Frederik Cornelis de Coninck - Herdersche Ongestadicheyt - 1638

Frederik Cornelis de Coninck: Herdersche Ongestadicheyt. 1638.
Uitgegeven door Marti Roos
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton020200 — British Library
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Herdersche Ongestadicheyt

Op den Sin

Gheen Liefde sonder strijdt:

SPEELWYS VERTHOONT

OP DE CAMER VANDE GULDE

VAN

SINT LUCAS

diemen noempt de

VIOLIERE,

binnen Antwerpen.

Den 18. October. 1638.

[Typografisch ornament]

T’ANTWERPEN,

By Jan Huyssens, aende nieuw Borse, 1638.

Spels inhoudt.

DEn verliefden Celedon claeght over Galathea, die hem by gheval vint, ende hem haer jonst ontseydt, dies hy mistroostich sijn selfs wilt ombrenghen: beroept Coridon tot ghetuygen die hem dit ontraedt, met belofte om Galathea noch eenmael te betoetsen. hier naer comt Coridon met Amarillis die eenwillich malcander trouw beloven, en naer middach bestemmen weder te comen, belet wordende door de comste van ander herderinnen. Coridon ter plaetse comende wordt van Galathea naerghespeurt die hem (hoe wel hy Celedons voordeel drijft) tot haer liefde selver soeckt te beweghen, Amarillis ten aenganck comende meynt dat Coridon met haer eens is, wort yversuchtich, spant dieshalven met Celedon aen, met belofte van onderlinghe liefde, dies Coridon van haer ontseydt wordt, die voor hem neemt in vrouwe kleederen aen Amarillis sijn voordeel te soecken. Galathea om d’afkeerlijckheydt van Coridon krijght leedtwesen over haer ontseyde jonst aen Celedon, veirdt hem aen, maer wort om’t mistrouwen van haer eer van Celedon verstooten; dies Galathea haer in mans kleederen verwisselt om onbekent haer selven te bevoorderen by Celedon.
Galathea in herders kleederen comt op Celedons gewoonelijcke plaets, al waer de verkleede Coridon hem oock laet vinden, die Amarillis (yversuchtich ghemaeckt hebbende) daer bescheyden hadt, als oock Celedon die hy verweckt tot d’afkeerlijckheyt van Amarillis, daer hy in volght haer lasterende: sy ten hooghsten verstoort komt hier op voor den dach, ende maeckt hem schandelijck uyt, leydt den verkleeden Coridon van daer, dies den verachten Celedon aenvanght te beklagen dat hy Galathea te voren ontseydt heeft: de verborghen Galathea sijn leed-wesen hoorende, comt, en versoenen met malcanderen. Coridon met Amarillis uytkomende doet haer sijn ontschuldt ende hem bekent maeckende vereenighen te samen: wordt alsoo tot aller genoegen ten eynde gebracht.

Namen der Personagien.

Celedon Coridon Hylas Philander Mopsus Silenus	} } }	Herders,	Galathea Amarillis Lucia Celia Laura Cloris	} } }	Herderinnen,
Ariaen eenen boer.			Truy een boerinne.

Continue

HET EERSTE DEEL.

Eerste uyt-compst.

Celedon een Herder.

Celedon. SOo haest Auror ontsluyt den draey boom vanden dach
Soo haest schijnt dat mijn siel niet langher rusten mach:
Midts dat de liefde stoort mijn slaep met onghenuchten.
Dus stap ick in het veldt, en tracht dit leet t’ontvluchten;
(5) Mijn schapen, die wel eer af scheirden al dit gras
Dat groen tapijtich by dees beeck gewassen was,
Die dolen herderloos, en snacken naer de weyden,
Waerop ick eertijts hun trouwhertich plach te leyden:
Soet bletich roept my naer het plat geneusde lam,
(10) Sucht krochich stenend’ stent den horendraegher ram
Naer ’t bly aenlachend’ aes, en schijnt van smert te klaeghen:
Maer toch ick kan om hun geen sorghen langer draegen,
Sy gaen waer’t hun belieft: mijn sorgh die ick versin
Die streckt tot Galathé mijn soete herderin.
(15) Wat segh ick herderin? ’tis een volmaeckte hoogheydt:
Hoe soo toch? midts daer geen volmaeckter in mijn oogh,, leyt.
In’t oogh en in’t ghesicht: en waerom niet in’t hert?
Om dat ’tbevallich oogh was aenvanck van mijn smert.
Sy is die my verstoot, die ick niet can ghewinnen,
(20) Die vast geschaeckelt houwt haer yser staele sinnen,
Die in mijn voose borst een sweirdt van pijnen dringht,
En’t gallich bitter leet in mijn hertsbodem vringht.
Die d’uytvaert heeft bestelt van mijn verloren vrijheydt,
En doots dicht vaste nedt helas! alleen veur my,, breydt:
(25) Die mijne groote quael niet acht oft niet en proeft,
Maer mijn herts-droeven angst in meerder sorgen schroeft.
Hanghoofdich sit ick neer, en sal bedruckt uytschallen
Met een holpijpich riet alhier mijn ongevallen;
’Tis beter dat ick blijf in dees boomrijcke pleyn
(30) Gheseten by dees claer steets weenende fonteyn,
Als dat ick over al mijn schapen naer sou speuren,
Waer deur my lichtelijck meer onheyls con ghebeuren;
[fol. A2v]
Nu lulle moesel pijp laet hooren uwen clanck
Verquickt mijn droef ghemoedt welck my tot treuren dwanck.

Hy speelt een weynich op de Moesel: daer naer vervolght hy zijn reden.

(35) Hoe droevich queelt dit vel, en ketelt in mijn ooren
Ken kan geen vies gelul vals-toonich langher hooren:
Ick worp uyt ongedult dit pijpich riet om veir
Want ick deur treuricheyt niet langher spel begeir.

Hy werpt de moesel om veir.

Wat raedt tot mijn verdriet? ick sal mijn quael versaem’len
(40) En in dit dichte woudt te gaeder hier uyt staem’len:
Op dat dees claer fonteyn en dees dack dicke haegh
Ghetuyghen moghen sijn wat pijnen ick verdraegh.
Mijn schoone Galathe, in welck de deughden gloeyen:
O springh bron mijns gemoets! wilt met genaedt besproeyen
(45) Mijn afgemertelt hert: volght niet u oudt ghebruyck,
Ay slingert niet om veir mijn levens lente struyck;
Scheirt uyt u vreedt gemoet u vreede vreedicheden,
Bespeurt en overdenckt wat dat ick heb gheleden
Om u ô Herderin: mijn siel heet siedend’ siedt
(50) In’t droevich pekel schuym om’t leedt dat my gheschiedt.
Aenbedelijcke maeght hoe kunt ghy toch verachten
Die u geketent houwt in sijne herts ghedachten?
U siel is in mijn siel omsielt van mijne siel,
Oft wilt ghy dat de doot te saemen ons verniel?
(55) Want als ghy sijt in my, en ick om u moet sterven,
Soo moet ghy van ghelijck de doot met my be-erven:
Soo ghy verblijft in my en ick blijf in u hert,
Soo sijt ghy van ghelijck deelachtich in mijn smert,
En weder vande vreught die mijne siel besetelt
(60) Als den ghewenschten troost my van u weer-min ketelt;
Daerom ô gulde son en woeckert niet mijn rust
Maer snackt siel gretich naer u herts vernoeghde lust:
Neempt my toch weder aen veur uwen wel beminden:
Wat seght gy antwoort my is troost by u te vinden? Echo te vinden.
(65) Een ledenloose stem heeft deirnis met mijn leedt,
Dus houwt sy op mijn vraegh haer antwoordt hier ghereet:
Sal ick deur trouwicheyt in’t lest dan noch bedijen? Echo. bedijen.
Bedijen! wel dats wel, maer sal ick veel noch lijen? Echo. lijen.
[fol. A3r]
Hoe! neemt sy mijne quael med’lijdich dan in acht? Echo. in acht.
(70) Segt aen hoe weette gy’t, kent gy dan haer gedacht? Echo. gedacht.
Dit schijnt gheen Echos stem, die met haer aerdicheden
Naer bootsich wedergalmt en antwoordt op mijn reden:
Oft sijde ghy’t mischien halfgeytich rouwe Godt? Echo. Godt.
’Tis horendraegher Pan die met mijn quaelen spot:
(75) En geckt niet met mijn leet, soo ick bekoom de schoonheyt
Sal ick mijn beste schaep u off’ren naer ghewoonheyt:
De dieren op mijn stem sielangstich sijn beducht,
De swert-dauw dorstend’ aerdt nu nevel dampen sucht:
Hoort hoe den nachtegael tot droefheyt wordt ghedreven,
(80) Siet hoe dit dichte bosch vanght aen van druckt te beven.
En wilt ghy boschgodt Pan noch spotten met mijn quael?
Daer ghy een oortuygh sijt van’t innerlijck verhael
Dat ick heb uytgestort veur u gekloven voeten:
Neen neen ick denck dat niet, wel gaet en wilt versoeten
(85) Mijn vreede Galathé steenherte Herderin,
Vertelt haer hoe ick my beklaeght heb van de min.
’K sal ondertusschen hier op dese kruyden rusten,
En met een soet ghepeys verdrijven mijn onlusten:
Mijn levenloose borst dees bedsted’ hier verkiest,
(90) Eer dat mijns herten siel sijn herten siel verliest.

Hy leght hem neder ende daer wort van bunnen gesongen
oft gespelt: daer naer compt Galathea uyt.

Galathé. Iet ick en weet niet wat stormt in mijns herts gedachten,
En drijft my in het veldt, op dat ick mijne klachten
In d’eensaemheyt volbrengh aen desen groenen kant
Soo swadderich deur stroomt en schaduw rijck beplant.
(95) De liefde brenght my hier, wat hoef ick my te veysen:
Maer ben ick oock alleen? eer iemandt mijn ghepeysen
Kan hooren, en verstae het iammer van mijn hert
Deur priemt met swaer verdriet en inge-etste smert
Om mijnen Coridon, die ick niet derf verclaren
(100) Wat ramp ick om hem lijd’, wat angsten my beswaeren
In’t innerlijck ghemoet, daer’t hittich swijghend’ vier
Mijn jonghe lentens ieught verbrandt tot asschen schier.
Hoe moeyelijck bekoort de liefd’ ons met haer sorghen,
Terwijl de sekerheyt in twijffel is verborghen,
[fol. A3v]
(105) Welck met een twijffel vrees mijn doel wits rust verschrickt,
En quellich mijnen geest veel kommer vrees toeschickt:
Nochtans wordt mijnen angst weer met wat troost gespickelt,
Dus blijf ick inde vreught en in’t verdriet ghewickelt.
Ach mijnen Coridon ’ken kan niet leven meer,
(110) Ten sy u weder-min my mint siel minnich weer:
Toch dat ick weten con oft uwe herts ghedachten
Naer mijne weirde jonst en reyne liefde trachten,
Ick sprack u selver aen, en viel veur u te voet
En storten veur u uyt mijn innerlijck ghemoet.
(115) Maer Galathé, wel hoe? wat soudt ghy hem ontdecken!
Wilt ghy u eerbaerheyt dan uyt den schuylhoeck trecken?
Wilt ghy beginnen toch ’tgen’ niet en dint gedaen?
Sal u begeirt veur deucht, en lust veur d’eere gaen?
Soudt ghy verweren wat u herts-kist houwt verborghen?
(120) Ay Galathea neen: hoe soo? wilt ghy dan worghen
U innerlijcke lust? mach geene herderin
Deur liefdens ketelingh ontdecken haeren sin?
Veur seker: waerom niet? mis-staet dat inde vrouwen,
Soo meughen haer de mans voortaen gerust oock houwen.
(125) O keurelijcke schroom! stiefmoederlijcke wet!
Die veur de vrouw alleen u wet hebt ingheset:
Nochtans het voeght de jeught dats’ haer verliefde sinnen
Stijf boeyen aen’t vermaeck van’t innich wederminnen;
Dus sal ick Coridon ontdecken mijn ghemoet,
(130) Oft schoon de schandt my dreyght, en d’eer my hinder doet.
Mijn traenens waeter wolck berst uyt mijn ooghens puylen
Deur’t innerlijck ghepeys van mijn ghedachtens kuylen:
Een klis van droefheyts ramp hanght in mijn rechte sijd,
En maeckt mijn wanckel hop dan droef dan weder blijd’:
(135) Om dan een weynich troost veur quellingh te ghenieten,
Wil ick my voeghen daer dees springhbrons aeders vlieten:
Toch wie light hier ghestreckt? een herder? is hy doot?
’Tis Celedon ay my!
Celedon. Helaes hoe ick verschoot: Hy ontwaeckt ende staet op.
Wiên sien ick veur my staen? ist droom oft is het waerheyt?
(140) ’Tis mijne Galathé die my bestraelt met claerheyt.
[fol. A4r]
Galathé. Wats dit dat Celedon dees eensaemheyt beviel?
Celedon. Niet eensaem Galathé, midts ghy sijt in mijn siel.
Galathe. Tut tut al weer van’t selfd’,
Celedon. Speurt waerop mijns herts proef,, leyt,
Siet uyt mijn ooghen dringht een nevel van veel droefheyt.
Galathe. (145) Tis al het oude liedt, ghy weet toch mijnen sin.
Celedon. Bedenckt mijn groote quael mijn lentens aerdts goddin,
Maeckt dat u waerdicheyt onwaerdich my maeckt waerdich.
Galathé. Tot ’tghen’ ghy claeghwijs seght, en ben ick niet toe vaerdich:
Celedon. Mijn hooghgesteygert beldt, mijn soete merremin
(150) Hoe comt dat ick op u gheen liefdens voordeel win?
Verquickt dees roeste borst, ick bid u laet u booghen,
Weerketst mijn smeecken niet, ay laet my toch afdrooghen
Mijn traenens heete vliet met een geseemde kus
Op dat’t sieckgierich hert sijn graegh begeirte blus:
(155) Beteugelt uwen haet, ach laet u selven raeden,
En neemt ghenaedich aen u slaeve met ghenaeden:
Laet’t dobbel wijs verstandt behelmen uwe borst,
Op dat ghy laeven meught die naer u schoonheyt dorst:
Salft mijn verwonde siel, oft ick neygh naer mijn ende,
(160) Bespeurt en neemt in acht mijns levens droef legende;
Kneedt toch in u ghemoet mijn hertens ongheval;
Besaust niet mijn verdriet met bitter groene gal,
(O hemels tintelsteir) ’ten sy ghy’t worstel leven
Beteeckent hadt sijn doot en’t vonnis voorgheschreven:
(165) Herproeft, hersmaeckt, herknauwt mijn liefdens quaelens boet,
Drieght mijn getrouwicheyt in’t maeghdelijck ghemoet:
Naeyt aen u hertens drift med’lijdich mijn bedroeven,
Wilt u woest woelend’ breyn in u ghenaed’ beschroeven:
Sluyt dese reden in de kist van u vernuft,
(170) Eer mijn verhopte hop’ verschimmelt en verduft:
Verstoot niet mijne liefd’, veracht niet mijn begeiren,
Laet niet mins kancker mijn bouvallich hert verteiren
Dat altijt om u sucht, dat staedich naer u haeckt,
En duystmael sijnen lust met lust aen u vermaeckt.
Galathe. (175) Hoe langh sult ghy mijn rust bestormen en ontstellen?
Hoe langh sult ghy my toch tot weder liefde quellen?
[fol. A4v]
Wilt ghy dan met gewelt dat ick mijn liefde wan,
En minnich u bemin die ick niet minnen can?
Sult ghy mijn ionghe ieught dan laeten noyt met vreden?
(180) Wat noodeloose clacht ontgrendelt ghy deur reden?
Meynt ghy dat mijne jeught tot weder minne streckt?
Neen toch ’tis te vergeefs de lust my noch ontbreckt.
Celedon. Regente van mijn siel, u stuerheyt is onbillich.
Wilt wat ick willich wil, soo sijn ons willen willich.
(185) En blintdoeckt niet u rêen, verberght niet u verstandt:
’Khop’ dat medooghentheyt is in u schoont gheplant
O winckel vande deught! kan’t sijn dat uwe jaeren
Gheen liefdens kommer sorgh, en angsten noch beswaeren?
Ist moogh’lijck dat de liefd’ u clip hert steylich hert
(190) Niet med’ deelachtich maeckt van mijn vercreghen smert?
Kan’t sijn dat liefdens kracht is uyt u siel ghebleven,
Daer ick twist woelich niet mins dwangh-wet cost weerstreven?
Is u uytmuntend’ schoont soo quaelijck dan bedacht,
Dat ghy mijn trouwicheyt ontrouwelijck veracht?
(195) Kan ick aenlockich (laes) dan niet tot my verplichten
U aensichts’ inghewelfde hoogh beglanste lichten?
Beschanst ghy u ghehoor veur’t kuchende ghesucht?
Veur’t aedemloos ghesten’ dat uyt mijn herts kluys vlucht?
Wat helpt u dat ick moet u schoonheyt eeuwich derven,
(200) Daerom laet toch mijn siel troostrijcken troost verwerven:
’T misgrijp is in’t vergrijp, die haestich sich vergrijpt,
Begrijpt niet het begrijp welck redens oordeel slijpt.
Galathé. Ghy leght my veel te last als oft ick oorsaeck waere
Van allen u verdriet, van al u herts beswaeren:
(205) Maer d’onschuldt my ontschuldt, want ick gheen schulden duldt
Soo dat gheen schuldt my can plicht-schuldich toonen schuldt.
Ghy wilt dat ick u min en ick weet van gheen minnen,
Terwijl ick ben te jonck te boeyen mijne sinnen:
Oft ghy u reden schoon confijt in’t soetste soet
(210) Ick wilder noch niet aen ghy doet verloren moet:
Nu wel ick scheyd’ van hier, laet af toch van u jam’ren:
’Tis tijdt dat ick gaen sien naer mijn ghewolde lam’ren.
Celedon. Mijn gulde rijcke son blijft toch, en hoort my aen.
[fol. B1r]
Galathe. Soo ick de sonne ben mach ick niet blijven staen.
Celedon. (215) Mijn soete tooverers cond’ ick u jonst verovren,
Galathe. Neen neen dat soud’ niet sijn ick soud’ u licht betoov’ren.
Celedon. En gaet toch niet van hier blijft toch mijn siels comet’,*
Galathe. Waer een comet’ verschijnt daer is de straf gereedt.
Celedon. Mijn silver witte maen u vreetheyt wilt versachten.
Galathe. (220) Ick bid u laet my gaen, de maen die schijnt by nachten.
Celedon. Mijn hemelijcke wolck ick bid’ blijft met u wil.
Galathe. De wolcken drijven voort en blijven nimmer stil.
Celedon. Ghy sijt mijns herts planet die ick heb uytverkoren,
Galathe. Soo sijt ghy onder een seer quaed’ planet gheboren.
Celedon. (225) Gheeft my u witte handt en sweirt my wedermin.
Galathe. Ick segh u laet my gaen, ick ben het niet van sin.
Celedon. O lusthof van mijn siel!
Galathe. Wie gaet in hem vermeyen?
Celedon. Ick met mijn herts ghedacht.
Galathe. Wie compt daer in u leyen?
Celedon. Mijn ooghen.
Galathe. Wat ghy seght.
Celedon. ’Tis waer ’tis mijn ghesicht.
Galathe. (230) Wat sleutels heeft u oogh?
Celedon. De sleutels van u licht:
Galathe. Vaert wel ’tis nu ghenoech.
Celedon. Scheydt ghy dan mijn vermoghen?
Galathe. Ist niet tijdt dat ick gae?
Celedon. Wilt met een kus eerst drooghen
Mijn wanghen nat betraent.
Galathe. Noch kus, noch liefd’, noch heyl
Noch jonst, noch loon, noch trouw, en isser veur u veyl.

Galathea binnen

Celedon. (235) Wacht wacht, ay hoort mijn rêen, ick bidt wilt my verhooren
Waerom ist dat ghy vlught? blijft toch wilt u niet stooren?
Waer hen’ dus haestich lief? staet stil, speurt wat ick segh,
Schuylt sy hier ievers? neen verdwijnend’ is sy wech,
Waer henen vliedt sy toch? wat streeck heeft sy ghenomen?
(240) ’Khop dat medoogentheyt haer sal weerom doen komen:
Daer hoor ick ruysschen iet, sy keert weer herwaerts aen,
Ick sal eens achter sien oft sy daer compt ghegaen.

binnen ende weer uyt.

[fol. B1v]
Sy is snelwindich wech, ick speur haer vlugghe stappen,
Het nydich ongeval wilt op den neck my trappen:
(245) Ach Galathe mijn lief waerom ist dat ghy vliedt,
Daer alle dienstbaerheyt hert grondich u gheschiet?
Cost mijn angst heesch gekerm, en uyt ghesuchte suchten
U radde ganghen niet weerhouden van te vluchten?
Moest ghy verbannen my van allen u genaedt?
(250) Helaes wat vangh ick aen? ’kben sonder hop’ oft raedt,
’Kben sonder hert en siel, ’kben sonder crachts vermoghen,
Mijn inghewant heeft droefheyts grontsop ingesoghen,
Soo dat mijn heuvels dick oogh traenich watervocht
Dees aerden vloer besproeyt deur dwangh-wets droeven tocht.
(255) Ach soete vyandin, moest ghy dit hert benouwen,
Als ghy’t troost willich niet met weer jonst wilt bedouwen?
Can mijn ghenegentheyt deurspiert met angst en smert
U noortsheyts geessel niet doen sling’ren uyt u hert?
Can dan mijn vleyd’ gebedt uws breyns wil niet verand’ren?
(260) Can liefd’s-cracht schaeck’len niet ons willen aen malkand’ren?
Can uwe vreetheyts vlam deur soet bedenckinghs lust
Met graeghe willicheyt niet sijn in u geblust?
Can niet mijn soet gestreel en stadich oogens loncken
U droogh verdort gemoet met weer liefd’ doen ontvoncken?
(265) Helas ’tis al om niet, hoe ick haer meer bemin,
Hoe meer sy my veracht, en minder ick ghewin:
Hoe meer ick smeeck en vleyd’, hoe min sy naer my luystert,
Hoe meer ick haer wil sien, hoe meer sy haer verduystert:
Oft ick haer schoon bedied’ mijn vierens vierich vier,
(270) Sy stopt haer ooren toe, en hoort geen clachten schier:
Sy laet geen redens galm in’t scherp ghehoor neerdaelen,
Sy spot met mijn verhael, verhael ick haer mijn qualen.
Ach Celedon wat raedt, wat dint daer toe ghedaen?
Vergeet die u vergeet en laet dees maeghet gaen:
(275) Waer het ghevoegelijckst dat ick haer soud’ verlaeten?
Hoe laeten die ick min? ick laet die ick wil haeten:
Want haer uytnemend’ schoont verschoont haer vreedicheyt,
Soo dat sy niet can sijn uyt mijn gemoedt gheleyt,
Midts sy is in mijn siel geboeyt met yser keten:
[fol. B2r]
(280) Maer toch wilt uwe liefd’ en haeren haet afmeten:
’Ken kan: hoe soo? om dat ick haer bemin: verstoot
Die u verstoot: waerom? eer uwe quael vergroot:
Toch even ick en can haer schoonheyt niet vergeten,
Schoon sy in tegendeel mijn trouwheyt niet wilt weten:
(285) Dus sal dit scherpe mes sijn van mijn doot de schuldt,
Want knagend’ wanhop’ port mijns herten ongedult
Tot sulck onmenschlijckheydt: den tijdt den ouden strooper
Mijn uytvaert maeckt gereedt, mijn levens broos santlooper
Is vast ten eynden uyt, mijn dootsklock luydt mijn noodt,
(290) Mijn quael die voert ghereedt de seysem vande doot.
Compt weder Galathé, niet dat ick troost wil erven,
Maer compt by Celedon en siet hem droevich sterven:
Dit stael bereydt hem vast om sijn herts lesten sucht
Te jaeghen uyt de borst, en dryven opde vlucht.
(295) My dunckt ick hoorse daer: compt sonder langh te toeven
Mijn vreede Galathé: siet hoe ick’t mes sal schroeven
In mijn benevelt hert, dat schuddebollend’ vreest
Veur sijn aenstaende doot, toch veur u stuerheyt meest:
Maer Coridon mijn vrindt compt op mijn droevich klaghen
(300) Ghevolght den wedergalm, en met een schup aendraghen:
Ick wil hem bidden gaen dat hy klim haestich af
En in dees groen valley my delven com een graf:

Verschooninghe Coridon op’t gheberghte.

Toch hy gaet derwaert uyt my dunckt hy keert daer suytwaert,
Ach neemt naer my u ganck, compt op mijn levens uytvaert,
(305) Ontsluymert Coridon, u stappen wederhouwt,
’Tis Celedon, die dus sijn klachten naer u stouwt.
Coridon. Wie roept luyd’toonich daer en doet my weder wenden?
Celedon. ’Tis Celedon u vrindt, u vrindt en wel bekenden.
Coridon. Wat iammert u gemoedt wel aen bediedt my dit?
Celedon. (310) Mijn broos bouwvallich hert, om u troost steunsel bidt.
Coridon. Wat is dat u bedroeft ontdeckt my u beswaren?
Celedon. Daelt in dees dellingh neer dat ick’t u mach verklaeren.
Coridon. Ick sal neerklimmen om met wijsheyts rijpen raedt
Te roeyen uyt u borst de telghen van het quaedt. Hy climt af.
Celedon. (315) Onsalich Celedon wat kommer siecke sorghen
[fol. B2v]
Sijn in u sielens kluys in eene laegh verborghen?
Wat swangher ongheval pranght u gemorsselt hert,
Dat ghy geslibbert light in u geronnen smert?
Als ick mijn killen angst bedenck oft com vermanen,
(320) Mijn traenbaer ooghen dan van traenen overtraenen:

Coridon compt by Celedon.

’Tis mijn trouwherticheyt die mijn gedachten terght.
Coridon. Hier com ick afgesackt van’t klippich steengeberght:
Wat ist dat ghy begeirt wilt u gemoet uytbraecken?
Celedon. Vrindt Coridon. ick bid’ my hier een graf te maecken.
Coridon. (325) Bedenckt u Celedon. ontdeckt toch uwen noodt:
Celedon. Ick bidt maeckt my een graf, want ick soeck mijne doot.
Coridon. Men leeft niet alsmen wil, dus wenscht niet om te sterven:
Celedon. Siet dit verroeste mes sal my de doot doen erven.
Coridon. Wat angstval houwt u siel ghegrendelt inde pijn?
Celedon. (330) En vraeght my toch niet meer ick wil begraven sijn.
Ay leent my maer u schup dat ick mijn graf mach delven.
Coridon. Bedenckt wat ghy bestaet, verwint u eyghen selven
Celedon. Ontraeydt my’t sterven niet, want ick geen hop’ vermerck:
Maer als ick ben gestort in’t graf, soo wilt een serck
(335) Van grys grauw witten steen doen op mijn grafsted’ stouwen.
En laet mijn haeste doot daer op in letters houwen:
Verhaelt hoe wanhop’ my gestiert heeft tot dees daedt
Om dat mijn Herderin betaeld’ mijn liefd’ met haet.
Coridon. Ontsteeckt u wijsheyts lamp, verlicht u herts gedachten
(340) Laet u geleende vleesch niet vande doot vercrachten:
Beslijpt u sinlijckheydt, lubt in u het verdriet,
Breeckt uwe qualens vorm waer in gh’u sorghen giet:
Ontsenuwt u begeirt waerop u herts-oogh schemelt,
Beraedt met raed’saemheyt u hoogh vernufts gehemelt:
(345) Mint ghy een maeghet die u niet is toegedaen,
Soo laetse: want daer steets nieuw bloemen comen aen.
Celedon. Haer schoont weerhouwt mijn wil,
Coridon. Vliedt haer wilt ghy ghenesen.
Celedon. Ick sal eer sterven als van haer gescheyden wesen.
Coridon. Maer toch om wiên stort ghy u crochende geklach?
Celedon. (350) Om sulck uytnemend’ beldt als d’aerde draeghen mach,
Coridon. Ten is niet weynich u aen sulcke schoont te binden.
[fol. B3r]
Celedon. Ick kenne ’tis te veel alsulckx my ’tonderwinden.
Coridon. Veracht die u veracht.
Celedon. ’Ken kan.
Coridon. Breeckt liefdens bandt.
Celedon. De keten is te sterck.
Coridon. Soo blijft ghy dan vermant.
Celedon. (355) Sy heerscht in mijne siel daerom soo moetser blijven:
Coridon. Men moet den vyandt uyt sijn hertsgemoedt verdrijven.
Celedon. Sy heeft haer soo verschanst dat ick niets op haer win.
Coridon. Wel seght my dan den naem van dese Herderin
Die met haer schoonheyts strick verstrickt heeft u gerustheyt?
Celedon. (360) ’Tis Galathé, helaes waerin mijn hertens lust,, leyt.
Coridon. Cunt ghy die lieven, die noch met u qualen spot?
Een langh gevrijde maeght acht haer te sijn een Godt:
Mint daer u trouwe min sielminnich can bedyen.
Celedon. Troost mijnen angst maer raedt my niet om meer te lyen,
Coridon. (365) Wel soo sy u niet acht?
Celedon Oft sy my schoon verstoot
Soo blijf ick haer getrouw, soo trouw tot inde doot.
Coridon Wilt u begraeven quael graegwillich toch ontgraeven,
De min de minnaers maeckt gemeynelijck tot slaeven.
Celedon. Bedauwt met wijsheyts raedt mijn innerlijck verdriet.
Coridon. (370) Wat yser sterck bewys heb ick u niet bediet?
Celedon. U reden steken my in noch veel meerder swaerheyt.
Coridon. Nochtans mijn rijp verhael betoont de naeckte waerheyt.
Celedon. Ick slacht de sonneblom die reckhalst naer de son.
Coridon. Dits schadelijck midts dat uyt haer u smert begon.
Celedon. (375) Niet als alleen de doot can dese schaed’ beletten.
Coridon. Indîen de driften van de min soo vast haer setten
In u verlieft gemoedt, vrindt Celedon veur ’tbest
Wil ick haer spreken, om de reden die gevest
Is in haer sinlijckheyt ten naesten ’tondervraeghen,
(380) En haer bekoren selfs dat sy u min wilt draeghen,
Eer ghy van’t leven u mistroostichlijck berooft.
Celedon. Help Gôon soo ghy dit doet vrindt Coridon ghelooft
Dat my noyt meerder dinst mijn leven mocht ghebeuren,
Coridon. Wel aen ick neem den last, terwijl soo staeckt u treuren,
[fol. B3v]
(385) Tot dat ick u van haer volkomen brengh bescheet.
Celedon. Die mint die blijft altijt in sorgh van lief oft leet.

Beyde besonder binnen.

De Tweede uyt-compst.

Truy ende Ariaen uyt.

Truy. Her uyt (segh ick) her uyt.
Ariaen. Waerom toch wilde my in’t huys niet langher lijen?
Truy. Om dat u neus roodt wort, u baerdt wast, en dat ghy hoorden te vrijen.
Ariaen. Wel wel moeyer en wordt over my toch niet soo gram.
Truy. (390) Ghy grouwt veur’t vrijen als ’t peirdt veur den roskam.
Ariaen. Ben ick u t’onwaerdt dat ghy my alreed’ dan wilt veriaegen?
Truy. Ghy bengel meijndy dat ick sal u luyaerdy verdraghen?
Oft dat ick ben verciert dat gy dus eenich hier u jeught verquist?
Ariaen. ’Ksien al wat ick doen, ’kheb altijdt teghen de maen ghepist.
Truy. (395) Wel lunsbout, knorrepot, wat sal u toch gebreken?
Ariaen. Niet met al, ’kspreeck ommers met verstandt als een trony van elf weken:
Truy. Versorght u vry in tijdt met een borstlap van seven voet.
Ariaen. ’Kweet niet waer veur sulcken grooten borstlap deught doet?
Truy. Iae wat een vraegh, my dunckt ’kmoet u tot ’houw’lijck stouwen:
(400) En my docht ’kwas inden hemel doen m’u vaeyer quam trouwen:
Deur d’echt geraeckt een mensch somwyl tot deucht en eer.
Ariaen. Moeyer sou ick my verhanghen soo langht my dan een leer:
Maer ghy sijt een viese kaeroot, wel wie sou my begeiren?
Truy. Vraeghde noch wie? by gants cracht het heele dorp derf ick sweiren
(405) Sou u wel loopen achter’t gat, en volghen uwe dreef,
Gelijck een deel rekels die op’t spoor snuff’len naer een heete teef.
Neen sorght niet, ghy sijt een hoerenspiegel en een treckplaester.
Vrijdt maer eens met honich soete woorden, ghy sult al haester
Bruyd’gom sijn als ick de bruydt, want ghy sijt schoonder als een somerschen dach,
(410) ’Tis sotterny het eten te vermuylen datmen wel mach.
Ariaen. Ick woud’ om ’kweet niet wat dat ick een vryster coste crijgen
Truy. ’T is goedt te sien dat g’een boer sijt, ghy meught geen vijgen
[fol. B4r]
Sy sullen u niet van selfs thuys comen op een stoel aenden eirt,
Gaet sieter naer, de vrouwen sijn soo veel wel weirdt.
Ariaen. (415) Iae wat klap, welcken man sal my willen sijn wijf gheven?
Truy. Gut seghen ons waer is toch u verstandt ghebleven?
Neemt een dochter daer ghy een vrouw van maecken kondt:
Ariaen. Och moeyer ick woud’ wel dat ick een ghereedt ghemaeckt vondt,
Maer wat soud’ ick met een wyf doen, ’kweet niet wat ghy meught segghen?
Truy. (420) Ghy sot wat doetmer med’? kussen en dan weer wech leggen,
Siet hem daer schudden en beven, hy schrickt veur den last.
Ariaen. Het gaet noch maer red’lijck seijd’ pauwels en hy kreet vast,
Ay my ick ben soo sieck riep den aep en hy gongh op krucken.
Truy. Men hoorden sulcken uyl veur een memori in’t dreck aftedrucken,
(425) Ist moghelijck dat ick sulck een hannespel verdraegh?
Ariaen. Sus moeyer ick begin cril te worden, en ’krijgh ieucksel inde maegh.
Had’ ick wat van ey’ren ghecockt hoe soud’ ick lacken?
Truy. Ten schaeyt niet seun, houwen compt een mensch aen g’lijck kacken.
Ariaen. Neen ’tis dat niet ’tis den hongher die my van binnen overvalt.
Truy. (430) Ba nu sien ick wel te recht dat ghy met u moeyer malt
Ghy kloeten, ghy hanghdief, ’ksal u met een stock de lêen aen een drieghen;
Dat d’uylen en koeckoecken uyt u backhuys sullen vlieghen.
Ariaen. ’Ken geck niet, ’ksegh maer dat mijn maegh ployt als Catlijntjens buyck.
Truy. Ba denckt op trouwen, en niet opde gulsicheydt van uwen buyck:
Ariaen. (435) Maer moeyer ick ben leelijck, men seyt dat in’t vryen ghevaer,, is;
Truy. Als de koey tochtich is sietse niet aen oft den stier swert van haer,, is.
Hoe sullen de dochters om u swieren als een swerm bien om de korf:
[fol. B4v]
Saeghde niet dat Lijs van’tverckensluys gister in’t aensicht verstorf:
Doen ghy Iosijntgen achterlam een soentjen woudt verleenen,
Ariaen. (440) ’Kwils’ allebeyd niet, Iosijntjen is stuer en Lijs heeft kromme beenen:
Truy. Wat seghdy dan van bermhertich Grietjen oft Cleir van bracht?
Ariaen. Wech uyt mijn schuyt met dat goet, ghy bederft mijn vracht.
Truy. Oft Lijntjen selden-rijck soudy die niet soecken te grabb’len?
Ariaen. Neen moeyer dat is oock al een rat die mijn hopsack deur soud’ knabb’len:
Truy. (445) Oft ist swert Aeltjen?
Ariaen. Oock niet, Ael siet bluts en blauw.
Truy. Maer s’heeft gelt, en by nacht sijn alle katten grauw.
’Tgelt can een esel in een peirdt, en een uyl in een valck verkeeren.
Ariaen. Neen ten doet moeyer, schorft kent wel vleck, wilt my geen woecker leeren.
Truy. Hoe ghevalt u dan Leen snaeversnel?
Ariaen. Die heeft een schorft hooft, en is puer sot.
Truy. (450) Oft Mijn lancklijf?
Ariaen. Dat is een weev’ ick mach geen verwermden huspot.
Truy. Wat dunckt u van Maeyken sonder troost, waerde in haer schuyt ghy soudt wel veiren?
Ariaen. Soud’ ick die nemen? botter hoer en compter niet uyt derf ick wel sweiren.
Truy. Wel wat geeft dat, ’tis een eenich kindt moy en rijck.
Ariaen. Iae sy heeft een windt en een watermeulen al op eenen dijck.
Truy. (455) Ghy platsack, kneuckel, kluts, wel meynde dat ick u qualijck sal raeyen?
Ariaen. De maeyen sitten inde kees.
Truy. Vlees maeyen sijn oock geen kees maeyen.
Ariaen. De droes hael de vlieghen ’tschijnt de hondtsdagen komen by.
Truy. Wat babbelde mijten oft wit geldt? laet u sotternij.
Daer is scheel Els, die kan de vrijers niet van haeren’t weiren.
Ariaen. (460) Die comen opden reuck, de raeven soudense oock wel begeiren.
Truy. Wilde die niet? neemt Agneet cromrugh, oft Naen deur de mant.
Ariaen. Moeyer swijght van Naen het huys heefter lest ghebrandt.
Truy. Hoe ghebrandt?
Ariaen. Wel weette niet dat sy gelegen is en te veel hadt ingenomen?
[fol. C1r]
Truy. Schrab uyt dan soo ’nmach s’inden almenach niet komen.
(465) Hoe ghevalt u dan Luci draybooms, oft Pirijn de Bot?
Ariaen. Waer woont Pierijn?
Truy. Seun inde spaens’ leire pispot.
Ariaen. Die staet my oock niet aen want sy crijght dickwils buyen,
Het regent ende son schijnt, de windt staet tot heurent toch altijt in suyen.
Truy. Het schijnt gy schroomt oft crijght van’t houwelijck de walgh
(470) Oft my dunckt ghy soeckt de vrouw als den dief de galgh.
Ariaen. Wel moeyer speurt my dan een op en sijt soo niet verbolgen,
Ick sal neerstich u raedt volbrenghen en u leeringh volghen.
Truy. Ick u een opspeuren! ba jae toch terstont met een set.
Ariaen. Nu moeyer ’tis beter een luys in’t warmoes als geen vet.
Truy. (475) Ontspant u stramme lêen, en wilt selfs een opsoecken.
Ariaen. D’oud’ vrouwen weten beter hun woordt te doen als de broecken,
Sy doen ’tkraem schoon voort, en legghen den leeuwerck sout op de steirt:
Iae sy sijn by de dochters wilcommer als den eersten dach van meirt.
Truy. Wel dat is seker fraey, ghy maeckt het hier wel metter eeren,
(480) Ick speur aen u praet, ghy wilt my het copp’len leeren:
Neen Ariaen men set geen vloy inde pels, sy springhter wel van selfs in.
Ariaen. Maer moeyer hier ontrent sijn soo veel herderinnen naer mijn sin
Dat ghy woudt ghy soudt my wel ergens een goet woordt verleenen,
Want een vryer stoot hem licht een paer schaly blauwe schenen.
Truy. (485) Neen doet ghy selfs de proef en siet naer sulck een om.
Ariaen. Met proeven verbrandt de cock sijn tongh, en ’tmeysken verliest haren maegdom,
Truy. O ghy grove knol! soude een dochter niet te belesen weten?
Ariaen. Ba jae.
Truy. Nu waeght u verstant, het gat geleyd’ u met dry paer scheten.
Ariaen. Moer ghy seght my soo veel dat ick het vrijen wil bestaen:
(490) Ick sal den aenslach in’t werck stellen en my avontueren gaen,
Hoe wel ick derf niet.
[fol. C1v]
Truy. Waerom niet? tijdt voort en onthouwt van my dese leer,
Als u iemandt aenstaet die u vat, vat die weer.
Ariaen. Wat moet ick doen in’t eerst?
Truy. Ghy moet veur alle dingh u dinstbaerheyt bewysen,
En haer smeecken en vleyen als den hondt om den cost: begint haer te prijsen
(495) Seght datse de deught selfs is, dat s’u (als den seylsteen ’tyser) tot haer treckt.
Ariaen. Maer toch moeyer soud’ sy niet mercken datmen met haer geckt?
Truy. Niet een hair seyd’ kaelkop, seght dat de schoont in haer verborghen
Een oorsaeck is in u van veel verdriet en sorghen:
Sucht dickwils als ghy spreeckt tot teecken van u smert.
Ariaen. (500) Laet my betijen môer daer rijst een pruijmsteen van mijn hert:
Mijn verstandt is als een huyck deur naeyt, ’ksal my welsoo wijslijck draeghen
Dat haer hert sweeten sal van al mijn stenich claeghen.
Truy. Veur al denckt op mijn les, die ick u nu vertel,
Seght wat sy geiren hoort en vouwt de faelly wel:
(505) Want die de meyskens wil met aerdicheyt bedrieghen,
Die moet het veynsen connen, en met heuscheyt lieghen.
Ariaen. Ick salt haer gheven op soo schoon ’ken weet niet hoe
Sy segh wat sy wil, weet s’een gat ick weter strack een spijcker toe:
Truy. Dat hoor ick geiren kindt, gaet hen, en wilt betrachten
(510) Dat ick een bruyd’gom mach tot mijnent t’huys verwachten.
Ariaen. Daer is geen twijffel môer, ba ick wilder kloeck op aen,
Ghy sult van mijn bericht nieuw tijdingh haest verstaen. Binnen.

De Derde uyt-compst.

Coridon en Amarillis.

Amaril. Wie drijft u hier ontrent?
Coridon. U ooghens stralens crachten.
Amaril. Wie wees u desen wech?
Coridon. Mijn vierighe ghedachten.
Amaril. (515) Wie porden uwen sin te volghen mijnen ganck?
Coridon. Der liefden stercke spoor hier toe my vinnich dwanck.
Amaril. Soo sijdy dan verlieft?
Coridon. En moet u schoone minnen.
[fol. C2r]
Amaril. My?
Coridon. U alleen,
Amaril. Waerom?
Coridon. Ick hop’ daer deur te winnen
Het gen’ ick niet verdien.
Amaril. Die geenen dinst betoont
(520) Verdint niet datmen hem als knecht sijn neirst beloont.
Coridon. Die mint die dient de min.
Amaril. Soo mach de min betalen.
Coridon. Haer looningh is verdriet.
Amaril. Telt sy veur dinsten quaelen?
Coridon. Niet anders:
Amaril. Seght haer op.
Coridon. ’Ken kan niet om dat ghy
Sijt oorsaeck van mijn smert en haere tiranny:
Amaril. (525) Ick d’oorsaeck van u leet?
Coridon. De liefde groeyt uyt schoonheydt.
Amaril. Soo ben ick vry.
Coridon. Sijt ghy niet schoon?
Amaril. Dit is ghewoonheyt
Van segghen onder mans.
Coridon. Neen seker u gelaet
Brenght my gheketent om te vleyen u genaedt.
Amaril. Wel ras ontwapent u en geeft u dan ghevanghen:
Coridon. (530) Die langh verwonnen is en can geen wapen langhen.
Amaril. Waer vind ick u rantsoen?
Coridon. Lief neemt mijn herte med’,
Amaril. Soo bleeft ghy sonder hert.
Coridon. Geeft my het u in sted’,
Amaril. Neen toch ick mocht daer deur mijn selven licht ontrieven.
Coridon. Geensins want ’tmijn sal u soo wel als’t uwe lieven.
Amaril. (535) Wat weet ick van sijn trouw?
Coridon. De jonst sijn trouw verbreyd:
Amaril. Waer aen beken ick dat?
Coridon. Aen sijn ghenegentheyt.
Amaril. In uytterlijcken schijn is veel bedrochs gheleghen.
Coridon. Het hert galmt deur de mondt waer toe het is gheneghen:
[fol. C2v]
Amaril. Ick g’loof niet wat ghy seght,
Coridon. G’looft ghy niet wat ghy siet?
Amaril. (540) Och iae het gen’ ick sien, maer ’thert en sietmen niet.
Coridon. Ick sweir ick min u schoont by u albaste leden.
Amaril. En sweirt niet want dit sijn der minnaers oude seden:
Coridon. Die met een jong vrouw schimpt, oft met bedroch haer vrijdt
Wordt van een ander oock bespot tot sijnder tijdt;
(545) Ghy g’lijckt den schoonen Mey in alle sijn manieren,
De deuchden cieren u g’lijck hem de bloemen cieren:
O goddelijcke maeght wiedt uyt u sielens grondt
Het noortsich onkruydt toch dat mijn ghemoet deur wondt:
Keelt niet met afjonsts stael de hop’ van mijn begeiren,
(550) Leckt af de peirels lief, die d’ooghen uyt hun teiren:
Ontmaskert u genaed’, schuyft op u herts gordijn
Ontwolckt u jonsticheyt en gulden sonne schijn.
Ach vesticht aen u wil mijn wil die steets ghewillich
Bewillight in u wil: veur seker ’twaer onbillich,
(555) Dat ghy mijn dinstbaerheyt met alderhande smert
Soud’ stiften willen in dit afgemertelt hert,
Amaril. Het uytterlijck geveys en staedich trots te houwen
Is aengeboren aen de twijffelkeure vrouwen:
Een maghet die terstondt haer wederjonst ontdeckt
(560) Wordt lichtelijck daer med’ van die sy mint begeckt.
Coridon. Lief bessemt uyt t’ghemoet u quellich achterdencken,
Trouwt mijn genegentheyt, wilt my u hulpe schencken,
Smeedt toch een goeden raedt in’t grondich herts gedacht,
Neemt my ghenaedich aen die u te dienen tracht:
(565) Ay wilt mijn lippen aen u roodt coraele lijmen.
Amaril. Ghy mocht deur al’t ghekus neervallen in’t beswijmen
Dan waer ick ommers schuldt van al u ongeluck,
Coridon. En geckt toch met my niet, noch meerdert niet mijn druck,
Lief geeft my eenen soen om mijne vlam te blusschen.
Amaril. (570) Hoe wordt u vlam verdooft met my maer eens te kussen?
Coridon. Een weynich van u jonst, het minste, van u min
’T ongrondelijck verdriet can jaeghen uyt de sin:
Gh’looft dat ick u behert, oft anders rijght in stucken
Dees levenloose borst: en wilt daer uyt gaen rucken
[fol. C3r]
(575) Mijn siel, waer in sal staen met letters diep gheprent
Hoe trouw ick u bemin, getrouw tot ’slevens endt,
Amaril. Dat ick dat eens bestondt, dan mochte my betichten
Van vreede moordery.
Coridon. U blixems straelend’ lichten
Sijn moorders van ons lust.
Amaril. Soo maeckt u dan van hier,
(580) Op dat ghy niet verbrandt, deur’t blixem schietend’ vier.
Coridon. Ick leef in dit u vier, en slacht den Salamander.
Amaril. Soo deylen wy gelijck ons pijnen met malkander.
Coridon. Houwt op en neemt van my het jock van mijn verdriet,
Ontstrickt u wangunsts knoop, ick bidt verstoot my niet:
(585) Kniebuyghich vleyd’ ick u, wilt niet mijn siel deurdelven,
De siel is slaeve vanden wil, en niet haer selven:
Den wil de sleutel is van liefdens heerschappy,
De liefd’ is lief-de spoor tot alle vryery:
Het vryen is de deur daer hop’ is in verborghen,
(590) De hop’ is’t steunsel en bepeylster van de sorghen:
De sorgh dat is den grondt van mijn ghetrouwicheyt,
En trouwheyt de bannier welck uwen lof verbreydt:
Wilt met ondanckbaerheyt u siele niet vernissen,
Wilt in u herts valley niet vanden deught padt glissen:
(595) Bedenckt in u ghedacht mijn bitter onghenucht,
Hoort naer u vreetheyt niet, maer naer mijn droef gesucht.
Amaril. Wat weet ick oft ghy spreeckt uyt trouw genegentheden,
Oft dat ghy swemt in list, en kleedt de waere reden
Met lichtvaerdts losse waen in uytterlijcken schijn,
Coridon. (600) Een trouw geplante min moet sonder sorghe sijn.
Amaril. Nochtans can tegenspoet mins wortel licht afscheiren,
Coridon. Den palmboom g’lijckt de min, gheen ramps’tocht can haer deiren:
Saeyt toch goet jonsticheyt in’t siels deurgraeven veldt,
Hebt over my soo veel medooghen als ghewelt.
Amaril. (605) Is liefd’ in u geplaetst soo wilt die dan bewijsen.
Coridon. Woondt liefd’ in u ghemoet soo wilt met liefd’ my spijsen.
Amaril. Ick min u maer toch vrees dat ghy my naerderhandt
Verwesen op’t schavot soudt stellen vande schandt.
[fol. C3v]
Coridon. Sulck achterdencken laet in’t graf van het vergheten.
Amaril. (610) ’Tis beter eerst bedacht als ’tongheluck gheweten,
Geveystheyt wordt ghenaemt de moeder van’t bedroch.
Coridon. G’looft my die u gelooft, laet sulcke reden toch.
Amaril. Het gen’ men licht verliest daer moetmen sorgh veur draegen.
Coridon. ’Tis dwaesheyt datmen sich deur winningh compt beklaegen.
Amaril. (615) Wat weet ick oft u wil vast ketent u verhael.
Coridon. Het lichaem deckt mijn hert, maer niet mijn groene quael.
Amaril. Heeft liefd’ u hert deur-spiert soo wordt u hop’ gevleugelt:*
Coridon. U verveloose vrees in uwe siel beteugelt:
Ick haetten eer mijn selfs eer ick u soud’ versmaên,
(620) Iae storf veel eer de doot eer ick u af soud’ gaen.
Amaril. Mach ick dan trouwelijck op u vertrouwt betrouwen?
Coridon. Ghy meught u wederionst vry op mijn herts grondt bouwen
Voltoyt de wedermin van mijn ghenegentheyt,
Stopt nydts ghemaeckte bres in mijn gemoedt bereyt.
Amaril. (625) Nu wel dan ghy verwint, verwinnaer ghy compt winnen
Mijn noyt verwonnen siel: mijn sinnen die beginnen
Als overwinnaer met een groene lauwer kroon
Te leyden u om hoogh in mijnes herten throon.
Coridon. O redenrijcke mondt! wel sprekenthedens orgel
(630) ’Khoor schallen uwe stem uyt u ghewelfde gorgel:
Het spreckwoordt seght te recht, wie aenhoudt die verwint.
Amaril. Siet dat ick uwe liefd’ met geene feylen vindt,
Noch dat u lichtvaerdts aert mijn eer in geen gevaer,, leyt.
Coridon. Mijn dinstbaerheyt sal sijn de baeck van liefdens klaerheyt.
Amaril. (635) Houwt mijne ionst bedeckt, siet datghy u niet roemt
Van mijn ghenegen wil, noch mijne liefde noemt
Aen iemandt wie het is: sijt niet in spreken mondich,
Maer kerckert u geheym in u gemoet diep grondich:
Slypt eerst u reden op den slypsteen van ’t verstandt,
(640) Eer ghy aen iemandt meldt de liefde in ons gheplant.
Coridon. Ick beet mijn tongh eer af, dees handt sal u verseg’len
Mijn herts verstrickte min: eer sal de doot my keg’len
In sijn verdufte grot, eer ick deur klappery
Ontdecken dwaess’lijck sou ons vrindelijck gevry.
Amaril. (645) Neemt dan mijn wederpandt, dit hert is u verbonden,
[fol. C4r]
Ghebonden in den bant, en in u hert gewonden:

Sy geven malkanderen de handt.

Dees boomen sullen sijn getuyghen van ons reên,
Ghetuyghen van ons liefd’, ghetuyghen van ons eên:
Mijn siel snackt naer u siel om in u siel te hengh’len,
(650) Siel willich soeckt mijn siel sich met u siel te meng’len:
Ghy sult regeerder sijn van mijn ghepresen schoont,
Ick kies u veur mijn lief midts dat ghy in my woont:
Coridon. O witte peirelschelp! waer in mijn hert sich koffert;
Mijn sielens kandeleir, waer in mijn siel u offert
(655) Sijn sielichlijcke glans: ach schoonheyts hemel beldt
In wiên dat de natuer volmaecktheyt heeft ghesteldt.
Laet uyt medoogentheyt my toch een kusken proeven,
Ay wilt u lippen jonstich aen de mijne schroeven:
Mijn soete druyven tros bevestight mijnen wil.
Amaril. (660) Sus Coridon, sus, sus: ick hoor daer volck ay stil:
Het rits’len inde schaed’w van d’ongewelckte blaeden
Doet schricken mijn gemoedt en maeckt mijn hert belaeden:
Coridon. Het bosch verroert sich niet, o queeckster van mijn lust
Mijn spraeck sterft in mijn mondt, u angst breeckt mijne rust.
(665) Ach drooght mijn blijschaps beeck, en bigg’lich traenens dropp’len
Amaril. Besproeyt u hertens grondt weijckt af u droefheyts stopp’len;
’Ten mach nu niet gheschiên want ginder is gerucht.
Coridon. ’Ten is maer eyghen sorgh, en sijt toch niet beducht
O venster van mijn siel: u kaecskens roode roosen
(670) Mijn ooghen loncken aen en troetelich lief koosen.
Amaril. Vertreckt eer iemandt lief mijn eer verplettert neer,
En compt naer middach hier op dese plaetse weer.
Coridon. Ach loddersoete spijs laet my het bieken wesen,
Om honich verschen dauw uyt uwen mondt te lesen,
(675) Dan wil ick geiren gaen terwijl het u belieft.
Amaril. Wel aen dan met een reys wort u begeirt gerieft,

Sy kussen malkander.

Coridon. Vaert wel mijn sonneschijn, mijn sielëns hoogste schoonheyt.
Amaril. Mijn ooghens peirelkroon.
Coridon. Mijn herts-tent die mijn throon,, spreyt.
Amaril. Mijn eygene begeirt.
Coridon. Mijn willens waghenborch.
Amaril. (680) Mijn wel ghevonden troost.
[fol. C4v]
Coridon. Mijn sorghens eyghen sorgh.
Amaril. Mijn sinnens paradijs.
Coridon. Mijn levens eyghen leven,
Amaril. Mijn lentens groene spruyt.
Coridon. U heb ick lief verheven.
Amaril. Gaet toch en keert daernaer op’t bidden, van u vrouw.
Dan sullen wy alhier volvoeren onse trouw.
Coridon. (685) Mijn helle daegheraet moet ick dan van u scheyden?
Amaril. Naer’t blauwe steiren kleedt wilt weer het licht verbeyden.
Verdwijnt van hier mijn lief, het volck compt herwaerts aen.
Coridon. Ick hoor hun, nu ’tis tijdt, oorlof goddin ick gaen.

Amaril. Ick sien van ginder veir dry Herderinnen komen
(690) Die naer my hebben toe (soo ’tschijnt) den wegh ghenomen:
Ick steiroogh vast naer hun, sy naerderen dees stee*
Ick meyn ’tis Celia, Luci en Galathé.

Verschooninghe. Celia, Lucia, en Galathea uyt.

Galathe. Dees groente lonckt ons aen terwijl het hier soo kil,, is,
Lucia. Siet wie daer ginder staet.
Celia. My dunckt het Amaril is.
Galathe. (695) Hoe geestich is alhier dit bosch prieel gedackt:
Celia. Hoe lom’rich is dit hout deurvlochten en getackt.
Galathe. Wel Amaril ghy hier?
Amaril. Gespelen compt u terghen
Der sonnen gulde vlam dat ghy u hier compt berghen?
Galathe. Wy vluchten uyt de hit.
Amaril. Wel sit dan hier wat neer.
Galathe. (700) Speel noot wy sijn niet moed’, natuer die gaet veur leer,
Dat wy ons voelden laf wy souden ons haest setten.
Amaril. Verslaet u moede lêen, sackt neder wilt beletten
U angstich ongemack, het is hier wonder soel
Siet hier natuer die heeft bereydt u eenen stoel.
Celia. (705) Om dan veur Amaril geen boersheydt te bedrijven,
Soo laet ons sitten en in haer geselschap blijven: Sy sitten neer.
Galathe. Wat let u Amaril dat ghy dus eenich sijt?
’T is teecken dat ghy mindt oft selver wordt gevrijdt.
Amaril. Der maeghden staet is wel den besten uytverkoren.
Galathe. (710) Maer ’k denck ghy d’echte staet niet heel en hebt versworen.
[fol. D1r]
Amaril. Ba neen dat waer my leedt.
Galathe. Ghy hebt ghelijck vrindin:
Ick speur ghy niet en hebt ’tvolnoegh van uwen sin
In u verkoren liefd’.
Amaril. ’Kben tot geen mans gheneghen.
Galathe. Hoe, hebt ghy niemandt dan u leven lief ghekreghen?
Amaril. (715) Mijn wil is sonder lust.
Galathe. U redens sijn bekleedt
Met listicheyt.
Amaril. Waerom?
Galathe. Om dat ick beter weet.
Amaril. Het gen’ men niet vermach dat machmen niet beginnen.
Galathe. De min verwint de sorgh, de hop’ beweeght de sinnen:
Amaril. Maer seght my heeft de min u selver niet betrapt?
Galathe. (720) O speelnoot wel dat hadt een klapper haest gheklapt.
Amaril. Ghy doet wel dat gh’u liefd’ aen niemandt wilt betrouwen.
Galathe. Om u gheveynstheyt moet ick my gheveyst oock houwen,
Celia. Het is ghenoch daer van midts dat de lust is blindt:
Compt laet ons ons spelen iet.
Lucia. Wat toch?
Celia. Wel aen versint
Lucia. (725) My dunckt ’t waer best wy hier wat raetseltjens vertelden.
Amaril. Dit is viesvaesery en mach by ons niet gelden.
Galathe. Oft laet ons ginder gaen dat elck wat graskens vlecht;
Amaril. Ghy sijt daer in te gauw en ick al veel te slecht.
Celia. Ick weet een aerdich spel ick sal my gaen verblinden,
(730) En dus verblindt al om een van u drijen vinden:
En als ick eene vat die sal hier veur de schaer
Haer vryer melden, en ons maecken openbaer:
Dit sal vervolgens sijn tot dat wy d’een naer d’ander
Ons herts gheheyme grondt uytbraecken aen malkander.
Amaril. (735) Maer elck moet uyt dees plaets niet vluchtich sijn ghesocht,
Want anders die verblindt sich licht’lijck stooten mocht.
Lucia. Neen niemandt hoort van hier in struyck en haegh te vluchten:
Amaril. Wel laet ons dan den tijdt deur brenghen met ghenuchten.
Galathe. ’Tis Celia Voorwaer die haer verstandt ontdeckt
(740) En maeckt dat ons alhier geen vrolijckheyt ghebreckt
[fol. D1v]
Amaril. Wy sullen naerderhandt d’oprechticheyt beloonen
En met een bloemen crans haer gouden hair bekroonen.
Celia. Ghy spot al wat te grof. ghy snydt my dat het bloedt,
Nu dan blindt mijn ghesicht: wel aen dat gaet veur goedt:
(745) Roept als ghy reede sijt. Sy laet haer blinden.
Galathe. Sa sa begint te soecken.
Celia. Hoe dwael ick hier dus langh, ghy berght u in de hoecken.
Lucia. Daer was ick schier betrapt ick spoey my opde loop.

Amaril. Siet wat een vremden heyn verschijnt hier inden hoop?
Galathe. Dat waer een seldsaem saeck datsy hem quamp te vatten,
Ariaen. (750) Wat apery is dat? hier salder een my ratten,
Slaet gaed’ byloo hier raeck ick blind’linghs aen een wyf,
Ick stel my opden toogh en avontuer mijn lijf.
Amaril. Sy gaet recht op hem aen.
Ariaen. Wel wel ’tis hier te byster
Nu crijgh ick met een set een lodderlijcke vrijster.
Celia. (755) Daer heb ick een: wie ist?
Ariaen. Ick heb u oock al vast. Sy ontdeckt haer.
Celia. Laet los ay my laet gaen.
Ariaen. Tis my soo niet belast.
Celia. Wat vieser mopsus heeft hier by ons comen schuylen?
Ariaen. Ghy biedt my selfs de pap en soud’ ick die vermuylen?
Amaril. Ghespeelnoot Celia ick lache my schier kranck.
Galathe. (760) Laet los ’tis nu ghenoech.
Ariaen. ’T waer teghen mijn danck.
Celia. Hoe teghen uwen danck? laet los oft’t sal u rouwen.
Ariaen. Ghy hebt my self ghekeurt, dus moette my wel trouwen.
Celia. U luysbos, draeckenkop, stuer backhuys, sotte bol,
Sleyplenden, magherkaeck, polphemus, robbeknol.
(765) Een mottigher fatsoen sach ick in langhen tijdt,,niet.
Ariaen. Al ben ick lief wat leelijck evenwel ’ken byt niet
Ick ben aen u geerft, ghy hebt my selfs gegoeyt.
Celia. Ick segh u laet me los, oft soo ghy my noch moeyt
Soo geef ick met een set u backhuys vol van krabben.
Ariaen. (770) Van sulcke peuselingh soud’ ick my niet beslabben.
Celia. Ghespelen tast hier toe en helpt my uyt den noodt!
Ariaen. Iae dat geloof ick wel veel honden is der haesen doot.
[fol. D2r]
Lucia. Sa leunes packt van hier eer w’u met stocken louwen.
Ariaen. wel ’kheb soo grooten brandt ’ken kan my niet onthouwen,
(775) Ick ben van t’hooft tot aen de voeten vol van vier.
Amaril. Wel sijdy soo vol brandt, sa sa dan blust hem.
Galathe. Hier Lucy en Galathea haelen een aecker met water.
Heb ick een volle back daer wil ick hem med’ doopen
Dan mach den rekel soo beseyckt naer huyswaert loopen,

Ariaen. Wa, wa, wel wat is dit? ghy meiren houwt toch op.
Amaril. (780) Naer dat het u bevalt soo compt noch meer om sop.
Galathe. Ghespelen laet ons gaen hy is nu schoon ghewassen.

Herderinnen binnen

Ariaen. Ghy prijen als ghy sijt ick salder eens op passen
Dat ick u dit vergel: o bloedt is dat ghevrydt?
’Kben nat tot op mijn hemd’, ick scheyder uyt by tijdt:
(785) Mijn hert is soo beroert, ’kdoen anders niet als hyghen,
Ick soud’ van quaetheyt wel licht een geraeckheyt krijghen,
’Kheb niet een lit aen’t lijf dat niet en is ontstelt
Om mijn ontfanghen smaedt en aenghedaen ghewelt:
Wat sal mijn Moeyer nu van dese dinghen segghen?
(790) ’Kweet dat sy d’oorsaeck sal my selfs te last gaen legghen:
En meynen dat ick heb de schuldt van’t ongeval.
Maer niemandt my licht meer aen’t vryen krijghen sal. Binnen.

Continue

HET TWEEDE DEEL.

De Eerste uyt-compst.

Coridon alleen uyt.

Coridon. Hier is de plaets bestemt ick ben alhier bescheyden
Van mijn lief Amaril, en dat ick haer soud’ beyden
(795) In dit groen aerdtsch prieel: elck uer die baert my pijn
Als ick van ’tgulde licht haer claericheyts moet sijn.
Ghelijck de sonne compt aen d’aerdt sijn luyster langhen
Soo wacht ick naer de son, om van haer licht t’ontfanghen:
Want anders ’taerdtrijck waer vol droeve duysternis
(800) Wanneer het vande son het voedtsel dervend’ is.
Het boom ghetackte loof koeldaevrick schijn te beven,
Ick denck sy compt daer aen die my het licht moet gheven:
Het langh ghehairde gras ruyscht vast in’t luystrich oor:
Dees ongeschoren haegh maeckt plaets (naer dat ick hoor)
[fol. D2v]
(805) Op dat haer teere voet geen scherp ghepuntte doren
(Benijdich hem te sien) af jonstich soud’ door sporen:
Ay haest u Amaril mijn hert wort my te nauw.

Verschooninghe Galathea uyt.

Maer Galathé compt als een preuts blauw groene pauw
My volgen op het spoor: wat mach sy denck ick jagen?
Galathe. (810) Ick speur naer Coridon om aen hem op te dragen
Mijn sielens offer-dinst, ick sach hem herwaerts gaen
En quam van achter naer, my dunckt ick sien hem staen;
’Kwil my verstouten om mijn liefde te verclaren,
Op dat ick vrij geraeck van’t innerlijck beswaeren
(815) Welck my benouwt en quelt.
Coridon. Ghelegentheyt dint my
Dat ick tot voordeel hier van Celedon wat vry?
Galathe. Wat maeckt mijn Coridon dus eenich, ’khoord’ u kermen
Onder dees boomen, die met hun ghekronckeld’ ermen
Soet lom’rich u omvattend’ berghen veur de son:
(820) Dus quam ick naer u toe, op dat ick weten kon
Wat quellingh u beheerscht: want ick ben in verwond’ren
Dat ghy veldtvluchtich u van’t volck hier gaet af sond’ren:
Maer waerom berght ghy u in’t bruyn beschaduwt woudt?
Oft hebt ghy aen dit groen u herts geheym vertrouwt?
Coridon. (825) Ghy doolt ó Galathé, waerom soud’ ick gaen vluchten
Veur ’t blijde herder schaer? waerom soud’ quael en suchten
My vallen uyt den mondt? waerom soud’ ick beschroomt
Mijn droefheyt helen, en uytbraecken aen’t gheboomt?
Galathe. Het loofrijck duyster bosch houwt ’sminnaers leet gekoffert
(830) ’Tis Venus lusthof daer hy clacht en traenen offert.
Coridon. Geen mins verborghen cracht noodt pranghende ghewelt
Heeft oyt in mijn ghemoedt haer wimpels opghestelt:
Den mensch bedwinght de liefd’, midts die sijn rust ontriefde.
Galathe. De liefd’ beheerscht den mensch, maer niet de mensch de liefde.
(835) Mins honghersuchtich vier verslindt deur haren brandt
Het swadderich gheremt’ van ’smenschen inghewandt.
Coridon. Iae Galathé, my dunckt ghy spreeckt hier van ghevoelen,
Ick denck dit lieve wicht moet in u boesem woelen
Met dees ghemelde cracht: soo dat u eyghen hert
[fol. D3r]
(840) Deur uwe tongh betuyght, waer van’t gepijnight werdt.
Galathe. Neen Coridon ghy dwaelt.
Coridon. Nochtans ’t geringh verand’ren,
Nu bleeck, nu bloosich, op u kaecxskens deur malkand’ren
Ghemarbelt, tuyght ghewis dat ick de waerheyt raey.
Galathe. Dit is den mensch ghemeyn, ghelijckerwijs het fraey
(845) En onvermaecklijck weer by beurten sich vermengelt.
Coridon. Men seyt ghemeynelijck, den sielen tocht berengelt
D’uytwendighe ghedaent, en beldt sijn lijden uyt:
Nu schoone seght my toch wiêns willecomme bruydt
Ghy wenscht te wesen? is het Titir’ die sijn schapen
(850) Gheduerich weydt by d’uw’? oft soudt ghy (denck ick) raepen
Meer vreught by Damaetá? om dat hy rijcker schijnt:
Oft ist Philander die u met sijn liefde pijnt?
Galathe. Voorwaer ghy raeyt niet wel, ten is noch geen van allen.
Coridon. Soo is het Celedon wiêns deughden wel ghevallen
(855) Aen ieder een: ick weet voorsekert wel hy ist.
Galathe. Neen lieve Coridon ghy hebt het weer ghemist.
Coridon. Waerachtich ist nochtans ghelijck hy my verklaerde
(Als broeders onder een) dat geen soo lief oyt d’aerde
In sijn bevallen droegh als u, sijn siele sucht
(860) En jammert dach en nacht, om dat hy niet de vrucht
Geniet van uwe min: soo dat hy sich moortdaedich
Soud hebben omgebracht, indiên de gôon genadich
My niet en hadden daer tot sijn geluck ghestiert:
Galathe. Ay swijght toch Coridon ’ken ben gants niet verciert
(865) Met sijn gheselschap: maer wat wilt ghy d’ander prijsen,
Laet tot u voordeel eerst u eyghen keur verrijsen,
En liefkoost selver een, wiêns aengenaeme glans
Dijn welverdinde deught met haer vermaeck bekrans.
Coridon. Mijn nietsich wesen tuyght daer toe my onbequamich,
(870) Ick weet wel dat ick niet kan wesen aenghenamich,
Midts dat ick het geluck vind’ teghen my ghekant.
Dus mint toch Celedon, eer dat sijn vreede handt
Sijns levens draet knip af; wilt deur u jonst vermind’ren
Sijn dolle raesernij, u deucht can licht verhind’ren
(875) Het onbedacht bestaen, welck sijn verstandt verblindt.
[fol. D3v]
Dit is het gen’ ick bidt veur Celedon mijn vrindt.
Galathe. Vrijdt veur u eyghen selfs, en laet u vrinden vaeren,
Hoe kondt ghy toch u hert met ander liên beswaeren:
Soo als den stouten wordt gheholpen van’t gheluck,
(880) Soo is de bloodicheyt gevetert aenden druck.
Coridon. De vrindtschap die een vrint deur vrindschap my comt toonen
Mach ick ondanckbaer met ondanckbaerheyt niet loonen:
Ten waer niet wel ghedaen dat ick mins smaeckbaer vrught
Hem soud’ bestelen en berooven de ghenucht.
Galathe. (885) Dat is geen noodtlots wet, geen minnaer sal in’t vrijen
Sijn vrindt uyt vrindschap tot een medemacker lijen:
Ontpaelt d’hertneckicheyt, en herberght toch een maeght
In’t innerlijck ghemoet, die tot u weerjonst draeght.
Coridon. ’Ken kan: want Celedon mocht naer sijn doot dan wijcken.
Galathe. (890) D’aerdt is ghemest van ongheluckich minnaers lijcken,
Waer hy de gen’ ghy sijt, ontwijffelbaer ick souw
Verand’ren mijn begeirt en keuren sijne trouw.
Coridon. Dat is onmoghelijck.
Galathe. Soo kan ick hem niet kiesen
Om dat ick u bemin en vrees u te verliesen.
Coridon. (895) Die niet sijn selfs en is can d’uwe niet ghesijn.
Galathe. Die niet sijn eyghen blijft, die kies ick veur de mijn:
Ick spriet-oogh Coridon naer u mijns levens voetsel.
Coridon. Ruckt uyt o Galathé dit snoode liefdens broetsel.
Galathe. Met u jonsts water kruyck mijn droeve siel besprenght,
(900) Eer mins ontsteken vlam mijns lentens tijdt versenght.
Coridon. Vaert wel.
Galathe. Ay blijft.
Coridon. ’T is tijdt dat ick weer naer mijn vee,, moet:
Galathe. Ay my! och wat ist dat my daer ’tghesichte wee,, doet?
Leght af u herder stock een weynich sandt oft kruydt
Is in mijn oogh geraeckt, ay blaest dat weder uyt.
Coridon. (905) Ick ben geboren om my dinstbaer te bewijsen.

Hy blaest, daer-en-tusschen comt in Verschooninghe Amarillis uyt.

Galathe. Blaest stercker, noch al meer, het vanght nu aen te rijsen.
Amaril. Ick kom hier recht in tijts, lief jonstich kustmen daer,
Maer toch ’tis Galathé en Coridon met haer.
[fol. D4r]
Galathe. Comt gaen wy ginder langhs die dicht ghewassen hagen
(910) Daer moet ick Coridon wat heymelijckx u vraghen.
Coridon. Ick gaen soo Celedon een antwoordt hebben kon.
Galathe. Ick sal u geven daer bescheet veur Celedon.

Coridon en Galathea binnen.

Amaril. Can Coridons ghemoedt omtuynen sulcke loosheyt?
En d’eerst gekleede schijn bedecken met die boosheyt?
(915) O hemel lijdt ghy noch dees valsheyts lasteringh!
Mijn siel wordt vast bemetst met nijdtsuchts plaesteringh:
Is dat u groote liefd’? sijn dat u eedts verbonden?
Dat ghy mijn liefd’ afgaet, als g’hebt een ander vonden?
O moorder is dat deucht,welck in u boesem steckt,
(920) Dat ghy een ander kiest en met u eyghen geckt:
U wanckelbaeren aert port my dat ick soud’ sling’ren
De jonst uyt mijn gemoet: soo langh dees smalle ving’ren
Gehecht sijn aen dees handt, sal geen ghenegentheyt
Tot Coridon meer sijn in mijn ghedacht gheleyt.
(925) Mijn hert berst schier van spijt, mijn leven wilt beswijcken
O Goôn daer is geen quael by mijne te gelijcken.
Verrader Coridon mijn liefdens mortel lijm
Onstolt deur u bedroch in vraecklusts gallich slijm.
Mijn wil verkeert in haet die met sijn sporich prick’len
(930) Stoot mijn liefde van sijn vast geschoorde pick’len.
Mijn trouwheyt heel versaeckt u wisselbaere min,
Ick maey u heel en al uyt mijn verliefde sin,
Midts u licht vaerdicheyt compt mijne jonst beieg’nen.
Berst hertens nevel damp en doet dit aensicht regh’nen:
(935) Put siel u suchten op uyt dit bedroefde romp,
En pompt dees wanghen nat deur mijn oogh appels pomp;
Op dat ick baeden mach daer in mijn herts ghedachten,
En d’innerlijcke quael deur d’uytterlijck versmachten.
Maer laes het is vergeefs, ick swem in mijn verdriet,
(940) En spertel inde vloedt, toch ’ksien het eynde niet.
Den yversucht bedwelmt mijn voedende gesontheyt,
Soo dat mijn broosich hert gebroken en gewondt,, leyt.
Den rampspoet heeft’t ghemoedt soo nydich aengherandt
Dat d’aerdt my slocken wilt in’t hong’rich ingewandt:
(945) Maer Amaril, soudt ghy u leven willen derven?
[fol. D4v]
Soo’t leven is u doot soo sterft ghy sonder sterven:
Hoe sterven sonder doot? sterft af des wereldts schijn.
Laet sterven uwe liefd’ soo sult ghy levend’ sijn:

Verschooninghe Celedon uyt.

Sus Celedon compt daer mijn herts verhael af knippen.
(950) Waer deur den mondt uyt schaemt sluyt toe sijn roode lippen:
Mijn woorden sterven vast en blijven inden krop,
De keil begraeft de galm, en worght hem met haer strop.
Celedon. Mijn stuere Galathé wanneer sult ghy geneghen
In u ghedachtens schael mijn ongheluck afweghen?
(955) Ontketent uwe slaef uyt alle sijn bedwanck.
Amaril. Wy sijn naer dat ick hoor van eene sieckte kranck;
Ick mach hem troosten en mijn lyden med’ verklaeren.
Op dat wy deelen saem ons innerlijck beswaeren.
Celedon. Wat schoont licht deur dit groen, en lommer bruyne hout?
(960) Die met haer straelen bralt veel meerder als het gout.
My dunckt ’tis Amaril soud haer de liefd’ wel terghen,
Dat sy dus eenich veur ’tgheselschap haer gaet berghen
In dit bemantelt bosch?
Amaril. ’Tis best ick hem verhael
Mijn hertens kommer sorgh en innerlijcke quael,
(965) Want ’tlijden wordt verlicht wanneer men’t mach vertellen:
Celedon. Wat quel-spoor herderin compt u ghemoet ontstellen
Dat ghy dus droevich siet? wat smert bevat u siel
Dat u dit duyster bosch en d’eensaemheyt beviel?
Amaril. Wat waer’t oft ghy het wist?
Celedon. Mischien ghy hulp soudt vinden.
Amaril. (970) Helas de gen’ die klaeght krijght selden nutte vrinden:
Dus laet betijen toch dees ouderloose maeght
Die swijghende het leet in haer verborghen draeght:
Die swijgend’ haeren druck aen niemandt derft ontdecken
Uyt vrees dat iemandt mocht licht met haer angst val gecken:
(975) Dus moet haer quellich hert al swijghende vergaen.
Celedon. Mijn raet is u ten dienst laet my u quael verstaen.
Amaril. Die selfs in’t vier verteirt en can geen waeter langhen.
Celedon. Goddin ’t is lichter troost te geven als t’ontfanghen:
Men moet ontdecken t’gen’ men niet verberghen kan:
[fol. E1r]
(980) ’Kbesweir u Amaril by d’oude kennis van
Ons ouders, by u schoonheyts helvercierde straelen,
Ist dat gh’u leet bediet, ick sal het mijn verhaelen.
Amaril. De quael is veel te groot die mijne vreught verslindt,
Kleyn is de droefheyt die de reden overwint
Celedon. (985) ’Tbelijden van’t verdriet ontlast dickmael de menschen:
De peirels rollen af, u wanghen die verslensen,
U schoon ghelaet verdwijnt in eenen ooghenblick.
Amaril. Wie crijghter minder loon en meerder quael als ick?
Hoe ben ick soo helaes aen ’tongheluck ghevleugelt?
Celedon. (990) Verklaert ontknauwt u leet, wat druck houwt u beteugelt?
Seght my wat toovergift u lichaem soo verkranckt,
Hoe meer m’u helpen wilt, hoe min ghy u bedanckt.
Amaril. Terwijl het u belieft soo sal mijn mondt ontschroeven
Den Echo van mijn hert en innerlijck bedroeven.
(995) Weet lieven Celedon ’tis liefde die my quelt,
Die in mijn siele heeft haer heerschappij ghestelt,
Die haere pijlen quam op mijn herts aenbeldt smeden,
En quetsten my daer med’ deur haere mogentheden:
Ick ben de gen’ ghy siet, ick ben een herderin
(1000) Die laes op Coridon ghestelt hadt haeren sin:
De welcke (soo het schen’) was oock tot my gheneghen:
Maer doen hy van my hadt het woort van trouw gekreghen,
Verdween sijn eerste liefd’, een weynich tijdts daer naer
Werd’ ick mijn ongeval en sijn ontrouw gewaer:
(1005) Want ick vondt hem alhier (o Gôon wilt my verstercken
Dat ick aen jeder een sijn loos bedroch doe mercken)
Met Galathé, die hem sulck liefdens voordeel gaf,
Dat hy van haeren mondt de schoonheyt kusten af.
Celedon. Ayme wat droeven angst scheurt mijn gemoet in stucken!
(1010) U uyt geperst verhael wilt in het graf my rucken:
Ist moogh’lijck can het sijn dat ghyse saemen vondt?
Amaril. Och jae ’tscheen sy gevetert waeren mondt aen mondt.
Celedon. Compt snel geswinde doot, vernielster vande menschen
Doet nu mijn levens bloem verwelcken en verslenschen!
(1015) Ontrouwen Coridon heb ick u my vertrouwt,
En nu verraedy my, midts gh’u belooft niet houwt.
[fol. E1v]
Dringht uyt benouwde borst, ontnevelt uwe plaeghen,
Verwoest u hertens leedt, en lost u bitter klaeghen:
Stort sijn ghemomde vrindschap als een snellen vloet
(1020) Uyt u steets trouwich en deucht-lievende ghemoet;
Ay snoode Coridon u valsheyt is ghebleken,
Heet dat als vrindt veur my ten besten willen spreken?
’Kverfoey u listicheyt en mijn swaer ongeluck:
Ghy plaetst den haet in my, en Galathé den druck,
(1025) Die nimmer in mijn hert sal slyten oft versterven,
Tot dat de doot mijn lijf breckt onverwacht in scherven:
Ick schrab u uyt mijn siel, mijn jonst die keert in nydt,
Terwijl mijn lief my spot, en ghy ontrouwich sijt:
Maer van mijn Galathé sal ick in briesels mort’len
(1030) Mins groen ghetackte struyck en diep ghegronde wort’len:
Om dat haer geylheyts aert (geketelt deur de waen)
Ontghespten hare faem, en oneer heeft begaen.
Amaril. Herstelt u uerwerckx breijn, en wilt u quael versetten,
Laet sterven u verdriet, volght redens wijse wetten:
(1035) Schut uyt u ongeval op dit begraesde groen,
Ick troost u Celedon, en heb selfs troost van doen.
Celedon. Waer dat de gramschap heerscht daer hoortmen naer gheen reden
Amaril. Oft wel mijn herts ghedacht selfs binnen wordt bestreden
Nochtans mijn rijpe raedt sich haestich naer u wendt.
Celedon. (1040) Beraedt my hoe dat ick bestel mijn levens endt,
Doots uytgheholden romp mijn lichaem treckt te neder.
Amaril. Die eens ghestorven is en keert hier nimmer weder,
Daerom verlaet u quael en dempt u heete smert.
Celedon. Den druck is veel te versch het gist berst uyt mijn hert,
(1045) Dus moet ick volghen naer doots snel gheraedde ganghen.
Amaril. Wat meynt ghy met u doot van haer tot loon ontfanghen?
Celedon. Niet anders als dat sy daer in mijn trouwheyt siet.
Amaril. Die op een ander denckt acht niet op u verdriet.
Celedon. Soud’ haer mijn droeve doot beweghen niet van binnen?
Amaril. (1050) Die levend’ u niet mint, sal doot u niet beminnen.
Celedon. Soud mijn ellendicheyt niet treffen haer ghemoedt?
Amaril. Haer vreetheyts borstuck licht u pyl afschampen doet.
[fol. E2r]
Celedon. Is dan mijn doen vergeefs soo moet ick haer verlaeten,
Haet sy die haer bemint, soo sal ick haer oock haeten:
(1055) Toch mijn bescheydentheyt misgunt niet haer ghenucht
Maer dat sy veur mijn quael met haer vertroostingh vlucht.
Amaril. Bedenckt op u bestaen, en niet op’t vreede quellen.
Celedon. ’Ksal Galathea nu heel uyt mijn sinnen stellen.
Amaril. Die vromelijcken campt houwt licht’lijck d’overhandt.
Celedon. (1060) D’ondanckbaerheyt dat is des weireldts grootste schandt:
Hoe lichtelijcken wordt de vroomheyt uytghestreken.
Amaril. Het selve can ick oock voorwaer soo van my spreken.
Verkiest een ander lief eer d’yver u meer pijnt,
Men seyt dat d’eene liefd’ deur d’ander weer verdwijnt.
Celedon. (1065) Wie soud’ tot mijnen troost toch toonen sich geneghen?
Amaril. Denckt niet dat iemandt u van selfs sal comen teghen:
Toch soo ghy my verkoort, deur wantrouw soudt ’tverkies
Loshoofdich willen dat ick Coridon verlies.
Celedon. Mint my ick min u weer, en laet ons saemen leven,
(1070) Soo sal ick oock om u mijn Galathé begeven:
Amaril. De mans vergeten haest hun eerst gheplaetste min,
Het spreeckwoordt luydt aldus, uyt d’ooghen uyt den sin.
Celedon. O graf van mijne siel laet toch dit achterdencken!
’Ken com niet met bedroch om u gemoet te krencken:
(1075) Dees ooghens wolck berst uyt en doet van trouwheyt blijck.
Amaril. Soo traenich traenen oock de mijne van ghelijck.
Celedon. Dees herts graegh lieve handt mijn liefde sal bevesten.
Amaril. En met de mijn geef ick mijn selven u ten besten

Coridon uyt op d’een sijde des tonneels.

Coridon. Hoe blindt is oock de liefd’: hoe ket’lich haer gewelt?
(1080) Wat listicheyt hadt Galathea niet bestelt,
Om my veur Celedon haer wellust op te draeghen,
Maer ick heb haer versoeck en liefden afgeslaeghen:
Midts dat mijn Amaril mijn siel omlommert hadt,
En willich in haer siel mijn trouwe siel besat.
(1085) Hoe meer sy Celedon ded’ met haer min begecken,
Hoe min sy mijne min kond’ tot haer min verwecken:
Hoe min sy Celedon begeirde veur haer lief
Hoe meer sy haere jonst en mijne deucht verhief:
[fol. E2v]
Maer als haer wanhop’ sach dat ick niet wilde luyst’ren,
(1090) Verdween haer lust, en s’heeft haer gaen van my verduyst’ren.
Celedon. Verseg’len wy ons liefd’ mijn purper roode roos,
Laet toetsen ’tscheel van uwe tandens peireldoos.
Amaril. Ons beyder ongeluck sal noch’t geluck uyt kippen.

Sy kussen malkandere.*

Coridon Min deylt daer ginder uyt tribuyt van roode lippen,
(1095) Hoe graegich kustmen daer? maer toch ’tis Amaril,
En Celedon, die van haer aest sijn hertens wil.
Amaril. Te veel is onghesondt.
Celedon. Ay laet me noch wat snoepen.
Coridon. Wel dat waer fraey, houwt op eer ick ick begin te roepen:
Celedon. Bedauwt mijn droef gemoedt met vochts soet mondich vocht
(1100) G’lijck ick van u mijn lief nu eerst te raepen plocht.
Amaril. Ons beyder ongeluck verdwijnt deur onse lusten:
Coridon. Des geilheyts hongersucht haer graegh begeirte blusten.
Celedon. Mijn hertens wind’aes windt mijn ancker hop’ om hoogh.
Coridon. Hoe staen ick dus verstelt? suf ick, dat ick gedoogh

Sy kussen weer.

(1105) Dat sy soet woelich daer malkander treckebecken?
Ach waer ick doof oft blindt! ’ksal haer van een gaen trecken?
Want ick niet lijden kan dat ontrouw my gheschiedt.
Wel Amaril wats dit? seght aen wat toch bediet
Dat ghy dus onbedacht u liefde gaet onteeren?
Amaril. (1110) Ick doen het gen’ ghy my te veur hebt comen leeren.
Coridon. Seght heb ick u geleert wat my noch u betaemt?
Met wiên heb ick besmet mijn root gheverfde schaemt?
Wie derf mijn trouwicheyt schand vlecken met gebreken?
Celedon. Swijght want u lichtvaerdt is met Galathé gebleken.
Amaril. (1115) Gen’ schaduw’rijcke boom met tacken opgevult
Die op sijn dicke stam steunt met sijn kromme bult
Can tuyghen van u beyd’, wat snoode dorperheden
Dat u begeirte daer met wellust gingh besteden.
Coridon. ’Tgen’ dat gh’onredelijck mijn liefde leght te last
(1120) Elck Herders dinst schuldtplichtich te volbrengen past:
’Kded’ wat de eer gebiedt, wie can my d’ontrouw toonen?
Celedon. Hoort hoe hy sijn misdaedt met onschuldt wilt verschoonen:
Amaril. Tyran van mijn gemoedt, brandstichter van mijn siel,
Bedriegher, inde welck ondanckbaerheyt verviel.
[fol. E3r]
(1125) Oorblaeser, leugenaer, verachter van mijn gaeven,
Meijnt ghy dat ick u weer sal in dit hert begraeven?
Ghy sijt mijn jonst niet weirdt om dat u lossen wil
Aenvaerden Galathé, en liet u Amaril.
Coridon. ’Ksweir dat mijn ingeschroefd’ dicht overwelfde sinnen
(1130) Op Galathea noyt vervielen om te minnen.
Amaril. Ha vals deurtrocken mensch! mijn aensicht seggen mach
Dat ick u beyden hier in u wellusten sach.
Coridon. Belieght mijn trouwheyt niet u ooghen connen missen
Celedon. Hoe seker toont den schalck sijn herts bekleedt gewissen:
Coridon. (1135) Heb ick u jet gedaen dat u niet wel behaeght?
Stelt boet veur die in’t hert sijn fout leet rouwich draeght,
Laet deuchts gevoeyde jonst niet veur mijn angst verschuylen.
Amaril.* Ghy comt te laet. ick heb die gaen terstont verruylen.
Coridon. Verstoot niet sonder rêen, sift eerst u herts gedacht:
Amaril. (1140) Mijn sinnen heb ick al aen Celedon verpacht.
Celedon. Men soud’ hem minnen die daer draeyt met alle winden:
Coridon. U herts medoogentheyt sal my soo seer verbinden
Dat ick vrijwillich onder uwe heerschappij
My stellen wil.
Amaril. Ay ay compt in geen slavernij.
Coridon. (1145) Wilt my geboeyt in u siels kercker toch ontfanghen,
Amaril. ’T waer my te groote moeyt in ketens u te pranghen.
Coridon. Ick kuss’ daer op u handt als uwen onderdaen.
Amaril. ’Tis onvannoyd’ ick sal u vanden eedt ontslaen:
Coridon. O peirel mijns gesichts straelt op u trouwen herder.
Celedon. (1150) Laet af ontrouwen end’en quelt haer toch niet verder.
Coridon. Ick bidt u gulde son!
Amaril. Bidt vry de maen daer by.
Coridon. Mijn tongh u smeeckich vleydt,
Amaril. Doet geen afgoderij.
Coridon. Mijn hemel.
Amaril. Hel.
Coridon. Mijn licht.
Amaril. Mijn duyster kolck.
Coridon. Mijn hertsdoel.
Amaril. Verrader.
[fol. E3v]
Coridon. Lief.
Amaril. O beul van wiên ick soo veel smerts voel.
Coridon. (1155) Mijn schoon,
Amaril. Ick loochen dit,
Coridon. Mijn wellust.
Amaril. Mijn verdriet,
Coridon. Mijn troost.
Amaril. Die vlught veur u.
Coridon. Mijn glans,
Amaril. Die siet ghy niet.
Coridon. Ick acht u Amaril veur mijne liefd’ geboren.
Amaril. Ick acht u Coridon tot mijn onrust besworen.
’Tis tijdt ick speure naer mijn wit gewolde schaer.
Coridon. (1160) Waer wilde dat ick blijf?
Amaril. Volght Galathea naer.
Coridon. Beveelt dat Celedon,
Amaril. Die is ghewelft hier binnen,
Vaert wel en leert voortaen stantvastigher beminnen. Binnen
Coridon. Gaet Celedon haer naer, en spreeckt ten besten toch,
Ghy weet o vrindt dat ick niet omgaen met bedroch.
Celedon. (1165) Iae Coridon voorwaer u ontrouw is gebleken,
Dus wil ick veur u niet med’lijdich haer bespreken:
G’lijck ghy hebt Galathé veur my gesproken aen
Soo sal ick oock veur u ten besten spreken gaen. Binnen.
Coridon. Ach hemel staet my by! is dan geen trouw te vinden
(1170) In ’sweireldts ronde pleyn? verloog’nen alle vrinden
Den droeven Coridon? ontworst’len sy dees borst
(Deur afjonsts stercke prangh) die naer hun bystandt dorst?
Verbannen sy de deucht? wilt Celedon verstomp’len
Mijn naegelvaste liefd’? soo sal den druck neerdomp’len
(1175) Mijn schier vermorselt hert, en spijckeren de lust
Aen d’ongestadicheyt, die keilen sal mijn rust.
Is dat veur mijnen loon dat ghy my wilt doen derven
’Tgen’ my het leven geeft? ben ick niet die u sterven
Medoogend’ heb belet? heeft mijn beloft in acht
(1180) Ghenomen niet u leet, en uwen wil volbracht?
Maer ’ksien en merck ’tis waer, dat u ondanckbaer wielen
[fol. E4r]
Snelwindich rollen om mijn vrindtchap te vernielen:
Vergeet ghy soo terstont de deucht die u geschiedt,
Dat ghy afkeerich u vertoont van mijn verdriet?
(1185) Moest u bekleede list mijn deught met quael brandmercken?
Moest u gemomde jonst dan ontrouw in u wercken?
Moest nijd-sucht vesten knobbels onder d’ocksels vast?
Mijn hop smelt over hoop als sneeuw op een getast,
Die hoogh gestaepelt is en schielijck neer compt sacken,
(1190) Soo rijst en stort mijn vreucht deur ramspoets ongemacken;
En g’lijck een schoone bloem slenst treurich vanden knop
Soo sleurich val ick af van wellusts hoogsten top.
Maer ghy geilsuchte, vrouw denckt wat ick in my smerts,, voel,
Die sich gesetelt heeft in mijn gedachtens herts,, stoel.
(1195) Waerom toch mertelt ghy hertneckich mijn gemoedt,
Daer ieder lidtmaet u met dinstbaerheyt begroet?
Berst ooghens kraenen, laet dijn cristallijne droppen
Den droogh gespenden vloer dorstgierich in doen kroppen:
Besprenckelt en besproeyt met bigg’lich vloets ghewelt,
(1200) Dit lanck gehaerde groen tapijtich klaverveldt.
Ach Amaril kunt g’in u siel dees afjonst weven?
Wilt ghy dan rucken af het klouw van’t treurich leven?
Wordt u voornemen met geen hinder pael gestut?
Bouwt vreede, bouwt mijn quael genaedens lommerhut:
(1205) Oft met een moortpriem sal ick strack deur ’tlichaem douwen
En d’aeders gaepen doen, op dat de doot mijns trouwen
Een seker teecken sy: ’ksal dooven met de vlam
De vreucht, het leven van mijn levenloose stam:
Maer ’twaer te grouwelijck het mocht my licht berouwen
(1210) Als ’tbloedt lochtsnackich quam mijn siel uyt ’tlichaem spouwen:
Oft grijsen Charon schoon my met een vingher winckt,
Sijn leir gelapte schuyt van sielens ballast sinckt,
Daerom laet ick veur’t best het smettich moorden blijven:
Schoon oft hem Celedon mistroostich woud’ ontlijven
(1215) Om sijne Galathé, het rouwich leet den wil
Strack volgde, want hy liet haer en nam Amaril:
Om wiêns lichtvaerdicheyt ick haer wel sou verachten
En kneusen onse liefd’, maer mijne herts ghedachten
[fol. E4v]
Die konnen (speur ick wel) niet scheyden soo van haer,
(1220) Want trouw sluyt in mijn siel, mins schaduw’ volght my naer.
Kond’ uyt ondanckbaerheyt dan wederionste speuren?
Gheen hop’ verwacht mijn hert: als u niet mach ghebeuren
Uws arbeydts rijpe loon, soo laet, die u verlaet.
Maer mijn verweirt vernuft vat daer een nutte raedt
(1225) Om Celedons begeirt en minne te beletten:
Hoe blindt de liefden is sy breydt noch duysent netten:
Ick weet dat Celedon met giericheyt ghequelt
Heet gulsich graegh sijn hert becommert met gewelt;
Dus kleed’ ick my best als een vremde herderinne,
(1230) De duysent tonghse faem mach dan haer rol beginnen,
Die schallen sal by elck mijn rijckdoms middel uyt,
Dat d’ooren Celedons weergalmen van’t geluyt:
Die als hy my niet kent, en hoort dees nieuwicheden,
Soo sal sijn los ghemoedt deur giericheyt bestreden
(1235) Licht laeten Amaril, oft minnen haer en my,
Waer deur sy opghecropt van spijt en jalousy
Haer deur d’afkeerlijckheyt licht laeten sal bekoren,
Want vraecklust houwt altijdt gereedt haer scherpe sporen:
Den raedt is raed’saem, ’khop’ dat dit mijn wesens kleedt
(1240) Sijn werckingh wercken sal eer dat het iemandt weet.

De Tweede uyt-compst.

Truy uyt.

Truy. Het gheeft my sulcken wonder of ick een gat inden hemel had’ ghesmeten,
Dat ick van mijnen seun Ariaen niet en hoor oft com te weten:
Ick denck oft daer alreede noop aenden angel vast waer,
’Tis een man by de kan, en een haes van een baes, en een droes van een hair.
(1245) Die licht een dochter van haer vrijheydt sou berooven,
Want hy is soo wijs als een pladdijs, en verstandich als een backers oven:
Sijn bol is hol, en sijn tongh kan kouten recht en krom,
Daer is altijt windt inde meulen: hy maeckt met klappen de Meyskens stom:
[fol. F1r]
Hy is de welsprekentheyt selfs om een dochter te bekoren,
(1250) Ick maeck mijn rekeningh dat ick eer langh moet van hem hooren:
’Tis een aerdighen kabouwter, ick sien hem liever als mijn eyghen hert,
Daerom verwondert my niet dat hy van elck begeirt werdt.
Want hy heeft twee schoone kabbeliauws oogen om een meysken te verleyen,
Het hair is soo blond’ als een raef, daer vloyen en luysen in weyen:
(1255) Den mondt is van pas groot, datter een broodt van dry stuyvers in rolt,
En dan heeft hy een aerdighen baerdt, die is als een katten-steirt ghekrolt.
Van sijn ooren soud’men gemacklijck peperhuyskens maecken,
De kin is van blauw sattijn, en den neus van roodt scharlaecken,
De wanghen sijn soo groen als oftmer peterselij hadt op gesaeyt:
(1260) En den hals is soo wit als oft hy uyt een notenboom waer ghedraeyt.
Hy is dun ghelipt, krom gebeent, en ’tlichaem kleyn gemeten,
En maegher, oft hy een jaer in’t sout hadt geleghen, en vande pekel waer g’eten,
Sijn schouders puylen uyt, en den rugh draeght een rijpen bult,
En dan gaet hy daer aen, oft sijn leden met windt waeren gevult
(1265) D’armen heeft hy taemlijck grof, en die sien g’lijck ongebrande asschen,
Soo dat hy heb’lijck schoon is waer hy slechts ghewasschen.
In sin ’tis sulcken vies fatsoen en koddich ghedrocht
Dat ick op hem verlieven soud’, soo ick hem trouwen mocht.
Ariaen Maer toch naer dat ick speur hy compt daer aengequertelt,
uyt. (1270) Den aenslach is misluckt sijn trony staet gemertelt
Ghelijck Bet met den bril: hou seun seght oft m’u mach
G’luck wenschen!
Ariaen. ’Tsoud’ den droes.
Truy. Den boom valt noyt den eersten slach.
Ariaen. Den eersten oft den tweeden, ’ksal my niet licht meer met vrijen moeyen,
Ick scheyd’ uyt d’oorloogh, ick maeck treves als de vlieghen met de koeyen,
[fol. F1v]
(1275) En keer weer naer mijn garnisoen, haes op als een hoenderdief,
Moeyer op kackhielen te loopen (sprack teeuwes) is geen gerief.
Truy. Seght aen wat dat u let?
Ariaen. O duysent elekaerten byloo sijn dat prijen
Ick waer liever gehanghen als dat ick dees guyterij soud’ lijen.
Truy. Wel hoe soo toch?
Ariaen. Siede niet hoe sy my hebben gehadt?
Truy. (1280) Iae my dunckt g’hebt sop g’eten, sijd’ in waeter ghevallen met u gat?
Hoe raeckten ghy daer in?
Ariaen. Hoe raeckt een voghel inde veiren?
Daer quaemen slet vincken my begieten, ’ken kost my niet gheweiren.
Truy. Ghy plompaert g’hebt het stuck te recht niet aenghedint.
Ariaen. O moêr ick dreef de ploegh heel lustich met de windt.
Truy. (1285) Hoe quampt dat hun dan u geselschap kon vervelen?
Ariaen. Hoort moer ick vondt in’t bosch vier Herderinnen spelen,
Daer op werd’ ick verlieft dat de neus waggelden en ’tbackhuys kreegh een ploy,
Ick dacht die lust te knauwen, hoeft niet veir te loopen hier is hoy,
En soo geschiedent, want een geblinde liep naer my en vatten m’in d’armen
(1290) Die hielt ick naer u leeringh vast, en sy om los te sijn begon te kermen,
Waer deur dander vuylneusen quaemen schieten uyt den kant,
Die, als sy hoorden dat ickse niet woud’ los laeten deur mijnen grooten brandt
Sijn sy vaerdich (om die te blusschen) naer een fonteyn toegheloopen
En hebben my als een verdroncken kat verraederlijck gaen doopen.
Truy. (1295) Ick sien ghy waert gewapent tegen hun als den os tegen’t bijl,
Sy sochten te gabb’ren, sy deden’t mischien uyt cortswijl:
Ariaen. Gants bloemer herten is dat ghenucht? soo hael de droes den kalander.
Truy. Om dit en om dat gaen de gansen bervoets, loopt als een man weer sien naer een ander:
Niet metter haest als vloyvanghen, sprack Dierick, en hy liep om salf,
[fol. F2r]
(1300) U geluck is mischien soo wel onder wegen als dat van klaes en hy gong met kalf.
Ariaen. Neen moêr den brief isser veur, het huys is te hueren.
Truy. Schickt u als een sack met hasp’len, laet dees aepenkueren.
Ariaen. Moeyer ’k heb uytgheleyt, ick hoor het vrijen is vansulcken aert,
Het helpt den ouden in’t graf en den jonghen te paerdt.
Truy. (1305) Wel rekel, eselskop, my dunckt ghy klaeght van welden?
Ariaen. Ghy weet ommers dat ick niet rijen kan, wijse liêns kijven selden.
Truy. Nu nu Ariaen volght mijnen raedt, met een wijf sijdy bewaert.
Ariaen. Ist moogh’lijck dat ghy mijn hert weer met sulcken last beswaert?
Truy. Ick segh ghy sult weer uyt vrijen gaen oft de droes sal de keirs houwen.
Ariaen. (1310) Om de waerheydt te segghen môer, ick soud’ liever eten als trouwen.
Truy. Men sal u wel wat langhen tot laefenis van de borst:
Ariaen. Ghy brilt my gementich, ick soud’ noch wel gaen dat ick dorst.
Truy. Ghy knorrepens, ghy blaesheirinck, rommelpot, schommel-kock, ghy saeter,
O ghy verschrompen backhuys, sijdy vervaert van een weynich waeter?
Ariaen. (1315) Ick slacht de katten, ick maeck niet geiren mijn pooten nat.
Truy. Hoe naer liet ghy den sot te seer uyt de mouw kijcken en kreeght daerom wat?
Ariaen. Och ’ken ded’, jae moeyer dat ghy my eens hadt hooren preken,
Het soud’ u verwondert hebben hoe dat ick wist te spreken.
Truy. Hoe begeckten s’u dan? daer moet iet schuylen veur gewis.
Ariaen. (1320) Gaet med’, dan suldy sien waer aen dat het vercken vast is.
Truy. Ick soud’ noch wel med’ gaen dat gh’u cost wijslijck draegen.
Ariaen. Moeyer woude dat doen, ick sou my noch eens mogen waegen,
Vreest niet veur my, al wat u hert begeirt wort daetelijck gedaen.
Truy. Wel dan ick gaen met u en sal van achter staen,
(1325) Maer spreeckt my niet een woordt, als ’tgen’ ick u verclaere.
Op dat u geenen schimp als d’eerste wedervaere.
Ariaen. ’Ken sal geen woordt hipsen môer in ’tgoet noch in ’tquaet,
Ten sy deur het ingeven van u welgescherpten raedt:
[fol. F2v]
Truy. Nu gaen wy daer naer uyt en wilt op alles letten.
Ariaen. (1330) Maer eer ick optreck soo wilt my eerst wat veur setten,
’Tgen’ dat mijn hert veur al versterckingh geven kan.
Truy. Daer spreeckt den keirel recht com gaen wy binnen dan.

De Derde uyt-compst.

Galathea uyt.

Galathe. Ons leven doet hem op als d’herfts afgaende daghen
In welck den noorden windt met herde storrem-vlaghen
(1335) Vol kille buyen op d’aerdtsbodems kimmen heldt.
En scheirt het groentsel af van’t vrucht voortbrenghend’ veldt.
Den tijdt vlieght als een pijl, en gaet geringh verdwijnen,
En strack compt weer een nieuw naer d’oude tijdt verschijnen:
Soo langh tot dat den tijdt ons weder geeft een kroock,
(1340) Waer med’ dat ons ghenucht verdwijnt als windt oft roock.
Een weireldt is den mensch die naer de weireldt hengelt
En inde weirelt vande weireldt wordt gherengelt.
De weireldt is in hem, het weirelts hy ghevoelt,
Hy is de weireldt selfs, die inde weireldt woelt:
(1345) Ach arme Galathé waer sijdy toe gheboren?
Ghy sijt ghelijck een schip dat d’ancker heeft verloren,
En sonder roer oft mast vlot op een herde klip
Waer op het ongeval u brieselt als een schip.
Maer droeve laet, ay laet dit u mismoedich klaeghen,
(1350) Ghy weet hoe dat elck een sijn eyghen smert moet draeghen:
Veracht u Coridon, soo dooft mins heeten brandt
Laet over u begeirt beheerschen u verstandt,
En wilt die u bemint in u ghedachten kneden:
Den lust ontbreijdelt toch het snoer van alle reden:
(1355) ’T is soo, ick ken helaes ick heb de meeste schuldt
Dat ick versmaeden die my dinden met ghedult
Een lang versleten tijdt: ’tis Celedon die staedich
Mijn liefden heeft vervolght, wiên ick heb ongenaedich
Ondanckbaerheyt veur trouw, en smaedt veur loon ghedaen:
(1360) Gh’lijck ick een ander ded’ soo ist my oock ghegaen.
Aenveirdt hem nu die noyt u weerliefd’ heeft ghenoten,
En mint die g’onbedacht hebt uyt u jonst ghesloten:
Ontgraeft aen Celedon u innerlijck verdriet,
[fol. F3r]
Deucht woont in sijn ghemoedt, die u sal laeten niet.

Verschooninghe Celedon uyt.

(1365) Hy comt daer effen aen, mijn ooghen openbreken
Mijn inghekropt ghetraen: dus wil ick hem gaen spreken:
Hoe ben ick dan soo dwaes sal ick hem spreken aen?
O neen bedenckt u? wat het moet soo sijn ghedaen:*
Schrickt niet o Galathé, maer rept u snelle voeten,
(1370) Wilt met ghenegentheyt* u Celedon begroeten.
Celedon. Daer sien ick Galathé, dus wil ick wenden weer,
Want sy niet weirdich is dat ick my tot haer keer.
Galathe. Ay wacht wat Celedon ’kheb n noch wat te vraeghen
Hoe siet ghy naer de aerdt mistroostich en verslaghen?
(1375) Wat leet beknelt u borst, die uwe vreucht afmaeyt?
Hoe compt dat g’u ghesicht steiroogich van my draeyt?
Mishaeght u Galathé? wilt uwe liefd’ versterven?
Daer Celedon nu can alleen haer jonst verwerven?
Ick bid om wedermin, gh’lijck ghy badt om de mijn,
(1380) En vleyd’ u selver nu gh’lijck ick ghevleydt woud’ sijn.
Ick smeeck aen Celedon, gh’lijck hy my placht te smeken,
Wilt hy sijn vorich leet aen Galathea vreken?
Hy keert my laes den rugh en dobbelt mijn verdriet,
Op’t gen’ dat ick hem vraegh sucht hy, en antwoordt niet:
(1385) U noordsheyt Celedon nu schier mijn liefdens band, breckt.
Celedon. In stucken brack die doen u kuysheyt werdt geschand,,vleckt,
En Coridon verkreegh de stralen vande son
Soo dat diên daegh’raet ick niet langher hebben kon.
Galathe. Wie kan licht-vaerdicheyt aen Galathé betoonen?
Celedon. (1390) Ha ghy deurtrapte vrouw! waer med’ kunt ghy verschoonen
U kuysheyts hooghste smet? heeft Coridon met lust
U in’t beplante bosch niet duysentmael gekust?
Galathe. Mijn maegdelijcke blom is met geen swert begruysselt,
Den achterklap heeft noyt des waerheyts glans beduysselt:
(1395) De vals vergifte reên verwonnen noyt de deucht
Die met een staelen toom gehecht was aende jeught.
Is dat veur mijnen danck dat ick met hert en sinne
Doelmick naer weder-jonst en Celedon beminne?
O heerscher van mijn wil! o sleutel van mijn hert!
[fol. F3v]
(1400) O aedem van mijn geest! o balsem van mijn smert!
O senuw’ van mijn liefd’! o baeck van mijne clachten!
O siel van mijne siel! o springh-bron van mijn crachten!
O kroon van mijne jeught! ontfangher van mijn quael!
O herder van mijn rust, wilt ghy dat ick betael
(1405) ’Tghen’ ick niet schuldich ben? hoe kunt ghy my sijn teghen,
Daer ick soo heftich ben tot Celedon gheneghen?
Celedon. Ick weets u geenen danck: is Coridon dan laes
Niet meer verlackert op den naer smaeck van het aes,
Dat hy van u vervremdt?
Galathe. U nyd suchts bitter woorden
(1410) Deur priemen mijne siel, en willen die vermoorden:
Cost mijn onnooselheyt u doen mijn trouw verstaen,
Oft hadden tonghen dese groên bepronckte blaên:
Ghy soudt deur mijn bewys u selven gheven ’tonder,
De Gôon die kennen ’thert van elck een in’t besonder.
Celedon. (1415) Mijn ontstantvasticheyt is u rechtveerdich lot.
Galathe. Hoe compt ghy my begeeft en met mijn quaelen spot?
Celedon. Ick doen het gen’ ghy ded’ dus my met geen getraen,, quelt.
Galathe. Mijn staelen hert vermorwt op mijn leetwesens aenbeldt:
Ick ken ick heb de schuldt en ben selfs op my gram
(1420) Dat ick u groote liefd’ niet meer ter herten nam:
’Tberouw wordt u betoont dus wilt my voorts niet haeten.
Celedon. U redens connen niet mijn voorneem doen verlaeten,
Want ick heb Amaril verkoren in u sted’
Een aenghepresen liefd’ seer selden voordeel ded’.

Hy wijckt van haer.

Galathe. (1425) Aenhoort my toch een woordt en let op mijn verschooningh.
Celedon. Wat wilt u locklust my op schuyven tot bethooningh?
Galathe. Ick ken ’khad’ wel mijn liefd’ ontkoffert van’t verbondt
Maer noyt en g’lijden d’eer in’t slibbrich waeter grondt,
Dus peyst niet dat mijn maegdom iemandt heeft ghenoten.
Celedon. (1430) Mijn opset is bepeylt, mijn wil die is besloten,
U aengheboden jonst compt niet ter rechter tijdt,
Dus gy recht schuldich selfs u eygen quaelen lydt.

Hy went hem van haer.

Galathe. Wacht luystert en verneemt wat antwoordt ick kan gheven
Celedon. ’Ken kan, want mijn gemoedt spoorsprick’lich wordt gedreven.
Galathe. (1435) Wilt ghy handtdaedich sijn aen mijn onrijpe doot?
[fol. F4r]
Celedon. Stilt u beroerde siel eer uwe quael vergroot.
’Tis dwaesheyt sijn verlies met weenen te beklaeghen,
Maer wilt ghetrouwer u voordaen in’t vrijen draeghen.
Vaert wel, toch eer ick gaen soo hoort noch dese leer,
(1440) Wat ghy een ander doet sal u gheschieden weer.

Celedon binnen.

Galathe. Vlucht ghy veur Galathé? is dat u hoogste goetheyt?
Ick speur waerop u hert betempert sijn verwoetheyt?
’Tis om dat Amaril u nieuwe voedsel geeft,
De welck my met haer tongh mischien beloghen heeft:
(1445) Ach ramspoets ongheval wilt ghy mijn rust vernielen?
Is niet het lichaem dan het kleedtsel mijnder sielen?
De smaedt vroet in’t ghemoedt dat ick schier berst van spijt,
Het schijnt dat deur verdriet den boesem opensplijt:
’Thert brekend’ ongheluck mijn crachten compt verscheuren,
(1450) Mijn jonck ghescherpt vernuft sluyt toe sijn wijsheyts deuren:
Mijn siele wordt omtuynt van droefheyts dichten thuyn:
Ben ick den ketsbal van de draeyende fortuyn?
Moet ick den spot sijn en de walgh van alle menschen?
Mijn jaeren dorren, en mijn ieught die wilt verslenschen:
(1455) Mijn aedems diepe grot ontwelft mijn levens vat,
Mijn herts snaer springht in twee, ick stort deur’t slibber glat.
Dus raeckt de schaeckel van mijn hop’ weer uyt malkander:
Mijn leden sijn deur nat, naer storm volght weer een ander:
Mijn troosteloosen romp die smilt in al sijn sweet,
(1460) De sluysen spoelen deur, ick swem in’t droevich leet.
Ach arm verstooten maeght! wat smaedt compt u verwachten?
Men sal u met gheschal, en naer klanck nu verachten:
Elck sal u galmen naer en schimpen achter rugh,
Ghy sult een afkeer sijn, en ieders voet sools brugh:
(1465) O sorghelijcke quael! ô angst-vals taeye klissen
’Kschijn uyt ontsinnicheyt, mijn sinnen heel te missen:
Toch stut u lauwe vocht en hindert u verdriet,
Stelt sinnen nu te werck, het weenen gelter niet:
’Ken kan, want wanhop’ voeght hem selden naer de reden,
(1470) Dus om den spot ’tongaen, soo wil ick my* verkleeden
Als eenen herder in een mannen rouw ghewaet,
[fol. F4v]
Op dat het kleedt beliegh mijn vrouwelijck gelaet:
Mijn naem die sal ick met een ander naem oock decken:
Wat seght ghy mijn verstandt? soud’ my dat konnen strecken
(1475) Tot nut van mijnen angst? vernuft is hier van doen,
Omhelst een wijs bestaen mijn rijpe herssens voên
ln my een heylsaemheyt: dat is dat ick soud’ maecken
Aldus vermomt in dinst van Celedon te raecken:
Op hop’ oft dinstbaerheyt leetwelsen in hem vrocht;
(1480) Den sin bevalt my, en den raedt is wel bedocht,
Want licht den onwil deur de tijden mach verkeeren,
Dus wil ick strack gaen en my wisselen de kleeren,
Hem sprekend’ onbekent, en bidden hem dat hy
My als sijn slaef aenvaerden wilt in slaevernij,
(1485) En dat ick dinstbaer sal sijn bondtgenoodt verblijven,
Totdat de doot rny maeyt en in haer grot compt drijven:
Ick maeck my reed’ terstont, nu suyvere Diaen
Wilt mijn onnooselheyt met u genaedt bystaen. Binnen.

De Vierde uyt-compst.

Amarillis uyt.

Amaril. Hoe vrindelijck is d’aerdt gekleedt in’t groene laecken?
(1490) Hoe reuckbaer can ’tgebloemt ons suffen geest vermaecken?
Hoe wel deur schildert is dit honichrijcke veldt?
Hoe konstich heeft natuer haer gaeven uytgebeldt?
Hoe geestich is de locht met geil saffraen betrocken?
’Tschijnt dat de sonne graegh sijn goud’ ontbonden locken
(1495) Ontciert en dooft van glants naer ’tplichtige gebruyck,
En swaddrich baeden wilt in Thetis waeter kruyck:
De koelt lockt my in’t groen, oock heb ick hier bescheyden
Veel van het Herder-schaer, om dat ick moet bereyden
Veur hun het avontmael op dees tapijtich aerdt,
(1500) Terwijl mijn naemens dach nu wederom verjaert:
Op wiens vervulden tijdt schier elck my heeft besteken
Naer wet van ’tvaederlandt, en om in geen gebreken
Te blijven sonder noodt, heb ick hun saemen hier
Beroepen, by dees ruysich loopende revier:
(1505) De schaepen sijn te koy dus sullen sy haest komen
[fol. G1r]
My dunckt ick heb alreed’ daer Celedon vernomen
Die naer my neemt den ganck.

Verschooninghe Celedon uyt.

Celedon. Wat doet my sielens baeck?
Amaril. Ick wacht naer d’een en d’ander in dit groen vermaeck:
Celedon. Ist hier van u bestelt dat wy den tijdt verdrijven?
Amaril. (1510) Dit is mijn lusts verkies, ick weet niet waer dat blijven
Lucy met Celia?
Celedon. Mijn lief sijt wel te vrêen,
’Ksien Hylas en Lucy daer comen aengetrêen.

Verschooninghe Hylas ende Lucy malkanderen in d’armen hebbende uyt.

Amaril. Sit op dit klaever-groen Gestickt met soo veel verven:
Celedon. Ick neem de stoutheyt om u jonste te be-erven.
Amaril. (1515) Dit schilderachtich paer dat lonckt malkander aen
Het schijnt sy geene blom in’t treden overslaen:
Hylas. Gh’lijck als de lenten compt het dorre veldt bekoest’ren.
En uyt haer borsten melckt den dauw om hun te voest’ren:
Soo wordt de liefd’ verquickt met trouwe weder min
(1520) Wanneer twee sinnen smelten in een echten sin.
Lucia. ’Tis soo, de lieve lent doet ’taerdtrijck weer herleven
Met dat sy rijcklijck haer een nieuwe rock compt gheven:
Maer soo een noorden windt haer nydich afjonst draeght,
En met sijn aedem eens het smaeckbaer bloeysel knaeght,
(1525) Soo dort het opde stam, en’t saet verdwijnt op d’ackers:
Dees lent dat is de liefd, die als sy ons wat lackers
Schenckt deur haer milde jonst, comt licht den yversucht
Het bloeysel knippen van haer eerst ghegeven vrucht.
Hylas. Hy vreest geen haeghel-buy die gragich Venus kindt,, soeckt
Amaril. (1530) Siet toch sy gaen voorby.
Celedon. Die mint, die is gheblintdoeckt
En kent sijn selven niet.
Lucia. U reden sijn verdacht,
Sus ginder Amaril ons met verlanghen wacht.
Amaril. Lucia willekom:
Lucia. Heeft ’twachten niet verdroten?
Amaril. Neen, midts ick Celedons gheselschap heb ghenoten.
Hylas. (1535) ’Kverheuch my Celedon dat ick u hier nu vind’.
[fol. G1v]
Celedon. ’Keb langhe tijdt gewenscht te sijn by sulcken vrindt.
Amaril. Sal speelnoot Celia niet blijyen in gebreken
Dat sy soo langh vertoeft?
Lucia. Ick sach haer ginder spreken
Terstont Philander toe, en vlochten uyt het groen
(1540) Bloemkranssen, om op hunne hoeden aen te doen.
Amaril. Wel laet ons al soo wel dit vers gebloemt niet schoonen,
Maer gaen wy van gelijck als sy ons hoeden kroonen:
Lucia. Voorwaer ghy hebt verstant.
Celedon. Hier staet een rooselaer.
Hylas. Hier wast den roosmarijn:
Amaril. Wel plucken wy te gaer
(1545) Van’t gen’ ons cieren mach.
Celedon. Daer sien ick twee lauwrieren, Sy plucken bloemen.
Lucia. En ginder maeghdenpalm.
Amaril. Hier vind’ick violieren.
Hylas. Siet toch daer wassen sonnebloemen oock in’t wilt.
Amaril. Laet staen en neemt die niet, die d’eere heeft verspilt
Die machse tot cieraet op haeren schedel drucken.
Lucia. (1550) Ick sweir vlecht ghy s’in mijn ick breeck den krans in stucken:
Celedon. Soo gram?
Lucia. Wel soud’ick niet?
Hylas. En kijft niet herderin.

Verschooninghe Philander en Celia op d’een sijde uyt
malkander om-armende.

Philand. En g’looft ghy niet mijn lief hoe dat ick u bemin?
Celia. Der herders reden sijn van waerheyt veir verschoven:
Philand. Wat meerder blijck wilt ghy van my noch daer en boven?
Celia. (1555) Nu wel Philander dan neemt dese bloem van my

Sy wilt hem een blom geven.

En geeftse die u d’alder-aenghenaemste sy.
Philand. Dees bloeme houwt by u, eer dat ick word’ ghedreven
Die (ô mijn sielens troost) den eyghenaer te gheven:
’Tis beter dat sy noyt uyt uwe hand’ en com,
(1560) Als dat ick die mijn lief u geve wederom:
Celia. Snijdt al ick voel het wel, nu merck ick ghy’t in spot,, seght.
Philand. Ghy weet mijn lief dat ick mijn wil naer u ghebodt,, recht.
Wat proeft ghy mijn ghemoedt? ghy speurt mijn trouwheyt toch.
Celia. De soete vleyerij bedeckt het loos bedroch:
[fol. G2r]
Amaril. (1565) My dunckt daer is genoech ’ken kan niet langher bucken:
Lucia. Wel laet ons sitten neer, elck houw op van te plucken.

Sy gaen weer sitten.

Hylas. Lucij’ vleght mijnen krans.
Lucia. Ghy maeckt hem selver best.
Philand. U wantrouw Celia mijn ongheluck bevest.
Kan mijn herts ongheval u siele niet deurbooren?
Celia. (1570) Daer sit het herders volck nu swijght eer dat s’ons hooren:
De Goôn die voord’ren u: geselschap ay vergeeft
Mijn lancksaemheyts vertoef.
Amaril. Ick wist niet waer ghy bleeft,
Dat ghy niet voorts en quaemt.
Celia. Kmoest eerst mijn schaepen tellen
En stallen onder’t dack.
Lucia. Hoe naer toch quamp u quellen
(1575) Philanders dinstbaerheyt?
Celia. Mijn hert niet daer toe treckt.
Amaril Sit neder Celia de rust u toch gebreckt,
En ghy Philander wilt u mede daer by voeghen:
Philand. Mijn hert dat is voorwaer in’t alderhoogst vernoeghen
Midts ick alhier sulck aenghenaem gheselschap vind’
Lucia. (1580) Ghy doet wel Celia dat ghy sijn heuscheyt mint.
Celia. Lucij’ neen ick en doen.
Lucia. Ghy wilt het noch niet lijen:
Celedon. Nochtans ick weet ghewis hoe dat hy u compt vrijen.
Celia. Dat waer te veel gheseyt.
Amaril. Ist waer oft ist een fluyt
Dat ick gheseten ben by een die is de bruydt?
Celia. (1585) Lucia maeckt het wijs.
Celedon. Wel veel geluckx Philander.
Philand. Ick woud’ het waer sooveir.
Hylas. Och sy verstaen malkander.
Celia. Wat hebt ghy daer gheraept?
Amaril. Wat bloemen veur den hoedt.
Celia. Voorwaer sy sijn wel schoon en riecken wonder soet,
Wy ginghen ginder oock met bloemen ons bekranssen.
Amaril. (1590) Dat hier een speelman waer wy souden moghen danssen,
Tot dat het eten wordt van Laura hier ghebracht
[fol. G2v]
Die ons daer med’ verlet by naer tot aen de nacht.
Celedon. ’Ksal Mopsus en sijn maet gaen haelen met de velen.
Amaril. Ay gaet en seght hun toch dat sy ons comen spelen,
(1595) Op dat het wachten ons niet teenemael verdriet.
Celedon. Mijn krans die is volmaeckt, ick gaen daer ghy gebiedt.

Celedon binnen.

Amaril. Lucia seght ons toch wat dans ons best sal voeghen?
Lucia. ’K weet geenen die ons dint.
Philand. Wat can ons meer vernoeghen
Als d’oude Herderdans naer aert van ons gewest,
(1600) Want d’oude liedekens die houtmen veur de best.
Lucia. Ghespeelnoot hy spreeckt wel:
Amaril. Philander is verstandich.
Hylas. Maer Celia hy wordt deur uwe min te brandich.
Celia. Wel wat gesegh is dit, ick treck het my niet aen.
Amaril. Steeckt daer een spelle by, en seght het is gerâen.
Lucia. (1605) Nu is mijn crans voltoyt.
Hylas. Het werck dat is te loven.
Amaril. ’Kben van gelijcken reed’, mijn maecksel gaet te boven
U groen gevlochten kroon, dus hoort aen my den prijs.
Lucia. Waerom is uwen best’? ghy toont my geen bewijs
Amaril. Dat Celia ons scheydt met een rechtsinnich oordeel.
Celia. (1610) Lucia belght u niet want Amaril heeft voordeel.
Hylas. Wat dunckt u vande mijn is die niet wel gehecht?

Verschooninghe Celedon, Mopsus, en Silenus uyt.

Philand. Ghy strijckt u vonnis selfs, want hy is veel te slecht.
Amaril. Is Celedon daer weer? hebt ghy de speelliên vonden?
Celedon. Lief siet daer sijnse beyd’.
Mopsus. Hebt ghy om ons gesonden?
Amaril. (1615) Ia Mopsus willekom, wy bidden dat u deucht
Ons hier deelachtich maeck van u gesnaerde vreucht.
Mopsus. Wat ist dat u belieft?
Lucia. Een deuntjen op de velen.
Mopsus. Noempt wat ghy hebben wilt?
Philand. Vrint Mopsus kunt ghy spelen
Den ouden Herder dans hier over al bekent?
Mopsus. (1620) Maer wat ghy vraeghen meught ’kben alle dingh gewent
Hylas. Sa sa dan pijpt eens op.
[fol. G3r]
Mopsus. Wy sullen ons gaen setten
Hier achter desen kant, wy kunnen daer best letten
Op’t rammelich geluyt. Mopsus en Silenus binnen.
Amaril. Ghy weet wat dat u dint:
Gheselschap sijdy reed? dat Mopsus eens begint:
(1625) Maer elck bekroon sijn hoet met dees gestickte blaêren.
Celedon. ’Tis altemael bestelt.
Amaril. Nu Mopsus toetst u snaeren.

Hier danssen sy met hun sessen een Herdersdans: inden welcken den yversucht hem is vertoonende, ende haer fenijn stoockende wordt vande liefde verdreven, die in hergeldinghe ieder met sijn pijlen ghequetst laet. Daer naer spreeckt,

Amaril. Wat leelijck wijf verschen’ al dansend’ inde schaer
Soo seltsaem toe gemaeckt met d’onrust in het hair?
Celedon. Dat was den yversucht.
Lucia. Wie was den kleynen jonghen
(1630) Die met sijn naeckte lijf quam by ons ingespronghen
En dreef dit spoocksel wech?
Hylas. Dat was het kleyne wicht
Die met sijn pijlen quetst, siet daer is sijnen schicht.
Philand. Vrindin ghy sijt gheraeckt dus moette my beminnen.
Celia. Wel moeten is bedwanck.
Amaril. En ick gevoel hier binnen
(1635) Dat ick oock ben ghetoest.
Celedon. Elck een die is ghewondt,
Maer wanneer datmen wil, soo wortmen weer ghesont.
Amaril. Niet als een ieder wil, laet ons niet daermed’ gecken.
Hylas. ’Tis best dat wy te gaer ons pijlen uyt weer trecken,
Eer dat de wonde rot en kanckert dieper in.

Mopsus ende Silenus uyt.

Celedon. (1640) Men moet de liefde dempen in haer eerst begin.
Lucia. Die niet verbranden wil moet snel de vlam ontvlieden.
Mopsus. Heeft ons het herder volck iet meerders te ghebieden.
Wy sijn tot hunnen dinst, dat sy bevelen vry
Wat hun beliefde wil en de begeirte sy
(1645) Eer wy naer huys toegaen.
Amaril. Wat noodtsaeck compt u drijven
Weer naer u wooningh toe, ghy moet toch by ons blijven
Op mijn bereyde mael: houwt u te saemen stil
Want niemandt scheyden mach ten sy met mijnen wil.
[fol. G3v]

Verschooninghe Laura met een mande uyt met Cloris.

Siet Laura brenght ons vast met Cloris wat om t’eten.
(1650) Dus blijft hier aenden back men sal u niet vergeten.
Mopsus. Wy volghen u ghebodt, maer* spelen wy noch aen
Een liedtjen twee oft dry.
Lucia. Houwt op tot dat wy gaen
Van daer wy comen sijn, en weer naer huys toe scheyen.
Laura. Waer wil mijn Amaril een eet-plaets doen bereyen?
Amaril. (1655) Siet ginder byde haegh, wy hebben u vertoeft
Een ruym verwachte tijdt, en langh de spijs behoeft.
Laura. Ick bid’ u Amaril wilt onse fout vergheven,
De vlaeyen bieken niet, het melck was niet gheheven:
De waefels waeren oock stijf aen het yser vast,
(1660) Dus cost het eerder op den tijdt niet sijn ghepast.
Lucia. Het is noch vroech genoech, en oock soo ist hun schuldt,, niet.
Celia. My dunckt dat Amaril van’t redelijck ghedult,, vliedt.
Hecht elck twee vleugels aen tot meerdere ghemack.
Laura. Nu Cloris gaet en haelt wat datter noch ghebrack.

(1665) Het eten staet ghereedt, wilt geenen tijdt verletten.
Amaril. Huckt op dit kruydich veldt, en wilt u neder setten:
Philand. Waerom sit Laura niet?
Laura. Ick moet hier blijven staen,
En watter niet en is op taeffel geven aen.
Amaril. Lucia snydt van dit.
Lucia. Ick houw meer van de vlaeyen.
Hylas. (1670) Lief lust u van’t ghebraedt?
Lucia. Ick mach geen vlees ghebraeyen.
Amaril. Vrindinne Celia ’tschijnt u den kost niet smaeckt?
Celia. Mijn mondt en staet noyt stil,
Amaril. Ay Mopsus hier ghenaeckt
Daer meest u hert naer treckt.
Mopsus. ’Kdoen anders niet als eten.
Celedon. Nu Laura sit by ons wy souden u vergeten.

Laura sit by Mopsus.

Philand. (1675) Hier is noch plaets veur u.
Laura. Ick sit hier al vernoeght,
Lucia. Iae Laura weet wel waer sy haer heeft by ghevoeght.
Celia. Ick prijs haer dat sy weet een gaeyken te verkiesen.
[fol. G4r]
Mopsus. Maer ick ben taemlijck oudt, sy mocht by my verliesen.
Laura. ’T is beter noch by u als dat ick ergher trouw.
Mopsus. (1680) Dat is voorseker waer, sa neemt die beentjen nou
Om veur het eerst daer af een pondt oft twee te knabb’len.
Laura. Mijn tanden sijn te swack.
Mopsus. Soo sal’t een ander grabb’len:
Hylas. De beenen sijn niet quaet, sy sijn van elck ghesocht:
Lucy’ ick woud’ dat ick u beenen knaeghen mocht.
Lucia. (1685) Foey schaemd’ u sijd’ een hont?
Philand. Wel Celia ghy seght niet,
Ghy pronckt gelijck een kauw, hoort hoe dat Hylas recht,, schiet
Naer t gen’ sijn herte mickt.
Celia. Hoe raeckt hy aende brock?
Flus crijght hy licht een krauw oft kluppel vanden kock.
Celedon. Silenus die swijght stil, en hoort ons sotte mallicheyt:
Silenus. (1690) O neen ick luyster naer u kluchtighe bevallicheyt.*
Amaril. Wel Cloris sijdy daer? sa spoeyt u schenckt eens om,

Cloris met een flesse wijns uyt.

Hier mede heet ick het gheselschap willekom.
Celedon. Ras Cloris voeght u daer aen ’t hoecxken vande taefel
Eer dat m’u doot deylt; houwt! neemt daer een lacker waefel.
Celia. (1695) Ghespeeltjen Amaril ghy maeckt het met ter eer.
Amaril. Vrindinnen ’tis ’tgoet hert en anders voort niet meer,
Het gen’ aen cost gebreeckt, wilt dat aen vreucht verhaelen.
Lucia. Men can met danckbaerheyt u niet ghenoech betaelen.

Verschooninghe Truy ende Ariaen uyt.

Truy. Seun ’tis nu wel ghepast, schiet nu den papegaey,
(1700) Siet daer een hoop by een.
Ariaen. Ariaen denckt dat niet;* de pees is veel te taey.
Amaril. Kijckt daer de lest veur’t best, die gist’ren met verwond’ren
Beregende deur nat, hoe naer soo compt hy dond’ren
Om ’tgen’ hem is gheschiedt?
Celia. Hem lust mischien noch sop:
Truy. Sa gaeter eens op aen, en seght u les wel op,
(1705) Ick heb u op den wech ghenoegsaem leeren couten.
Ariaen. Neen moer ick waeght soo niet, oft ghy moest by gants bouten
Van achter geven aen gelijck een slockereur,
’Ksalt lustich staem’len uyt, maer seght het my wel veur.
[fol. G4v]
Truy. Steeckt beyd’ u beenen uyt en groetse soo ghy botgat.
Ariaen. (1710) D’een veur en d’ander naer ’kviel anders op mijn snotgat.
Amaril. Kijck daer ay maeckt wat plaets, het puijcxken van het dorp.
Hylas. In’t keyen-nest gebroeyt.
Celia. My dunckt hy heeft de worp
Van keyen inden kop: waer kreegh hy sulcken slach,, noch?
Truy. Sa seght my naer, goeden avondt vrinden en Godt seghen u gelagh,, toch.
Ariaen. (1715) Sa seght my naer, goeden avondt vrinden en Godt seghen u gelagh,, toch.
Truy. Seght nu, vergeeft my dat ick u geselschap hier verstoor.
Ariaen. Seght nu, vergeeft my dat ick u geselschap hier verstoor.
Truy. Wacht daer bijt my een vloy.
Ariaen. Wacht daer bijt my een vloy.
Truy. Wel bengel en hebdy geen gehoor.
Ariaen. Wel bengel en hebdy geen gehoor.
Truy. (1720) Swijght ’tsijn de luysen die onder mijn kleeren vergeiringh houwen.
Ariaen. Swijght ’tsijn de luysen die onder mijn kleeren vergeiringh houwen.
Truy. Hipst noch een woordt, ’ksal u met desen stock inde ribben douwen.
Ariaen. Hipst noch een woordt, ’ksal u met desen stock inde ribben douwen.
Truy. Ghy esel luystert toe. Sy stoot hem van achter.
Ariaen. Wat heb’ ick u gedaen
(1725) Dat ghy van achter stoot?
Truy. Hadt ghy my niet verstaen?
Amaril. Ay kijckt de moeyer met de seun.
Truy. Spreckt nu ick com hier met verlanghen.
Ariaen. Spreckt nu ick com hier ongehanghen.
Truy. Hets met ongewillighe honden ist quaet haesen vanghen.
Ariaen. (1730) Hets met ongewillighe honden ist quaet haesen vanghen.
Amaril. Ha ha wat vremder klucht, ja wat een aeperij.
Lucia. O lijden ’klach my doot met sulcken schots gevrij.
Celia. Iae mos’len waer hier vis geraecktens’ uyt de schelpen.
Amaril. Och ’tis d’onnooselheyt goey liekens wilt hem helpen.
[fol. H1r]
(1735) Wel vrouw compt veur den dach, en op een ander reijs
Soo doet ghy selfs het woordt
Philand. Nu kust den geck-struyf peys,
En leght hem inde wiegh oft anders gaet hy grysen.
Truy. Ick quamp hier, op dat ick hem iemandt aen sou prijsen:
’Ken weet niet waer het schort, ’tis thuys soo moyen quant,
(1740) Het is mijn eyghen seun hy stelt hem naer mijn handt
Soo wonderlijck en wel, hy weter op te passen.
Hylas. Iae maer hy wendt de spit hier altemael in d’asschen.
Truy. ’Tis nochtans sulcken goeyen sul, soo kloeck, soo sterck, soo gauw,
Soo heus, soo neirstich, en soo konstich, dat ick nauw
(1745) Sou op een gantschen dach sijn deuchden uyt ghepraeten.
Iae wat ick noch vergeet hy wascht en drooght de vaeten,
Hy schuert de ketels, en hy keirt den eirt en vloer,
Hy melckt en stouwt.
Amaril. Ick heb den buyck daer vol af môer.
Truy. Ick segh u niet een beet van al het gen’ hy kan,, noch.
Celedon. (1750) Wat duyvel moeyer speelter met u backhuys dan,, toch?
Lucia. Ghy doet wel dat g’hem prijst hy heeft het wel van doen.
Ariaen. Iae ’kben goet ront goet seeuws ick volgh het oudt fatsoen,
Het is mijn moeyers schuldt die brilt my met dat houwen,
Wat pas ick op de lamgaeten, ick heb den bras van vrouwen.
Truy. (1755) Dat’s waer ghy botten loer, ghy vuylen hanghebroeck,
Ba schaemt u dat ghy quaedt soudt segghen vanden doeck.
Ick meyn u hier ten echt een braeve maeght te geven,
Ghy langh-lijf als ghy sijt: d’ammirael vande vis-teven
Die waer u noch te goedt nu ghy’t hier soo verbrodt.
Ariaen. (1760) Wel môer ghy rammelt als een mostaertmeulen, worde sot?
Truy. Onaerdighen schavuyt ghy schuymsel der rabauwen,
Ghy onbeschaemden uyl, ghy schrobsack met u snauwen,
Ghy botten eselskop, snauwt uws ghelijcken toe.
Ariaen. Laet af van preut’len môer, ick ben u kijven moe,
(1765) Dat m’een man soo veel seyd’, ick soud’ hem soo teeck’nen de wangen
Datmer ghemack’lijck deur sijn malle tongh sou langhen.
Celedon. Nu packt u beyd’ van hier, dit eer vergeten ras
Stelt alles hier in roer.
Amaril. Ten compt ons niet te pas
[fol. H1v]
Dat ghy met dwarsch gekijf ons vrolijckheyt verstoorden.
Truy. (1770) Ha stucke schelms dat ick u slechts hadt daer het hoorden,
Ick krabden u het backhuys vol, oft met die sleutelreck
Gants velten soud’ ick u soo sling’ren om den beck,
Dat ghy de teeckens in een maendt niet uyt soudt vrijven.
Lucia. Nu moertjen ’t heeft hem wel, ay laet het daer by blijven.
Ariaen. (1775) Iae wat een ader-tongh, snoert u langh lippe snuyt.
Truy. Goed’ lieden jaeght hem wech, ’tis een deughniet in sijn huyt,
Een eervergeten bock, een langh verloopen rekel,
Een onbeleefden veir, een beest.
Hylas. Hou dit gekekel
Dat maeckt waerachtich ons een misschelijcken deun.
Celia. (1780) ’Tis nu een stucke diefs, flus was’t u lieven seun.
Truy. Neen lief sijn leven sal hy niet by my vernachten,
Iae brenght dan kinders op, neen verckens by gants crachten
Soo crijghde speck te beurt, en weyckt een vette sop.
Ariaen. Iae wel, iae wel, wat worpt de zee al wonders op?
(1785) Hebt u soo leelijck niet, wat pas ick op u dreyghen,
Ick droop mijn selven wel, jae môer ick ben mijn eyghen,
’Kweet waer med’ dat ick springh: maer wacht verstaedy dat,
’Ksal trots u backhuys twee drij vaenen deur het gat
Gaen lappen, om daer med’ de droefheyt af te klaeren.

Truy. (1790) Loopt hangebast de droes mach met u henen vaeren.
Philand. Ay vrouken leydt hem t’huys den avondt valt vast neer.
Amaril. Veel beter houwdy vred’ als vred’ te maecken weer.
Lucia. Och van twee quaeden moet het een altijdt de best,,sijn,
Celedon. Iae’t vercken seker sal niet beter als te nest sijn.
Truy. (1795) Wel vrinden goeden nacht ick bid u stoort u niet.

Celia. Maer Amaril ’twordt spaey belieft het u gebiedt
Dat Laura dit neem op.
Amaril. Lust niemandt meer te proeven?
Ick schaems my dat ick u niet beter kan getoeven;
Toch seytmen vrinden kost is lichtelijck bereydt.
Lucia. (1800) Beleefde speelnoot by mijn trouw recht uyt geseyt
Den cost behaeght ons meer die g’ons te voren stelden,
Als soud’ den overvloedt van Conincklijcke welden.
Amaril. Wel aen dan schickt dit op; de rond voltrocken maen
[fol. H2r]
Heeft haer gesteirde kleedt heel cierlijck aengedaen
(1805) In’slochts asuere tent, haer duysent lampen blicken:
Compt laet ons ginder aende huyssingh saemen schicken
Om vrolijck onslie te vermaecken met ghedans.
Philand. Wel aen volbrengen wy ons aengepresen kans.
Celedon. Het voeght de frisse jeucht in deucht en eer te spelen.
Lucia. (1810) Voorwaer ’t geselschap doet den tijdt den tijdt bestelen.
Celia. En onse jaeren slijten met een wel vernoeghde lust.
Hylas. Tot dat den tijdt ons stier tot de gewenschte rust. binnen.

Continue

HET DERDE DEEL

De Eerste uyt-compst.

Galathea in Herders kleedinghe.

Galathe. Hoe waggelt mijn vernuft? hoe trillen my de leden?
Soo dat mijn herssens choor met tweedracht wordt bestreden
(1815) Van weghen Celedon: wiens stuerheyt my beraedt
Oft ick my waegen wil in dit verkleedt gewaedt
Om hem mijn dinstbaerheyt met ootmoet aen te prijsen:
Mijn hop’ die mest mijn wil, ick meyn hy sal bewijsen
Medoogentheyt aen my, maer angst weerhoudt ’tbestaen,
(1820) Dus derf ick arme maeght dees daedt niet vangen aen:
Den twijffel volght mijn troost en compt mijn list vernielen,
’Tschijnt een inwendich leet mijn siele wilt ontsielen:
De schrick stut mijn begeirt van vrees te sijn ontdeckt,
Soo dat my niet den wil maer wel den moedt ontbreeckt
(1825) Om mijn voornemen met bedroch te stieren verder:
Hoe Galathea? hoe dit kleedt maeckt u een Herder:
Schoon oft dan Celedon bekenden u gelaet
Mischien soud’ u gedaent verwerven sijn genaedt,
En het misnoegen dempen met u te verned’ren.
(1830) Maer neen het is vergeefs, hoe konnen toch de kleed’ren
Bewegen, dat een mensch die d’afjonst draeght in’t hert
Deur hun gemomden schijn gebracht tot reden werdt?
Dus krop ick best in my’t gen’ ick niet derf volbrenghen:
Waerom o Galathé? seght wilt ghy dan gehenghen
(1835) Dat de mistroosticheyt u ongeduldich maeckt?
[fol. H2v]
Néen stouwt den tweedracht wech eer u de doot ghenaeckt,
En volght u eersten sin; ’tis beter dat een vrouw,,geeft
De schaemte ruyme plaets, als dat sy staegh in rouw,,leeft,
En dwinght haer sinlijckheyt: dit is het velt dat hy
(1840) Meest alle daegh betreedt: waerom dat ick oock my
Hier heb begeven, om hem onbekent te spreken,
Op hope dat hem eenich dinst-knaep mocht ghebreken
Die sijne schaepen dreef in’t graesich groene groen,
Dus vraegh ick alderbest oft hy my heeft van doen?
(1845) De liefd’ sal mijnen list met haeren list verschoonen.

Verschooninghe. Coridon in vrouwen cleederen vermaskert uyt.

Wat vremde herderin compt ginder haer vertoonen?
Ick bergh my dat ick hoor wat dat sy segghen mach.
Coridon. De sonne stiert de koets in’t kricken vanden dach,
En rent op uyt de zee: wiêns camelotte banden
(1850) Hy los ghebroken heeft, en soo gheruckt uyt d’handen:
Sijn gulden-rijcken glans drooght nu het nat vernis
Dat van Auroras oogh op’t groen ghevallen is,
En troetelt ’t kruydich velt met sijn bestraelde wesen,
Uyt wiêns bevruchte schoot veel kipsels sijn gheresen,
(1855) Die naer hem loncken steets als vaeder van’t ghewas,
Als voeder van’t gheboomt, en hoeder van het gras.
Ach had’ ick sulck gheluck, ach woud’ mijn lief niet hind’ren
Mijn echts begeirlijckheyt: ick wenschten oock soo kind’ren
Te teelen van ons beyd’, maer laes mijn klacht is windt,
(1860) Ick weet voorseker dat sy Celedon bemint:
Wiên ick deur iemant heb gedaghvaert hier te voren
En Amarillis med’ (die als ick hem bekoren
Sal in dees schijnlijckheyt tot mijn vermomde min):
Dit speurende van veirs, sal d’yversuchte sin
(1865) Licht toornen tegens hem en hare jonst ontrucken.
Galathe. My dunckt dat ick hier noch de liefd’ hoor loose tucken
Bereyden met bedroch veur mijn hertsvreedt tyran.
Coridon. Van buyten ben ick vrouw, van binnen ben ick man
Verwisselt in ghewaedt en uytterlijck blancketsel.
Galathe. (1870) Wat seydtse is s’een man? soo doetse my geen letsel.
Coridon. Ick ben een minnaer die in wanhop’ stadich leeft,
[fol. H3r]
Welck Amarillis onbedacht verstooten heeft.
Galathe. Het is een herder want sy heeft het nu beleden.
Coridon. Maer Celedon die compt iust ginder aenghetreden:
(1875) Dus swijgh ick best eer hy wordt mijn bcdroch gewaer.

Galathe. Och hemel wat ick hoor! compt Celedon by haer?
Soo is sy dan geen man, hoe ben ick buyten wijsheyt?
Siet ghy niet haer ghedaent? mijn oor my soo op’t ijs leyt.
Celedon. ’Kben hier ontboden van een vremde herderin,
(1880) Die my niet kenbaer is.
Galathe. Dit valt my qualijck in.
Celedon. ’Kweet niet wat sy my wilt, dat sy my hier doet comen
In sulcken eensaemheyt.
Galathe. Daer med’ wordt my benomen
Mijns levens voedsel troost.
Coridon. Waer mach hy spreken van?
Celedon. ’Kheb over al ghevraeght, maer niemandt my toch kan
(1885) Van haer het recht bescheedt ten vollen openbaeren.
Galathe. Mijn siel die wordt belast met alderley beswaeren.
Celedon. Sy seggen dat sy steedts vermaskert haer ghelaet:
Coridon. Om dat men niet ghewaer sou worden mijn verraet.
Celedon. My dunckt ick siense daer, ’k wil hooren wat haer sin,, is.
Galathe. (1890) Hy naerdert dese vrouw, my dunckt dit quaedt begin,, is.
Coridon. Nu wel hy compt my aen, dus uwe heuscheyt toont.
Schaep herder goeden dach, ick bid’ my toch verschoont
Dat u een herderin vrijpostich hier doet roepen.
Galathe. Wat stouter prij is dat, sy wilt haer eer versnoepen.
Celedon. (1895) Geensints beleefde maeght, geen licht-vaert ghy bewijst,
Hoe wel mijn sinnen ghy met achterdencken spijst,
Om dat ick niet en weet met wiên dat ick mach spreken,
En wat ghy van my wilt?
Galathe. Dees rêen mijn herte breken.
Celedon. Ontstrickt ’twanjonstich masker van u lief ghesicht,
(1900) Schuyft op u hemels schoont en siel bewegend’ licht.
Op dat ick weten mach wie om my heeft ghesonden.
Coridon. Neen lieve Celedon, mijn hert can niet deurgronden
Dat my dat raedsaem is.
Celedon. Ay stelt u niet soo dwars.
[fol. H3v]
Coridon. Mijn quaels pers perst mijn siel met haer geperste pers*
(1905) Dat ick ontwringhen moet mijn neergedronghen reden:
Ick ben een herderin die in manier en seden
Volgh naer der francken aerdt ghenaemt Felicitas,
Gheboren by de Somm’ en haeren waeterplas:
Daer de getonghde faem tot aen des hemels kruynen
(1910) Uytschetterden u roem op haere klinckbasuynen:
U grootsicheyt van geest, u wel bevallen aert,
En rijpe deuchtsaemheyt heeft in mijn siel ghebaert
De drift van keurlijckheyt om eenmael te versellen
De gen’ daer ick soo veel hadt hooren van vertellen;
(1915) Dus heb ick Celedon verlaeten vrindt en maegh
Alleen om u te sien: want mijn hert dat werdt graegh
Deur het gehoor verlieft en ded’ den yver rijsen:
De faem en heeft u niet by ons soo kunnen prijsen
Oft ick bevinde dat u deuchden grooter sijn.
Galathe. (1920) Hoort dees vervloeckte teef, hoe dat sy weet in schijn
Haer soet geseemde réen met woorden op te proncken.
Celedon. O herderlijck thresoor ontsluyt de helle voncken
Van’t Blicxemlijck gelaet dat ick u glans mach sien.
Coridon. U bedingh gelter niet, ’ten can noch mach geschiên,
(1925) Deur diên ick heb verlooft aen niemandt my ’tontdecken
Als die ick trouwen sal: maer meynt ghy dat met plecken
Mijn voorhooft is besaeyt en letsels heeft ghevat,
Siet daer om uwen’t wil schuyf ick het masker wat.

Hy [...] ma[sker] d’[...]*

Speurt oft mijn gladde vel deur trocken is met rimp’len,
(1930) Neempt oogmerck van het gen’ dat ick niet wil bewimp’len.
En denckt hoe mont, en wangh, en ’tlichaem wesen moet:
Voorts dat ghy peysen soudt dat ick ben sonder goedt
En selfs mijn selven soeck, ick kan’t doen anders blijcken.
Celedon. Veur dees Felicitas moet Amarillis wijcken,
(1935) Haer rijckdoms middel nestelt in mijn sin en hert.
Galathe. Deur d’onversaed’lijckheyt de min verschoven werdt.
Het schijnt sijn siele wordt van giericheyt verwonnen.
Celedon. Te laeten Amaril dat soud’ ick qualijck konnen,
Nochtans mijn herte wordt bestormt met tweedrachts strijdt.
Coridon. (1940) ’Tbedroch dat gaet in swangh en voordert sijnen tijdt:
[fol. H4r]
Wat twijffel keuricheyt mach in u herssens woelen?
Celedon. Op wien dat ick gedenck dat kont ghy licht gevoelen.
Coridon. Ick weten wat ghy peyst? de Goden kennen maer
Het innerlijck ghemoet.
Celedon. Ick dacht alleene daer
(1945) Op u mijn waertste Nimph.
Coridon. ’Khoor gy naer’t landts gewoonheyt
Nochtans vrijdt Amaril een herderin vol schoonheyt.
Celedon. O wijngaert van mijn siel! o roose van mijn jeught!
O boomgaert van mijn lust! o hemel van mijn vreucht!
Ick haeck naer uwe ionst, ghy compt my overwinnen
(1950) Deur u bevallicheyt, dus moet ick u beminnen.
Ay spyckert u gemoet aen mijn bedroeft gheklach,
Die niet kan wat hy wilt, moet nemen wat hy mach.
Coridon. Ick weet dat uwe liefd’ sijn plaets al heeft verkoren:
Wat lust dan u ghevleyd’ my voorder te bekoren
(1955) Tot ’tgen’ onmogh’lijck is?
Celedon. Ick ken dat Amaril,
My taemelijck bevalt, maer om u heuscheydt, wil
(Goddin) ick haer gheheel uyt mijn ghedachten bannen.

Verschooninghe Amarillis uyt op d’een sijde.

Galathe. Lichtvaerdich seytmen sijn de vrouwen: maer veel mannen
Deur wanckelbaeren aert ons overtreffen schier.
Amaril. (1960) Men heeft my aengeseyt dat Celedon hem hier
Met andere vermaeckt, en schandtvleckt sijn getrouwheyt
Die hy my hadt belooft: ’tschijnt dat hem het berouw breydt
Een net van onghenucht, my dunckt ick sien hem staen:
’Tis best ick my verbergh, hy spreeckt daer iemandt aen:
(1965) Ick luyster yv’rich naer elckx segghen in’t besonder.
Coridon. Het dunckt my Celedon een misschelijcke wonder
Dat ghy u Amaril verlaeten wilt om my:
Ick bid verhaelt my toch wat hier van d’oorsaeck sy.
Amaril. O molsteeck blinde-mensch wat meughde die verkiesen
(1970) Die ghy niet anders kent? en wilt daer med’ verliesen
Die soo ghetrouwelijck in u weerliefde brandt.
Celedon. O throon stoel van mijn hert u heusheyt heeft gheplant
In my soo grooten lust dat ick haer moet begeven.
[fol. H4v]
Amaril. Denckt Celedon dat ick wel sonder u kan leven:
(1975) Ontrouwen soo ghy wilt een ander vry aenveirdt.
Celedon. Voorwaer Felicitas gelooft my s’is niet weirdt
Dat ick haer toonen soud’ dat sy my in’t gemoedt leyt.
Coridon. U schijndeugts schijnigh schijn verschijnt in schijn van goetheyt,
Maer onder is het gift verborghen en bedeckt:
(1980) Licht u een hoogher keur weer van mijn keur ontreckt.
Amaril. Ha vals deur trocken boef ’kweet meer als ick wil weten.
Galathe. ’Tis Amarillis schuldt dat hy my heeft vergeten,
Dus wordt sy weer betaelt naer haer bewerckte daedt.
Celedon. Mijn stercke driftens tocht tot Amaril vergaet,
(1985) Midts dat d’onaerdicheyt is in haer hert gesetelt:
S’is korselsinnich, stuer hooveirdich en vermetelt,
Een twistrock die licht schendt ons herderlijcke vreught:
Maer ghy hier tegen sijt een schijntsel vande deught.
Amaril. Sijn wesens wesentheyt mijn wesen heeft verwesen:
(1990) Ach berst onrijpe spijt: en openbaert hoe desen
Vervloeckten eerdief trapt u achtingh met den voet,
En moordt d’onnooselheyt van u oprecht ghemoedt.
Coridon. Mijn aenslach die gheluckt, ’khoor Amarillis spreken:
Maer seght my Celedon oft ghy wel dees gebreken
(1995) Ghesproken achter rugh, verwijten soudt in d’oogh:
Schoon ick haer niet en ken u smaedt die klimt te hoogh,
’Ken kan den achterklap op Amaril niet lijden.
Celedon. Europas eeren-glans ’kwil u niet teghenstrijden,
Behoudens u verlof tgen’ dat ick heb gheseyt
(2000) Sal ick waer dat het sy doen waer met sekerheyt.
Amaril. Sijn lasterlijcke mondt die doet mijn siel verstooren,
Mijn tongh ontgrendelt haer, ’ken kan’t niet langer hooren:

Sy comt by hun.

Verrader als ghy sijt, hier com ick veur den dach,
Seght wat in Amaril (ô schelm) gebreken mach:
(2005) Mis-achter lompe guyt, mijn eerbaer naems besmetter,
Lichtvaerde weyfelaer, mijn glorij roems verpletter;
Onwaerdigh draegt u d’aerdt, onwaerdich schijnt de son
Op uwen snooden kop ô valschen Celedon.
Hoe looslijck en deurtrapt hoe stout sijd’ in het lieghen,
(2010) Om d’een oft d’ander naer u wensch in slaep te wiegen?
[fol. I1r]
Coridon. Heb ick u iet misseyt verschoont my toch vrindin.
Amaril. Gants niet ick speur maer sijn deur-trapten aert hier in.
Galathe. Ick lach dat hy daer heeft soo goeden les ghecreghen:
Amaril. Vliedt sijn vergifte tongh, waer med’ hy u beweghen
(2015) Wilt vande reden spoor.
Coridon. ’Ken hadde noyt ghelooft
Dat Celedon soo veir van wijsheyt was berooft,
Dat sijn vergalde stem sou bersten uyt tot laster
Van deughtsaem maeghden.
Amaril. Hoort ick wil u noch veel vaster
Bewijsingh doen van als, belieft het u dat ghy
(2020) Een weynich in het veldt gaet wandelen met my?
Coridon. Seer geiren, laet ons gaen, den afkeer compt my wecken
Dat ick my soud’ van sijn lichtveirdicheyt ontrecken.
Amaril. Sijn quaede seden en verdienen anders niet.
Coridon. Het gaet naer mijnen wensch.

Coridon en Amaril binnen.

Galathe. Hoe staet hy daer en siet:
Celedon. (2025) Wiên heeft het ongeluck onluckigher gherengelt
Als my? daer haeren lust naer mijn verderven hengelt:
Wiên heeft de droefheyt oyt vermeluwt sijn ghemoedt
Gh’lijck sy aen Celedon met haeren knaeg-worm doet?
Onlijdelijcke smert! u pijn compt ’thert omwallen,
(2030) Mijn siels bestormde blockhuys wordt heel overvallen
Van wanhops onbesielden angst: ick voel de schandt
Alreede breken af het roer van mijn verstandt.
Het steyl spits hoogh geberght van mijn ghedacht wilt daelen
In’t alderdiepste diep: ick proef dat mijne quaelen
(2035) Als bitter alsem sijn: de spongy van mijn quaedt
Laeft my met heet vergift: natuerens dootklock slaet:
Los glijdt de kaebel van mijn onversleten leven,
Den geest ontkerckert sich, en wilt my daetich geven
Tot proy aen mijn verdriet, dus wensch ick nu het graf,
(2040) Want smaedts gekromde stael pickt my als koren af.
Ha vael bleeck witte doot! tast toe ick ben een jongman,
Treckt m’in u afgrondts grot: nu sien ick wat de tongh,,kan
Veur tweedracht brouwen in een opgesmuckte vrouw,
Die deur haer toornigh oor ontstoppelt liefdens trouw,
[fol. I1v]
(2045) En gorgelt neer de smet in’t diepste hol van’t herts grondt:
Daerom en ist niet vremdt dat m’in my soo veel smerts vondt,
Midts ick niet breydelden mijn tonghs lichtvaerde reen,
Dus lijd’ ick dit te recht: wel stelt u dan te vrêen
In u verschulde schuldt, de schuldt en lijdt geen onschuldt.
(2050) Denckt dat gh’een bode sijt, die d’hitte vande son duldt
In’t middach schijnsel om te voorderen u reys.
My spijt de smaedt soo seer niet, dan als ick bepeijs
Dat ick gongh onbedacht mijn Galathé verlegghen:
’Twas Amarillis schuldt, die my het eerst quamp segghen
(2055) Dats’ haer ontsuyvert hadt deur Coridons besteeck,
Het welck was d’oorsaeck dat ick haere liefd’ afweeck:
Galathe. ’Kheb langh gheluystert naer sijn bitter droefheyts reden,
Die hy leet-rouwich veur mijn ooren heeft beleden:
En Amarillis list deur sijn verhael bespeurt
(2060) Dies ick hem helpen wil, midts dat sijn wesen treurt,
En my sijn min noch toont deur sijn beveste trouwheyt.
Celedon. In’t middelpunt van’t hert een onuytspreeckbaer rouw,, leyt
Om mijne Galathe, wiêns genstrich’ liefd’ ick liet,
En onbedacht haer straels genegentheyt verstiet.
(2065) De vremde herderin lief-koos waer dat haer wil is,
Ick kets haer liefd’ weer af, van gh’lijcken Amarillis
Versaeck ick mijnen dinst, ick ben alleen ontstelt,
Dat ick mijn Galathe het alderschoonste beldt
Niet heb met danckbaerheyt ghekoestert van te voren:
(2070) Wist ick waer dat sy waer (maer laes ’tis moeyt verloren)
Ick gongh haer te gemoet met biggelich ghetraen,
En ded’ mijn rouwich leet haer eygentlijck verstaen:
Galathe. ’Ken kan niet langher meer aenhooren sijn verdrieten,
Dies ick hem spreken wil, op dat hy mach genieten

Sy comt by hem.

(2075) Een mildt jonst rijpe troost: droef herder sijt gegroet.
Celedon. Ach lieven jongelinck wat ist dat ghy hier doet?
Galathe. U suchten en geklach my hebben hier ghedreven,
Op dat ick u verdriet herts trouwen raedt mocht geven.
Celedon. Ghy sijt daer toe te jonck, laet af van u bestel.
Galathe. (2080) ’Kben ouder als ghy meynt, ghy kent my noch niet wel.
Celedon. Wat raedt kan uwe jeught my gheven veur het klaeghen?
[fol. I2r]
Galathe. Een wel bedachten sin, wilt my u leedt ghewaeghen.
Celedon. ’Tis liefdens prickelspoor, en smaetheyts laster vrucht.
Galathe. Soo een maeght u versaeckt, daerom noch niet ghesucht.
Celedon. (2085) Twee banden my van hun en een had’ ick verlaeten.
Galathe. Waerom verstiet ghy d’een? kost ghy die niet bepraeten
Tot d’echtelijcken bandt?
Celedon. Om dat de leugentael
Haer kuijsheyt keuselde met vals bedacht verhael,
En snooden achterclap.
Galathe. Hoe quamt ghy sulckx gheloofde
(2090) Deur onbedachtsaemheyt?
Celedon. Een herderin verdoofde
Deur haer geseemde rêen mijn innerlijck verstandt,
En seyd’ dat syse beyd’ in hun wellusten vandt
Omlommert met het bosch.
Galathe. Seght my hoe sy genaemt is
Die haer met leugens kleedt? en noch dus onbeschaemt is
(2095) Dat sy een suyver maegt ontsuyvert haere faem?
Celedon. Mijn herts spelonck dringht op den ingewelfden naem
Gheheeten Amaril met een gevolgh van traenen.
Galathe. Hoe hiet d’onnooselheyt?
Celedon. Als ick maer eens vermaenen
Com van mijn Galathe, mijn siel van droefheyt sucht,
(2100) Den geest die kloutert, en veur mijn angst quaelen vlucht,
Soo dat ick schier verwelck deur mijn druckx hooge steyg’ringh.
Galathe. Ick ken u Galathe soo wel als my, u weyg’ringh
Gheschieden veel te boersch, ’tis een kuyschwaerde maeght
Die haere luyster eer eersuchtich by haer draeght:
(2105) Gh’hadt haer niet hooren te verlegghen dus onweirdich
Noch Amarillis hadt niet moeten sijn soo veirdich
Tot haere lasteringh.
Celedon. Ick ken ick heb de schuldt,
En knaegh rechtveirdelijck (deur sielens onghedult)
Mijn wederspannicheyts hert-neckighe ghedachten:
(2110) Mijn vreucht vermaeghert, en de wanhop’ slyt mijn crachten,
’Tleetwesen morselt mijn droef woelende ghemoedt,
Dat nu sucht-kuchende met traenen wordt gevoedt:
[fol. I2v]
Ach wist mijn Galathé mijn innerlijcke pijnen,
’Kweet seker en ghewis de son die soud’ verschijnen
(2115) Van haer bermherticheyt, en straelen op mijn smert,
Deur wiêns gheneghen wil die licht vermindert werdt.
Galathe. Ick twijffel niet kost sy bekennen uws herts afgrond.
Celedon. Gaet dan en seght haer aen, hoe Celedon de straf,, vondt
Die sijn lichtvaerdicheyt wel heeft verdint te recht:
Galathe. (2120) Gheen troost ghy krijghen sult ten sy ghy haer ten echt
Vrijwillichlijck aenvaerdt, en kiest haer veur u eyghen.
Celedon. Mijn ongestadicheyt kompt Galathé toe-neyghen
Om haer hert gunstichlijck t’omhelschen als mijn vrouw:
Galathe. Ick weet sy van gelijck oock wenscht om uwe trouw.
(2125) ’Tis nu den rechten tijdt dat ick my openbaere,
Eer hem het swaere pack der sorghen meer beswaere:
Let wel wie dat ick ben? weet ghy niet wie ick sy?
Celedon. Ghy sijt my niet bekent.
Galathe. Besiet wat naerder vry:
Speurt ghy niet Galathé in my met haere seden?
(2130) Deur u berouwich leets herts-grondighe gebeden,
En vleyich smeeck getraen beoogh ick uwe pijn.
Celedon. Waerom toch Galathé sijt ghy in herders schijn?
Galathe. Om my dus onbekent by u mijn lief te voeghen,
Die teghen reden was op my vol ongenoeghen.
Celedon. (2135) Vergeeft mijn bot bedrijf siel-roovende Goddin:
Denckt niet op mijne schuldt, ick ken dat mijnen sin
Ontgespt was deur bedroch, soo dat ick werdt ghetoghen
Uyt het verweirde net van u gewenst vermoghen:
Mijn hemelijcke maeght ick val veur u te voet,
(2140) En bidt ootmoedelijck aen u deucht-rijck ghemoedt
Dat ghy bewegen wilt in u herts schael, de reden,
Insg’lijck mijn rouwich leet met uwe mogentheden:
’Kweet seker en ghewis dat u faem-rijcke deucht
Uytmuntich tot cieraet vercieren sal mijn jeught
(2145) Met u genegentheên, en my weer doen herleven:
Midts dat my ’tleven deur mijn ontrouw hadt begeven:
Herts treckseel ach genaedt! genaede, maer geen recht.
Galathe. Staet op ô Celedon mijn onwil is geleght,
[fol. I3r]
Mijn gramschap is gheblust, ’kwil daer van niet vermaenen:
(2150) Want u bekende schuldt, u klaere seyl-steens traenen
Die trecken my naer u deur keur sieck prickel lust,
Met eyghen baet soeckx boey, boey ick mijns sielens rust
In liefds geboeyden bandt, en wensch u echt t’ontfangen.
Celedon. Ach purperlijcke roos u schilder verwe wanghen
(2155) Bedwelmen mijn gesicht met u gedaeghden dach:
Geeft my u rechte handt dat ick die kussen mach,
In teecken dat ick u kom veur mijn echts bruydt kiesen.
Galathe. Mijn lust niet langher mach mins troetelingh verliesen,
’Kverpand’ u mijne trouw deur dees verpande handt.

Sy geven malkanderen de handt.

Celedon. (2160) Onbrekelijck de Gôon beseg’len desen bandt
Mijn lieve weder-helft, laet ons de feest beraemen:
Ick wensch dat Amaril daer met ons mach versaemen,
Die ick beroepen wil: mijn lasterlijcke mondt
Sal ick boetwillich doen bekennen sijne sondt
(2165) Om weer te leven in een herderlijcke vrindschap.

Hylas met Lucia uyt

Hylas. Het echte leven voeyt een suycker soete minschap:
Lucia. Siet daer is Celedon:
Celedon. En dit is Galathé.
Lucia. Wel speelnoot seght my wat u dus verand’ren ded’
Van kleedingh en gewaet, ghy schijnt te sijn een Herder.
Galathe. (2170) Dees seltsaemheyt Lucy die streckt al vry wat verder
Als ghy wel meynt, ick sal u op een ander tijt
Dit wel verhaelen noch:
Celedon. ’Kben bly ghy vonden sijt:
Wy noyen u ter feest, en willent lustich maecken.
Lucia. En wy u van gelijck.
Galathe. Dats geestich, ba wy raecken
(2175) Van d’een in d’ander vreucht: wel sijdy dan de bruydt?
Lucia. O jae, en ghy?
Galathe. Ick oock.
Lucia. Wy springen saemen uyt.
Galathe. Den hemel segen ons. met wiên toch sult ghy trouwen?
Lucia. Met Hylas.
Galathe. En ick sal met Celedon gaen houwen.
Hylas. Vrindt Celedon gheluck.
[fol. I3v]
Celedon. Ick wensch u alle deucht.
Hylas. (2180) Wy gaen vast noyen ons gespelen tot de vreucht
Van onse feest.
Celedon. Comt aen wy sullen u versellen,
En elck bequaemicheyt van plaets en tijdt bestellen.
binnen.

De tweede uyt-compst.

Coridon ende Amarillis uyt.

Coridon. Geest-rijckbaer Amaril kan’t moghelijck ge-sijn
Dat Celedon hem veyst in uytterlijcken schijn?
(2185) Is sijn lichtvaerdicheyt soo groot g’lijck ghy verhaelde?
Soo rouwt my dat ick oyt naer sijne liefde daelde.
Amaril. Hy minden Galathé in’t alder-eerst begin
Een opgeschoten, vals, en dwaese Herderin,
Die hy daer naer verliet, midts sy sijn eere pletten,
(2190) En met mijn Coridon haer kuyscheyts roem besmetten:
Den weer-wil steygerden in onser beyden siel,
Dat ick op Celedon en hy op my verviel:
Maer nu speur ick te recht hoe ick my heb miskosen,
Om dat sijn weder liefd’ kout-ysich is bevrosen
(2195) Deur onghestadicheyt sijns wanckelbaeren lust:
Want met u eens te sien werdt sijn begeirt gheblust
Die hy te voren hadt, en quam de trouwheyt worghen:
Sijn weyf’lerij en opgeswollen kommer sorghen
En strecken nievers naer als tot het snood’ bedroch,
(2200) Daerom en soldert hem niet in u siele toch,
Oft ghy sult schuldichlijck de straf rechtveirdich lijen.
Coridon. ’Kmijn sulcke minnaers niet, die hun in’t quaedt verblijen
Dat andere gheschiedt: ’k ontkelder uyt het hert,
Die sijne vreuchden raept in’t bitter van mijn smert:
(2205) En denckt niet dat ick selfs aen my dit leet soud’ wenschen.
Amaril. Men vindt nu hedensdaeghs veel ondanckbaere menschen,
Wat heb ick Coridon veur jonsten niet bethoont?
Hoe is mijn trouwicheyt en deughtsaem liefd’ geloont?
Coridon. Men hoort een valsche tongh soo licht niet te gelooven.
Amaril. (2210) Vrindin ick laet my niet van achterklap verdooven,
Het gene dat ick segh dat heb ick selfs bespiet:
[fol. I4r]
Coridon. Maer herderlijcke maecht ter werelt en gheschiet
Gheen saeck, waer in dat niet ons oogh oft oor kan feijlen:
Dus waer’t dat gh’eenmael woudt de seker diepte peylen
(2215) Van dees gheschiedenis: ’kgeloove dat ghy licht
Soudt beter worden in sijn by sijn onderricht.
Amaril. Dees oogens helle glans en kan my niet bedriegen.
Coridon. Nochtans soo kan een oogh deur misverstandt wel lieghen:
Aenhoort eens sijn verschoon, en vonnist hem met recht:
(2220) Soo hy u aenklacht niet met reden wederleght,
Dan hebdy reden om met reden hem te haeten.
Seght my schoon Amaril Soudt ghy hem willen laeten
Als hy sieldinstich vleydt? soo hy u soeten naem
Tot aende wolcken heft? en ’techtelijck versaem
(2225) Met u te toetsen wenscht? voorsekerlijck mijns oordeels
Gheniet van d’opper Gôon een maeght niet weynich voordeels
Die sulcken trouwen, en oprechte lief vercrijgt.
Amaril. Wel herderin de keur in mijnen boesem stijgt
Wat dat u port (om die ghy niet en kent) te prijsen?
(2230) Mischien soo hy hier waer hy soud’ my niet bewijsen
De vrindtschaps teeckens, die gy hem wel toebetrouwt.
Coridon. Berst schijngelaet van een lach Amaril aenschouwt

Hy ontdeckt hem ende worpt de vrouwe kleeren af.

Wiêns voordeel dat ick drijf: ’kben Coridon die langer
Dijn hemel glory son niet derven can, en bangher
(2235) Als den gheiaeghden hert hijgh naer de laefenis,
Die by u Amaril veur my te vinden is.
Amaril. Het schijnt voorwaer een droom.
Coridon. Ay laet u niet verdrieten
Want ick kon u ghenaed’ toch anders niet ghenieten
Als in dit maeghden kleedt, waer in ghy hebt ghekeurt
(2240) De lichtvaerdt Celedons, en mijne trouw bespeurt.
Amaril. Ten is maer schijngelaet, ’tsijn maer liflafferijen
Waer med’ ghy Coridon mijn eere wilt ontvrijen,
Midts dat g’een ander meer als my u liefde deylt.
Coridon. Den blixem roey my uyt, heb ick u oyt ontveylt
(2245) Mijn sielens hoogste jonst, die u is opghedraeghen.
Amaril. En heb ick niet gesien geleden weynich daeghen
U langh by Galathe? daer ghy met soet ghekus
[fol. I4v]
Haer streelden?
Coridon. Neen ghy dwaelt,
Amaril. Ick sach het selver.
Coridon. Sus
’Kweet wat ghy segghen wilt, ick ken wy met ons beyden
(2250) Te saemen waeren, als ick Galathea vleyden
Deur Celedons bevel: waer tusschen Galathé
Iet waeyden in d’een oogh, het welck haer hinder ded’:
Sy badt my dat ick dit daer uyt sou willen blaesen,
Waer over d’yversucht u siel heeft comen aesen
(2255) Met dootelijck vergift, en heeft u inghebeldt
Dat ick vervremdt van u mijn sinnen hadt ghestelt
Op Galathea daer ick nimmermeer toe lust hadt:
Terwijl dees helsche pry dusdanich u ontrust hadt
Verstiet ghy mijne trouw, en neyghden uwe siel
(2260) Tot Celedon, dies ick tot wanhop’ schier verviel.
Amaril. Waerom toch hebt ghy dan dees kleeders aengetrocken?
Coridon. Om deur belijdenis des waerheyts u te locken
Van daer ghy waert verleydt (te weten) tot mijn liefd’.
Amaril. Schoon oft ick gh’loove dat ghy niet en hebt gherieft
(2265) U jonst tot Galathe: wat wilt ghy my bekoren?
Coridon. Dat ghy my wederom sult minnen als te voren:
Oft anders sal de doot ontdoen mijn ongedult,
Waer van dat ghy alleen sult hebben al de schuldt.
Amaril. Het gen’ ghy my vertoont is dat de nackte waerheyt?
Coridon. (2270) Vraeght Galathea selfs en hoort wat sy my naer,, seyt,
Mijn soet lust teelend’ beldt! gh’looft dat mijn jonghe ieught
Laeft sijn begeirten aen de tepels vande deucht.
Fonteyn van mijn gheluck, mijn uytverkoren hert,, vat
Gh’ontpranght deur uwe schoont my vande groote smert,, wat,
(2275) Soo ghy het achterdencken delght uyt uwe borst
Dat sich by een gerot my daer aenklaeghen dorst:
Ick sweir dat eer dees aerdt haer wesen sal verliesen,
Eer ick u laeten sal, en weer een ander kiesen.
Amaril. Ick g’loof u rêens bewijs, my rouwt dat ick eerst niet
(2280) U trouwheyt ondersocht, eer dat ick u verstiet:
Het spijt my dat ick oyt deur onverstandts benouwtheyt
[fol. K1r]
Ontkokert heb u dinst: hoe wel mijn liefd’ bedauwt,, spreyt
Sijn gh’laese peirels op mijn siele, die weer wordt
Bedroeft, als ick bedenck dat ick u ded’ te kort
(2285) In u ghetrouwe liefd’, en u met smert quam loonen:
Mijn schuldts bekent gemoedt compt sijn herts leet betoonen,
En tot versekertheyt vlecht ick mijn rechte handt
In d’uwe, als mijn weer gewenscht ghevonden pandt:
En keten deur den echt mijn jonst soo aen u lijden

Sy geven malkanderen de hant

(2290) Dat afjonsts scherpe vlim die nimmer sal afsnijden.
Coridon. Troost gevende ghelaet, mijn herts verheven beldt,
Dat my soo wesentlijck haer schoont veur ooghen stelt,
’Ksal u ghenegentheyt soo in mijn siel begraeven,
Dat niemandt yverich my rooven sal de gaeven
(2295) Gheschoncken van u trouw, die my soo wel beviel
Dat ick daer buyghe veur de knien mijnder siel.
Dees wit abasten handt die ghy my hebt ghegeven
Tot vrindschaps teecken weer, sal ick mijn gantsche leven
Dinstwillich sijn verplicht, soo langh mijn sterf’lijck oogh
(2300) Sal spieg’len connen inden gulden glans om hoogh
Ontsteken deur de son: veel eer sal my’t vermoghen
Als de wilvaerdicheyt sijn tot u dinst ontoghen.
Amaril. En Amarillis blijft oock eeuwich u slaevin.
Coridon. Slaevin niet maer veel eer mijn hertens koningin.

Philander en Celia uyt.

Philand. (2305) Mijn lief ick wist wel dat het hun oock soud’ ghenoeghen.
Celia. Ken twijffelde niet, maer wat kander beter voeghen
Een wel ghetuchte maecht? als dat sy d’hooghste keur
Van’t houwelijck verbondt niet aen en smede, veur
Dat sy’t beraedt hier van heeft d’ouders opgedraeghen?
Philand. (2310) Een eerelijcke trouw en kan haer niet mishaeghen:
Ick ben u eyghen dan mijn lief soo langh ick leef:
Celia. Ghy mist geen eyghen, midts dat ick mijn eyghen geef
Aen u oock over.
Amaril. Wel soo worde med’ de bruydt,, toch?
Coridon. Met u Philander?
Philand. Iae het compter al op uyt,, noch,
(2315) Wat kan ick beter doen als dat ick my soo bindt?
[fol. K1v]
Coridon. ’Tis wel ghedaen, gheluck daer med’.
Philand. Ick danck u vrindt.

Hylas, Lucia, Celedon en Galathea uyt.

Hylas. Houw al wel ghevonden, hier sijnse by malkander,
Philand. Al bruydegoms en bruyts.
Hylas. Wel wel ick hoor Philander
Dat ’tuwent oock wat backt.
Coridon. Iae t’isser al gheklaert.
Celia. (2320) Dats lustich, wel hoe naer sijn w’altemael ghepaert?
Philand. Dit is mijn gaeyken.
Coridon. En hier is mijn beminde.
Celedon. Ick heb oock mijne bruydt.
Hylas. En aen Lucia vinde
Ick oock mijn herts begiert, dus ister al vernoeght:
Celedon. Voorwaer seer aerdich heeft den minne-Godt ghevoeght
(2325) Ons aller lust en wensch, schoon d’afjonst oft den ijver
Verbittert opde rust der menschen, ons schen’ stijver
Te boeyen aenden twist: ons herderlijcke deucht
Hergroent dies niet te min in een voltoyde vreucht.
Dus port de noodsaeck dat wy vrolijck gaen beraemen
(2330) Om op de feest ghelijck uyt jonsten te versaemen.

Imprimi poterit G.E.

Waerschouwinghe.

Dese Herdersche Onghestadicheyt voor sijnen tijt gheboren, is niet sonder vreese van veel laet-dunckene over den heeckel gehaelt te worden: toch ick ben van den goetjonstighen Leser een ghesont en rijp vonnis verwachtende, naer wiens wel behaeghen ick my sal voeghen, en sal het Esel-oorighe ghespuys naer hun verstant laeten oordeelen, want de ongheleertheyt faelt licht.

LOF OFFER

AEN

I^R. F.C.D C. over sijn gerijmde Herderspel.

WEl van waer compt hier de Lenten
Weer sijn groen tapijten venten?
Wie palleert weer Florae ’thooft?
Nu daer winden orgels snuyven,
(5) Nu den Herft het veldt compt kluyven,
En den bloemen throon-stoel rooft.

Cupidotje (sien ick) dertelt,
Die d’ontsteken boesems mertelt
Even oft de Mey-maendt waer:
(10) Hier’s een Herder met een moesel,
Daer’s een met sijn lieve poesel:
Kijck gints kompt de gantsche schaer.

Soete deuntjens, droeve suchtjens,
Vreught, en pijnen, minne-vruchtjens
(15) Stijghen uyt de nauwe krop,
Om de vast beangste hertten
Weer t’ontvet’ren vande smertten ,
En te quicken cierich op.

’Kmerck het wesen: ’k geef my t’onder,
(20) ’tViolierken (’tis geen wonder)
Weldicht in sijn Volle feest:
Siet hoe hier ’tTonneel beplant,, is,
En de Rijmkonst in haer standt,, is
Deur een hoogh begaefde geest.
[fol. K2v]
(25) Vol van bloem-bepronckte dichten
Die vermaecken ende stichten
Deur haer aenghenaeme stof:
Waer op kloecke herssens letten
Om’t vernuft daer aen te wetten,
(30) En te geven prijs en lof.

Even den berisper steir-ooght
En dweirs uyt den hoeck vast beir-ooght:
Maer ick gun sijn snoode beck
Niet daer med’ sijn tanden keuter
(35) Maer als Nasons ibis peuter
In sijn eyghen feyl en dreck.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 217 comet’ er staat: comet

vs. 489-492 hebben vier maal staand rijm; het volgende vers, verdeeld over twee regels, is opmerkelijk lang
vs. 617 gevleugelt: er staat: gevleuglet:
vs. 691 stee: er staat: sted’:
na vs. 1093 malkander. er staat: malkanderr
voor vs. 1138 Amaril. er staat: nar
vs. 1368 bedenckt er staat: bekenckt
vs. 1470 my er staat: wy
ibid. wat het [of misschien want het] er staat: wathet
vs. 1651 maer er staat: maet
vs. 1690 kluchtighe er staat: klucktighe
vsl 1700b De eerste vier woorden passen niet in het metrum en horen waarschijnlijk niet in de tekst te staan