Mitridaet, Dordrecht, 1679.
Auteur onbekend. Naar het Frans van Racine.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton10574 - UBGent
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

[fol. A1r: gravure]
[fol. A2v: blanco]
[fol. A2r]

MITRIDAET, TREURSPEL. Uit het Frans VAN RACINE, Op gelijk getal van Nederduitze Vaerzen gestelt, DOOR [Vignet: monogram] TE DORDREGT, Gedrukt by HENDRIK- en JACOB -KEUR. A°. MDCLXXIX.

---

[fol. A2v: blanco]
[fol. A3r]

LOF-KLAROEN, AEN Zijne excellentie den Hooggeboren Heere, HEER HENRIK, GRAVE VAN ZOLMS, VRY-HEERE TOT MUNZENBERG, WILDENFELS, ZONNENWALD, &C. &C. COLONEL DER LIJFWAGTEN TE VOET VAN ZIJNE DOORLUGTIGE HOOGHEIT DEN HEERE PRINCE VAN ORANGE. GOUVERNEUR VAN DE STADT ENDE HET RIJK VAN NIMWEGEN. LANDT-COMMANDEUR DES R: DUITZENORDENS TOT UTREGT, &c. &c. Nomen, Laudesque manebunt.

Viel my te beurt den zang der Mantuaenze Swaen
Te volgen op den trant, ’k zou, na verdienst’, bestaen
U, als Octaviaen, ten Hemel te verheffen,
Wiens glans en glory ik gevoele te overtreffen
[fol. A3v]
(5) Het peil van mijn vernuft: dies zy ’t my nu genoeg,
Dat op mijn schorre Luit U Helde-toonen sloeg.
Mijn wil strekk’ voor de daet. Wat hoef ik op te halen
De daden daer U Huis gaet mede zegenpralen,
Wat Alexanders, wat voor Caesars in U Stam
(10) Geweest zijn, daer Gy Roem, en Moed, en Bloet uit nam?
Een, een doorlugte Telg, uit zoo een stam gesproten,
In wie Natuur een schat van deugden had besloten,
Wiens deftig Oog het hert van Henrik stak in brant,
Die haer ten Trouwe schonk die dapp’re Helden-Hant;
(15) Die Hant, die ’t Vaderlant, door Oorlogs ongevallen,
Gelijk een Blixem-schigt, verschrik’lijk aengevallen,
Vergroote met gewelt, en onder ’s Vyants oog
Besloot met zoo een Wal, daer ’t Grootze Hert voor boog.
Die Telg gaf zulk een Vrugt ten heil der Nederlanden,
(20) Dat yder, op die Naem, in liefde schijnt te branden
Met ware erkentenis voor dat gezegent Zaet,
Waer door dat dezen Staet weer op zijn voeten staet.
Wel-hem, die ’t lust den gront van dit Gebouw te maken,
Wiens bloet het deê, te mets, in top van voorspoet raken:
(25) Maer dubbelt Wel-hem, die ’t neerstortende onderschraegt,
En ’t vreemt gewelt, byna zoo ras als ’t quam, verjaegt;
Die door grootdadige vernaemtheit heeft verkregen
Een Lof die eeuwig leeft, en ’t Lant gedijt ten zegen,
En U tot glory strekt, Doorlugte Henderik,
(30) Die, ziedende van moed, zoo vaek de bleeke schrik,
Met Weil-hem Henderik, gejaegt hebt, onder ’t krijgen,
In ’s Vyants Heir, gelijk of Henrik op quam stijgen
Uit ’t Graf, wiens dapperheit in vollen glans herleeft,
Als gy met vuur en vlam door de Slagordens streeft.
[fol. A4r]
(35) Zoo nog voorspelling geld, ik zie den tijt geboren
Waer in U groote naem iet grooters wert beschoren;
Dat gy zult, Henderik opvolgende op het spoor,
Nog sweven door de Faem de wijde werelt door.
Vergeef mijn ned’rig lied, ’t geen zig met lage swieren
(40) Doet hooren onder ’t loof wan uwe Krijgs-Laurieren.
Grootagting uwer Deugt is voogt van mijn gedigt,
En schaft my deze stof, waer meê betoon’ mijn pligt.
Een bede my verstout voor U my te begeven.
Een Vreemdeling, door ’t lot in dit gewest gedreven,
(45) Verzoekt bescherreming wan U Doorlugtigheit.
Gun, Heer, gun dat hy mag, in volle zekerheit,
Hier onder U gezag een korten tijt verbeiden,
Tot dat zijn Rol volend, hy uit het leven scheide.
Indien U gunstig oog maer op hem nederdaelt,
(50) Gedijt het my na wensch, en heb mijn wit behaelt.

---

[fol. A4v]

INHOUD.

Wat gril vervoert het Wigt, als ’t zig ten roof begeeft?
Het jaegt de vlam in ’t hert, door jaren afgeleeft,
En hitst het jeugdig bloet min-yv’rig op malkanderen,
Waer meê de teerste min in onmin doet veranderen,
(5) Die quelt en knelt ’t gemoet, verwoed, verzoet op wraek,
Tot alles over hoop geraek’ in brant en blaek.
Dan lagt het in zijn vuist, en om zijn werk te kroonen,
Lust hem, die ’t minst verwagt, met zijne gunst te loonen.

---

PERSONAGIEN.

MITRIDAET. Koning van Pontus en verscheide andere Rijken.
MONIME. Verlooft aen Mitridaet, en verklaert tot Koninginne.

FARNAES. XIFARES.

}

Zonen van Mitridaet, dog van byzondere Moeders.

ARBAET. Vertrouweling van Mitridaet, en Stedevoogt van Nymfée.
FEDIME. Vertrouwde van Monime.
ARKAS. Huisgenoot van Mitridaet.
LYFWAGTEN.

            Het Tooneel is binnen Nymfée, een Zeehave gelegen aen
                den Cimmerzen Bosforus, in Taurica Chersonesus.


[fol. B1r]

MITRIDAET TREURSPEL. Eerste Bedrijf. I. Tooneel. XIFARES, ARBAET.

XIFARES.

MEn stel geen twijffel meer aen ’t geen ons wier verhaelt,
Dat Mitridaet is doot, en Rome zegenpraelt:
Haer magt aen den Eufraet, hem op den hals gevlogen,
Heeft zijn voorzigtigheit, by duist’re nagt, bedrogen.
(5) Na dapp’re tegenstant, aen alle kant geboôn,
Verliet hem ’t vlugtend heir, begraven in de doôn;
En ’k weet voorzeker, dat Pompejus is in handen
Gestelt zijn kroon en swaert; dus most hy ’t leven stranden
Op d’oever van de doot, die veertig jaer alleen
(10) Het Roomze krijgsgewelt manmoedig heeft bestreên,
En strekkende, in het Oost’, tot evenaer der zaken,
De wraek nam van den brant, die Azien deê blaken,
En laet twee zonen na, tot wrekers van zijn doot,
Die onderlinge twist van Broeder-min ontbloot.

ARBAET.

(15) Hoe, Heer! heeft dan de lust van na hem te regeeren
De Broeders tegen een vyandiglijk doen keeren?

XIFARES.

Neen, ’k zoek niet, tot die prijs, van een rampzalig Rijk
Te koopen ’t overschot, tragt hem geen ongelijk
[fol. B1v]
Te doen in zijn geboorte, en met mijn deel te vreden,
(20) Zal hem gerustelijk het aenpart zien betreden,
Dat hy ontfangen wil uit een Romainze hant.

ARBAET.

Uit een Romainze hant? O hoon! O groote schant!
De zoon van Mitridaet? zou ’t waer zijn ’t geen ik hoore?

XIFARES.

Ay! twijffelt niet, Arbaet, aen ’t geen u komt te vore:
(25) Farnaes, al over lang een vrient van Rome, wagt
Het alles van die kant, ik neem getrouwer agt
Op ’t geen verschuldigt ben aen Vader, ingenomen
Met eindeloozen haet, van jongs op, tegen Romen:
Maer ziet, helaes! den haet, en ’t gene hy begeert,
(30) Is ’t minste wel van al, dat onze vrientschap deert.

ARBAET.

Wat reden hebt gy dan u tegen hem te stellen?

XIFARES.

’t Wil u verwonderen het geen u zal vertellen.
Monime, die door minne ons Vaders hert doorgriefd’,
Op wie, na hem, by beurt, mijn Broer zig toont verlieft....

ARBAET.

(35) Wel Prins?

XIFARES.

                        Bemin ik ook, en wil ’t niet langer swijgen,
Wijl nu geen hinder, als van Broeders kant, kan krijgen
In ’t oogwit van mijn minn’; gy had dit niet verwagt,
Arbaet, maer ’t is geen vuer ontfonkt in eene nagt;
Die liefde is aengegroeit, ter sluik, door loop van tijden.
(40) Ah! kon ik u de smert vertoonen van mijn lijden,
[fol. B2r]
Mijn eerste zugten, en mijn laetste zielverdriet?
Maer in den droeven stant, daer in gy my tans ziet,
Is ’t buiten tijts zoo ver van ’t doelwit af te dwalen,
Om u mijn wrange min van voren op te halen.
(45) Dit zy u dan genoeg, tot voorspraek in mijn zaek,
Dat, zedert ’t eerst haer zag, in hare liefden blaek,
Dat Mitridaet nog zelf Monimens naem niet kende,
Als ik, met egte min, mijn zinnen tot haer wende.
Hy zag haer, maer in plaets van, aen zoo schoonen maegt,
(50) Zijn trouw te bieden, of ’t geen waerdig haer behaegt,
Die meend’ hy, zonder dat iet hoogers te beogen,
Zou, door zijn geile vlam, ligtvaerdig, zijn bewogen.
Gy weet met wat gewelt hy hare deugt bestreê;
En eind’lijk ziende, dat hier door niet op en deê,
(55) Getroffen, tot in ’t hert, door tomelooze minne,
Zondt haer door u zijn kroon, en maekt’ haer Koninginne.
Kom oordeel nu wat smert mijn bange ziel bevogt,
Doe my die tijding van mijn onheil wier gebrogt,
Als ik verstont hoe hy zig tot haer trouw bereide,
(60) Waer toe gy herrewaerts haer spoedig heen geleide.
    Helaes! een droeve maar quam nog te zelfder stont,
Dat Moeder, omgekoft, met Rome zig verstont,
’t Zy om op Vader dus de breuk zijns egts te wreken,
Of om my, door dat feit, in ’s Veltheers gunst te steken,
(65) Verriet haer eigen man, en gaf in ’s vyants hant
De plaets en schatten, haer betrouwt, ten dienst van ’t lant.
Ik wier gelijk verwoet, als Moeders schelmstuk nader
Quam te overwegen. ’k zag niet langer in mijn Vader
Een mede-minnaer; neen, ’k vergat wat hinderpael
(70) Hy in mijn liefde was; zijn leet my t’eenemael
[fol. B2v]
Bezat. Dus viel ik aen, en Moeder, gansch vertzagen,
Die zag, als uit de stadt den vyant quam verjagen,
Mijn leven duizent doôn opofferen, in blijk
Dat stelle, door mijn daet, haer in het ongelijk.
(75) Zunt kon men den Euxijn in diepe rust bevaren.
Van Bosforus tot daer men Pontus zilte baren
Ziet swalpen tegen strant, buigt onder Mitridaet;
Zulks niet, als zee en wint, zijn scheepsmagt wederstaet.
Nog dorst ik meer bestaen. met onvermoeide schreden
(80) Wou, tot aen den Eufraet, ten hulp van Vader treden,
Als ’k onverwagt verstont de tijding van zijn doot.
In ’t midden van een vloet van tranen, die ’k vergoot,
Verscheen Monime, u door mijn Vader hier ter stede
Betrouwt, flux in den zin met haer behoorlijkheden.
(85) Wat zeg ik? dootze schrik bevong my, als bedogt,
Hoe wreet dat Mitridaet was in zijn minnetogt.
Gy weet hoe vaek zijn liefd’, min-yvrig aengedreven,
Zijn waerste minnares gebragt heeft om het leven.
Ik vloog dan herwaerts aen, en, tot mijn droefheit, zag
(90) Hoe dat Farnaes alreets voor deze vesten lag.
’k Nam ’t voor een voorspook op van veel rampzaligheden.
Gy opende terstont de poorten, op mijn beden.
De rest is u bewust. Mijn Broeder, driftig in
Het geen hy voorneemt, haer ondekt zijn nieuwe min,
(95) Verhaelt ons Vaders ramp en wederwaerdigheden,
Zijn wisse doot, belust om in zijn plaets te treden.
Hy tragt het geen hy zegt ook te volvoeren: maer
’t Is tijt dat, op mijn beurt, dan mede my verklaer.
Zoo veel mijn liefde eertijts de Vaderlijke magten
(100) Ontzag, die onder haer gehoorzaemheên my bragten;
[fol. B3r]
Zoo veel te meer mijn min, van zinnen omgekeert,
Mijn medevrijers magt ten uiterste braveert.
Zulks zal Monime, tot mijn vlammen ongenegen,
De min verdoemen, die dus lange heb verswegen.
(105) Of ’t komt ’er van dat wil, geen ramp is my te groot;
’k Sweer niemant die bezit mijn Lief als met mijn doot.
    Dat was ’t geheim, Arbaet,’t geen u had te verhalen.
Wie van ons beiden zal de weegschael overhalen
Van u genegentheit? zeg wie gy ’t waerdigste agt,
(110) Een slaef van ’t Roomze volk, of die haer jok veragt?
Fier op haer vruntschap, meent Farnaes wel ligt ons lieden
Hier te vertrotze, en in Nymfée te gebieden:
Maer daer is niemant die my boven ’t hooft kan zijn,
Wijl Pontus Broeders deel, en Colchos is het mijn.
(115) En dat het blijkt van outs hoe Colchos opperheeren
In dezen Bosforus gewent zijn te regeeren.

ARBAET.

Prins, ’k stae tot u bevel. Indien ik iets vermag
Mijn keur is reets gedaen; ik wil mijn best doen. Zag
Men my, in ’s Konings dienst ten zelver welgevallen,
(120) Oit, tegen zijne Zoons, beschermen deze wallen?
Met d’eige dapperheit stae ik, na Vaders doot,
In alles u ten dienst, waertoe gy my geboodt.
Ik weet hoe zonder u, na dat Farnaes gekomen
Was hier ter plaetze, my het leven was benomen.
(125) ’k Weet zeker dat mijn bloet, vergoten door zijn hant,
Dees wal bezoetelt had, die hem deê tegenstant.
Verzekert u van ’t hert en keur der Koninginne.
Mijn magt kon nietwes oit, ten dienst uws Huys, beginne,
[fol. B3v]
Indien Farnaes niet zal verlaten dit gebiet,
(130) En zoeken elders heen waer Romens gunst geniet.

XIFARES.

Hoe zeer verpligt gy my door u trouwhertigheden!
Daer komt de Koningin, wilt wat ter zijden treden.

---

II. Tooneel. MONIME, XIFARES.

MONIME.

Prins, ’k werp my in u arm, want zoo gy my verlaet,
Daer is geen sterflijk mensch, die my ter hulpe staet.
(135) Ontbloot van ouders, vriende, en troost’loos, Koninginne
Een wijle met de naem, maer in der daet slavinne,
En weduw, zonder oit in egt getreê te zijn;
Heer, dat is ’t zagste van mijn eindelooze pijn.
’k Beef als ik noem die geen door wie ’k heb druk geleden,
(140) ’k Weet egter dat een hert, zoo vol grootmoedigheden,
De tranen van een Vrouw noit wreet ten offer brogt
Aen dat partijdig bloet ’t geen beiden u verknogt.
Gy kond hier mogelijk u Broeders naem uit lezen.
Hy is het Prins, hy is ’t, wiens hoogmoet te bevrezen
(145) Tragt my geweldelijk, zijns noodlots meê-genoot
Te maken door de trouw, my wreeder dan de doot.
Wat hatelijk gestarnt’ zag my op aerd’ verschijnen?
’t Jok van gedwonge trouw deê my eerst treurig quijnen,
Te nauwer noot verlost uyt die gevankenis,
(150) Verstrekke tot een proy van die my ’t hatelijkste is.
Ligt most ik, in mijn ramp, met meerder nedrigheden,
Gedenken tegen wie ik voere deze reden.
[fol. B4r]
Maer ’t zy of rede, of ’t lot, of dat mijn ouden haet
In hem vint den Romain, op wie hy zig verlaet;
(155) Noit huw’lijk wier gemaekt voorspokiger van plagen,
Als ’t geen my, tot mijn schrik, u Broer komt voor te dragen.
En zoo Monimens oog u tot geen derenis
Kan brengen door geschrey, en my niets ov’rig is
Als dootze wanhoop; zoo zult gy my noch aenschouwen,
(160) Meesterze van mijn zelf, voor ’t altaer van mijn trouwen,
Doorsteken ’t droevig hert, dat dwinglandy bezat,
En ’t geen ik tot mijn wil nog nimmer heb gehadt.

XIFARES.

Verzekert u, Mevrouw, van mijn gehoorzaemheden,
Gy kond, met volle magt, gebieden hier ter stede:
(165) Farnaes mag in zijn Rijk doen vreezen zijn gebied.
Maer gy en kent ’t getal uw’s ongeluks noch niet.

MONIME.

Ah! Prins, wat ongeluk kan my op nieuw beladen?

XIFARES.

Indien men door de min valt in u ongenaden,
Mevrouw, zoo zal Farnaes den eenigsten niet zijn.
(170) Stort uwe gramschap dan rechtvaerdiger op mijn.

MONIME.

Op u?

XIFARES.

        Ja, snoert dit aen den reeks uw’s ongelukken,
En roept, tot straf van ’t bloet, ’t geen schijnt om u te drukken
Gebore, en u vervolgt door Vader en door Zoon,
Ten hulp de mogentheit der helse en hemelgoôn.
(175) Maer met wat quelling dat mijn min u komt ter oren,
Die u ontwijffelijk gevoelig moet verstoren;
[fol. B4v]
Al u rampspoedigheên die reiken daer niet by,
’t Geen om ’t verhole vuer te dekken stadigh ly.
Denk egter niet dat u, als Broeder, meen te quellen,
(180) En u ten dienst stae om my in zijn plaets te stellen.
’k Ben door mijn woort verpligt, gy wilt u eigen zijn,
Wel gy zult hooren, nog aen Broeder, nog aen mijn.
Maer als ik heb bestaen u tegen ’t leet te dekken,
Waer meê gy wert gedreigt, wat oort zal dan verstrekken,
(185) In ’t lest, tot u vertrek? Zal ’t wijt zijn van mijn Rijk?
Gedoogt gy dat met u daer henen neem de wijk?
Of zult gy ’t schuldig en onschuldig hert aenschouwen
Met d’eigen oogen? Zal het vlugten u niet rouwen,
Als gy my ook ontvlugt? Zult gy mijn dienstbaerheit
(190) Belonen met u noit te zien in eeuwigheit?

MONIME.

Helaes! wat zegt gy my?

XIFARES.

                                        Hoe Zielzon van mijn leven?
Indien den tijt my kan een wettig voorregt geven,
Moet ik juist zeggen, dat het eerste u heb gezien,
En zedert u, op hoop van te bezitten, dien?
(195) Doe uwe schoonheit, nog te nauwer noot geboren,
U Moeders oog alleen had weten te bekoren?
Helaes! als, door mijn pligt, most scheiden van u af,
Of schoon ik van mijn minn’ geen klaerder teikens gaf;
Geheugt ’t u egter niet, gebonden aen de rede
(200) Van mijne pligtelijkheit, wat klagten gy my dede?
Geheugt ’t u egter niet, als uit u deftig oog
Most scheiden, hoe de smert mijn bange ziel bewoog?
[fol. C1r]
Neen,’t heugt my maer alleen. Mevrouw, bekent het garen,
’k Verhael misschien een droom, lang uit u hooft gevaren:
(205) Terwijl, wijt van u af, gansch hopeloos van zin,
Voede in het treurig hert een troostelooze min;
Vernoegt met Mitridaet ten trouw u te vervoegen,
Quetst u in ’t minste niet mijn doodelijk misnoegen.

MONIME.

Helaes!

XIFARES.

            Hebt gy wel oit beklaegt mijn zielverdriet?

MONIME.

(210) Prins.... ah! misbruikt den staet van mijn ellenden niet.

XIFARES.

Misbruiken! hemel! als ik loop voor u ten strijde,
En zonder hoop van loon wil alles om u lijde?
Wat eischt gy meer van my? Als u belove in staet
Te stellen, daer u oog voor eeuwig my verlaet.

MONIME.

(215) Ah! gy belooft my meer als staet in u vermogen.

XIFARES.

Wert gy, zelfs door mijn eed, tot geen geloof bewogen?
Meent gy, dat, door de magt, die staet in mijn beleit,
Iets ondernemen wil op uwe vryigheit?
Mevrouw, daer komt mijn Broêr, ai, zeg dog u begeren.

MONIME.

(220) Wilt, tegen zijn gewelt, kloekmoedig my verweren.
Op dat ik, Prins, voortaen bewillig u te zien,
Zal nietwes door gewelt behoeven te geschien.
[fol. C1v]

XIFARES.

Mevrouwe!

MONIME.

                    Prins, gy ziet u Broeder komt vast nader.

---

III. Tooneel. MONIME, FARNAES, XIFARES.

FARNAES.

Hoe lang zult gy, Mevrouw, de weêrkomst van mijn Vader
(225) Verbeiden? yder uur, tot tuige van zijn doot,
En van u wangeloof, komt schier een nieuwe bood’.
Kom vlugt met my ’t gezigt van deze woeste landen,
Die de gedagten voên van uwe slaefze banden.
Een onderdanig volk ootmoedig u verwagt,
(230) In een gewenschter lugt, en waert van u geagt.
Al lang heeft Pontus u erkent voor Koninginne,
Dat teiken draegt gy nog, zunt Mitridaet door minne
Deez’ kroon, een zeker pant van hoogste majesteit
Op Pontus heerschappy, u heeft op ’t hooft geleit.
(235) Dewijl nu, in zijn plaets, tot Vorst my moet gehengen,
Zoo staet mijnVaders woort aen my dan te volbrengen:
Maer waer toe met ’t vertrek en trouwdag lang gewagt?
’t Is dienstig, dat het een met ’t and’re wert volbragt.
Ons beider heil, en ’t lot vereischt dit gunstig teken.
(240) De vloot legt vaerdig, op u wenk, van lant te steken:
En uit den Tempel kondt gy scheep treên, dus gepaert,
Meestersse van de zee, waer op gy henen vaert.
[fol. C2r]

MONIME.

Zoo veel goetgunstigheên, met reden, my beschamen.
Maer wijl veel tijts-gespil hier ligt niet zou betamen;
(245) Is ’t my geooreloft, terwijl mijn levens staet
Verhael, t’ondekken ’t pak, daer ’t hert meê swanger gaet?

FARNAES.

Het staet u vry.

MONIME.

                        Ik kan my voor u niet miszaken.
Efeze was mijn lant, uit Koninglijken stake,
Of dapp’re Helden ben van outs daer voortgebragt,
(250) Ten opzigt van haer deugt, als Koningen geagt.
U Vader zag my, als Efeze en Iönijen
Geschakelt was aen ’t snoer van zijne heerschappijen.
In teeken van zijn trouw steld’ my deez’ kroon ter hand’,
Een wet voor ons geslagt. dus wier mijn wil verpant
(255) Aen zijnen wil. Helaes! gekroonde Rijks-slavinne
Verliet ik Vaders Huys, ten offer van zijn minne.
Dog Mitridaet, die my in ’t hert van ’t Rijk verwagt,
Vont zig, gansch onvoorziens, tot and’re zorg gebragt.
En wijl den Oorlogs-lust bezit al zijn gedagten,
(260) Zond hy my hier, ter wijk voor vyandlijke magten.
Ik quam ’er, ’k ben ’er nog: maer ondertusschen, Heer,
Heeft Vader dier betaelt zoo schadelijk een eer,
En ’t zegenpralend’ Room’ heeft, voor eerste offerhande,
Filopemen geboeit in hare slaefze banden.
(265) Dus zag hy zig ter doot geleiden: en dit is
Waer van u spreken wil hem ter gedagtenis.
Wat gruwelijken toorn my ’t hert heeft ingenomen,
Ik kan geen krijgsgewelt aenvoeren tegen Romen.
[fol. C2v]
Vergeefs getuige van mijns ouders huisverdriet,
(270) Vind’, tot mijn wraek, nog volk, nog midd’len, nog gebiet,
Maer een kloekmoedig hert. Dus is my dan niet nader
Als dat voldoe den pligt, die ’k aen mijn ouden Vader
Verschult ben, van mijn hant noit in zijn bloet te baên;
My gevende aen u, Prins, die Rome is toegedaen.

FARNAES.

(275) Wat zegt gy, dat ik my op Rome zou betrouwen?
Waer toe strekt deze tael, en zulk een misvertrouwen?
Wie zeit u, dat met haer wil treden in verbont?

MONIME.

Is ’t mogelijk, O Prins! dat gy ’t ontkennen kondt.
Hoe zoud gy my de kroon eens Koningrijks aenbieden,
(280) Die ’s vyants dreigend’ stael niet magtig is t’ontvlieden,
Van alle kant bezet; zoo niet een stil verdrag,
Tot veiling’ van den weg, van u beloften lag?

FARNAES.

Ik zou u ligtelijk mijn meeninge verklaren,
En ook de reden van mijn toeleg openbaren;
(285) Indien gy rukte zelf eerst af de mommeschijn,
En my ontvoude welk dat u gedagten zijn.
Maer als ik gae, Mevrouw, met aendagt overpeinzen,
Na zoo veel tegenspraeks, den gront van al dit veinzen;
Zoo merke klaer ’t belang, ’t geen gy verholen houdt,
(290) En dat geen Vaderwraek my dezen onlust brouwt.

XIFARES.

Wat d’oorzaek is, die dus de Koningin doet spreken,
Hoeft gy, in ’t antwoort, Heer, onwis te blijven steken?
Wikt gy een oogenblik te toonen ’t Rooms gebiet
’t Gevoelen van het leet, dat aen ons Huis geschiet?
[fol. C3r]
(295) Hoe zullen wy verstaen die wederwaerdigheden,
En traeg zijn tot de wraek, reet in zijn plaets te treden?
Vergeten eer en bloet? Is hy waeragtig doot,
Wie weet of ook zijn lijk d’aerd’ tot een graf genoot?
Wie weet, of wijl u hert, vol liefdens bezigheden,
(300) Gaet tot de trouw zijn zin en lieve lust besteden;
Die Vorst, die ’t Oost, vervult van zijne dapperheit,
Met regt de naem geeft van haer laetste Majesteit,
Nu in zijn rijk geen plaets, tot zijn begraeffenisse,
Kan vinde, en op het velt die schuldige eer moet missen,
(305) Den hemel niet en vloekt, die hem dus smaed’lijk hoont,
En zijn ontaerde Zoons, daer hert, nog wraek, in woont.
Laet ons door tegenspoet hier langer niet beswijken,
Indien nog Vorsten zijn die met de glory prijken
Van vryheitsliefden, ’t zy dan Parth, Schijt, of Sarmaet,
(310) Die zy ons bontgenoot, in noot ons toeverlaet.
Kom leef, of sterf met my, waert uit het bloet gesproten
Van Mitridaet; en denk, schoon ’t hert ook is doorschoten
Van liefden, hoe men ’t jok weert van de vrije nek:
Maer dwingt geen vry gemoet.

FARNAES.

                                                Mevrouw, hy kent den trek
(315) Van u genegentheên. ’k bevin my niet bedrogen.
Dit was ’t belang, waer door u zieltogt wier bewogen,
Die Vader, die Romain, die my strekt tot verwijt.

XIFARES.

’k Weet niet het geen Mevrouw in ’t hert verborgen lijd.
Maer ’k onderwirp my zulks, getroost niets te begeren,
(320) Zoo ik, als gy, verstont het geen u schijnt te deren.
[fol. C3v]

FARNAES.

Gy zoud niet qualijk doen, en ik het geen my past;
U voorbeelt egter kan niet strekken tot mijn last.

XIFARES.

’k Weet niemant in mijn Rijk van zinnen zoo verbolgen,
Die ’t voorbeelt, ’t geen ik geef, niet willig na zou volgen.

FARNAES.

(325) Spreek zoo te Colchos, daer past u die heerschappy.

XIFARES.

’k Vermag het daer te doen, en ’t staet my hier ook vry.

FARNAES.

’t Verderf quam, u ten val, ligt herwaerts heen te slepen.

---

IV. Tooneel. MONIME, FARNAES, XIFARES, FEDIME.

FEDIME.

O Princen! ’t water leeft door menigte der schepen;
En Mitridaet, in blijk van zijn verzierde doot,
(330) Die nadert vast de kust, voorspoedig met zijn vloot.

MONIME.

Den Koning!

XIFARES.

                    Vader!

FARNAES.

                                Ah! wat ramp komt my beswaren?

FEDIME.

Dees tijding quam terstont, ter vlugt, voor-uit gevaren.
Hy is ’t wel zelf. Arbaet, bewogen door zijn pligt,
Zeilt reets hem te gemoet, tot buiten het gezigt.
[fol. C4r]

XIFARES.

(335) Wat hebben wy bestaen!
                            MONIME tot Xifares.
                                                Vaer wel. ah droeve maren!

---

V. Tooneel. FARNAES, XIFARES.

FARNAES.

Hoe, Vader komt weêrom? O bitter wedervaren!
Mijn min en leven staen in ’t uiterste gevaer,
Nu Rome, tot mijn hulp, niet tijdelijk is klaer.
Wat staet my dan te doen?
                                tot Xifares.
                                          Ik hoor u treurig zugten;
(340) En ’t afscheit, dat zy nam, doet my iet verders dugten:
Maer dat bewaer ik best voor een bequamer tijt;
Daer is een grooter zorg, die mijn gedagten slijt.
’k Hoor Mitridaet komt weêr, ligt doof voor ons gebeden,
Die ’t meest te vreezen is, hoe meer hy wert vertreden.
(345) Het dringende gevaer is swaerder als gy ’t weet.
Ons misdaet is van aert een onvergeeflijk leet,
’k Zag zelden vrientschaps-trek ontwapenen zijn toren.
Het strengste regt legt hy zijn eigen bloet te voren.
Wy zagen immers zelf, dat hy, uit agterdogt,
(350) Om minder oorzaek, heeft twee zonen omgebrogt.
Daer staet voor u, voor my, en voor Moniem’ te schromen.
Z’is t’ongelukkiger, hoe meer hy ingenomen
Is met haer liefde, vol verrukking, dog altijt
Min-yv’rig, gaet zijn haet veel verder als hy vrijt.
[fol. C4v]
(355) Op’t hert, dat hy u toont, wilt niet te zeer betrouwen:
Want razend’ minne-nijt kan maet noch regel houwen.
Denk daer vry om. gy hebt het krijgsvolk op u hant;
En ik zie hulp te moet van d’onverwagte kant.
Gelooft gy my? zoo laet ons alle beiden werken
(360) Tot ons vergiffenis, en ons te zaem versterken
In deze plaets; op dat hy ons niet voor en houwt,
Als ’t geen daer veiliglijk van ons wort op vertrouwt.

XIFARES.

Ik weet mijn misdaet, en ik ken mijn strengen Vader,
En boven dien raekt my mijn Moeders misdaet nader:
(365) Maer daer en is geen liefd’, die my zoo zeer verblint,
Of Vader vint in my een onderdanig kint.

FARNAES.

Ten minsten dat wy dan malkand’ren trouwheit tonen:
Gy kent mijn hert, en ik, wat driften in u wonen.
De Vorst, wiens wakk’ren aert brengt duizent vonden voort,
(370) Die zal ons vyant zijn, op ’t minste oneffe woort.
Gy kent zijn ommegangh, en onder wat voor reden
Zijn haet bedekt ’t bedrog van zijn behendigheden.
Kom gaen wy. wijl ik moet; ’k volg u met zorg belaên:
Maer door gehoorzaemheit, dat wy ons niet verraên.


[fol. D1r]

Tweede Bedrijf. I. Tooneel. MONIME, FEDIME.

FEDIME.

(375) Hoe! zijt gy hier, terwijl blymoedig ’t volk met hoopen,
Den Koning te gemoet, men ziet naer strant toe loopen?
Mevrouw, wat ’s u bedrijf? Wat zorg drukt u gemoet,
Die uwen gang weerhoud, en herwaerts keeren doet?
Zult gy hem, die u mint, niet prikkelen tot toren,
(380) Die schier u egtgenoot....

MONIME.

                                                  Die tijt is niet geboren,
Fedime, en voor als noch meen ik mijn pligt te zijn,
Dat hem alhier verwagt, en verder niet verschijn.

FEDIME.

Maer ’t is geen minnaer uit een lagen stam geboren.
Gedenk, met ouders wil, gy, tot zijn deel beschoren,
(385) Zijt onverbrekelijk aen zijne liefd’ verpant,
Dat heeft ten aller tijt ’t volvoeren in zijn hant.
Geloof my, toon u, wil hem pligtiglijk ontmoeten.

MONIME.

Aenschouw in wat een staet gy wilt dat hem begroete;
Zie ’t aenzigt nat betraent. zeg, dat veel liever zogt
(390) Een afgelegen hoek, daer my verschuilen mogt.
[fol. D1v]

FEDIME.

O Goôn! wat tael is dit?

MONIME.

                                      Ah! weerkomst, die my ’t leven
Beneemt! Rampzalige! hoe derf ik my begeven
In zijn gezigt? de kroon op ’t hooft en in het hert,
Fedime.... ah! gy verstaet het geen mijn ziel verwert.

FEDIME.

(395) Valt gy dus weer in ’t net van d’eige swarigheden,
Waerom gy hebt eertijts zoo veel verdriet geleden?
En altoos Xifares de rust uws levens krenkt?

MONIME.

Ah! mijn rampspoedigheên zijn grooter als gy denkt.
Toen zag ik Xifares, waer dat het oog liet keeren,
(400) Niet als vol dapperheit, en flikkerend’ van eeren.
En ’k was doen onbewust, dat hy, vol minnevlam,
My voor het oogwit van zijn ziels gedagten nam,

FEDIME.

Bemint hy u? dien Helt....

MONIME.

                                        Van duizent ongelukken
Gevoelt, zoo wel als ik, zig te rampzalig drukken.
(405) Hy bid my aen, Fedime; en d’eige quelling vat
Mijn ziel, die hem eertijts ook op het herte trat.

FEDIME.

Weet hy hoe ver gy zijt met zugt tot hem genegen?
En dat gy hem bemint?

MONIME.

                                    Fedime, ’k heb noit tegen
[fol. D2r]
Hem iets bekent. Door hulp der Goôn, in ’t hert versterkt,
(410) Heb ik noit blijk getoont, waer uit iets heeft gemerkt.
Helaes! indien gy wist hoe vaek, om stil te swijgen,
Mijn hert schier onder ’t pak des druks quam neer te zijgen!
Wat storm, wat oorelog nog flus heb uitgestaen!
Zoo ik ’t vermijden kan, ik zie hem noit weer aen.
(415) Want, tegen wil en dank, mijn hert dus overladen,
Bewogen door zijn smert, mogt eind’lijk zig verraden,
En my bekentenis afdwingen, tot mijn spijt.
Hoe ’t is, bemint hy my, ’t is voor een korte tijt.
Ik ben verpligt zoo dier die min hem toe te meten,
(420) Dat beter waer had hy daer noit iets van geweten.

FEDIME.

Men komt. wat regt gy uit?

MONIME.

                                          Neen, dus verschijn ik niet,
Zoo lang ’t ontroert gemoet ten droeven ooge uitziet.

---

II. Tooneel. MITRIDAET, FARNAES, XIFARES, ARBAET, LIJFWAGTEN.

MITRIDAET.

Met wat voor reden gy u daet tragt te verschoonen,
U pligt behoorde niet u herwaerts heen te troonen;
(425) Nog dat gy in den noot dus schandelijk verliet
De Rijken, die betrouwt had onder u gebiet.
Maer ’k wil niet over u het strengste vonnis strijken.
Mijn uitgestroide doot deê ligt u herwaerts wijken.
[fol. D2v]
Ik neem u onschult aen, wijl gy ’t van my verwagt,
(430) En dank den hemel, die my weder by u bragt.
In ’t uiterste gevaer, door ’t noodlot overwonnen,
Smede ik een aenslag, waert van Mitridaet begonnen,
’k Wil dat gy, op zijn tijt, van alles zijt bewust.
Vertrek, terwijl ik my een weinig geef ter rust.

---

III. Tooneel. MITRIDAET, ARBAET.

MITRIDAET.

(435) D Us ziet gy my weerom, na zoo veel tijts verschenen,
Niet blinkende van eer, gelijk als wel voorhenen,
Die Romens noodlot zijnde een dapp’re tegenwigt,
Hieuw, tusschen haer en my,’t Heel-al in twijffel-zigt.
Ik heb de nederlaeg. Pompejus nam ten voordeel
(440) De naarheit van de nagt, die ons de moedt en ’t oordeel
Benam. Ons krijgsvolk naekt, door duisternis vervaert;
De rijen ’t meerendeel verzuimt; of slegt bewaert;
De wanschik overal verdubb’lende d’alarmen;
Wy zelf ons tegens een genootdrukt te beschermen;
(445) ’t Geschreeuw door ’t naar gebergt afgrijslijk weergebragt;
Kortom, de gruwel van een Veltslag in de nagt.
Wat kan de dapperheit in zulk een doots benouwen?
Een deel zijn doot, een deel zijn door de vlugt behouwen.
In d’algemeine schrik was mijn verzierde doot
(450) Een vont, waer door alleen een wisse doot ontvloot.
’k Ben Fazis onbekent een wijl tijts* doorgetogen,
Tot eind’lijk kreeg ’t gebergt van Kaukazus in d’ogen;
[fol. D3r]
Alwaer op den Euxijn een Vloot vont toegemaekt,
Waer in by ’t overschot van ’t leger ben geraekt.
(455) Dit zijn de rampen, die my herwaerts henen bragten,
Daer ik veel ramps ontmoet, ’t geen op my scheen te wagten.
’t Veroude quael, de min, hangt my gestadig aen.
Dat hert door bloet gevoed, en krijg noit te verzaên,
In spijt van ’t jaren-pak, en ’t lot dat my komt drukken,
(460) Dat sleept Monimens min met zig. geen ongelukken,
Nog vyant komt my voor, die meer ontroert mijn bloet,
Als dees ondankb’re zoons, die hier ter plaets ontmoet.

ARBAET.

U zonen!

MITRIDAET.

                Hoor. ik wil, schoon schijn door spijt verwoeder,
Wel scheiden Xifares van zijn ontaerden Broeder,
(465) ’k Weet dat hy ’t voorbeelt is van onderdanigheit,
En haet, zoo veel als ik, de Roomze mogentheit.
’k Von dat zijn dapperheit, tot mijnen dienst genegen,
Vaek mijn bewogen hert tot hem dede overwegen.
’t Is zelf my wel bekent wat wanhoop hem bezat,
(470) En hoe hy, om zijn pligt, al and’re pligt vergat;
Toen hy, verloochenend’ zijn trouwelooze Moeder,
Was voor het algemeen een yverigen Hoeder.
’t Komt daerom niet in my, dat zoo getrouwen kint
Was, om my te misdoen, opzettelijk gezint:
(475) Maer wat stont voor haer beide in deze plaets te wagten?
Of was Monime ’t doel van beide haer gedagten?
In wie is ’t dat zy had het meeste welgeval?
Zeg my met wat een oog ik haer ontmoeten zal?
[fol. D3v]
Spreek. Schoon ’t verlangen my ook hier by haer deê komen;
(480) Zeg ongeveinst wat zugt gy in haer hebt vernomen?
Wat is ’er dat hier schuilt? wat is hier omgegaen?
Wanneer, waerom liet gy dees vesting overgaen?

ARBAET.

’t Is nu een week geleên, wanneer, gansch onverduldig,
Farnaes quam voor de stadt, en zeid’ hoe ik was schuldig,
(485) Terwijl hy tijding brogt van u gewisse doot,
Dat flux, op zijn bevel, de poort voor hem ontsloot.
Ik bleef niet hangen aen zoo ydele gerugten,
En gaf hem geen geloof; indien zijn Broer, met zugten,
En tranen, in de plaets van woorden, my niet had
(490) Bevestigt ’t ongeluk, ’t geen droevig u vertrat.

MITRIDAET.

Kortom; wat regten z’uit?

ARBAET.

                                        Farnaes was qualijk binne,
Of hy ontdekt zijn min straks aen de Koninginne;
En bood haer, door zijn trouw, te vesten op het hooft
De kroon, waer door, wel eer, gy haer u trouw beloofd’.

MITRIDAET.

(495) Verrader! hoe dorst gy haer droeve ziel verrassen?
En gunt haer niet den tijt dat zy beschreit mijn assen?
Maer wat deê Xifares?

ARBAET.

                                    Xifaer die heeft tot nu
Geen blijk van liefd’ getoont, en ’t hert altoos aen u
Geschakelt, door een drift van overmoet bewogen,
(500) Straelt niet ten oogen uit, als wraek en oorelogen.
[fol. D4r]

MITRIDAET.

Maer zeg regt uit, wat heeft hem hier ter steê gebragt?

ARBAET.

Dat zult gy weten, als gy ’t minste daer op wagt.

MITRIDAET.

Spreek, wijl het u gebied’; ’k wil alles van u hooren.

ARBAET.

Het geen my van die zaek gekomen is ter ooren,
(505) Is, dat Prins Xifares vermeende na u doot,
Dat in den ring zijns Rijks dit lantschap zig besloot;
En zonder iemants wet, als eige te verdragen,
Quam met zijn strijtb’re hant zijn erfdeel onderschragen.

MITRIDAET.

Ah! ’t is de minste loon die hy te wagten heeft,
(510) Zoo oit den hemel ’t lot my vry in handen geeft.
Ja ’k leef weerom, Arbaet, die vreugt vervoert mijn zinnen.
Beken ik beefde, en om een zoon die teer beminne,
En om mijn zelve, uit vrees dat my die stut ontschoot,
En te bevegten kreeg zoo dapp’ren mingenoot.
(515) Dat my Farnaes misdoe, hy offert aen mijn toren
Een medevrijer, die mishaegde my te voren,
Eer dat zoo swaer verviel, die vleit de Roomze magt,
En kant noit tegen haer, als door zijn pligt verkragt.
Indien Monime oit heeft, te zijnwaerts ingenomen,
(520) Haer liefd’ verplaetst, die my alleen heeft toegekomen,
Dat ramp den schelm verdelg, die haer aen my ontrooft,
Die my opzetlijk hoont, en weigert tot zijn hooft.
[fol. D4v]
Bemint zy hem?

ARBAET.

                          Zie, Heer, daer komt de Koninginne.

MITRIDAET.

O Goôn! getuigen van mijn haet, en vuyrig minne,
(525) Behoed mijn ongeval, en wilt beletten, dat
Niet vinden mag die geen, die ik ongaren had.
Arbaet, ’t is wel, ’t lust my by haer alleen te blijven.

---

IV. Tooneel. MITRIDAET, MONIME.

MITRIDAET.

’t Schijnt eind’lijk dat de Goôn my weder by u drijven,
En, hulpzaem tot den trek van mijn genegentheên,
(530) Verbeelden aen mijn oog u schoonder als voorheên.
Ik dagt niet dat den dag, geschikt tot onzen trouwe,
Zou door het Oorlogsvuur zoo lang zijn opgehouwe;
Of als u weder zag, mijn weêrkomst een begin
Zou zijn van ongeluk, in plaets van teere min.
(535) ’t Is egter d’eige min, die, van al ’s werelts oorden,
Maekt dat dit u verblijf alleen mijn ziel bekoorde:
En mijn grootste ongeluk zelf my tot vreugd verwekt,
Zoo u mijn byzijn tot geen ongeluk verstrekt.
Dit is genoeg gezegt, indien ’t u lust te hooren.
(540) Dees lang vertoefden dag komt u niet vreemt te voren.
Gy draegt by u, Mevrouw, een pant dat voor my vrijt,
En u gedurig zegt, dat gy mijn eige zijt.
Laet ons ’t gegeve woort door onze trouw volenden;
Mijn eer schijnt alle beide ons hier van daen te zenden
[fol. E1r]
(545) In een gewenschter lugt. Daer dient geen tijt doorbrogt;
Van daeg u bedgenoot, en morgen op den togt.

MONIME.

’t Hangt alles aen u wil; door wie ’k ontfong het leven,
Die hebben u op my die volle magt gegeven.
En als gy u gedient van dat almogend regt,
(550) Zal u gehoorzaem zijn, op ’t minste dat gy zegt.

MITRIDAET.

Dus vaerdig ’t drukkend’ jok geduldiglijk te dragen,
Zoo gaet gy na ’t altaer, als ’t doodelijk verslagen
Onnoozel offerhand. En ik een dwingelant
Van ’t weig’rend’ hert, als zelf bezit zoo lieven pant,
(555) Zal u niet zijn verschult? Zou dit my ’t hert niet knagen?
Moet ik, ontzeggende voortaen u te behagen,
Niet tragten als na ’t geen u zinlijkheit verkragt?
Of, in een woort, maekt my de ramp by u veragt?
Schoon my den weg ontbrak, en ’t schoot niet in mijn zinnen
(560) Een loflijk heldenstuk voor ’t sterven te beginnen,
En dat door ’s vyants magt nog lager lag vertreên,
Verwonnen, hulpeloos, vervolgt van yder een,
Ontbloot van Rijk en goet, een roover die men schoude,
Een dwaelgeest op de zee; en kon alleen behouden
(565) De naem van Mitridaet; weet vry dat die alleen
Al starende op my trok het oog van ’t algemeen,
En datter is geen Vorst op hoogen Troon gezeten,
Die boven zijn geluk niet stellen zou mijn leet, en
Schipbreuk van mijn Rijk, dat niet aen spaenders stiet,
(570) Als veertig jaren lang bestormt door ’t Rooms gebiet.
Gy zelf zoud my, Mevrouw, een beter opzigt geven,
Zoo in u ’t moedig bloet uws ouders quam herleven.
[fol. E1v]
En wijl ’t dog daer by leit, dat werde u egtgenoot,
Was ’t niet eêlmoediger voor u, zoo gy besloot,
(575) Toestemmig, tot die pligt met lust te zijn genegen,
En stellen uwe gunst mijn nijdig noodlot tegen,
En sterken ’t angstig hert, my vleijende in mijn druk,
Dus tegen ’t misvertrouw, gevolg van ’t ongeluk?
Hoe dus, Mevrouw, wat doet u met u antwoort marren?
(580) Of dient mijn yver om u verder te verwarren?
Gy blijft gansch sprakeloos: in plaets dat u bewoog,
Zoo groeijen tegen dank de tranen in u oog.

MONIME.

Ik heb geen noot mijn oog met tranen te benatten.
’k Gehoorzaem. kond gy hier mijn antwoort niet uit vatten?
(585) En is dit niet genoeg....

MITRIDAET.

                                              Neen, dat voldoet my niet.
Mijn agterdogt door ’t kleet tot in het herte ziet.
’k Ben trouwlijk onderrigt; en mijn min-yv’rige oogen
Die hebben, na ik merk, in ’t minst my niet bedrogen.
’k Zie een trouwlooze zoon, door u gezigt bekoort,
(590) Heeft u zijn hert ontdekt, en dat gy na hem hoort,
’k Jaeg u, ter liefd’ van hem, wel ligt in duizent vrezen;
Dog zal van u getraen niet lang deelagtig wezen.
Mevrouw, ’t is alles doof aen mijn gedugt gezag,
Of ’t is voor ’t laetst van daeg dat gy hem levend’ zag.
(595) Gae roep men Xifares.

MONIME.

                                              Ah! wilt u eerst beraden.
Wie? Xifares....

MITRIDAET.

                          Die heeft zijn Vader niet verraden.
[fol. E2r]
Gy tragt hem te vergeefs t’ontschuldigen, want mijn
Genegentheit heeft reên van hem vernoegt te zijn.
U misdaet en mijn schand’ die zouden minder wezen,
(600) Zoo hy, die in der daet verdient van u geprezen,
U nog bewogen had tot weermin van zijn brant.
Maer een verrader, die derft nemen by der hant
My dus te hoonen, in wiens hert noit deugt kon komen;
In een woort, dat Farnaes mijn plaets heeft ingenomen....
(605) Mevrouw, zal hy bemint, en ik dan zijn gehaet?

---

V. Tooneel. MITRIDAET, MONIME, XIFARES.

MITRIDAET.

Kom, zie mijn zoon, kom, zie wie Mitridaet verraet.
Mijn eigen zoon derft my vyandelijk bespringen,
Die kant zig tegen my, en zoekt mijn magt t’ontwringen;
Kortom, bemint Monime, en ’t blijkt dat haer behaegt,
(610) En rooft een hert ’t geen my verpligte liefden draegt.
Gelukkig egter, dat, in al dees swarigheden,
Van niemant als Farnaes mijn eer dus wert vertreden;
Dat ’t voorbeelt van u Broêr, en Moeders trouwloosheit,
Noit heeft u heus gemoet van ’t rechte pad geleit.
(615) Ja, zoon, gy zijt alleen op wie rust mijn vertrouwen,
Die tot dit groote werk, ’t geen in het herte brouwe,
Voordagtig heb gekeurt tot waerde meêgenoot,
Mijns Scepters en mijns naems bezitter na mijn doot.
De Liefde, nog Farnaes, ontrusten nu ter tijden
(620) Mijn zinnen niet alleen, die zy om ’t zeerst bestrijden.
[fol. E2v]
Het toebereitzel, en de zorgen van mijn reis,
Mijn schepen, die men houdt zeilvaerdig na den eisch,
Mijn volk, wiens willigheit voor al eerst wil beproeven,
Zijn oorzaek dat by u niet langer kan vertoeven.
(625) Gy ondertusschen waek tot mijn gerustigheit,
En weer het onheil af ’t geen my wert toebereit.
Blijf by de Koninginne, en tragt haer te bewegen
Voortaen met wedermin tot my te zijn genegen.
Van die versmade keur went haer afkeerig af.
(630) Ligt u onzijdigheit haer die beweging gaf.
Kortom, mijn swakheit stont nu lang genoeg ten proeve.
Dat zy die teerheit, die te laet haer mogt bedroeven,
Breng tot geen razerny; waer mede ’t hen belast,
Ligt noit quam tot berouw, als na ’t zig had vertast
(635) Door tomelooze wraek.

---

VI. Tooneel. MONIME, XIFARES.

XIFARES.

                                                  Mevrouw, wat zal ik zegge,
Wanneer ik zijn bevel en reden overlegge?
Goôn! zou het waer zijn, dat Farnaes van u bemint,
Wel in der daet verdient den haet die hem ontzint?
Farnaes heeft die ook deel aen deez’ ontsteltenissen?

MONIME.

(640) Farnaes? ai my! Farnaes? wat zal ik hier uit gissen?
Het is dan niet genoeg, dat deez’ gehaten dag
My van hem eeuwig rukt, die ’k liefst op aerden zag;
[fol. E3r]
En dat ik, van mijn pligt rampzalige slavinne,
Ben hopeloos van oit mijn quelling t’overwinnen.
(645) Men voegt nog aen mijn smert een laster, die my doot,
Dat ik, ter liefd’ van hem, een tranevloet vergoot;
Men wil, schoon ik hem haet, my egter kon bekoren.
’k Vergeef het Mitridaet, geblinthokt door zijn toren,
Die ziet in dit geheim als by een duist’re nagt:
(650) Maer had ik dit verwijt wel oit van u verwagt?

XIFARES.

Mevrouw, vergeef het my, de min die deê my dwalen;
Bepaelt in mijn gemoet, door pligtiglijk bepalen,
Zie mijnen val bereit, en derf geen oogen slaen
Op wraek: Maer hoe neem ik des Konings gramschap aen?
(655) Hy klaegt, dat vreemde min zijn min komt onderkruipen.
Wie kon gelukkig u dus in het herte sluipen?
Wie? spreek.

MONIME.

                    Waer toe u, Prins, dus noodeloos gequelt?
Beklaeg u, zonder dat gy verder ’t hert ontstelt.

XIFARES.

Ik weet maer al te wel wat quelling my bereide,
(660) ’t Is’t minste dat van u door Vaders trouw moet scheiden:
Maer dat u oogen zie, ter liefde uws mingenoot,
Bedouwt van tranen, valt my wranger dan de doot:
Dog tragt mijn rampen in mijn wanhoop te verswaren.
Wil hem uit medely, Mevrouw, my openbaren,
(665) Wie is die minnaer? wie hou ik daer voor verdagt?

MONIME.

Wert hy dus swarelijk u in den zin gebragt?
[fol. E3v]
Als flus ontvlode die my t’onderdrukken tragte,
Aen wie deed’ ik, om hulp, mijn jammerlijke klagten?
Wiens schut quam ’t angstig hert, uit eigen drift, aen boort?
(670) Kortom, wiens min heb ik goetgunstig aengehoort?

XIFARES.

O Hemel! kon ’t geluk mijn euveldaet de stralen
Van u goetgunstig oog doen op my nederdalen?
Verwaerdigt gy om my te storten droef getraen?

MONIME.

Ja Prins, ’t is nu eens tijt dat ’t veinzen heeft gedaen;
(675) ’t Verswijgen kan ik van mijn quelling niet verkrijgen,
Nogtans doemt my mijn pligt voor eeuwig stil te swijgen:
Maer ik wil eindelijk, schoon dat het t’eenemael
Strijt tegen dwang mijns pligts, voor d’eerste en laetstemael
Mijn hert uitspreken. ’k weet gy hebt my lang geleden
(680) Bemint; ’k gevoel mijn ziel ook heftiglijk bestreden
Met wedermin tot u. Gedenk wanneer mijn oog,
Tot onverdiende zugt, te mywaerts, u bewoog;
’t Vermaek ’t geen u de hoop gaf voor een weinig uren;
U Vaders min, die gy, met onrust, moet bezuren;
(685) De vrees van mijn verlies, en hem te zien verblijt;
De wreetheit van een pligt, die met u liefden strijt,
Die konnen nimmer, Heer, u in gedagten komen,
Of gy hebt in u ramp mijn ongeluk vernomen.
En als gy nog van daeg daer van my deed’ ’t verhael,
(690) Zoo gaf mijn hert bescheit u met u eigen tael.
Onnutte en dootze trek van ziels medogentheden!
Te grooten eenigheit in ons genegentheden,
Tot beider ongeluk, geweigert door het lot!
Ons herten, waerom zijn die door de Minne-godt
[fol. E4r]
(695) Gevoegt, als die by een noit met zijn wil behoorden?
Want schoon ’t hert tot u trekt, dit zijn mijn laetste woorden:
Mijn eer my wederroept, en sleept, met tegenheit,
My na de trouw: waer na ’k swijg in der eeuwigheit.
Helaes! ik hoor gy zugt, maer zulks is mijn elenden.
(700) ’k Moet niet het oog op u, maer op u Vader wenden.
U hulp zijt gy my zelf in deze zaek verschult,
Op dat u uit mijn zin verbanne met gedult.
’k Verwagte, voor het minst, van u dienstplegtigheden,
Dat gy my zult voortaen vermijden, op mijn beden.
(705) ’k Heb u genoeg gezegt, waer uit gy klaer kond zien,
Dat my de reden dwingt dit op u te gebiên:
Maer zie, na deze tijt (zoo u grootmoedig herte
Om my oit heeft gebrant in ware minne-smerte)
Geef ik u geen geloof in ’t geen gy my verhaelt,
(710) Als door de zorg, waer meê mijn byzijns lust bepaelt.

XIFARES.

O Goôn! wat blijk van liefd’ vol ramp en ongelukken!
Hoe schielijk zie ik my verhoogt, en weer verdrukken!
Van wat een troon van eere en gelukzaligheit
Stort gy my in een poel van dootze afgrijslijkheit!
(715) Hoe! kon ook mijnen brant u lieve ziel doen blaken
In wedermin tot my? En zou een ander raken
Bezitter van dat hert, wiens trek mijn ziel bezat?
O wrede Vader! dog rampzalige. Mijn schat,
Wilt gy ik u ontvlugte, en u gezigt zal schouwen?
(720) En egter Mitridaet wou u mijn zorg betrouwen.
Wat zal hy zeggen?

MONIME.

                                Niet, ik moet gehoorzaemt zijn.
Verzin, hoe gy hem best verblint door valze schijn.
[fol. E4v]
Een dapper Helt kan ligt wat tegenspoets versmaden.
Zoek, Prins, ai zoek dog, om u zelven te verraden,
(725) Al ’t geen de liefden aen een laeggeboren doet
Verzinnen, tot de rust van zijn bemintste goet.
Kortom, ik ken mijn zelf, ’t mogt my te laet berouwen,
Mijn deugt schept in mijn kragt een wonder krank vertrouwen.
’k Weet, u aenschouwende, ligt de geheugenis
(730) Een zugje trok uit ’t hert, door mijn ontsteltenis,
Dat zig mijn ziel, van u gescheurt, flux zou bereiden
Te vliegen na zijn deel, waer van zy is gescheiden:
Maer ’k weet gewis, indien ’t in u vermogen is,
Dat gy in my steeds voed zoo een gedagtenis;
(735) Gy niet verhoeden kond, dat mijn beledigde eere
Terstont ter straffe doemt mijn schuldige begeeren,
En dat mijn hant u zoekt te midden in mijn hert,
Tot boete van mijn schant; op dat gy daer uyt wert
Gerukt. Wat zeg ik? ah! ’k gevoele my weerhouwen
(740) Door doodelijk vermaek, dewijl u mag aenschouwen
Nog voor de laetste mael. hoe meer ik klaeg en zugt,
Hoe meer ’k verlengen tragt ’t gevaer het gene ik vlugt.
Ik moet nogtans, ik moet mijn driftig hert bepalen;
En om, door ’t laetst’ Vaer-wel, geen laster te behalen,
(745) Ik vlugt. gedenk, O Prins! dat gy mijn byzijn mijdt;
De tranen, die ’k vergiet, maek dat die waerdig zijt.

XIFARES.

Helaes!.... zy vlugt, mijn klagt kan op haer niets verwinnen.
Rampzael’ge Xifares, wat zult gy nu beginnen?
Men mint, en band u; dog gy ziet, en ’t heeft zijn reên,
(750) Dat met haer pligt u pligt komt voeglijk over een.
[fol. F1r]
Ga, door een snelle doot, verkorten u elenden:
Dog oogt eerst waer ’t u Broêr, of Vader heen sal wenden.
En zoo haer een van beid’ zal rooven aen mijn trouw,
Mijn Vader was ’t alleen, die ’k stervend’ wijken zou.

Derde Bedrijf. I. Tooneel. MITRIDAET, FARNAES, XIFARES.

MITRIDAET.

(755) Kom, Princen, kom, den tijt die is tans overstreken,
Dat mijn geheim voor u dient eynd’lijk door te breken.
’t Lagt alles gunstig toe tot mijnen aenslag. daer
Ontbreekt nu niet, als dat u die flux openbaer.
    Ik vlugt, ’t vyandig lot schijnt zulliks te begeeren:
(760) Maer gy behoeft ’t verhael mijns levens niet te leeren,
Om te gelooven, dat dees afgelegen hoek
Verstrek my een verblijf, tot dat men my daer zoek.
De kans des oorelogs valt zoo ligt mede als tegen.
Ik keerde vaek weerom langs mijn verlate wegen,
(765) Terwijl des vyants heir, bedrogen door mijn vlugt,
Wert in triomf gevoert met ydel hant-gerugt;
En snijdende in metael haer brooze glory-kroonen,
Voert mijn verwonnen Rijk geboeit alom ten toone.
Den Bosforus zag my wel eer, tot ’s vyants schrik,
(770) Een nieuwen oorelog doen rijzen uit zijn slik.
[fol. F1v]
En zuiv’rende Azien van Roomze krijgsgebaren,
Te niet doen, in een dag, ’t werk van geheele jaren.
Tijts keer eischt nieuwe zorg. Het Oost dus swaer verdrukt,
Dat aem’loos afgemat, voor ’t wreede nood-jok bukt,
(775) Gevoelt nu meer als oit haer velden overstrijken
Van ’t Rooms gebroet, ’t geen wy met onze proy verrijken.
’t Welk ’s werelts schatten swelgt en inschokt onverzaet,
En, op den blink van ’t gout, haer Vaderlant verlaet.
Hier vloeit het staeg na toe, schen-nijdig op malkand’ren,
(780) Om Azien in een zee van menschen te verand’ren.
Dees borst schut haer alleen. Mijn dootze vruntschap drukt
Mijn vrunden afgemat, of van haer troon gerukt.
Een yder tragt zijn hals dat lastig pak t’ontrekken:
Dog d’overwinnaers naem, die kan alleen verstrekken
(785) Een beuk’laer van zijn winst. hy is de schrik van ’t lant:
Ik laet hem hier: maer dring tot in het ingewant
Van ’t Rooms gebiet. Hoe! kan mijn opzet u ontroeren?
En meent gy dat ick my door wanhoop laet vervoeren?
’k Vergeef u dwalingen; want, om te zijn geagt,
(790) Wil zulk een aenslag eerst ten einde zijn gebragt.
    Denk niet, dat Romen legt zoo wijt van dees gewesten.
Gescheiden, door een reeks van eindelooze vesten.
Den weg is my bekent, waer langs men reizen moet.
En zoo het lot my voor een snelle doot behoed,
(795) Om niet ver af te gaen ’t volvoeren van mijn reden,
Gy zult het Capitool in weinig tijts betreden.
Meent gy niet den Euxijn my spoedig overbrengt
Tot daer den Donaustroom zig met zijn golven mengt?
Dat, volgens ons verbont, den Schijt tot wraek gedreven,
(800) Van deze kant Euroop voor my zal open geven?
[fol. F2r]
Verzamelt op die kust, vermeerdert door dat volk,
Zoo zullen wy, in ’t gaen, aengroeijen als een wolk.
Het trots Germanien, en ’t strijtbaer Pannonijen
Verwagten maer een hooft ten dwang der tyrannijen.
(805) Gy zaegt Iberien, en Gallien met kragt
Op deze vest, die van haer t’onder wierd’ gebragt,
Aenprikkelen mijn wraek, en tot in ’t hert van Grieken
Verwijten mijn verzuim in ’t fnuiken van de wieken
Des fieren Adelaers; verzekert, zoo die vloet
(810) My overstroomt, het al in ’t eind’ verzuipen moet.
En dies zoo zullen zy, om ’t jammer voor te komen,
Opvolgen mijnen weg na het grootmoedig Romen.
    Daer zult gy, meer als oit, zien steken ’t volk de walg
Van d’onverzade Gier, die ’t al slokt in haer balg;
(815) En ’t droef Italien beswalkt door damp en rooken
Van ’t vuur, ’t geen Vryheit daer had stervende aengestoken.
O neen! ’t is niet alleen aen ’t einde van ’t heel-al,
Daer Romens kluisterboei baert drukkende ongeval.
Hoe nader, hoe de wraek haer togt meer doet bezuren.
(820) U grootste vyant legt, O Romen, voor u muren.
Ah! zoo zy oit verkoos, tot veiling van haer lant,
Een slaefzen Spartacus, een afgeregten quant,
En volgd’ ten oorelog ’t uitschot van ’t rot der dieven;
Hoe veel te liever zal ’t haer eed’len geest believen
(825) Zig te vervoegen met een winnende party,
Die daelt, in bloet en deugt, uit Cyrus heerschappy?
Wat zeg ik? in wat staet meent gy haer te verrassen?
Van krijgsluy onvoorzien, die op haer hulpe passen;
Wijl yder bezig is, hoe my hier zal verslaen:
(830) Of zal een trop van wijfs mijn dapperheit weerstaen?
[fol. F2v]
    Kom werpen wy het vuur van ramp en oorelogen,
Waer door de werelt wert te weder eind’ bewogen,
Te midden in haer schoot. val d’overwinnaer aen,
Zelf in zijn wallen, dat hy zy met vrees belaen,
(835) By beurt, voor eigen haert. Den Pener, opgenomen
Van geest, zeid’, dat men noit zal, als in ’t hert van Romen,
Verwinnen den Romein. smoor die in ’t schuldig bloet.
Verbrant het Capitool, ’t geen my ziet te gemoet.
Verdelg te gront zijn eer, en dat wy doen verdwijnen
(840) De schant der Koningen, en misschien ook de mijne.
De vlammen in de vuist wist zoo die namen uit,
Die Rome tot haer hoon in haer gedenk-boek sluit.
    Dat is de staetzugt, die mijn ziele heeft bezeten.
Denk egter niet, dat ik wil Azien vergeten
(845) Tot haer bezit; ’k weet wie voor meerder ongeval,
Ten spijt van ’t Rooms gezag, haer nog beschermen zal.
’k Zal haer van alle kant vyandig aengevallen,
Vergeefs doen roepen ’t heir, ten stut van eige wallen,
Dat Azien verwoest. Den Parth, zoo wel als ik,
(850) De schrik van ’t Roomze volk, die staet alle oogenblik
Te treden in mijn plaets. Zijn haet en bloet genegen
Met my te voegen, eist mijn zoon, door egte wegen,
Zijn dogter tot een deel. Farnaes, u komt die eer,
’k Heb u daer toe gekeurt; gae, zijt op mijn begeer
(855) Die waerden Bruidegom, ’k wil morgen aen Aurore
Doen zien mijn vloot, van lant, de wufte golf doorboren.
Dewijl u niets weerhoudt, vertrek terstont, met vlijt,
En maek dat, door u spoet, mijn keure waerdigh zijt.
Voltrek dat huwelijk; en als gy weer zult keeren
(860) Hier over den Eufraet, doet Azien in u eeren
[fol. F3r]
Een tweeden Mitridaet. dat dan een dootze schrik
Bevang ’t vyandig rot; en dus, te Roomen, ik
Verheugt werd’ door die maar.

FARNAES.

                                                  Ik kan voor u niet veinzen
Hoe zeer dit my ontstelt, ’k gae met verrukking peinzen
(865) Op uwen aenslag. ik beken dat nimmermeer,
Door d’overwonne hant, stoutmoediger ’t geweer
Wier weder opgevat, u hert doet my verwond’ren,
Dat, onvermoeit van geest, als druk het perst ten ond’ren,
Groeit in zijn tegenspoet: Maer gun my deze vraeg;
(870) Heeft ’t ongeluk u, Heer, geworpen in het laeg?
Waerom zoo ver een togt vergeefs ter hant genomen,
Zoo lang nog, in u Rijk, een schuilplaets kond bekomen?
En u geworpen in verwarde moeilijkheên,
’t Geen voegelijker met een hooft komt over een
(875) Der ballingen, als met een Koning, wiens begeeren
Was, van het Ooste in ’t West, de werelt te regeeren;
Die dertig Rijken korts beheerste te gelijk;
Waer van het overschot nog maekt een magtig Rijk?
Gy Heer, wilt gy alleen, na loop van veertig jaren,
(880) Nog worst’len tegen ’t lot, dat steets u komt beswaren?
Geboren vyant van de rust, en ’t Rooms gewelt,
Agt gy elk krijgsknegt, in ’t byzonder, voor een helt?
Meent gy, dat die door schrik van hare vlugt nog beven,
Vermast door swaren togt, haer zullen gaen begeven
(885) Blymoedig in een vreemt gewest, getroost de doot,
En arrebeit, vol ramp, en snooder als de noot?
Verwonnen in een lant, daer yder is geboren,
Wat zullen die weerstaen des overwinnaers tooren,
[fol. F3v]
By wisseling van lugt? Is hy daer min gedugt,
(890) Of neemt hy in zijn lant veel eer voor haer de vlugt?
    Den Parth verzoekt u gunst, en eischt een van u zonen:
Maer zal die Prins, die ’t lust zig yv’rig te betonen
Tot ons bescherremingh, wanneer byna ’t heel-al
Verstrekte tot u schut, zig in ons ongeval
(895) Met my belasten? Wilt gy my alleen besteden,
Verschov’ling van ’t geluk, zijn onstantvastigheden
Zoo wrang te smaken, en, om een verwaende min,
U stellen tot een schimp van heel zijn Hofgezin?
Ten minsten leit het zoo, dat wy voor ’t noodlot buigen,
(900) En ons ootmoedigheit aen yder een betuigen.
Zou, zonder dat ik val den trotzen Parth te voet,
En dat gy door de nood veragte beden doet,
Geen weg zijn in te slaen ons veiliger te treden,
En liever in den arm ons werpen, die de vreden
(905) Met blyschap toereikt? ’k Weet dat Rome, u ten geval,
Ligt te bevredigen....

XIFARES.

                                Hoe, Rome! Goôn! wat zal
U brein nog digten? zou den Koning zig bereiden
Tot onderdanigheit? het leven, ’t geen hy leide,
Verzaken in een dag? zig steune op Roomze magt,
(910) En nemen wetten aen, waer van dus lange tragt
Te vrijen ’t algemeen? Neen, Heer, volhart. Verwonnen
Zal u den oorelog nog wel een schuilplaets gonnen.
Het Roomze volk vervolgt in u, tot in het graf,
Een vyant, wiens beleit haer dootzer schrikken gaf
(915) Als eertijts Hannibal. Gy, met haer bloet begoten,
Verwagt geen vrede, als uit een zee van bloet gesproten:
[fol. F4r]
Zulk eene, als gy wel eer beschikte met een woort,
Doen op een dag van haer veel duizent zijn vermoort.
    U heilig overschot wilt egter dog bewaren.
(920) Gy zelf gae niet van ’t een in ’t ander lantschap waren,
En toonen Mitridaet, door ramp ter neer gestort,
Waer door u groote naem in eer-klank wert verkort.
Regtvaerdig is u wraek, flux neem die maer in handen.
Verdelg het Capitool, en doe de stadt verbranden,
(925) Die d’heele werelt dwong; gy hebt genoeg gedaen,
Dat gy ons brengt op ’t spoor. beveel ’t volvoeren aen
Een jonger stokebrant. En wijl een van u zonen
Hier bezig is, dat ik mijn dapperheit betone
In dezen togt. Gebie. Gun ons, dat wy u naem
(930) Doen leven door de klank van ons doorlugte faem.
Om-arrem, door u zoons, het Oosten en het Westen.
Vervul de werelt, dog wijk niet uit dees gewesten.
Dat Rome, aen alle kant van u gedreigt ten val,
Moet twijff’len waer gy zijt, en u vinde over al.
(935) ’k Zal in een oogenblik, op u gebod, vertrekken.
Gy zijt hier noodig; dog ik kan daer niet verstrekken
Tot eenig nut. En zoo dien aenslag grooter is
Als mijne dapperheit, die wanhoop voegt gewis
Aen mijn rampzaligheên. Gelukkig d’ongelukken
(940) Te doen verhaesten; gae.... mijn moeders misdaet rukken
Uit u gedagtenis. ’k Voel my ontroert. Beken
Het schaemt my, dat ik u zoo weinig waerdig ben.
Dog tragte met mijn bloet dees schantvlek uit te vegen:
Maer zoeke een brave doot, die u gedy ten zegen.
(945) En Rome, die alleen my deze wanhoop gaf,
Is van u naeste bloet het waerdig eeren-graf.
[fol. F4v]
                          MITRIDAET opstaende.
Laet af, ai Zoon! laet af hier langer van te spreken.
Ik ben vernoegt, u trouw, en liefde is my gebleken.
En tegen het gevaer zal u noit zien gekant,
(950) Of ik begeer mijn deel aen ’t geen gy neemt ter hant.
Gy zult my volgen. daer is niet dat ons zal scheiden.
En gy, Prins, ten vertrek wilt spoedig u bereiden;
Zeilvaerdig legt de vloot. Ik zelf heb toegestelt
Het geen u noodig is, waer van gy dient verzelt.
(955) Arbaet tot deze trouw heeft last u te geleiden,
Met wie de tijding, op zijn weerkomst, zal verbeiden
Van u gehoorzaemheit. Vertrek; zijt d’eer van ’t bloet
Uws ouders, en ontfang hier meê mijn laetste groet.

FARNAES.

Ah Heer!

MITRIDAET.

                Prins, leert u wil na mijnen wil te voegen.
(960) Gehoorzaem; ’t is gezegt, ’t verhael zou my misnoegen.

FARNAES.

Heer, zoo u gunst alleen ten prijs staet van het graf,
Geen mensch met grooter lust zig oit daer toe begaf.
Gun dat ik, in u oog, mag eindigen het leven.

MITRIDAET.

Ik heb u flux gelast ter reize te begeven:
(965) Maer, Prins, hier na.... gy vat wat dit te zeggen heeft.
’t Geld u den hals, zoo gy hier ’t minste tegen streeft.

FARNAES.

Al zag ik duizent doôn, op ’t schrikkelijkst’, voor mijn ogen,
’k Wier tot geen vreemde maegt in liefden oit bewogen.
[fol. G1r]
Mijn leven hangt aen u.

MITRIDAET.

                                    Daer had ik u verwagt.
(970) Gy kond hier niet van daen. ’k Weet waerom gy veragt
De trouw, waer toe ik u onwaerdig had verkoren.
’t Verstoort u dat gy hebt zoo lieven proy verloren.
Monime houd u op. U lasterlijke min
Wou, aen u Vaders trouw, ontrooven zijn vriendin.
(975) Nog ’t vuur, waer mede eertijts haer aenzogt met verlangen;
Nog ook de kroon, die zy heeft van mijn hant ontfangen;
Nog deze vlugtplaets, daer zy voor my wert bewaert;
Nog mijn verbolgentheên die hebben u vervaert.
Ha schelm! heeft niet genoeg, door u gedienstigheden,
(980) Omtrent het Roomze volk, mijn agtbaerheit geleden?
U trouwelooze min ontbrak die hier nog aen,
Om voor de straf en schrik mijns levens heen te gaen?
In plaets dat gy my zoud betoonen u berouwen,
Zoo kan ’t ontstelt gezigt te nauwer noot weerhouwen
(985) Den blixem van u toorn; en ’t moeit u dat gy niet
Reets uit mijn handen zijt, op dat gy my verriet.
Maer ’k straf, voor mijn vertrek, die tegen my derft kanten;
Gy zijt gewaerschouwt.

---

II. Tooneel. MITRIDAET, FARNAES, XIFARES, LIJFWAGTEN.

MITRIDAET.

                                        Hou. Kom herwaerts Lijftrauwanten.
[fol. G1v]
Verzeker hem. Farnaes, die zelf, flux met hem heen,
(990) Breng hem in hegtenis, en laet hem niet alleen.

FARNAES.

Wel ’k tragt mijn onschult u vergeefs niet te doen hooren.
’t Is waer mijn liefd’ verdient u schrikkelijksten toren.
’k Bemin Monime, gy zijt trouwlijk onderregt:
Dog Xifares heeft u nog alles niet gezegt.
(995) Dit was ’t geringst van al, ’t geen u kon openbaren,
En die getrouwe zoon most u meteen verklaren,
Dat hy, met d’eige trek, die my het hert verblint,
Bemint de Koningin, en van haer wert bemint.

---

III. Tooneel. MITRIDAET, XIFARES.

XIFARES.

Ah! Heer, zoud gy op my wel zulk een feit vermoeden?

MITRIDAET.

(1000) Het oogwit van u Broêr is ligt’lijk te bevroeden.
De Goôn verhoeden, dat by my oit wier gedagt,
Tot zoo een wreeden prijs, gy mijn weldaden tragt
Te loonen; dat een zoon, de wellust van mijn leven,
Heeft ’t hert, hem toevertrouwt, den dootsteek konnen geven.
(1005) Neen, ’k geef hem geen geloof. Gae heen; ’k bedenk veel eer
Hoe dat ik, door de wraek, zoo snooden opzet keer.

---

IV. Tooneel. MITRIDAET.

’k Zou ’t niet gelooven? Ah! hoe vleit my yd’le hope!
Rampzalige, daer staet voor u geen twijffel open.
[fol. G2r]
Xifaer mijn mingenoot? heeft dan de Koningin,
(1010) Met hem in een verstant, gehad in haren zin
My dus te mompen? Hoe, waer henen ik my wende,
Tragt yder een zijn trouw om mijnen wil te schenden?
Verlaet, verraet my elk? stelt my ten smaet, en hoôn
Farnaes, vrund, en meestersse? en gy ook meê, mijn zoon?
(1015) Gy, die my ’t hert vertroost met quelling overladen....
Maer ken ik niet Farnaes, die ’t lust my te verraden.
Wat swakheit is ’t in my geloof te slaen aen een,
Die tragt zijn eigen bloet, afgunstig, te vertreên;
Of die wanhopig, my ontroert met logentalen,
(1020) En poogt tot metgesel zijn broeder op te halen?
Neen, ik geloof het niet; en zonder zijdigheit
Doorzien wy ’t gansche werk. Dog hoe dit best beleit?
Wie strekt my ten bewijs? wie zal my ’t feit ontdekken?
Den Hemel schijnt hier toe zijn hulp my te verstrekken.
(1025) Men roep de Koningin, die vont schijnt my gewis;
Ik wil haer hooren, ’k steun op haer getuigenis.
De liefde graeg gelooft ’t geen kittelt de gedagten.
’k Wil uit d’ondankb’re mont haer eigen vonnis wagten.
Kom zien wy, wie van beid’ haer in het herte leit;
(1030) Die strik, schoon niet door my, is waerd voor haer gespreit.
Verraet verdient bedrog, om ’t schelmstuk uit te vinden,
Zoo staet het yder vry zig alles t’onderwinden.
Zy komt. ik veins. zien wy hoe dat best uit het hert,
Met yd’le hoop gevoed, ’t geheim getrokken wert,
(1035) Door listig logentael.

---

[fol. G2v]

V. Tooneel. MITRIDAET, MONIME.

MITRIDAET.

                                              Ik breek mijn slaefze banden,
En regt mijn zelve. ’t was een droevige offerhande
U schoonheit, met mijn trouw, te biên een doots geknaeg,
Den ouderdom en ramp, die ’k eeuwig by my draeg.
Tot nu toe heeft ’t geluk, belust haer gunst te toonen,
(1040) Mijn grijze kruin gedekt met dertig Konings kroonen.
Die tijt is om. ik heerschte, en ben nu op de vlugt.
Mijn dagen zijn gehoopt, mijn eer en lof-gerugt
Vernietigt. Dus berooft van ’t voordeel van de jaren,
Beelt ’t oog d’onheilen uit, die my ten straf vergaren.
(1045) Ten and’ren, diepe zorg my door de zinnen sweeft.
Gy hoort ’t geroep van ’t volk, dat zig vast scheep begeeft.
Ik stap daer uit, en stae daer weder in te treden.
Wat tijt is ’t, wijl ik vlugt, tot trouwen te besteden,
Mevrouw? neen, ’k maek u niet mijn droevig lotgenoot,
(1050) Die niet als oorlog zoek, en een roemwaerde doot.
Dog egter, my ten wil, keert van Farnaes u zinnen.
’t Past u, wijl ik my regt, u driften t’overwinnen.
’k Zal niet gedogen, dat een zoon van my gehaet,
Die ik voor balling zende, en gunsteloos verlaet,
(1055) Bezittend’ ’t hert dat gy my weigerde te geven,
U als een bontgenoot van Rome zal doen leven.
’k Ben u mijn troon verschult, wel dat berouwt my niet,
Ik plaets u zelf daer op eer wijk uit mijn gebiet.
[fol. G3r]
Zoo ’t u behaegt, dat dog een hant, die ’k teer beminne,
(1060) Een zoon, in wien gy my ziet wezentlijk van binnen,
In een woort, Xifares, wanneer hy u bezit,
My wreke van Farnaes, en zy by u mijn wit.

MONIME.

Wie zegt gy? Xifares?

MITRIDAET.

                                  Hy zelf, die ik u melde.
Maer hoe komt, op die naem, dat u ’t gemoet onstelde?
(1065) Wie maekt zoo waerden keur u zinlijkheit verdagt?
Is ’t een veragting, die geen dwang van reden agt?
’k Verhael het u nog eens. Hy is mijn tweede leven;
Een dapper krijgshelt, die ’k mijn liefden heb gegeven;
Een vyant van ’t gewelt, daer ’t al voor staet en beeft;
(1070) De stut mijns Rijks, en naem, die door zijn deugt herleeft.
En of u liefden ’t oog liet op een ander dalen,
’k Wil met zoo waerden pant zijn dapperheit betalen.

MONIME.

Ah hemel! wier dit oit van u ook toegestaen....
Maer waerom my, ten proef, arglistig aengegaen?
(1075) Laet af mijn droeve ziel voordagtelijk te plagen.
’k Weet gy u liefde my eertijts hebt opgedragen;
’k Weet dat, te dezer uur, het offerhand is klaer,
Om ons door ’t trouw-verbont te voegen aen malkaer.
Kom.

MITRIDAET.

          ’k Zie wel, met wat vlijt ik u tragt te bewegen,
(1080) Farnaes leit u in ’t hert, die blijft gy toegenegen.
’k Bevin hoe gy gestaeg ten onregt my veragt,
En dat mijn waerdste zoon geen beter lot verwagt.
[fol. G3v]

MONIME.

Ik hem veragten?

MITRIDAET.

                            Nu dan, swijgen wy, Mevrouwe.
Vaer voort. blaek in een vuur, dat eeuwig u moet rouwen;
(1085) Terwijl wijt uit u oog, kloekmoedig, met mijn zoon,
My, tot aen ’s werelts endt, opoffre aen duizent doôn;
En gy deelt met Farnaes het loon van een verrader.
Verkoop Pompejus ’t bloet van u vermoorde Vader.
Kom, u veragting noit genoot verdiender straf,
(1090) Als dat ik zelf u in zijn slaefze handen gaf.
En liever, als my met u glory te bemoeijen,
Wil ’k u gedagtenis zelf uit het herte roeijen.
Kom voort, Mevrouw, ik gae u voegen door de trouw.

MONIME.

Veel liever tot de doot ik my bereiden zou.

MITRIDAET.

(1095) Gy weigert te vergeefs, ’k verstae dees veinzerijen.

MONIME.

Ah Heer! hoe jammerlijk voel ik mijn ziel bestrijen!
’k Geloove u eindelijk; want kan niet denken, dat
Het veinzen in u hert zoo diepe wortels vat.
De Goôn getuigen my, hoe, om u te behagen,
(1100) Ik steets gewillig was u lot te helpen dragen.
Maer zoo, door swakheit, oit ontrust wier in den geest;
Zoo ’t hert tot tegenstant gewapent is geweest;
Denk niet, hoe zeer Farnaes m’ontroert heeft en bewogen,
Dat oit, ter liefd’ van hem, een traen vlood uit mijn oogen.
(1105) Die zoon vol roem en eer, die gy u gunst toe draegt;
Dat evenbeelt, ’t geen u zoo lieffelijk behaegt;
[fol. G4r]
Die Roomze vyant, en u ander tweede leven;
Kortom, die Xifares, die gy my hebt gegeven....

MITRIDAET.

Bemint gy?

MONIME.

                  Zoo my ’t lot niet vast geschakelt had,
(1110) ’t Waer mijn geluk geweest, dat hem ten egt bezat.
Eer gy, ten proef uw’s mins, dit pant my zond voor dezen,
Beminden wy malkaer.... Verandert gy van wezen!

MITRIDAET.

Neen, ’t is genoeg, Mevrouw. Ik zend’ hem u terstont.
Gae heen, den tijt is kort die gy gebruiken kond.
(1115) ’k Zie gy volkomen stelt u wil in mijn vermogen.
Ik ben vernoegt.

MONIME.

                          Helaes! ben ik ook niet bedrogen?

---

VI Tooneel. MITRIDAET.

Wel, zy beminnen dan malkanderen? Wat spel
Wert hier met my gespeelt! ondankbaren gezel!
Gy boet voor alle. Gy zult sterven. maer ik wete
(1120) Hoe zeer u naem het hert des krijgsvolks heeft bezeten.
Verrader, ’k dien u wis te treffen. Daer toe zal
Het noodig zijn, dat ik verzende, hem ten val,
D’oproerige van kant, die ’k flux zal doen vertrekken,
En hou de trouwste hier die my ten hulp verstrekken.
(1125) Kom gaen wy. dog dat niet uit ’t wezen wort bekent;
Volhard in ’t veinzen; zoo begonnen zoo volent.


[fol. G4v]

Vierde Bedrijf. I. Tooneel. MONIME, FEDIME.

MONIME.

Ter liefde van de Goôn, voldoe dog mijn begeeren.
Zie wat ’er ommegaet, en wilt flux wederkeeren.
Ik weet niet, maer mijn hert wert rusteloos vervoert:
(1130) En gruwelijke agterdogt houd mijnen geest ontroert.
Ah! waer blijft Xifares? wat uitstel gaet hy plegen
Van ’t geen daer Mitridaet nu zelf is toe genegen!
Hy heeft my flus belooft, wanneer hy my verliet,
Hem hier te zenden: maer ligt meenden hy het niet.
(1135) ’t Was alles best ontkent. Hy veinsde, en ik gedreven
Door openhartigheit.... Goôn! hebt gy my begeven?
En zou ik dan misschien wel hebben aen zijn haet,
Door onbescheide min, geoffert die my staet
Gedrukt in ’t hert? Hoe Prins! als met u minn’ bevangen,
(1140) Gy om mijn ziels-geheim my vrijde met verlangen;
Heb ik die weigerend’ zoo vaek voor u bedekt,
En, als gy ’t had ontdekt, u zelf ten straf verstrekt?
Maer als een Vader schept in u een misvertrouwen;
Wat zeg ik? als u ligt iet dood’lijks wert gebrouwen;
(1145) Dan spreek ik, en verleit, al te open van gemoet,
Wijs ’t herte daer zijn hant my dootze slagen doet.

FEDIME.

Bejegen hem, Mevrouw, met meer bescheidentheden.
Een Vorst vervalt die oit tot zulke listigheden?
[fol. H1r]
Waer toe meent gy dat hy dien omweg kiezen zou,
(1150) Daer gy hem, wel gemoet, voor uit gaet na de trouw?
Een zoon, die hy bemint, zou hy die strikken leggen?
Tot hier toe volgt de daet in alles op zijn zeggen.
Mevrouw, hy zeide u dat een aenslag van gewigt
Hem morgen, tegen dank, deê derven u gezigt.
(1155) Die zorg drukt hem alleen, en tot de reis genegen,
Doet alles op het strant ten oorelog bewegen.
Het krijgsvolk wert vast scheep van alle kant geleit,
En Xifares verzelt alom zijn Majesteit.
Doet dat een mingenoot met argwaen ingenomen?
(1160) En hebt gy in zijn woort oit mangeling vernomen?

MONIME.

Farnaes, die onderwijl vast zit in hegtenis,
Gevoelt wat mingenoot een straffen Vader is.
Meent gy dat Xifares zal zagter lot bekomen?

FEDIME.

Hy straft in Prins Farnaes een vrunt van ’t hatig Romen;
(1165) De liefden heeft geen deel aen zijnen agterdogt.

MONIME.

’k Neem aen u redenen, zoo veel ik oit vermogt;
Zy stillen wel ’t verdriet waer in ik steets verquijne:
Maer egter Xifares zie ik hier niet verschijnen.

FEDIME.

O yd’le dwalingen der minnaers! wie het quelt,
(1170) Als in haer minne-zorg ’t heel-al zig niet ontstelt.
Die vaerdig zijn misnoegt op ’t minste tegenstromen....

MONIME.

Hoe kan dit wond’re werk in mijn gedagten komen?
[fol. H1v]
Na zoo veel ziel-gequel, twee jaren agter een,
Schep ik mijn adem weer, ontballast van geween
(1175) En swarigheit: Wel Lief, zou ik dus met u paren,
In plaets van u ter doot door my te zien beswaren?
Zoud gy u pligt’lijkheit, en ik mijn fiere deugt
Zien prijzen ’t vuur, dat van zoo swaren strijt geheugt?
Zou ik u dagelijks verzegelen mijn minne?
(1180) Waer toe dus lang vertoeft!

---

II. Tooneel. MONIME, XIFARES, FEDIME.

MONIME.

                                                    Ah! Prins, ’k heb zoo beginne
Van u te spreken. Met verlange ik hier verbei,
Om u....

XIFARES.

              ’t Is nu den tijt dat eeuwig van u schei.

MONIME.

Gy scheiden!

XIFARES.

                    Ja, ik vlugt voor eeuwig uit u ogen.

MONIME.

Wat hoor ik? ah, men heeft my trouweloos bedrogen!

XIFARES.

(1185) Mevrouw, ik ken hem niet, die listig heeft verspiet
Ons beider ziels-geheim, waer door hy ons verriet.
Maer Mitridaet, die flus Farnaes niet wou geloven,
Ziet nu tot in ons hert, daer drijft de waerheit boven.
[fol. H2r]
Hy vleit, hy koestert my, dog dekt zijn overmoet:
(1190) Maer ik, die in zijn schoot van jongs ben opgevoet,
Ken al te wel wat zugt zijn hertstogt doet ontstellen,
Om zijn aenstaende wraek niet wislijk voor te spellen.
Hy perst haer ten vertrek, die door mijn ramp en smert
Ligt uit medogentheit ten oploop neigden ’t hert.
(1195) Ik ken den valzen aert van zijn schijn-gunstigheden.
Een zegswoort van Arbaet baerd my nog meerder reden
Van vrees; hy nam my waer, het oog vol droef getraen,
En zei, ’t Werk is ontdekt, vlugt spoedig hier van daen.
Dat woort heeft my beangst ter liefd’ van u, Mevrouwe.
(1200) En dat belang alleen heeft my nog hier weerhouwen.
’k Vrees voor u, om uzelf, en val voor u te voet,
U smeekend’, mijn Princes, dat gy buigt u gemoet.
Gy hoort hier onder dwang van vreesselijke handen,
Die ’t niet verscheelt haer bloet moordadig aen te randen.
(1205) En ’k schrik t’ontdekken tot wat trap van gruw’lijkheên
Min-nijd’ge Mitridaet, uitzinnig, heb zien treên.
Misschien ben ik alleen op wie zijn gramschap blaekte;
En moog’lijk, door mijn doot, gy tot het leven raekte.
Ik bid u, by de Goôn, bedien u dog daer af,
(1210) En hael door weigering op u geen swaerder straf.
Hoe flauwer gy hem mint, hoe meer hem in wilt volgen.
Veins, en verkragt u zelf. denk, schoon hy is verbolgen,
Dat hy mijn Vader is. Leef lang, en in mijn druk
Gun dat u tranen zijn mijn eenigste ongeluk.

MONIME.

(1215) Ah! ’k bragt u in ’t verderf.

XIFARES.

                                                      Groothertige Monime,
En wijt u zelven niet ’t verdriet en quelling, die me
[fol. H2v]
Verdrukt. u goetheit is ’t niet die my deert alleen.
’k Ben een rampzalige van ’t Ongeval vertreên;
Waer door ik nu de gunst mijns Vaders moet ontbeeren,
(1220) En wier zijn min-genoot; dit dorst mijn Moeder leeren
Haer man te hoonen, en verwekt, uit bitt’ren haet.
Een stille vyant, die ons allebei verraet.

MONIME.

Wel hoe? was ’t mogelijk dat gy die niet en kende!

XIFARES.

Tot overmaet van ramp, en smert in mijn elenden,
(1225) Ken ik niet wie my deert. verheugt zoo voor mijn doot
Doorstak ’t verradig hert, dat onze liefde ontbloot.

MONIME.

Wel Prins, aenschouw die u ontdekte by u Vader,
Zoek op een ander niet die vyant, die verrader,
Slae ongenadig toe. leg alle eerbieding af.
(1230) Door my is ’t feit geschiet. ’t is billijk dat de straf
Dael op mijn hooft.

XIFARES.

                              Op u?

MONIME.

                                        Ah! Prins, kon ik verhalen
Met wat voor list hy wist mijn teerheit t’agterhalen!
Wat ware vruntschap hy valshertig my aenbood!
Te vreden als gy maer my wier ten egtgenoot.
(1235) Wie had het niet gelooft.... Maer neen, mijn bange liefde
Most u niet lev’ren aen zijn tooren, die beliefde
My met geveinsden haet. mijn hert getuigde ’t my,
Zoo dat tot driemael sweeg ’t geheim, daer ’k nu om ly,
[fol. H3r]
Gewaerschouwt door de Goôn. had ik daer by gebleven.
(1240) Had ik.... wat weet ik, u den dootsteek niet gegeven.
Had in die hant gevreest ’t vergiftiglijk geschenk.
Ah! zoo gy ’t my vergeeft, ’k sweer dat mijn zelf verdrenk
In ’t grontzop van zijn haet.

XIFARES.

                                          Stelt gy my dus ten toone?
Kon my zoo schoonen beelt met zoo veel onheils loonen?
(1245) Heeft dan te grooten drift van liefden ons verraên?
En gy ontschuldigt u van ’t geen gy hebt gedaen?
Wat wensch ik meer? ’k Verlaet roemwaerdiglijk het leven,
U trouw tot in de doot. Gae u ten troon begeven;
Een beter lot verwagt u in die heerlijkheit.
(1250) Voltrek het huwelijk, ’t geen u daer heen geleit.

MONIME.

Hoe, gy begeert dat my ten trouwe zal bereiden
Met een, wiens haetze min voor eeuwig ons doet scheiden?

XIFARES.

Gedenk, hoe nog van daeg, gy aen zijn min verpligt
My most verbannen voor altoos uit u gezigt.

MONIME.

(1255) Had ik doe wel beproeft al zijn onmenschlijkheden?
Begeert gy dat ik prijs zijn woeste dulligheden,
Na dat u heb gezien gemartelt tot de doot,
En volg na ’t trouw-altaer een beulsen egtgenoot?
En dat ik in een hant, die in u bloet wil lessen
(1260) Zijn wraek-lust, leg de hant van uwe minnaresse?
Gae, zie dat voor zijn toorn voorzigtig u behoed;
Verquist geen tijt met my te dwingen in ’t gemoet.
[fol. H3v]
Den Hemel leere my wiens zij my best zal passen.
O Goôn, wat zou het zijn, zoo hy ons quam verrassen!
(1265) Wat zeg ik? ’k hoor gerugt. vertrek; vaer wel, en leeft;
Ten minst verwagt den tijt wat uitslag dat die geeft.

---

III. Tooneel. MONIME, FEDIME.

FEDIME.

Hoe waegt hy zig ten doel van duizent ongenugten!
Mevrouw, ’t is Mitridaet.

MONIME.

                                        Loop, help hem veilig vlugten.
Verlaet hem niet, en dat hy immers niet bestaet
(1270) Zijn lot te regelen, als na mijns levens maet.

---

IV. Tooneel. MITRIDAET, MONIME.

MITRIDAET.

Kom voort, Mevrouw, kom voort. een heimelijke reden
Verhaest my, in der yl, om hier van daen te treden
Terwijle den zoldaet zig vast ten togt bereit,
En wert op mijn bevel blymoedig scheep geleit;
(1275) Dat wy voor ’t trouw-altaer ons spoediglijk doen vinden,
Om ons daer aen malkaer voor eeuwig te verbinden.
[fol. H4r]

MONIME.

Wy Heer?

MITRIDAET.

                Derft gy, Mevrouw, hier over u beraên?

MONIME.

Hebt gy my niet gelast dat noit weer zou bestaen
Daer om te denken?

MITRIDAET.

                                Ik had doe, Mevrouw, mijn reden;
(1280) Poog liever, door den trek van u bevalligheden,
Mijn min met wedermin te koest’ren; denk dat gy
U hert my zijt verschult.

MONIME.

                            Waerom, Heer, hebt gy ’t my
Dan weer gegeven?

MITRIDAET.

                            Blijft gy altoos opgetogen
In liefde tot mijn zoon....

MONIME.

                                        Hoe hebt gy my bedrogen?

MITRIDAET.

(1285) Trouw’looze! voegt u nog zoo God-vergeten praet,
Die met ontrouwe min in ’t hert beswangert gaet?
Terwijl ik u verhief op d’hoogsten trap van eeren,
Hebt gy verradelijk my ’t swaerste willen deeren.
Geheugt u niet, verkeert en deugtvergetend hert,
(1290) ’t Geen, meer als ’t Roomze volk, is tegen my verherd,
Van wat een trap van eer het lust my neer te dalen,
Om, buiten u gedagt’, ten troon u op te halen?
[fol. H4v]
Zie my dog niet meer aen verwonne en vlugteling:
Maer als verwinnaer, die de heele werelt dwing.
(1295) Gedenk, met wat een drift t’Efezen aengebeden,
U onder zoo veel keurs mijn hert ten deel bestede,
Verzuimende, u ter liefd’, zoo menig bontgenoot,
Wat magtig Koninkrijk ik u bragt in den schoot.
Zoo ’t onverzetlijk lot, zunt door een anders liefde,
(1300) Ten smaet van al mijn gunst, u weig’rig hert doorgriefde,
Waer toe een hatig man zoo wijt van huis gezogt?
’t Was beter had gy u, voor u vertrek, bedogt.
Verbeide gy te doen my dees bekentenisse,
Tot dat ’t vyandig lot my ’t overschot deê missen,
(1305) En my van alle kant verdrukt ziende in den noot,
Ik ’t oogwit van mijn heil in u alleen besloot?
Terwijl ik ban met kragt die smaet uit mijn gedagten,
En veinze voor mijn zelf dat doodelijk veragten,
Verwijt gy my al ’t geen voor dezen heb gedaen,
(1310) En gy beschuldigt my, die zelf my hebt misdaen.
’k Zie een verrader voedt met yd’le hoop u zinnen.
O Goôn! tot wat een proef brengt gy my door het minnen?
Door wat betoovering laet ik, van dees uur af,
Mijn gramschap teugelen, zoo vaerdig tot de straf?
(1315) Gedien u van den tijt, die ’k u uit liefden schenke.
’k Geef voor de laetste reis u gunstig in bedenken.
Hael dog op uwen hals geen nood’loos ongeval,
Om een baldadig kint, dat aenstonts sterven zal.
En wijl dan dat u trouw staet buiten u vermogen,
(1320) Zoo ban hem uit u hert, gelijk als uit u oogen.
Gevoelig maer alleen aen mijn goetgunstigheit,
Verdien vergiffenis, die u wert toegezeit.
[fol. I1r]

MONIME.

Het is my niet ontgaen, wat groote dankbaerheden
My dwongen onder ’t jok van u gehoorzaemheden;
(1325) Hoe hoog mijn ouders ook opstegen in gebiet,
Haer glory van zoo wijt verblint my egter niet.
’k Gedenk eerbiedig in wat staet ik ben geboren,
Ver onder het geluk, daer my zie toe beschoren.
In weerwil van mijn lot, en mijn genegentheên
(1330) Voor een, die naest u is de waerdste op aerd te treên,
Van die uur dat men my dees Kroon op ’t hooft ging leggen,
Kon ik my aen mijn zelf, en ook aen hem ontzeggen,
Gezamentlijk bereit tot zulk een offerhand,
Zond hem, wijt uit mijn oog, te smoren dezen brant.
(1335) Door schaduw van ’t geheim wier ’t vuur zijn kragt ontdragen,
En kon my zelf van ’t lot in ’t minste niet beklagen,
Terwijl dat eindelijk, ten koste van mijn min,
Een Helt, gelijk als gy, my schonk zijn hert en zin.
    Gy Heer, ontbond my weer van die gehoorzaemheden,
(1340) Waer aen verbonden was, door dwang van pligtlijkheden;
Die doodelijke liefd’, daer ’k eertijts van genas;
’t Vuur dat vergetenheit gedooft had in zijn asch;
Wiens stokebrant voortaen week eeuwig uit mijn oogen,
Hebt gy door list verrast, en my op ’t swakst’ bedrogen.
(1345) ’k Heb u het feit bekent, ’t zy my nu lief of leet,
’k Weet ’t is onmogelijk, dat gy dit oit vergeet.
En die bekentenis, waer toe my hebt gedwongen,
Gedenk ik eeuwiglijk hoe my die is ontwrongen,
’k Geloof, dat gy gestaeg zoud twijff’len aen mijn woort,
(1350) En ’k sweer het dootze graf nog meerder my bekoort,
[fol. I1v]
Als ’t bed van een, die ’t lust zoo bitter my te hoonen,
Die my mijn swakheit heeft op ’t wreetste willen toonen,
En die verstrikkend’ my in eeuw’ge droeffenis,
Doet schamen van een brant, die dog voor hem niet is.

MITRIDAET.

(1355) Dit ’s ’t antwoort. Zonder my dan langer te behagen,
Veragt gy d’eer, die u tragt gunstig toe te dragen?
Denk wat gy zegt; ’k verwagt wat ik besluiten zal.

MONIME.

Neen Heer, ’t is te vergeefs, ’k schrik voor geen ongeval.
Ik ken u. ’k weet zeer wel al ’t geen my toebereide,
(1360) En zie wat rampen zig reets om mijn hooft verspreiden:
Maer ’t leit ’er toe. ik stae gansch onbewegelijk.
Gae oordeel, wijl voor u in moed nog tael beswijk,
En dwael zoo wijt uit ’t spoor van al die zedigheden,
Waer uit tot heden noit een voetstap ben getreden.
(1365) Gy, gy hebt u gedient van mijn rampzael’ge hant,
Waer door gy hebt u zoon moordadig aengerant.
Ik heb ’t geheim ontdekt van zijn onnooz’le vlammen.
En of hy quam alleen u daer meê te vergrammen,
Het kost zijn hals. mijn trouw, nog liefd’, daer ik om ly,
(1370) Zal dog de prijs niet zijn van die bedriegery.
Gae oordeel nu, verdelg een die u heeft misdreven,
Gebruik de magt, die u oit op my wier gegeven.
’k Verwagt mijn vonnis; spreek; gy hebt maer te gebiên.
Dit ’s ’t geen ik scheidende u tot onderrigting dien.
(1375) Geloof (’k moet voor de deugt dit billijk vonnis vellen)
Dat u alleen verrade, en heb geen metgezelle,
En dat volkomentlijk u wil zou zijn volbragt,
Indien ik op de wil uw’s zoons wou geven agt.

---

[fol. I2r]

V. Tooneel. MITRIDAET.

Verlaet zy my! en met lafhertig stil te swijgen
(1380) Schijnt zelf verlof van my tot hare vlugt te krijgen?
’t Scheelt weinig of mijn hert, door liefdens trek verleit,
Mijn daet beschuldigt van te veel onmenschlijkheit.
Wie ben ik? is ’t Monime? en ik de schrik van Romen?
Neen, geen vergiffenis, die tijt is omgekomen,
(1385) Geen liefde meer tot haer. de gramschap sweept my aen.
Dat wy haer alle drie opoff’ren eer wy gaen.
Ik spoe na Rome, en ’t is door zulk een offerhande,
Dat ’t mijner gunste tragt de Goden aen te randen.
Ik moet, en kan, daer is voor haer geen onderstant.
(1390) D’oproerigste zijn nu reets wijt genoeg van lant.
En zonder onderscheit, wie dat ik haet of minne,
Kom, en dat wy dan eerst van Xifares beginnen.
    Maer, waer heen strekt mijn toorn! wat voer ik voor een toon?
Gy wilt verdelgen, wie, rampzalige? u zoon?
(1395) Die zoon wie Rome vreest? die kan mijn wraek volbrengen?
Waer toe zoo dienstig bloet door overmoet te plengen?
Ah! in den staet, waer in ik storte door den val,
Mijn ramp liet die te groot mijn vrienden in ’t getal?
Dat wy veel eer, dat wy zijn gunste zien te winnen,
(1400) My dient een wreker, en geen maegt om te beminnen.
Hoe, is ’t niet best, dewijl dat haer uit dwang verlaet,
Te geven aen een zoon, daer nog mijn hoop op staet?
Geefz’ over. Yd’le kragt, die my staeg voor komt wenden
De swakheit van een hert, ’t geen niet weet waer ’t wil enden.
[fol. I2v]
(1405) Ik brande, ik bid haer aen, ’t zy verre ik haer verlaet....
Dit ’s zelf een misdaet, die ten straf staet van mijn haet.
Mijn liefden houd mijn eer te lang in slaefze banden.
Dat zy dan sterve, en hy my volge in vreemde landen.
Nu niet besweken in ’t volvoeren van de straf,
(1410) Zoo werde ik van de vrees ontlast, die zy my gaf.
Wat deerenis weerhoud mijn schromende gevoelen?
Most vaek onnoozelder mijn overmoet niet koelen?
O Monime! O mijn Zoon! waer dwaelt mijn gramschap heen?
Gelukkige Romain! wat eer had gy bestreên,
(1415) Indien gy wist mijn schande, en iemant ging het wagen
Van mijn lafhartigheit de tijding u te dragen!
Heb ik uit vrees, voor die my ’t waertste zijn op aerd,
Dus tegen het vergif zorgvuldig my bewaert?
Heb ik, door oude konst, een wetenschap bekomen,
(1420) Om ’t doodelijk fenijn zijn kragten te betomen?
Ah! ’t waer my best geweest, en wijzer overdagt,
Had, voor de looze min voorzigtig my gewagt;
En voor een brant gehoed, vol van vergifte vonken,
Een hert, dat door de kouw der jaren lag verzonken.
    (1425) Hoe van dees dootze strik zal ik my best ontslaen?

---

VI. Tooneel. MITRIDAET, ARBAET.

ARBAET.

’t Weerspannig krijgsvolk wil tot geen vertrek verstaen.
Farnaes die houd haer op. Farnaes doet yder vatten,
Hoe gy tot Romen toe ten oorlog uit wilt spatten.
[fol. I3r]

MITRIDAET.

Farnaes!

ARBAET.

              Ja Heer, die heeft zijn wagten omgepraet,
(1430) En Romens naem verbaest den moedigste zoldaet.
’t Gevaer schijnt haer in ’t brein op ’t schrikkelijkst’ te malen,
Den een wringt zig verbaest scheep tredende om de palen,
Een ander reets van lant, die springt van schrik in zee,
Of bied matroos ’t geweer uit enkel hertenwee.
(1435) Wanschik is over al. in plaets na ons te horen,
Zoo eisschen zy de vree, en geven ’t al verloren.
Farnaes die is haer hooft; en op haer wensch en beê,
Belooft, uit Romens naem, de zekerlijke vreê.

MITRIDAET.

Verrader! Loop. men roep zijn Broeder, dat hy kome
(1440) En volge my ten hulp.

ARBAET.

                                              Wat hy heeft voorgenomen
Is my gansch onbekent: Maer, in den geest ontstelt,
Is hy flux na het strant geloopen met gewelt.
Men zegt dat hy, gevolgt van een deel trouwe vrinden,
Heeft, onder ’t muitend’ rot, zig aenstonts laten vinden.
(1445) Dat ’s ’t geen ik daer van weet.

MITRIDAET.

                                                            Wat hoort gy Mitridaet?
Verraders, ah! mijn wraek die komt voor u te laet.
Maer ’k vrees u niet, in spijt van haer baldadigheden
Verstroit ’t oproerig volk zoo ras kom aengetreden.
’k Tragt haer alleen te zien, ik wil in haer gezigt
(1450) Die zoons opofferen, die dwalen van haer pligt!

---

[fol. I3v]

VII. Tooneel. MITRIDAET, ARBAET, ARKAS.

ARKAS.

Wy zijn verloren, Heer. Farnaes geeft al ten besten;
Het Roomze heir krioelt met magt om deze vesten.

MITRIDAET.

Het Roomze heir!

ARKAS.

                            Het strant is van haer overspreit
En tot belegering zig alles toebereit.

MITRIDAET.

(1455) Goôn! vlugten wy.
tot Arkas.
                                        Hoor hier. de rampen die my quellen
Princesse, zult gy niet blymoedig na vertellen.


[fol. I4r]

Vijfde Bedrijf. I. Tooneel. MONIME, FEDIME.

FEDIME.

Mevrouw, waer loopt gy heen? wat blinde oploopentheit
Verrukt u tegen u, tot zulk een feitlijkheit?
Wel? kon de wreetheit u dus tot u plaeg vervoeren,
(1460) Dat gy maekt van een Kroon een wreede koppelsnoere?
Ah! ziet gy niet, dat, door der Goden deerenis,
Zelf in u eigen hant dien bant gebroken is?

MONIME.

Door wat voor razerny wert gy dus aengedreven,
Om my, in weerwil van mijn zelven, te doen leven?
(1465) Ah! Xifares is doot. den Koning hopeloos
Verwagt ook meê de hant, die hem daer toe verkoos.
Wat loon legt gy u toe van u vermetelheden,
Ontrouwe, wilt gy my Farnaes ten proy besteden?

FEDIME.

Ten minste wagt zoo lang, tot dat gy hoort gewis,
(1470) De doot van Xifares dat die waerachtig is.
In die ontsteltenis, die straks ons quam ter oren,
Vergrijpt zig ligt het oog de waerheit na te sporen.
In ’t eerste, weet gy, quam een lasterlijke maar,
Dat hy zig voegde met d’oproeriglijke schaer:
(1475) Nu weder wert gezegt, die eige vloek-trouwanten.
Eendragtig tegen hem haer wapenen te kanten.
[fol. I4v]
Maek hier van een besluit, en waerdigt agt te slaen....

MONIME.

Ah! Xifares is doot, slae daer geen twijffel aen.
Den uitslag heeft mijn vrees in ’t minste niet bedrogen;
(1480) Of schoon die tijding hier niet quam voor uit gevlogen,
Hy is voorzeker doot, en heb tot wisse borg
Zijn naem en dapperheit, die wrange Roomze zorg.
Ah! tot zoo schoonen bloet schen-ziek van outs genegen,
Agt nu eerst ’t Roomze volk bevogten wissen zegen.
(1485) Wat tegenstant was hy niet aen haer magt geweest!
Maer op wie tragt gy u t’onschuldige? gy vreest
Te hooren, dat gy zijt die ’t lust hem te verdrukken,
En kennen in zijn ramp u eigen schellemstukken?
Van hoe veel moordenaers vond hy zig niet omzet?
(1490) Was ’t moog’lijk, dat hy zig uit zoo veel lagen red’?
Hy mijde te vergeefs Pompejus, en zijn Broeder.
Gaf ik hem niet ten wraek zijns Vaders, die verwoeder
Was als zy beiden? ik ontstak in haer een brant
Van argwaen, die haer all’ heeft tegen een gekant;
(1495) Toorts van verwarringe en vervloekte razernijen,
Die Romens helsen geest broeit door haer schelmerijen.
Ik leve? en wagt Farnaes, die moedig wederkeert,
Van beider bloet bemorst, en Roomze gunst geëert?
Dat hy my toon’ zijn vreugt, vol ’s naesten bloet gezopen?
(1500) De doot aen wanhoop doet meer als een doorgang open.
Ja, wreede, te vergeefs u bystant sluit voor mijn
De naeste weg van ’t graf. ’t Zal my niet lastig zijn,
Tot zelf in uwen schoot, de lieve doot te zoeken.
    En gy heiloos cieraet, Kroon, die met regt vervloeke,
[fol. K1r]
(1505) Getuige en werktuig van mijn smertelijk verdriet,
Band, die zig duizent mael benat van tranen ziet,
Voor ’t minst, afbrekende mijn straf en hatig leven,
Most gy my stervende nog dood’lijk tegenstreven!
Vlied eeuwig uit mijn oog met bitt’ren rouw belaên.
(1510) ’t Zijn and’re wapenen die my ter hulpe staen.
Vervloekt mag zijn den dag, en die schen-zieke handen,
Die ’t eerst mijn kruin verstrikte in u godlooze banden.

FEDIME.

Mevrouw, ik hoor gerugt, en hope dat Arkas
Hier aen komt, op dat hy u van die schrik genas.

---

II. Tooneel. MONIME, FEDIME, ARKAS.

MONIME.

(1515) Wel, is ’t gedaen? Farnaes heeft d’overhant behouwen....

ARKAS.

Ah! vraeg my niet na ’t geen bedreven wert, Mevrouwe.
Een doodelijke last my uit te voeren staet,
En dit vergif toont u de wil van Mitridaet.

FEDIME.

Rampzalige Princes!

MONIME.

                                  Wat overmaet van vreugden!
(1520) Geef hier. zeg Mitridaet, die dus aen my geheugde,
Dat van al ’t geen ik oit van hem eertijts genoot,
’k Ontfang, voor’t wenschelijkst’, dees gifte van mijn doot.
’k Hael nu mijn aessem weer. de Goôn, door gunst gedreven,
Ontslaen my van de hulp, die my dwong tot het leven.
[fol. K1v]
(1525) Meestersse van mijn zelf, staet my noch eenmael vry
Te regelen mijn lot, na zoo veel slaverny.

FEDIME.

Helaes!

MONIME.

            Verkrop u klagt, en met onwaerdig schreijen
Ontrust niet ’t oogenblik van mijn gelukkig scheijen.
Indien gy my bemint, ’t waer beter my betreurt,
(1530) Doe zulk een waerdigheit my eertijts viel te beurt,
En als ik weg gerukt, uit d’armen van mijn vrinden,
In een Barbarisch lant vervoert wier te verslinden.
Keer weer na Grieken, wijl ’t den Hemel zoo begeert;
En zoo mijn naem by haer nog leeft, of wert geëert,
(1535) Vertel haer ’t geen gy ziet, en hoe mijn glory heden
Is oorzaek dat ik stort in dees rampzaligheden.
En Gy, die van dit hert, dat u heeft aengebeên,
Door ’t minne-nijdig lot gescheiden wier van een,
Lief, met wie, nu de doot my ’t leven komt ontzeggen.
(1540) Niet eisschen derf vereent in ’t zelve graf te leggen,
Ontfang dees offerhande, en dat te dezer tijt;
’t Vergif verzoen het bloet van die my ’t waerdste zijt.

---

[fol. K2r]

III. Tooneel. MONIME, ARBAET, FEDIME, ARKAS.

ARBAET.

Hou op. Hou op.

ARKAS.

                              Arbaet, wat doet gy?

ARBAET.

                                                                Wilt gehengen,
Arkas, dat ik den last van Mitridaet volbrenge.

MONIME.

(1545) Ah! stoor my niet....

ARBAET, het vergif weg werpende.

                                              Laet af, zeg ik, en hou u stil,
Mevrouw, op dat volvoer mijns Konings laetsten wil.
Leef lang. En gy Arkas, op ’s Vorsten welbehagen,
Loop van den uitslag hem de blijde tijding dragen.

---

IV. Tooneel. MONIME, ARBAET, FEDIME.

MONIME.

Ah! al te wreede Arbaet, wat leet bereit gy mijn?
(1550) Of meent men dat mijn straf nog is te ligt van pijn?
Benijt my Mitridaet zoo schierelijk te sterven,
En tragt door duizent doôn my ’t leven te doen derven,
[fol. K2v]
Ten voedzel van zijn haet?

ARBAET.

                                          Gy zult hem zien, Mevrouw,
En ’k weet gy hem met my beschreijen zult van rouw.

MONIME.

(1555) Hoe, Mitridaet....

ARBAET.

                                        Mevrouw, die spoeit vast na zijn ende,
En schijnt ’t gebroken oog, maer straleloos, te wenden.
’k Liet hem van bloet bemorst, door ’t krijgsvolk opgevat,
Gevolgt van Xifares, door tranen afgemat.

MONIME.

Ah, Xifares! O Goôn! ik twijffel of ik leve,
(1560) En vrees, al bevende, mijn oor geloof te geven.
Leeft dan nog Xifares? hy die mijn droef getraen....

ARBAET.

Hy leeft gekroont van eere, en smerten overlaên.
De tijding van zijn doot, verspreit aen alle zijden,
Die heeft u niet alleen, en buiten reên, doen lijden.
(1565) Den Vyant die daer toe zijn vreugd-gejuig verleent,
Heeft, door dat doots gerugt, een yders hert versteent.
Den Koning zelf gemomt heeft meen’gen traen vergoten;
En merkende wat ramp zijn wapenen genoten,
Door een weerspannig kint, bezet van alle kant,
(1570) Gansch hopeloos van hulp, zig ziende haest vermant;
En tot een overmaet van haet en dootze plagen,
Den Roomzen Adelaer ontrent zijn Vaendels dragen,
Heeft hy alleen getragt zig te openen een baen,
Waer door hy mogt de smaet van hare hant ontgaen.
[fol. K3r]
(1575) Terstont heeft hy beproeft de doodelijke steken
Van ’t fel vergif, waer meê hy meende ’t hert te breken.
Dog vont haer t’eenemael ontbloot van deugt en magt.
Ah! riep hy, yd’le hulp, die t’onregt heb verkragt!
Zorgvuldig voor ’t vergif mijn leven te bewaren,
(1580) Mis nu de vrugt van ’t geen ik, my ten heil verspare.
Dat wy een wisser hulp bezoeken door mijn dolk,
Een gruwelijker doot voor ’t heiloos Roomze volk.
Dus sprekend’ daegt hy uit haer talrijke oorlogs-benden,
En doet van het Paleis de poorten op in ’t enden.
(1585) In ’t aenzien van dat hooft, wiens fiere strijtbaerheit
Zoo vaek heeft onder haer de bleeke schrik verspreit,
Week yder een te rug, als met verzaegde hopen,
En maekte tusschen beide een wijde loopplaets open.
En zommige door vrees die vloden, uit haer magt,
(1590) Tot midden in de vloot, die haer heeft hier gebragt.
Maer, Hemel! spreek ik voort? of wil ik ’t feit verswijgen?
Geprikkelt door Farnaes, deê haer de schaemte krijgen
Een nieuwe dapperheit. dies scheppen zy weer moed,
En vallen op den Vorst, die van my wier behoed
(1595) Met weinig tegenstant. Wie kan te regt uitspreken
Door wat kloekmoedigheit in ’t eind’ quam uit te steken,
Wat schrik’lijk oog dien Helt op yder slag vertoond’,
Waer meê hy voor het laetst’ zijn daden heeft gekroont?
Dus swaer vermoeit, van stof en bloet gansch overgoten,
(1600) Had hy zig in de doôn, als in een wal besloten,
Wanneer een tweede bende op ons is afgedaelt.
’t Gevegt hieuw op, als of ’t den aessem had verhaelt,
Om met gemeender magt den Koning t’overstromen.
Dit ziende, sprak tot my, Mijn tijt is omgekomen.
[fol. K3v]
(1605) ’t Bloet en verbolgentheit die woeden zonder maet,
Ten minsten lev’ren wy , niet levend’ Mitridaet.
Flux gaet hy ’t moortze stael zig in den boezem steken:
Maer zie de doot heeft nog die groote ziel besweken.
Dus viel hy in mijn arm, gansch magteloos, bebloet,
(1610) En vloekt de doot, dat zy zoo trage schreden doet;
En klagend’ tegen my ’t uitrekken van zijn leven,
Heeft hy zijn logge hant nog eind’lijk opgeheven,
En my aenwijzende de plaetze van zijn hert,
Scheen dat een wisser slag my afgebeden wert.
(1615) Wijl, overladen van mijn smert en ongelukken,
Ik eerder denk mijn swaert zelf in mijn borst te drukken,
Zoo rijst ’er een geroep, daer zig mijn oog na went,
En heb, wie dagt het oit? rontom ons heen bekent
Den vyant tuimelings, verwonne uit alle straten,
(1620) Voorvlugtig na haer vloot, dees vesting te verlaten,
En d’overwinnaer vast aen nad’rend’ door die bres,
Aen mijn mistroostig oog vertoonen Xifares.

MONIME.

O Hemel!

ARBAET.

                Xifares, van een deel vloekverwanten,
Die dugten voor zijn arm, omringt aen alle kanten,
(1625) In spijt van zijn gewelt, zig van haer hant ontslaet,
Ontvlugtende ’t gedrang het geen hem wederstaet,
Na dat hy had verkragt d’oproerigste, en met eenen
Gewonnen ’t overig, gelukkig, en beschenen
Als met een glans van vreugd’, door duizent doôn, zig hadt
(1630) Tot aen zijn Vader toe gebaent een open padt:
[fol. K4r]
Maer zie hoe dat die vreugt hem zuur komt op te breken.
Hy wou by Mitridaet zig zelf het hert aftteken;
Dog yder liep hier toe, en keert zijn hant, vol schrik.
Den Koning zag my aen in ’t droevig oogenblik,
(1635) En zeid’ my met een stem, die nauw my quam te binne,
Indien ’t nog tijt is, loop, behoed de Koninginne.
’k Beefde op dat woort, om u, om Xifares, uit vrees,
En agterdogt, dat ligt iets quaets aen u bewees
Door heimelijk bevel. Met yver aengedreven
(1640) Heeft my de bleeke schrik, vermoeit, weer kragt gegeven
Te loopen herwaerts aen. En ’t is my een geluk,
Dat heb, in spijt des ramps, geweert een lasterstuk,
’t Geen beide u ’t leven nam.

MONIME.

                                              Bewogen door d’elenden,
En dootze schrik’lijkheên, beklaeg het droevig enden
(1645) Van zoo befaemden Vorst. Ah! had ’t de Goôn behaegt,
Dat aen zijn heiloos lot, ’t geen hem dus wreed’lijk plaegt,
Noit had de hant geboôn; en dat alleen getuige
Zijns ramps, ’k onschuldig mogt mijn weig’rig hert zien buigen
Tot rouw! hy komt. Hoe zeer ontroert mijn ziel, O Goôn!
(1650) ’t Bloet van den Vader, en de tranen van den Zoon?

---

[fol. K4v]

Laetste Tooneel. MITRIDAET, MONIME, XIFARES, ARBAET, ARKAS, LIJFWAGTEN, die Mitridaet ondersteunen.

MONIME.

Helaes! wat zie ik? Heer! waer toe zijt gy gekomen!

MITRIDAET.

Hou op, en tragt te zaem u tranen in te tomen.
Mijn lot eischt van u liefde en hare teerheit iet
Gevoeliger, als ’t geen my ’t medelijden bied.
(1655) Mijn glory, waerdig met verwondering geprezen,
Moet door geen rouw onteert, maer eer verheerlijkt wezen.
’k Was wreker van ’t heel-al zoo lang ik iets vermogt;
De doot belet alleen dat ’t werk niet heb volbrogt.
Een vyant van ’t gewelt, en Roomze tyrannijen,
(1660) Heb ik noit van haer jok de smaetheit konnen lijen.
En derf my vleijen, dat noit onder ’t Helden-tal,
’t Geen een gelijken haet bragt wrekende ten val,
Haer iemant d’overhant heeft dierder doen betalen,
En met meer tegenspoet vervult haer krijgs-verhalen.
(1665) ’t Geviel den Hemel niet dat ik mijn wensch genoot,
En Rome in asschen my zag derven in haer schoot.
Maer egter schijnt, voor ’t laetst, nog troost my by te brengen,
Dat door een Vyant sterf wiens bloet ten offer plenge,
Waer in uit wraek, by beurt, gewassen heb mijn hant,
(1670) En dervend’ vlugten zag den Roomzen dwingelant.
    ’k Ben dit geluk verschult aen Xifares, die heden
Heeft, door zijn strijtbaerheit, mijn vyant afgesneden
[fol. L1r]
’t Gezigte van mijn doot. Ik wensch zijn dienst beloont
Met ’t heerelijkst’, waer mede ik eertijts wier gekroont:
(1675) Dog gy kond tot een Rijk, my tot een Kroon verstrekken.
’k Hieuw u alleen. Gedoog dat ik mijn wensch voltrekke,
En geve u aen mijn zoon, Mevrouwe, en al het geen
Wel eer voor my verzogt, wert u nu afgebeên
Alleen voor Xifares.

MONIME.

                                  Rek liever uit u dagen,
(1680) Op dat gy ons geluk moogt zien ten offer dragen
Met vreugt tot uwen dienst. leef lang, en zegenpraelt,
En wreek....

MITRIDAET.

                    Het is gedaen, Mevrouw, mijn Zonne daelt,
Ik heb mijn loop volbragt. wilt op het spoedigst’ tragten
Na u behoudenis. buig voor des Vyants magten.
(1685) Geloof, hy zal wel haest, beschaemt door zijne vlugt,
Weer storten op u neer, als ’t onweer uit de lugt.
Verzuim geen tijt die u nog ov’rig is gelaten,
’t Bezorgen van mijn graf dat kan my dog niet baten.
Zoo menigen Romain aen alle kant gevelt
(1690) Voldoet mijn Assche, en die volkome in eere stelt.
Verberg haer voor een wijl u namen, en u leven.
Gae, en bewaer u.

XIFARES.

                              Heer, zou ’k my ter vlugt begeven?
Dat Broeder ongestraft, en Rome in vreugd-gelaet,
Niet haest beproeven....

MITRIDAET.

                                      Neen, ’k verbiê ’t u, vroeg of laet
[fol. L1v]
(1695) Zal nog de wraek Farnaes zijn ondergang verschaffen.
Vertrouw het Rome toe hem na verdienst’ te straffen.
Den Parth, die ten triomf wert voor het laetst bewaert,
Is d’eenigste wiens nek haer jok nog niet beswaert;
Voeg u met hem. Gae by die dapp’re volk’ren dragen
(1700) Mijn overschot, waer van de werelt moet gewagen.
’k Verhoop, en ’k voel alreets een voorspook in ’t gemoet,
Dat haer gezegent velt zal slorpen ’t Roomze bloet;
En zoo mijn brave doot de wraek niet wert onthouwen,
Dat aen haer dapperheit den Hemel ’t zal betrouwen.
    (1705) Maer ’k voel mijn kragt en geest beswijmen, groote Goôn!
’k Gevoele dat ik sterf. kom herrewaerts, mijn Zoon,
In deze omhelzing’, wiens bekoorlijkheên my vleijen,
Kom, en ontfang mijn ziel die vaerdig staet te scheijen.

MONIME.

Hy sterft!

XIFARES.

                Ah! voegen wy te zamen onzen haet,
(1710) En zoeken, door ’t heel-al, de wraek van Mitridaet.

EINDE.

Tekstkritiek:

vs. 451 wijl tijts er staat: wij ltijts

• Mithridates (1679) door Thomas Arendsz
• Ceneton
  
• Voorkeurenpagina Opleiding Nederlands