[fol. C3r, p. 21]

SPINOLA, CORDUA, DON VALASCO, INIGO
DE BORGIA ’tsamen uyt komende.

M. Spin. (585) Nae dien ghy Prince hebt door vele suere slaghen,
En schermutsinghen groot u leven af ghedragen,
Waerom Fama u lof uytbreydet door de lucht,
Hoe dick g’u vyandt hebt ghedreven op de vlucht,
En hebt hem teghen danck te rugghe stout doen wijcken,
(590) En met Banieren dick sien boven d’andere strijcken,
Ghelijk ghy dagelijckx noch meerder soeckt te doen,
Waerom ghy u met vlijt oock herwaerts hebt gaen spoen,
Om met een groot gheweldt dees over stercke Wallen,
Met u fel krijgers stout, vrymoedich t’overvallen,
(595) Waerom dat ick u oock int volle Legher hier,
Soo wel als eenich Vorst sal gheven u quartier,
Op dat ghy desen nacht met alderhande formen,
Met de Waloenen stout haer dese nacht bestormen,
En soeckt in’t suyden met loop-grachten t’approcheren,
(600) Om soo allengskens naer het Bolwerck te keeren,
Dit dunkt seer noodich my in aller ijl volbroght,
Don Cor. Het sal soo datelijk van my worden besoght,
’k Sal sien of ick oock kan hier gantslijck niet uytrechten,
Hoe wel men waent dat het onmogelick is te slechten. Binnen.

Daer wordt van binnen groot gherucht ghemaeckt, waer op dat
Cornel MORGAN uyt komt met een ofte twee.

C.Morg. (605) Ey mannen doch ontwaeckt, en wilt niet langer slapen,
Maer maeckt met alder haest u veerdich inde wapen,
Dewijl den vyandt uyt het Bos comt approcheren,
Met loop-grachten linien, datmen hem soeckt te keeren,
En met een contra-liny heur te ghemoete loopt,
(610) ’t Sa ’tsa valt moedich aen, een goe uytkomst verhoopt.

binnen.

Daer wordt buyten en binnen langh ghevochten,
Don CORDUA spreeckt.

Don Cor. Wat doet mijn hooge moet nu dus te rugge deysen,
Of ist maer beuselingh en sottelijck ghepeysen,
Neen, neen, het schijnt ’tis ernst, dat ik nu moet deur gaan,
En dat my dese komst soo suerlijck komt bestaen,
(615) Maer hoe het schande is dat ick dus sal gaen strijcken,
Daer ’t eertijdts soo het scheen, alles voor my most wijcken,*
Sal ick nu vluchten gaen voor al dit snoo ghespuys,
[fol. C3v, p. 22]
Die ’k moedich senden wou nae Lucifer zijn kluys
O ghy Canalie, noch sal ick wreken vry,
(620) Dat ghy dus baldadich u stellet teghen my,
Ha Lutriaen ghespuys, sal Cordua nu vluchten,
Door wien dat Christiaen en Mansveldt moesten suchten,
Ick sweer dat het u noch sal comen dier te staen,
Het geen dat ghy den Vorst Cordua hebt ghedaen,
(625) Vervloeckte Duyvels volck, hoe sal ik u noch kneusen:
Ghelijck als Iupijn hem eens wreeckten aende Reusen,
Ha Boggers groots van moet, siet toe, wat dat ghy doet,
Want ick dees handen noch sal verwen in dijn bloedt.

RYHOVEN, FAMA, LOKEREN, met eenighe
ghevanghens, Majoor BALFORT.

Ryhoven Ghy moet voor dese tijdt nu blijven ons ghevanghen,
Fama. (630) Datmen haer datelijck doet aen eenen boom op hanghen.
Lokeren. Mijns Oordeels en zijn sy geensins beter waert.
Ryhoven So licht’lijk salmen haer niet senden doen ter aert:
Maer ghy ghevangens die van ons zijt ghenomen,
En dus ghevanckelijck met ons hier zijt ghekomen,
(635) Soo wort al ’tsamen u het leven nu ghegunt,
Niet of ghy vyant waert, maer als ons eyghen vrunt,
Doch dat ghy ons segghen sult, wat volck ghy van daghen,
Te Paerdt en oock te voet dus snel hebben sien jaghen,
Soo ghy niet sterven wilt ons datelijck dit vertelt.
1. Gevan. (640) Nae dien als slaven wy al t’saem hier zijn verselt,
Hier onder u ghebiedt, die ons alleen kan geven,
Een al te bitteren doot, en oock een soete leven.
Het volck dat ghy hebt int Zuyd-Oosten ghesien,
Is den Vorst Cordua, met alle zijn Krijchslien
(645) Die hy int overhoudt van Mansveldt heeft ghehouden.
2. Gevan. Waer op wy alle hulp en machte t’ saem vertrouden,
Fama. Hoe sterck int ghetal? 2. Ghev. Acht en veertich Cornet,
Die kloeck in wapenen en paerden zijn gheset.
Lokeren. ’t Saem onder wiens gebiedt. 2. Maet. Het eerste dat bestaet
(650) Den Graef van Sarens Soon, en ’t weede sterck gaet
Ghesloten in gheleden, die met een smaedt en hoon,
Ghevoert wierden door den Graef van Embdens soon.
Ryhoven En ’t derde. 1. Gev. Dat loopt ghehelijck door den and’ren,
Ryhoven ’t Is alles wel, datmen nu vry laet wand’ren
(655) Waer ’t haer lust en belieft: ’t wert haer gheconsenteert.
Soldaet. Het datelijck wert volbrocht, het ghene ghy begeert.

Gevan. in.

Ryhoven Ghy kloecke strijders, die soo vaeck u eyghen leven,
[fol. C4r, p. 23]
Tot dienste van het Landt, ten besten hebt ghegeven.
Nadien wy dagelijckx sien, hoe dat met aller spoet,
(660) Ons vyandt middel soeckt, om ons onder den voet,
Gheweldelijck en strengh, ja wreedlick te doen drucken,
’t Welck ons veroorsaeckt wel te letten op ons stucken,
En soecken middelen al ’t saem ghelijcker handt,
Waer meed’ men derrewaerts kan drijven den vyandt,
(665) Om soo met meerder Eer ons Eden te betrachten,
Waer voor belooninghe wy oock moeten verwachten.
Dies bid ick strijders u uyt den gront mijnes hert,
Dat ghy in mijn begeer, doch geensins moey'lijck wert:
Want ’t geene dat ick soeck is tot ons aller baten,
(670) En tot verlichtinghe der moedighe Soldaten.
Lokeren. Ghy Opper-hooft des Stadts waer van wy dienaers zijn,
Te Lande niet alleen, maer waer het oock mach zijn,
Het geen besloten wordt inden vollen Krijchs-rade,
Met kloeck en scherp beleydt, en wijsselijck berade,
(675) Wert met een grooten ernst vry-willichlijck volbracht.
Ryhoven Soo dient tot onser hulp een goeden raedt bedacht,
Dewijl den vyandt sal zijn Mijne haest doen springhen,
In ’t Zuyden, hoe datmen hem best te rugh sal dwinghen.
M. Balf. Soo haest de mijne springht, datmen daer op valt uyt,
(680) Met roepen, schreeuwen, en ysselijck gheluydt,
En werpen stadichlijck seer fel met de Granaden
So flockx tot datmen haer met vreese doet beladen,
En stellen ons ghelijck dan moedich op de been,
Tot dat wy drijven haer dicht onder de Trencheen.
(685) En doen daer onder oock met het gheschut flanckeren,
Soo dat sy sullen niet haer connen retireren.
Morgan. Ick vind het selfde seer raedtsaem ende goet,
Fama. Datmen dan datelijck het selfde oock doet.
Ryhoven Ghy Cornel Morgan en Balford alle beyde,
(690) Wilt u tot dese strijdt dan veerdichlijck bereyde.

binnen.

Daer wordt een groote slach ghegeven, daer na allarm, al
vechtende uyt.

Morgan. ’t Sa Balford hout u kloeck, u volck sterck drijft an,
’t Is op een goeden voet, daer comt noch een trop an.
Balford. Ick sal haer moedichlijck in het ghesicht gaen treden,
Morgan. Hout u wat van tersy, ick voech my naer beneden. Sy vechten.

[fol. C4v, p. 24]

VIIFDE BEDRIIF.

Den Prins treckt met zijn volck tweemael over ’t Tonneel
in slach-ordere.

Prins M. (695) TOT Noch toe heeft Fortuyn ons in dees Tocht ghedient,
En haer wanck’lijck gheluck goet-gunstelijck verlient,
Tot dat wy g’lijker macht, tot hier toe zijn gecomen,
Van waer ons Tocht sal zijn op Rosendael ghenomen,
Daerom Broeder ick begeer, dat ghy in alder spoet,
(700) Ghelijcker handt treckt voort, te paerdt en oock te voet,
Ick sal my desen nacht tot Geertruynbergh voeghen,
Waer in ghy alle bey sult hebben u ghenoeghen,
Maer in een vollen loop stijf met de paerden rent,
Tot dat ghy een stuck weechs van dese plaetse bent,
(705) Op dat ons comste haer te eerder comt ter ooren,
Van waer wy ’t recht bescheyt hier nae wel sullen hooren.
Daerom met volle reen jaecht datelijcken heen,
Ick sal my morghen noen oock maken op de been,
En sal noch vroech ghenoech maken by u te wesen.
Prins H. (710) Wy trecken datelijck voort mijn broeder waert ghepresen.
Prins M. Jaecht vry met vollen hoop, recht toe de sandtwegh deur,
Want ’t voetvolck dat te scheep is al een stuck weechs veur.

Binnen Trompetten blasen.

Hier gheschiet een vertooninghe alwaer den Graef van Mans-veldt
met den Vorst Christiaen worden verwellekomt.

Vertoond. Siet den Grave van Mans-veldt,
Die in ’t veldt
(715) Heeft victorie ghewonnen
Met den Hertoch Christiaen,
Die ter baen
’t Saem haer vyanden verslonnen.

Vertooninge alwaer sy twee maenden in Staten dienst werden genomen.

Vertoond. Dees twee Vorsten stout en fier,
(720) Worden hier
In der Staten dienst ghenomen
Voor den tijdt van maenden twee,
Met ghebee,
Om haer vyandt t’overkomen.
[fol. D1r, p. 25]

Hier sweeren sy de Staten ghetrou te dienen.

Vertoond. (725) Siet dees Vorsten alle bey,
Door ’t ghevley
Sweeren haer ghetrou te dienen:
Ende steken op met eer
Haer gheweer,
(730) Want sy ’t bey van herten mienen.

SPINOLA, Don Cordua, Don VALASCO, INI-
GO de BORGADO.

Spinola. Nae dien wy heden hier den tijdt van neghen weken
Hebben gheleghen nu, waer van dat zijn de teken
Ons daden, en wercken, die voorwaer niet groot zijn,
Het welck in my verweckt een duldeloose pyn,
(735) En vind beladen my met een seer groote smerte,
Het welcke maeckt bevreest dit Vorstelijcke herte:
Dit herte (segh ick) laes! dat nu dus wijcken moet,
Voor dat dees preutsche stadt gheveldt is onder voet.
Dees stadt, dees trotse stadt, waer voor ick heb ghelaten
(740) Het schrickelijck ghetal van acht duysent Soldaten,
Foey wat heb ick ghedaen, ha! al te groote spijt,
Die my nu overcomt in mijnen schoonsten tijdt,
In mijnen tijdt segh ick, waer in ick hoor met eeren,
Dit Princelijcke hooft met Lauwer te verheeren,
(745) En moet dus wijcken nu voor eene eene Stadt,
Die teghens my opstaet, moet-willich en seer pradt,
O Helden geeft nu raedt, om yet nu by de handen
Te nemen, waer door dat wy noch ons snoo vyanden
Brenghen tot haren val, baldadighe ghespuys,
(750) Dat my beswaren komt met sulcken swaeren kruys.
Don C. Het schijnt dat ghy de kans alrede geeft verloren,
Is dit dat u betaemt Groot-Mogend' Vorst gheboren,
Betaemt dit sulcken Prins, betaemt dit sulcken Vorst?
Die nae ’t vernielen van zijn moed'ghe vyandt dorst,
(755) Sal een beginnen dit! die meerder is ontsien
Als oyt den Hanibal door ’t schrickelijck ghebien,
Een die ons hoort ten strijdt vrymoedich voor te treden:
Waer is ghebleven die zijn moet en trotsicheden,
Wat reden hebt ghy Prins dat ghy dus zijt beducht?
(760) Of ist om dat gh’u vyandt niet staegh op de vlucht
In ’t open veldt en drijft? daerom bedaert o Prince,
Want alle dingh en kan niet gaen na nae wil en winsche,
Onmogelijck is dit Heer, mijn Prince denckt eens ach!
Dat eenen boom niet licht valt vanden eersten slach,
[fol. D1v, p. 26]
(765) Haer straffe is te sacht soo wy hebben begonnen,
Hadmen weder begost sy waren al verslonnen.
Dies op een ander wijs bestormt hare mueren,
En vreest te krijgen niet de gapende quetsueren,
En schout geen Krijchslien stout, en vreest haer volck niet,
(770) Al waert u over quam het schrickelijckst verdriet:
Ick sweere by mijn bloedt dat ick u nae sal volghen.
Spinola. Ghy Prince vol van moets, spreeckt sotlijck en hobolgen,
Dewijl ghy my berispt, en weet noch niet waer door.
Don C. Wat re’en hebt ghy daer toe? M. Spin. Ghy Heeren geeft gehoor.
(775) Nae dien wy hebben hier ghelijck ick heb gheseydt,
Den tijdt van weken neghen, int open veldt gheleydt,
En hebben slach op slach malkanderen uytghehouden,
Om sien wien ’t van ons bey noch alder eerst berouden,
Maer hebben ons al t’saem ghetoont als stoute lien,
(780) Die voor de Nick’ren geensins en souden vlien,
Doch ’t schijnt dat dit belegh de Satan heeft verdroten,
Waer voor sy senden hier den hooghen Vorst ghesproten
Wt het Nassoussche bloedt, Prins Maurits van Nassouw,
Die dese Stadt soo ’t schijnt sal helpen uyt den rouw,
(785) En is alreedts tot Geertruydenbergh ghekomen,
Om ons en onse wil gheheelijck te betoomen.
Valasc. Den Prince op de been, hoe kan het moghelijck zijn.
Spinola. Het ghene dat ick segh is gh’comen niet van mijn,
Maer vande ghene die hem hebben sien optrecken.
I. de Bor. (790) Geen wonder ist dat dit in u Prins doet verwecken,
Een sulck groot naedencken. D.Cord. Ick ’t qualijck g’loven kan.
Spinola. Nochtans die my de tijngh, heeft heden ghebrocht an
Ick wel ghelooven mach, dat meer is, heeft ghelaten
Onder Lambert Charles ses duysent braef Soldaten,
(795) Ontrent by Schenken-Schans, die daer met vol gheweer
Wachten, waer dat den Graef vanden Bergh neemt zijn keer,
Om hem in tijdt van noodt kloecklijck te wederstaen,
Doch is met al zijn volck naer Antwerpen ghegaan,
Om ons in alder haest met volck by te zijn.
Don C. (800) Het geen ghy spreeckt dat geeft een nadencken in mijn,
Doch raedtsaem vind ick niet, om van hier op te breken,
Wy moeten ons noch eerst te deghen aen haer wreken,
Maer op een ander wijs, dies daerom niet verflauwt,
De Stadt in korter tijdt sal wesen haest benauwt,
(805) Laet ons maer maken reet weer wercken om te stormen.
Valasc. Men moet bestormen haer met alderleye formen,
En dringen ’t volck aen van achteren met paerden,
Spinola. Ick voer haer selfs aen met uytgerocken swaerden. Binnen.

[fol. D2r, p. 27]

Prins MAURITS, en den Graef van MANS-VELDT,
met eenige Helbaerdiers.

Prins M. U comste Grave doet my hertelijck verblijden,
(810) Besonder dat ghy comt in dees seltsame tijden,
In dese tijdt segh ick, juyst even op dees tocht,
Die metter haest moet zijn dicht by Breda ghebrocht,
Het welcke dienen sal om Berghen te ontsetten,
Soo dat wy op ons saeck nu dienen wel te letten.
G. van M. (815) Groot-Mogend’ Prins Nassou wiens lof noch alle daghen,
Wert met een groote roem door d’heele wereldt ghedraghen.
Jae wordt van Oost en ’t West ghe-eert en seer ontsien,
Door ’t schrickelijck ghewelt, dat ghy staegh doet gheschien,
Door ’t dolle Krijchs-rumoer, in het bestoven Veldt,
(820) En oock door ’t fel ghedruys des groene Zees ontsteldt,
Daer sietmen over al uws Prinslijcke Banieren,
Moedich en Victorieus verr’ boven d’andere swieren.
Prins M. Grave ghy prijst te hooch. G.v.M. Te hooch en kant niet zijn,
Dewijl dat uwe eer, steygert verr’ boven d’mijn.
Prins M. (825) U eer en groote deught, en u Man-hafte daden,
Hebt ghy seer wel betoont, door ’t wijsselijck beraden,
Soo dat sy hoogher zijn, gheachtet als de mijn.
G. van M. ’t Is loffelijck ghelooft, van gheloofden te zijn.
Prins M. Nu Grave dat is daer wilt u dan ghereet maken,
(830) Op dat wy moghen ’tsaem de Stadt en ’t Legher naken,
En voecht u volck strack ghewapent dicht by een,
Op dat sy de vermoeyd’ niet verr’ te voren treen,
Mijn Broeder die het volck te paerde sal gaen leyden,
Sullen wy in het veldt met mijn Neef Ernst beyden,
(835) En trecken soo ghelijck, met wapens en gheweer.
G. Ernst. Mijn Neef geeft my oock last op dat ick voort marcheer.
Prins M. Waer blijft mijn Broeder. G. Ernst. Daer comt hy aengetre’en.
Prins M. ’t Sa Broeder spoeyt u strack met desen Grave heen,
En houdt ghy onder u de Troupen by malkaer,
(840) Ick sal met den Graef Ernst u datelijck volghen naer. Binnen.

RYHOVEN, FAMA, MORGAN, LOKEREN,
ghelijck uyt.

Ryhoven Ghy Helden die soo langh u kloeckelijck hebt ghedraghen,
En door u Manlijckheydt den vyandt hebt doen jaghen
Van u Stadtsmueren af, den tijdt is nu nae by,
Dat ghy van al u moeyt’ en slaven sult zijn vry:
[fol. D2v, p. 28]
(845) Dewijl de tijdinghe is inde stadt ghecomen,
Als dat den Prince heeft zijn Tocht nae hier ghenomen,
Met den Prins Henderick en Ernst van Nassouw,
Drie Helden vol van moets, en daer by oock ghetrouw,
En is seer wel voorsien van kloecke lien en paerden,
(850) Ontrent acht duysent sterck, die nimmer en vervaerden,
En vijfthien Vaendelen Soldaten kloeck te voet,
Die steedts zijn opgebrocht in krijgh en teghenspoedt,
En daer by dan oock noch van gheschut wel voorsien,
Waer me ghedwongen zijn soo veel rebelle lien,
(855) Sterck ’t seventich vijf, daer by noch vijftich kleene
Die ’t seventich kogels uytwerpen staegh met eene,
Daer by noch twintich vijf seer kloecke groote stucken,
Die menich trotsen wal hebben doen onderbucken,
Daer boven hebben sy noch waghens kleen en groot,
(860) Seven hondert ’t saem, sterck gheladen met bier en broot,
Die tot ontsettinghe van ons hier sullen komen,
Dewijl den Prins de wech selfs heeft nae hier ghenomen:
Maer holla wat een post komt ginder ijlich aen.
Ryhoven Den vyandt moghelijck heeft een aenval ghedaen.
1. Solda. (865) Den vyandt comt seer sterck recht toe op ons aen dringhen,
En meent aen’t Berghse Bos het Hornwerck te dwinghen.
Ryhoven ’t Sa Cornel Morgan dat is in u quartier,
U volck strack voorsiet met Lonten Kruijt en Vier. Binnen.

Sy vechten langh buyten en binnen.

Cornel MORGAN en BALFORT uyt.

Morgan. ’t Sa Balfort wilt niet suffen u volck krijght by een,
(870) De vyandt houdt hem sterck by ’t Hornwerck op de been,
En doet seer sterck oock verdubbelen haer gheleden,
Balford. Ick ylich gae mijn Heer, stelt ghy u maer te vreden.

Sy vechten weer, BALFORT en MORGAN staen met
het gheweer inde handt.

AMBROSIUS SPINOLA, Don CORDUA, Don de VA-
LASCO, INIGO de BORGADO ghelijck uyt.

Spinola. Dewijl de comste vanden Prince is op handen,
Tot onser aller scha en baet der snoo vyanden,
(875) Sal men ’t gheschut dat op de Baterijen staet
Afschieten gh’lijcker handt, en datmen ’t niet weer laet,
Maer stellent al ghelijck de wech in nae der Heyden,
[fol. D3r, p. 29]
Dewijl wy alle daegh den vyandt hier verbeyden,
Die ons met aller macht, van hier soeckt op te slaen,
(880) En soo het selfd’ gheschiedt ist met ons al ghedaen.
Borgia. En weet men noch niet hoe sterck den vyandt is?
Of oock hoe veel gheschut? M. Sp. ’t Is seker en ghewis,
Tachtig Cornet te paert, en vijfthien Compagnijen,
’t Saem volck braef te voedt, en daer oock noch besijen,
(885) Vijf en seventich stuckx ghebruyckelijck Canon,
Waer mede dat hy ons een groote schaed doen kon,
Daer by noch vijftich kleen, en vijf-en-twintich grooten
Van Yser en Metael seer kunstelijck ghegoten.
Cordua. Een groote macht om ons een swaer af breuck te doen.
Valasc. (890) Daerom ist best dat wy ons tot het vluchten spoen,
En mogen dese komst wel altemael vervloecken.
Spinola. Laten wy dan ghelijk onse profijt gaan soecken,
En stellen voort ’t gheschut al ’tsaem ter Heyden in.
Borgia. ’t Sal alles zijn volbrocht nae uwes Princen sin.

Den PRINS, Graef HENDERICK, Graef ERNST,
MANS-VELDT.

Prins M. (895) Datmen de plaetse strack, die ick hier heb besichticht,
Beschanst, en voort begraeft, en alles daer toe stichticht,
En datmen datelijck Ruyters op kindtschap sendt,
Die hare paerden niet gheheel zijn afghemendt. Binnen.

SESTE BEDRIIF.

d’Infante geeft hier last aen den Graef vanden Bergh,
om met zyn Heyr nae Berghen te trecken.

Vertoond. SIET d’Infante hooghe vrou,
(900) Vol van rouw,
Geeft hier last aan vanden Berghe,
Dat hy met zijn machte sal,
Tot den Val,
Haren vyandt gaen te terghe.

Vertooninghe alwaer d’Infante inde Misse sidt,
met een Minne-Broers Koord om ’t Lyf.

Vertoond. Siet d’Infante hier alleen,
(905) Vol ghebe’en,
Ende knielt voor ’t Autaer Heylich,
Dat dees Graef zijn comste mach,
Sond’r gheklach,
(910) Comen in het Legher veylich.

[fol. D3v, p. 30]

d’Infante, een Paep, Graef vanden Berghe.

d’Infante Nae dien ick vanden Bergh dit Landt hier moet beheeren,
Met Vorsten kloeck en wijs, en deftighe Raets-Heeren,
Waer door ick g’nootsaeckt ben, my oock als haer te voeghen,
En laten my met haer-luy aller wel ghenoeghen,
De welcke dit belegh eerst hebben by de handt
Ghenomen, teghen ons trots-moedighen vyandt:
(915) De welcke u uyt mijnen name daer oock stueren,
Om eerder met malkaer te vellen de Stadts mueren
Van Berghen op den Zoom, dat soo langh heeft gheduert,
En men’ghen droeven siel ter aerden heeft ghestuert,
Soo dat wy medely hebben met die Soldaten,
(920) Die laes! soo deerelijck daer voor het leven laten,
Daerom Graef u doch haest en na de eere tracht,
Op dat dees stadt te eer mach onder zijn ghebracht.
Dees Vader die sal u de segheninge gheven,
Op dat ghy niet daer voor verroeckeloost u leven.
Paep. (925) Ghy Grave hier doch niet ontsiet uws levens draet,
En siet, al waert dat ghy u leven daer schoon laet,
Weest daerom niet beswaert, u siele sal strack rijsen
Van hier nae d’Hemel toe, daerom wil ick u prijsen
Dat ghy u Grave flockx nae Berghen spoet met haest,
(930) En stormt, mijnt, en velt, jae buldert ende raest,
Jae laet het kleyne kindt oock inde wiech niet leven,
Maer laet het altemael door ’t felle swaert doch sneven,
Geen sond en kond ghy doen, want ’t is een Heylich doen,
Daerom wilt vry met hert en siele daer toe spoen,
(935) Daer wast Albaensche Hooft die hier soo schrickelijck moorden,
Jae alles vreesdent hem door zijne felle woorden,
Soo haest als hy doot was terstont zijn siele klam
Opwaerts ten Hemel, jae d’Heylighen Enghel hem te moet quam:
Met wat een vreucht salmen u Prince dan ontfanghen,
(940) Die met soo Heyl’gen werck u siele hebt omhanghen,
Ach! dat ick was als ghy, hoe vlijtich sou ick pooghen
Om mijn vyanden eens te krijghen onder d’ooghen,
En gaen oock metten dagh, soo kloeckelijck te keer,
Dat ickse altemael sou vellen wel ter neer.
G. Hend. (945) Vader soo veel ick kan sal ick my daer nae voeghen,
Wilt u met goede hoop soo langhe slechts ghenoeghen:
Soo veer ick ben een Graef sal ’k toonen wie ick ben,
’k Sweer u ô Belgica ghy my te recht niet ken,
Tot noch toe heb ick u seer sachtelijck gaen strelen,
[fol. D4r, p. 31]
(950) En heb ’t u met mijn gunst nimmer connen bevelen,
Ick sal u nu voortaan wat herder tasten aan,
Als ick u Ketters heb tot noch toe oyt ghedaen.
d’Infante O Grave soo ghy doet als ghy voor desen dede,
Sal ick dit Vroulijck hert gheheel setten in vrede.
v. Bergh. (955) O Vorstlijcke Princes betrout u dienaer toe,
Dat ’t geen ghy my gebied, ick grachelijck voldoe:
Al waert dat ick my sou versellen met de doodt,
Als icker u mee dien, valt geen last my te groot.
Paep. Hier mede dient hy u en oock den grooten Godt
(960) Die strengelijck ghebiedt te volgen zijn gebodt.
v. Bergh. Ick sal soo veel ick kan, met vlijt my daer toe stellen.
d’Infante. De Heyl’ge Moeder wil o Grave u versellen. Binnen.

Hier gheschiet een vertooninghe, al waer den Grave van den
BERGH vertreckt.

Vertoond. Den Grave vol van beleydt,
Siet hier scheyt,
(965) Om nae ’t Legher te marcheeren:
Dies hy voor d’Infante groet
Valt te voet,
Op hoop dat hy weer mach keeren.

Prins MAURITS, Graef ERNST, Graef van
MANS-VELDT.

Prins M. Soo haest de Ruytery die ick heb uytghesonden,
(970) Flus weer int Legher comt, dat sy my strackx verconden
Den vyandt zijn voorneem, sonder eenigh vertoef,
Want haer voornemen, ick seer noodichlijck behoef.

Prins HENDERICK uyt.

Prins H. Broeder terstont een Bood seer haestich quam gheloopen
Wt Vrieslandt, en brengt tijdingh, hoe dat aen groote hoopen
(975) Het volck van Oldenseel, ghevallen is in ’t Landt,
En alles voor de vuyst wech plundert en verbrandt,
Soo dat wy noodichlijck hier dienen op te letten.
Prins M. Wy moeten met gheweldt ons daer weer teghen setten,
Mijn Neef Ernst? hy. G.E. Hier Neef. P.M. Ick alles u vertrou,
(980) En op het uyterste mijn hope op u bouw,
Treckt ghy nae mijn bevel, nae ’t Dorp gheheten Ommen,
Al waer den vyand, soo langhs ’t moer is heer ghecomen.
[fol. D4v, p. 32]
En u strackx wel voorsiet met volck te voet, te paert
Die voor haar vyanden gheweest zijn noyt vervaert,
(985) Daer komende sult ghy den Cap’teyn Donia
Vinden, met oock den Capiteyn Eysinga:
En wilt om dit voldoen vertoeven doch niet langhe
Daer by, hoort, sult ghy noch oock ’t volck van Bourtange,
Den Smeltsingh sult ghy noch met den Drost van Lailandt
(990) Alt’saem nae uwen wil, oock hebben op u handt,
Hier mede hebt ghy noch soo ick vastelijck meene,
Ten sy den vyandt waer heel sterck op de beene,
Doch meene niet dat sy soo sterck sullen zijn,
Daarom met haeste doch voldoet den wil van mijn.
G. Ernst. (995) Ick gae en sal met haest u tijdingh laten weten,
Mijn trotsen moet, die is op haer seer fel ghebeten. binnen.
Prins M. ’t Is wonder Grave dat den vyandt is soo stil.
G.v.M. Groot-Mogend’ Prince, dat ick volghen mocht mijn wil,
Men sou met gh’lijkcker macht haer soecken op te slaen,
(1000) Soo was dit legghen van ons en haer oock ghedaen.
Prins M. Neen Grave geensins geen bloedt meer te vergieten.
G.v.M. Int slaen des Vorst en my veel meer het leven lieten.
Prins M. Dat was een ander dingh, soo wy dit laten staen,
Soo sullen sy eer langh haer eyghen Prince slaen.
Prins H. (1005) Nochtans dient men ’t te doen, al tot de stadt haer bate.
Prins M. De stadt heeft nu geen noodt, ten sy wy uytghelate
Waren van sinnen al, maer holla, wat gheluyt,
Misschien dit blasen ons wat wonderlijckx beduyt. binnen.

Een Soldaet uyt.

Soldaet. Hier ben ick aen’t quartier vanden Velt-Heer ghecomen,
(1010) Daer ick met vreese heb de wech naer toe ghenomen.
Schiltw. Wie hoor ick daer? Kivala. Sold. Hier is een vrient,
Die langh den Marquis heeft voor een Soldaet ghedient,
En moet seer noodichlijck hem selfs mijn woordt uytlegghen.
Schiltw. Blijft staen hier op u plaets, men salt hem aen doen segghen.
Spinola. (1015) Die my hier spreken wil wat is het voor een vrient,
Spreecht op wat ghy begeert, verlof wert u ghegunt.
Soldaet. Wy hebben moedich Prins de voortroep der Soldaten,
Ghetroffen vanden Prins, doch weer moeten verlaten,
Soo dat den vyandt meent seer haest by ons te zijn.
Spinola. (1020) Swijcht en siet voort toe, dat ghy niemant als mijn,
Dit selfde en seght: Siet toe, op op ghy mannen,
Wy moeten ons van hier voort tot het vluchten spannen,
Dewijl den vyandt sterck en seer dicht by ons is.
[fol. E1r, p. 33]
Cordua. Is dese tijdinghe al seker en ghewis.
M. Spin. (1025) ’t Is niet als al te wis, want hy al heeft ghetruffen,
D’een part mijns Ruytery, die hy meenden te verbluffen.
Valasc. O Berghen, Berghen soo en krijghen wy u niet.
Borgia. ’t Is voor ons al te saem een over groot verdriet.
Spinola. ’t En is voor ons geen tijdt om langer hier te legghen,
(1030) Maer moghen voor dees tijdt de plaets wel adieu segghen,
Dies wil ick datmen fluckx ’t gheschut voert Landewaert in.
Cordua. Het selfde ick oock wonder gheraedtsaem vin.
Spinola. En datmen ’t Legher oock dat leydt aen de Noort-sijde,
Stelt in slach-ordere op dat wy ons bevrijde
(1035) Van alle ongheval, waer onder wy ghelijck
Al ’tsamen by malkaer sullen nemen de wijck,
En datmen’t paerde volck bestelt aen beyde syden,
Op dat sy soo rontom van het voet-volck rijden,
Daer nae oock volghen sal ’t gheschut int midden weer,
(1040) Van al de waghens die ’t saem zijn gheladen seer,
En laten Hildernis, Woensdrecht, Santvliet, aen d’rechter handt,
Hogenheyde, Mispen, Huysbergh, aen d’sterck landt,
Op dat wy vrylijck soo naer Antwerpen marcheeren,
Sonder dat yemanden van’t Legher ons sal deeren. Binnen.

RYHOVEN, FAMA, MORGAN, LOKEREN,

Ryhoven (1045) Soo als wy ’t saem verstaen uyt d’overloopers monden,
Heeft den vyandt ’t gheschut naer Antwerpen ghesonden,
En wil den Heer sy danck de Stadt nu gaen begeven,
Daer menich Krijchsman stout ghelaten heeft het leven,
Nae dat hy heeft dees Stadt op veelderley manier,
(1050) Seer strengelijck aengetast, te sweert en oock te vyer,
Maer is kloeck wederstaen door macht van ons Soldaten,
Die haer soo lichtelijck van niemandt dwinghen laten,
’t Was maer blaeskakery, en klappen met den mond,
Maer met de wercken hy gantslijck niet doen en kond,
(1055) Waer is u groote macht nu ’teenemael ghebleven?
Waer zijn u daden nu daer ghy zijt door verheven?
Waer zijn u dwinghers nu daer ’t al voor wijcken most?
Waer zijn u Krijchslien nu die niemandt wachten dorst?
Waer zijn u Helden nu die op haer daden roemen?
(1060) Waer zijnse die segh ick haer steets verwinners noemen?
Waerom hebben sy nu ghewroocken niet haer leet?
De kogels diemen schoot, die waren haer te heet.
Lokeren. Nochtans soo ’t scheen in als meenden sy ons te dwinghen,
Waer door datmen ons oock soo fellijck quam bespringhen,
[fol. E1v, p. 34]
(1065) Jae pocchers groot van moedt maer weynich inder daet,
Want alles wat ghy doet dat doet ghy door verraet,
Maer door Manhaftigheydt en het kloeckmoedich strijen,
Moet ghy tot uwer spijdt d’onderganck van ons lyen:
Maer hoe of Morgan dus snellijck hier komt aen.
Morgan. (1070) Ons al verlossinghe ghy Heeren is ghedaen,
Want men de troupen van den vyant siet marcheeren.
Fama. Wel datmen het gheschut nae hun lie toe gaet keeren,
En schieten noch soo langh tot datmen haer kan sien
Op dat haer noch dees eer van ons luy mach gheschien.
Ryhoven (1075) Maer holla! dat elck een noch wacht op zijner baet,
Dewijl zijn hinder-tocht noch achter D’raybergh staet. binnen.

Graef Henderick vanden Bergh, met zijn Legher treckt over
’t Tonneel, daer nae een Trompetter.

Tromp. Wy dienen Grave wel ons weer te rugh te keeren,
Dewijl een gantsche Heyr komt op ons aen marcheeren,
Te paert en oock te voet, met stucken kleen en groot,
(1080) En vele waghens mee ghelaen met kruyt en loot.

Het Legher van Spinola laet hem sien op ’t Tonneel.

v. Bergh. Trompetter spoeyt u voort en brenght ons tijdingh wis,
Oft Princen Heyr of den Marquisen vollick is,
’t Sa mannen stelt u hier so langhe in slach-ordre,
Op dat den vyandt ons niet t’eenemael vervordre,
(1085) Indien het vyandt is, den Trompetter neemt zijn keere,
Dat elck een hier nu wel past op zijn gheweere.
Trompetter wat tijdingh. Tromp. Het Leger dat ghy siet,
Is den Marquis Spinola* die voor Berghen wegh vliet,
Dewijl den Prince van Oraengien is ghekomen.
v. Bergh. (1090) Wel heeft hy daerom dan de vlught dus aenghenomen,
En heb ick my daer om ghestelt oock op den weghe,
Dan komt treckt voort, dat wy hem trecken teghen.

Beyde Leghers, trecken over ’t Tonneel en ontmoeten malkande-
ren int trecken.

Hier geschiet een vertooninge, alwaer sy malcanderen wellekomen.

Vertoond. Siet twee Leghers seer bequaem,
Hier te saem
(1095) Malkand’ren op ’t veldt ontmoeten:
[fol. E2r, p. 35]
D’een die komt tot het ontsedt,
Wel op ledt,
Daerom sy malkand’ren groeten.

SEVENSTE BEDRIIF.

Den PRINS, Graef HENDERICK, Graef van MANS-VELDT.

Prins M. NAE dien den vyandt is met zijn macht opghetrocken,
(1100) Niet tot ons groote scha, maer tot ons groot gelocken,
So is mijn wille dan dees macht schier teenemael
Te laten legghen hier ontrent by Rosendael
Waer dat ghy Broeder sult u selfs by vertrouwen,
Op dat het volck sich mach dicht by malkander houwen,
(1105) En voorts op alle dingh wel neerstelijcken let,
Want ick treck met den Graef nae Berghen, dat ontset
Is, door Godts stercke handt met dertich Cornet paerden,
Die wel zijn ghemonteert met Pistolen en swaerden,
Op dat ick ordere mach stellen inde stadt,
(1110) Waer dat het volck is gheheelijck afghemadt.
G.v. M. Ick sal u Broeder Prins soo langhe hier versellen.
Prins M. Ghy sult soo’t u belieft met my te paerde stellen,
En sien wat kloeckheyt binnen Berghen is gewrocht,
Daer menigh kloeck Soldaet het Krijgen heeft besocht:
(1115) Dies grave ist u wil so spoeyt u op de been?
G.v. M. Alst Prince u belieft ick voegh my met u heen.

MORGAN, LOKEREN, FAMA.

Lokeren. Den lesten op-tocht van den vyandt is gheschiedt,
Dewijl wy gantschelijck hem nu vernemen niet,
Die tot dees tijdt toe heeft achter D’raeybergh gelegen.
Morgan (1120) Soo is het alles dan ghetrocken uyter weghen,
Waer voor dat wy den Heer wel moghen danckbaer zijn,
Die ons verlost heeft van een langhduerighe pijn,
Doch Heeren noodich ist sonder hier langh te dralen,
Te maken ons ghereet om den Prins in te halen,
(1125) Die met den Grave hier niet wijt en is van daen.
Fama. Indien ick rechte hoore, soo komen sy daer aen,
Laet ons het volck strack gaen stellen inde wapen,
Waer in sy alle beyd’ veel vreuchde sullen rapen.

In en uyt met een.

Ryhoven Dat elck een nu hier op zijn gheweere past,
(1130) Op dat den Prince ons niet onvoorsiens verrast.
[fol. E2v, p. 36]
En soo gau wy den Prins met den Graef sullen sien,
Soo laet met de Musquets een chargie fluckx gheschien.

Den Koer blaest weer, den Prins met den Graef van Mansveldt uyt, sy schieten.

Ryhoven Groot-mogend’ Prins en Heer, zijt by ons wellekom,
Prins M. Het self d’ wens ick u ghy Helden wederom,
(1135) Die u in desen strijdt kloeckmoedich hebt ghedragen,
En u vyanden trots seer Manlijck afgheslaghen,
Jae hebt door uwe kracht hem schielijck soo ghegroet,
Dat dese Wallen hooch bespat waren van ’t bloedt,
Waer door ghy groote Eer en Lof ’tsaem hebt bekomen,
(1140) En sal goet-gunsticheyt aen u weder betomen,
En oock den oppersten sal u beloonen trouw.
Sy roe- Langh moet ghy leven oock Groot-Mogend’ Vorst Nassouw.
pen al.

Hier gheschiedt een Vertooninge alwaer den Prins met den Gouverneur Ryhoven, Fama, Lokeren, Morgan met Lauwer worden ghekroont, den Prins op een Waghen, en voor op een Maeght hebbende den hoedt op een Lancie.

Vertoonder singht.

Siet den Prince van Nassouw
Seer ghetrouw,
(1145) Met dees Helden kloeck van moede,
Krijghen hier voor hare daet
Delicaet,
Eenen schoonen Lauw’ren hoede.

De Eendracht en Mars, hebbende den Prins met dees Heeren,
aen een Oraengie bandt, de Maechden komen singhende, in
een widt kleedt, met lanck hayr, daer naer volcht de rest al sin-
ghende.

[fol. E3r, p. 37]

Liedeken,

Stemme:

O Schoonste Personagie, &c.

�� 1.
�� LOOFT nu den Heer der Heeren,
�� (1150) Die onse Stadt van onheyl komt bevrijden,
�� En komt ons vreucht vermeeren,
�� Naer al ons pijn, en al te swaerlijck lyden
�� Van ’t schieten al
�� En swaer aenval,
�� (1155) Van vooren en van syden,
�� Als oock van ’t stormen,
�� Met veelderhande formen
�� Van besyden.

�� 2.
�� Looft oock ons Prins Nassouwe,
�� (1160) Met dese al, die kloeckelijck voor ons Streden,
�� Waer wy op moghen bouwen,
�� En stellen haer voort stryden oock te vreden,
�� Want die haer goedt,
�� Iae Lyf en Bloedt
�� (1165) Voor ons trouw’lijck gaen waghen,
�� Sijn waert tot loone
�� Te draghen eenen kroone
�� Al haer daghen.

�� 3.
�� En ghy Borghers ghemeene
�� (1170) Die u tot noch geen tydt hebt doen verdrieten,
�� Maer hebt met groot en kleene
�� U steets geweert, met vechten, slaen en schieten,
�� Sijt kloeck ghemoedt,
�� Ontsiet geen bloedt
�� (1175) Voor ’t Vaderlandt te waghen,
�� Soo sal u helpen
�� Godt, en u kommer stelpen,
�� En swaer klaghen.

[fol. E3v, p. 38]

Den Prins met d’Officiers ghelyck uyt.

Prins M. Den Heere sy ghelooft, wie dat ons heeft bevrijdt,
(1180) Als dat wy onse Stadt niet zijn gheworden quijt,
Maer Fama ick sal u noch met dees last beladen,
Het welck is ons besluyt, door’t wijsselijck beraden,
Dat ghy uyt elcke vaen strack lichten sult thien man,
Waer mee ghy Steen-Berghen met haest sult tasten an,
(1185) En eyschent in mijn naem of uyt last onser Staten,
Of sy niet zijn van sin de Stadt weer te verlaten?
Soo sy dit niet en doen, soo stelt voort het Canon,
En siet of ghy met vrees haer niet beweghen kon.
Fama. ’t Geen ghy mijn Prins ghebiedt sal nae u wil gheschieden.
Prins M. (1190) En neemt het selfde volck dat is tot u ghebieden.

De Thooren-wachter op den Thoorn staende,

HOE kander zijn een armer man,
Inde wereldt als icke,
Die niet eens krijghen mach de kan,
Maer moet hier dach en nacht staen micke
(1195) Al op die Geuse boeven
Die komen van Breda,
En doen ons haer macht proeven,
Bitter sonder ghenae,
Jae komen stelen
(1200) De Boeren al haer Hoornich vee,
Die sy onder malkander delen.

Ick sou veel liever een pijp smoock,
Of een vaen biers hier lichten,
Jae ghenieten doch maer den roock,
(1205) Als inden reghen hier staen bichten,
Of met een soete Meysje
Spelen Bommela Bom,
Och mocht ick nou een reysje
Spelen den Geeridom,
(1210) Soo sou ick raken
Van al mijn smert en swaer verdriet,
En al ongheneuchten oock laken.
[fol. E4r, p. 39]
Doch nu terwijl dat ick hier stae,
Mach ik een deuntjen blasen,
(1215) Daer teghen wort den tijdt vast spae,
Om dan te drincken en te grasen,
Eer dat de snoode leuren
Hier komen in het veldt,
My met stelen versteuren,
(1220) Met paerde volck verselt,
Tot groot beroeren
Van Burgers en Soldaten al,
Als oock van kinckels ende Boeren.

Maer hou wat groot gherucht van volck hoor ik rasen?
(1225) Ick sou seer lichtelijck wel een allarm blasen,
Doch best ist dat ick hier eerst sekerheydt van sie,
Op dat inde Stadt geen oploop vergeefs gheschie,
’t Is best dat ick den bril eens krijghe by de handen
Daer ick veerst met kan sien. O bloedt! wat al vyanden
(1230) Sie ick daer komen aen, met sulck een hoop gheswarm,
Ick op het spoedichste sal blasen een alarm. Hy blaest.

ACHTSTE BEDRIIF.

De Gouverneur van Steen-Berghen met twee Capiteynen.

Gouver. De wachter sterck heeft allarm strack gheblasen,
Soo dat de heele Stadt staet vol roepen en rasen,
En vreesen dat Nassou sou wesen op het padt
(1235) Om te vermeesteren hem weer van dese stadt,
Soo dienen noodich wy op alles nu te letten,
En alle plaetsen oock met het gheschut besetten,
Op dat wy moedichlijck saem met ghelijcker handt
Moghen seer mannelijck wederstaen den vyandt,
(1240) Wat dunckt u Capiteyns, sal dit niet zijn gheraden.
1. Cap. Ick vind my in dees saeck seer swaerlijck beladen.
Gouver. Beladen doch waerom? Ick bid u geeft my reden,
Want onse tijdt is kort, die wy moeten besteden
Seer nut en wijsselijck. I. Cap. Siet ick u segghen sal,
(1245) Dat wy ons weeren siet, is gantslijck niet met al
Soo sullen wy haer toorn moeten ghelijck verwachten,
Want dit en is geen plaets, daermen ghebruycht op krachten
Die tegenstandt kan doen, onmoghelijck is dit Heer,
[fol. E4v, p. 40]
Waer toe ist noodich dan te bruycken teghen-weer,
(1250) Indien ’t een plaatse was die ’t stormen kon verdraghen?
Ick Ridderlijck by u mijn leven oock sou waghen,
Maer hier is gantslijck niet om teghenstant te doen,
Noch zijn oock niet versien om de Ghemeent te voen.
Gouver. U redenen die zijn de mijne gantslijck teghen,
(1255) En ’t schijnt daar toe dat ghy zijt gantschelijck verleghen,
Wat kan het schaden dat wy ons houden wat trots?
Ghy weet hoe dat den vyandt is vol spots,
En dert’le moet-wil, noch wilt ghy u soo kleyn achten,
En laten sonder slach of stoot u dus verkrachten,
(1260) Is dit een Krijgers hert, dat in u borste woont,
Die dus het schuymich bloedt te storten hier verschoont,
Ick sweer ghy volghen sult het geen ick u ghebiede,
Of een te swaren straf zal over u geschiede,
Daarom belast ick u en geef u desen last,
(1265) Dat ghy my datelijck op d’Amonitie past,
En waar sy is van noodt, oock voort daar henen bringhen,
’k Sal sien of ick macht heb, om u suffers te dwinghen.

FAMA met zyn volck komt voor Steen-Berghen.

Famars Trompetter.

Fama. Trompetter spoeyt u hier, treedt voort tot na dees stadt,
Die elf weken nu den vyand heeft ghehadt,
(1270) Seght dat ghy uyt den last komt vande Heeren Staten,
Die haer op ’t spoedichste dees vraghe af doen laten,
Of uyt last van Nassouw, of sy met aller spoedt
De Stadt willen verlaten, en daar met koelen moedt
Wt trecken, en laten alles daer binnen blijven,
(1275) Of wy sweeren haar al, te straffen aan den lijve,
Dies datelijck vertreckt, u antwoord ick hier wacht.
Schiltw. Wat hoor ick voor gherucht dat herwaerts nu tracht.
Tromp. Ick moet den Gouverneur zeer haestelijcken spreken.
Schiltw. Blijft hier segh ick men sal hem toonen doen een teecken
(1280) Uws komsts. Tromp. Gaet voort heen.
Schiltw. Ick datelijck weer keer.

De Gouverneur op den Wal.

Gouver. Wat ist dat ghy begeert? Tromp. Strijtbaren kloecken Heer,
[fol. F1r, p. 41]
Die u af vraghen doet of ghy niet zijt van sin
De stadt te ruymen weer, en hem te laten in.
Gouver. Dees eere achten wy u Prince noch niet waert.
Tromp. (1285) Hy u ontseggen doet ten vyere en te swaert.
Gouver. Dit herte kan men met geen groote woorden dwinghen,
Seght hem dat hy eerst moet, ons dapperlijck bespringhen,
Wat waent u Prins en Heer, dat wy zijn dreygingh achten,
Neen, hy is veer verdoolt, wy vreesen niet zijn krachten,
(1290) Het yser stael en loodt, is voor u trotsen Heer,
Daer toe ’tghewerens punt, en noch veel dinghen meer,
Seght hem wy ons so licht te rugh niet laten stueren,
Maer wy eerst moeten sien de dwingers vande mueren,
Dies datelijck vertreckt, dit antwoort hem verklaert,
(1295) En hem t’antwoorden meer acht ick my al te waert.
Tromp. Siet dat dees woorden trots u niet te suer opbreken,
Want u hooch-moedich hert voor Berghen is ghebleken.
Fama. Wat antwoort brenght ghy ons, is dese tijdingh goet.
Tromp. Den vyandt rechte-voort is noch te trots van moet,
(1300) Doch is geensins van sin de Stadt over te gheven,
Al waer het oock dat het sou kosten al haer leven,
Jae heeft noch kruydt en loodt, om u te senden toe.
Fama. Sijn trotsheyt sullen wy hem wel haest maken moe.
Tromp. Jae lieten oock soo licht haer niet te rugghe stueren,
(1305) Maer mosten toonen eerst de brekers vande mueren.
Fama. Wel aen wy sullen sien wat trotsheydt wercken kan,
Brenght deze stucken bey, hier nu wat naeder aen,
En flanckeert op de Stadt, en brenght de huysen t’onder,
Ghelijck of Iupiter quam met zijn snellen donder,
(1310) En stelt u in gheleen, jae kloecklijck in slach-oorden,
Op dat wy sien waer mee sy ons sullen antwoorden.

Het gheschut wordt ghestelt, en schieten, daer nae de Gouverneur
met de Capiteyn op den Wal.

Gouver. Wy zijn ghenootsaeckt nu dat wy ons overgheven.
Capiteyn Is nu u groote hert, en u kloeckmoedich streven
Soo dra verandert. Gouv. de noodt ons daer toe dwinght,
(1315) Want hy ons lichtelijck met alle macht bespringht.
Capiteyn Tot een seer goet accoordt dienen wy wel te trachten,
Tot onser aller baet. Gouv. Men dient niet langh te wachten,
Maer spoeyt ghy u tot haer, op dat sy herwaerts keeren,
Dewijl wy zijn bereydt om nu te Palmenteeren,
(1320) Doch willen eysschen haer dat wy met vol gheweer,
[fol. F1v, p. 42]
Als oock met ons gheschut en andere dinghen meer,
Al t samen trecken uyt, als oock den Priester mede,
Die de Autaren hier doen bouwen heeft in Stede.
Capiteyn Ick volghe u gebiedt en spoey my buyten poort.
Gouver. (1325) Ick sal met hertens lust verwachten u antwoordt.
Capiteyn Groot-Mogend’ strijdtbaer Helt, die vaeck int open veldt
U daden Ridderlijck daer hebt ten toon ghestelt,
Wy die op u antwoordt, seer trotselijcken spraken,
Als oft was in ons macht den Hemel schier te raken,
(1330) Comen ootmoedich nu de Vrede selfs aenbieden,
U die met woorden wy soo ’t scheen wouden doen vlieden.
Fama. Waer is ghebleven nu u overgrooten moedt.
Capiteyn Die is helaci nu! ghedruckt onder de voedt
Door u manhafte handt, en u kloeck-moedich strijen,
(1335) Soo dat wy tot ons spijt moeten verwinningh lijen.
Fama. Ick sal op u versoeck met u voorts derwaerts keeren,
Na u groot-sprekend’ Heer, die nu soeckt ’t Palmenteren.

Sy gaen na de Stadt, de Gouverneur op den Wal, Fama daer
buyten staende.

Fama. Hoe zijt ghy nu ghesindt. Gov. Tot uwen dienst bereydt.
Fama. Hoe en op wat manier. Gov. ghelijk ick heb gheseyt,
(1340) Dat wy met vol gheweer, als oock ’tgheschut en goet,
Sullen uyt-trecken sonder dat ghy yemanden misdoet,
En zijt ghy soo ghesindt, soo sullen wy u laten
Dees stadt tot onser scha, en tot profijt der Staten.
Fama. Geensins ick dit sal doen, wat waent ghy dat wy sullen
(1345) U die op een goe vraegh, soo schrickelijck ginckt brullen
Met woorden fel en trots, u dit doen te gheval,
Neen neen ick sweer, dat ick’t veel eer vernielen sal
Wat dat sich heeft gherept, maer wy sullen u laten
Vrijmoedich trecken uyt, met alle u Soldaten,
(1350) En u bagagie met oock al u Canon
Sal blijven inde Stadt, het welck ons scha doen kon,
Indien wyt lieten u, sulcx wy niet en doen,
Maer wilt ghy u niet haest tot een uyttrecken spoen,
Soo segh ick u siet toe, u tijdt wel wilt besteden.
Gouver. (1355) Het geen ghy ons aenbiet, daer zijn wy met te vreden.
Fama. Treckt datelijck dan uyt, ick hael het volck aen.
Capiteyn Dat wy de Trom’len doen tot een uyttrecken slaen.

[fol. F2r, p. 43]

Fama treckt na de Stadt, en die van binnen uyt.

Fama. Trompetters blaest nu op ter eeren van Oraengien,
Die nu Victorij wint tot trots en hoon van Spaengien,
(1360) Lof Hemel die ons hebt de overhandt ghegeven,
Dat wy van Spaengien niet ghenomen zijn het leven,
Die met een groote macht, ons gantsch socht t’onderbringhen,
En ons tot ’t Spaensche jock socht t’eenemael te dwinghen,
Die ghy ghebroken hebt haer over groote macht,
(1365) Die sy voor Berghen te saem hadden ghebracht,
Waer voor wy schuldich zijn te thoonen de danckbaerheden,
En breyden uyt u Lof van nu tot eeuwicheden.

FINIS.

[fol. F2v, p. 44]

Hij heeft nedergeknielt ende hem gelegert als
een leeuwe ende als een leeuwinne wie wil
hem tegen hem Verheffen? genes. 49 : 8.

GHEDRUCKT T’UTRECHT,
__________________________

By Jan Amelissz, in’t vergulden A.B.C.
ANNO 1624.

Tekstkritiek

vs. 119 Lokeren er staat: Lokoren
vs. 179 quetsuren, er staat: quetsucren,
vs. 252 Hinders. er staat: Hindets.
vs. 428 En er staat: On
vs. 616 Daer er staat: Daec
vs. 1088 Spinola er staat: Spinla

D’ontsettingheVANBERGEN OPZOOM,Gheschiet inden Jaere 1623.Op den Reghel:Menich acht een Stadt ghewonnenEer den krijgh wel is begonnen. Ghespeelt binnen Amstelredam, op d’Oude KamerIn Liefd’ Bloeyende. Den 9. April 1624.

GHEDRUCKT T’UTRECHT,__________________________By Jan Amelissz, Boeck-vercoooper, in ’t vergulden A.B.C.ANNO 1624.

VOOR-REDENDESSPELS.

Personagien.

D’ontsettingheVanBERGHEN OP ZOOM,Gheschiet inden Jare 1623.EERSTE BEDRYF.Coninck van Spaengien, Bode, mettwee Hovelinghen.

RYHOVEN, LOKEREN, FAMA, HINDERSON.

AMBROSIUS SPINOLA, DON VALASCO, INIGO DE BORGIA.

PREAU, FRIERS Luytenant met de soldaten uyt.

Don Valasco met zijn soldaten.

TWEEDE BEDRIIF.Vertoninge waer die vande Stadt Raedt-slaen.

2. Vertooninghe, alwaer de Spaensche sweeren ’tselfdeFortjen niet te verlaten.

RYHOVEN, FAMA.

HINDERSOM ghewont uyt, al bloedende.

LOKEREN en FAMA verbaest uyt.

Daer wordt ghevochten, INIGO DE BORGIA DON IAN DE PORTUGAEL, verbaest uyt.

Vertooninghe, alwaer Cornel Morgan, met den Land-graef van Hessen, en Ioncker Willem van Nassou, binnen Bergen comen.

Vertooninghe al waer besloten wordt de halve Maen op Famaes quartier t’overvallen.

Vertooninghe al waer den Spaenschen Don, doodt wordt geslagen, van de Soldaten van de Stadt.

Vertooninghe al waer het Lichaem gherantsoeneert wordt.

DERDE BEDRIIF. RYHOVEN, FAMA, Ioncker WILLEM, Cornel MORGAN.

MORGAN HINDERSOM en Capiteyn BACKER uyt.

GUILLELMO de SPARTO met AMBROSIUSSPINOLA.

2. STATEN uyt met een Bode.

AMBROSIUS SPINOLA, alleen uyt.

VIERDE BEDRIIF. Hier geschiedt de vertooninge, al waer den Prins in handen krijght den Brief van de H.H. Staten.

Den PRINS, Graef ERNST, Graef HENDERICK LAMBERT CHARLES, ghelyck uyt.

LAMBERT CHARLES.

SPINOLA, CORDUA, DON VALASCO, INIGO DE BORGIA ’tsamen uyt komende.

Daer wordt van binnen groot gherucht ghemaeckt, waer op dat Cornel MORGAN uyt komt met een ofte twee.

Daer wordt buyten en binnen langh ghevochten, Don CORDUA spreeckt.

RYHOVEN, FAMA, LOKEREN, met eenighe ghevanghens, Majoor BALFORT.

Daer wordt een groote slach ghegeven, daer na allarm, al vechtende uyt.

VIIFDE BEDRIIF. Den Prins treckt met zijn volck tweemael over ’t Tonneel in slach-ordere.

SPINOLA, Don Cordua, Don VALASCO, INI- GO de BORGADO.

Prins MAURITS, en den Graef van MANS-VELDT,met eenige Helbaerdiers.

RYHOVEN, FAMA, MORGAN, LOKEREN, ghelijck uyt.