Continue

Hendrik Snakenburg: Poëzy, ed. Frans de Haes. Leiden 1753.
Uitgegeven door A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Gebruikte exemplaren: KBH 759 D 4, UBA OG 63-212, UBL 1204 B 42 en 1204 F 12.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. †1r]

POËZY

VAN

HENDRIK SNAKENBURG.



[fol. †1v: blanco]

Continue

[fol. †2r]

POËZY

VAN

HENDRIK SNAKENBURG;

UITGEGEVEN DOOR

FRANS DE HAES.

[Vignet: Utile Duci].

TE LEIDEN,

By SAMUEL LUCHTMANS EN ZOONEN, 1753.

Continue

[fol. †2v: blanco]
[fol. †3r]

AAN DE WEL EDELE
VROUWE
FREDERICA ALBINUS,
WEDUWE van wylen den WEL EDELEN
HEERE EN MEESTER
THEODOOR VAN SNAKENBURG,
&c.&c.

        MEVROUW!

BY de uitgave van den Bundel dezer Gedichten, heb ik niet lang in beraad behoeven te staan, aan wien ik den zelven zoude opdraagen. De natuurlyke reeden bepaalde my tot de persoon uwer Wel Ed:, indien ik niet van boersche ondankbaarheid, of verkeerde inzichten, in het verzuimen van mynen plicht, wilde beschuldigt worden.
[fol. †3v]
    Uwe WelEd: belge zich dan niet, dat ik de vryheid neeme, om, by de uitgave van dit Boek, Haar, met betuiginge myner hoogachtinge en eerbiedenisse, aan te spreeken, en te verklaaren, dat my nooit eenige gift of gunst van een geleerd Man aangenaamer geweest is, dan de vryheid, my door Uwe Wel Ed: gulhartig toegestaan: waar door het my heeft moogen gebeuren de gedachtenis en den luisterryken naam van mynen oudsten, trousten, en allergeëerdsten Vriend, met wien ik, meer dn vyftig jaaren, als met eenen Broeder heb omgegaan, na deszelfs gelukzaligen dood, te helpen vereeuwigen.
    Het heeft toch den Heere H. SNAKENBURG behaagt, alle zyne Schriften en papieren, by uitesten wil, ge bespreeken aan Uw Wel Ed.ts: zeer dierbaren Echtgenoot, met volkoome magt, om met dezelve te handelen naar zyn welgevallen; alzoo hy ten vollen overtuigt was van de groote geneigtheid en schrandere oefening van Geest, die zyn beminde Neef dagelyks aan de Dichtkunde besteedde: gelyk ook uw Wel Ed.ts: Echtgenoot betuigde, dat het hem tot een zonderling vermaak [fol. †4r] zoude strekken, de beste Schriften van zynen waarden Oom de geleerde en beschaafde Wereld medetedeelen.
    Maer, dit voornemen, door het haastelyk daar op gevolgt overlyden van Uw Wel Ed.ts: zaligen Echgenoot verydelt zynde, wierd ik, zdie Uwer Wel Ed: aangeboore heusheid en groote achting voor Uw Wel Ed.ts: Oom kende, te raade, Haar, in wier bezitting en eigendom deszelfs Schriftn nu gekomen waren, te verzoeken om toestemming, van dezelve de doorbladeren, en onder het opzicht en ter keure van eenen bekwaamsten Oefenaar der Dichtkunste ter perse te vervaarigen.
    Na dat deze gunst my door Uwe Wel Ed. gulhartig ende gereedelyk toegestaan is, heb ik geen tyd of gelegenheid verzuimt, om myn oogwit te bereiken, en my van den laatsten plicht, dien ik mynen getrouwen vriend konde bewyzen te kwyten.
    Zoo aangenaam derhalven al het my is, dit verrigt te hebben, zoo sterk gevoele ik verplicht te zyn aan Uw Wel Ed.ts: goedheid, waar door ik dit genoegen verkreegen heb.
[fol. †4v]
    Doch niet in staat zynde, om, op gevoeglyker wyze, de erkentenis van myn dankbaar hart te betoonen, geeve ik my de eer, om Uwer Wel Ed: dezen bundel van edele Gedichten in het openbaar opteofferen, en met dienstvaardige genegenheid, en in alle eerbied toetewyden, wel verzekerd zynde, dat Uwe Wel Ed: den zelven met een gunstig oog en hand ontfangen, met een vergenoegt gemoed doorleezen, in in haar Boeken-kabinet gaarne een plaats vergunnen zal. Aan de toejuiching van het Gemeen twyfel ik geenszins.
    Na hartelyke toewensching van langduurigen Zeegen des Allerhoogsten over Uwe Wel Ed: en Haar aanzienlyk Huis, zy het my vergunt, my te onderschryven,
                                MEVROUW!

                                                Uw Wel Ed.ts: Onderdanigen en
                                                        Gehoorzaamen Dienaar

                                            SAMUEL LUCHTMANS.



[fol. *1r]

DE UITGEVER
AEN DEN
LEZER.

IK heb niet kunnen nalaten aen de Uitgave dezer Poëzye van den Heer HENDRIK SNAKENBURG, in zyn leven, Rector der Latynsche Scholen te Leiden, de hand te leenen. Te groot een’ naem had de Man zich in de geleerde weereld gemaekt, dan dat wy de nalatenschap van zyn geestryk vernuft met onverschillige oogen konden aenzien; of weigeren het noodige toe te brengen, om die naer eisch te verzekeren. Van het eene en andere staet ons iet naders te zeggen; ten einde de Lezer moge weten hoedanig een’ de Dichter, dien wy, na zynen dood, zoo kunstig hooren zingen, zich in zyn leven betoond heeft. Hier toe word eene gunstige gelegenheid geboren in eene beknopte Levensschetse, ons (wien het nooit heeft mogen gebeuren den Overledenen van naby te kennen) ter hand gesteld door iemant, die, schoon niet van des Dichters Maegschap, echter met hem, in deszelfs leven, zeer veel omgang gehad heeft.
    Volgens deze Schets dan, werd onze Poëet, HENDRIK SNAKENBURG, geboren te Leiden, op den
29sten der [fol. *1v] Herfstmaend 1674. Deszelfs Ouders waren de Heer Isaak Snakenburg, eertyds geächt Predikant te Valkenburg, by Maestricht gelegen, en Juffrouw Maria Mispelbolle. In zijne Jongelingschap oeffende hy zich in de Latynsche en Grieksche Talen; hebbende, op de Hooge School zyner Geboorteplaetse, tot zynen voornaemste Hoogleeraer gehad den beroemden Heer Jakobus Gronovius, door deszelfs letterarbeid by de geleerde weereld genoeg bekend, om daer van niet verder hier te gewagen. Dees vermaerde Man was met onzen Dichter, zynen Leerling, wiens onvermoeide yver, gepaerd met een vlug begrip en schrander oordeel, deszelfs hart wel haest veroverde, dermaten ingenomen, dat hy hem als zynen Zoon beminde, en geen moeite spaarede, om hem tot in het rechte geheim der wetenschappen te doen doordringen, ’t geen onze Dichter, tot aen het einde zyns levens, met de hoogste dankbetuiging ook erkend heeft. Van dezen grooten Meester leerde hy de Roomsche en Grieksche Schryvers zoolang te lezen en herlezen, tot dat hy hunnen styl en eigenschappen in den grond kende; en was van hem gewaerschuwd, zich, in den beginne, met derzelver Uitleggeren niet te bemoeien; maer, by het ontmoeten van eenige zwarigheden, raed te plegen met zynen Meester; wien het nooit verdroot zynen Leerling tot eene vraegbaek te verstrekken. Hy raedde hem zich te gewennen daeglyksch het eene of andere, ’t zy een vaers, brief, of gedeelte eener redevoeringe, op papier te stellen, ten blyke zyner vorderingen in het nabootsen van den styl der Grieksche en Latynsche Schryveren. Dit opstelzel vervolgens onder ’t oog des Hoogleeraers gebragt, liet dees [fol. *2r] nimmer na het gebreklyke ongeveinsdelyk aen te toonen, en het goede ten hoogsten te verheffen. Dit deed den Jongeling zynen yver, in het Letterwerk, schoon te vooren reeds groot genoeg, dermaten verdubbelen, dat de langste dagen hem somtyds te kort vielen, en geheele nachten daer aen geknoopt werden. Een schadelyk gevolg hier van was eene zware ziekte die hem, daer van hersteld zynde, eene les naliet van vervolgens zich voorzigtiger te gedragen, en den nacht te bezigen tot het einde waer toe hy van Gode geschikt is. Langer dan tot vier uren echter bleef hy nooit op het bed toeven; eene gewoonte, die hy onderhouden heeft tot zynen hoogen ouderdom. ’t Is dus niet zonder reden, dat wy hem, in zyne Poëzye bladz. 275. den Morgenstond zoo bevallig ter eere hooren dichten. Met de aenkomst’ dier Vriendinne der Zanggodessen, begon hy zyne Letteroeffeningen, en voer daer mede, in het overige gedeelte van den dag, voort, zoo dat men hem niet een uur onnuttig zag doorbrengen. In de oudheden der Grieken en Romeinen was hy zoo ervaren, dat hy de Lotgevallen dier Volkeren in persoon scheen bygewoond te hebben. Het Grieksch hem zoo eigen zynde geworden als ’t Latyn, was hy gewoon, allen morgen, eer hy zich aen ’t werk begaf, een Hoofdstuk uit Gods Woord in het Grieksch te lezen. Geen dag ging ’er voorby of hy maekte een vaers, of een stuk eener Redevoeringe in ’t Latyn, waer door het voor hem, met den tyd’, luttel moeite in had, binnen korte stonden, iets fraeis in ’t licht te brengen. Uit zyne Latynsche Gedichten, die, vry talryk, voor een gedeelte reeds het licht zien, kan den Kunstkenneren, op het klaerste, blyken, hoe ver [fol. *2v] hy, die de Grieksche en Roomsche Dichters in den grond verstond, den smaek der Ouden gevat, en teffens nagebootst heeft.
    Op den styl der Historieschryveren zo wel als op dien der Dichteren afgerecht, heeft hy, in den Jare
1724., den Q. Curtius Rufus uitgegeven, in maniere, welke die van al de vorige uitgaven is overtreffende. Behalven eene groote verzameling van verscheide Lezingen uit oude Afschriften, heeft hy zyne Aenteekeningen daer by gedaen; hoewel spaerzaem, omdat de Schryver, zyns oordeels, onder den last der ophelderingen van beroemde Mannen reeds gebukt gaende, men den zelven niet verder dan volstrekt noodig was moest bezwaren.
    Door ’t lezen van Grieksche en Romeinsche Schryveren, had de Heer
SNAKENBURG ook kennis gekregen van ’t geen de Ouden over de Natuurkunde geschreven hebben, als over Insecten, (waer van hy een fraei Kabinet bezat) Boomen, Planten en Kruiden. En om hiervan meer lichts te krygen, en het gevoelen der latere Geleerden te hooren, heeft hy meenigmael de openbare lessen van den grooten Boerhave, bygewoond; ook veel gewerkt aen Plinius en Columella, welke beiden hy voornemens was om uit te geven.
    Vlytiglyk lei hy zich ook toe op de kennis zyner Moedertale, voornamelyk op de kracht en ware beteekenis der woorden, waer in men zeggen mag dat hy waerlyk groote vorderingen gedaen had.
    En gelyk de Godvruchtigheid onzes Dichters uit deszelfs Vaerzen alleszins helder is afstralende; zoo blonk de zelve
[fol. *3r] met geen minder luister uit deszelfs ganschen handel en wandel. Als een andere Timotheus, door zyne godsdienstige Moeder, in de H. Schriften onderwezen, richtte hy naer dien onfeilbaren regel al zyn doen en laten. Hoog van God, en laeg van zich zelven gevoelende, strekte hy een voorbeeld van nederigheid. In eenen kuischen en ongehuwden staet eindigde hy zyne dagen. Hy was een vyand van kwaedsprekendheid en achterklap. Nooit zag men hem toornig worden, dan wanneer hy ten nadeele van zynen naeste iets hoorde melden. Hy bedekte, zooveel mooglyk was, de missalgen van een’ ieder. Vond hy, pligtshalven, zich genoodzaekt iemant deszelfs gebreken voor te houden, ’t geschieddde op eene ronde en vriendelyke wyze. De hem toevertrouwde geheimen bewaerde hy heiliglyk. Van zyne matige bezittinge bedeelde hy den Armen rykelyk; zonder dat van het gegevenen ooit gerept werd dan door de genen die het genoten hadden, en wier dankbare harten van erkentenisse te vol waren, om zich, by gelegenheid, niet somtyds in woorden van genoegen te ontlasten. Den Dag der Heeren vierde hy met eenen Christelyken yver; en bereidde zich tot den zelven, gelyk ook tot andere hoogwaerdige Feesttyden in dier voegen als verscheiden zyner stichtelyke Gedichten ons leeren. Nooit kwam hy uit Gods Huis, of hy teekende het merkwaerdigste aen van ’t geen hy uit den mond’ der Leeraren gehoord had. Met één woord, zyn levensmanier is zoodanig gewest, als wy die door hem zelven kortelyk beschreven vinden in zyne Mengeldichten, op bladz. 295.
    Zyn lichaem heeft hy lang gezond gehouden, door eene goe- [fol. *3v] de beweging, die hy met wandelen aen het zelve gaf, zoo dikwyls het de dierbare tyd hem toeliet. Onder zyne onzondige uitspanningen en verlustigingen, was ook het schieten naer het wild, waer van hy gewag maekt in zyne Poëzye, op bladz. 282. Bekwame gelegenheid hier toe verschafte hem het nabygelegene Katwyk aen Zee; waer, in vroeger jaren, zyn Zusters Zoon een geacht Predikant was. Hierom hooren wy hem, in deszelfs Mengeldichten, zoo meenigmael van die Plaetse, van de Zee en de bezigheid harer Bouweren, op meer dan eenen trant, gewagen. Tusschen de zestig en zeventig jaren bereikt hebbende, werd zyne gezondheid gekrenkt, door eene pynlyke Nierenkwael, of steenachtig graveel; doch, door het gelukkig gebruik der voortreffelyke en heilzame Middelen der beroemde Engelsche Joffer J. Stephens, weder hersteld. Deszelfs lichaems krachten, by het klimmen der jaren, echter allengskens afnemende, heeft hy vervolgens, tot zynen dood toe, een benaeuwd en pynlyk lichaem omgedragen, met eene Christelyke lydzaemheid; hoewel niet onverzeld van eene vurige begeerte om ontbonden en met Christus te zyn, als boven alles verre het beste voor hem, die, door zyn vast geloof en vertrouwende hoop op de volmaekte zoenofferhande van den Zaligmaker der weereld, ten vollen verzekerd was, dat zyne verdrukkingen, by het afleggen van het sterfelyke lichaem, verwisseld zouden worden in eene nimmer eindigende vreugde. In welke hope en zalige verzekerdheid, hy, op den 16den der Louwmaend des jaers 1750, wanneer hy ruim zes en zeventig jaren bereikt had, godzaliglyk in den Heere ontslapen is.
[fol. *4r]
    Belangende de Bedieningen, door den Overledenen, in zyn leven bekleed; hy was nog geen twintig jaren oud, toen hy, op den 3den der Sprokkelmaend des jaers 1695., tot Praeceptor in de zesde Classis der Leidsche Triviale Scholen werd aengesteld, hoewel zeer tegen ’t genoegen van deszelfs Meester Gronovius die iet grooters met hem voor had. Op den 21sten der Oegstmaend van het jaer 1697., werd hy Praeceptor in de vierde Classe; en op den 6den van Srpokkelmaend des jaers 1710., Conrector. Met dezen post was hy zoo vergenoegd, dat hy nooit begeerte tot hooger had; schoon die hem niet ontstaen zoude hebben, zoo hy slechts een schets van verlangen daer naer had gegeven. Immers ontbrak het hem, die, by zyne deugden, eene aengename wellevendheid en groote omzigtigheid bezat, geenszins aen Vrienden of schrander beleid, om den weg der bevorderinge verder te banen. Dat het, in dezen, by hem, als aen het eenzame en onghuwde leven gewoon, meer aen geneigdheid dan gelegenheid haperde, bleek, toen hy, na het overlyden der Heeren dr. L. van Ryp en A. Torrentius, in hunnen tyd beroemde Rectoren, den Magistraet, het Rectoraet een en andermael hem aenbiedende, telkens beleefdelyk verzocht van de aenneminge verschoond te mogen worden; en, na dat zulks, hoewel schoorvoetende toegestaan was, uit erkentenisse van deszelfs diensten, den Scholen, zoo lange jaren bewezen, van Stads wege, met een zilveren Koelvat, beschonken werd. Doch kort daer op, door de bevordering van den Heer F. van Oudendorp (die zich had laten bewegen, om zynen toen zieken Schoonvader A. Torrentius, in het Rectoraat te [fol. *4v] vervangen) tot het Hoogleeraeramt in de Romeinsche welsprekendheid en algemeene Geschiedenissen op ’s Lands hooge Schole te Leiden, het Rectoraet weder open gevallen zynde, liet de Heer SNAKENBURG zich echter overhalen, om het zelve op den 10den Octob. 1740 te aenvaerden, onder gunstige toestemming da hy, die by den Heer S. Luchtmans en deszelfs vader, met veel genoegen woonde, en eene groote halve eeuw zelfs gewoond heeft, in ’t Rectors huis niet behoefde over te gaen; hebbende hy deze bediening by de tien jaren, in weerwil zyner zwakke lichaems krachten zoo loflyk waergenomen, dat hy meer luisters daer aen gechonken, dan van haer ontvangen heeft.
    Dus ziet gy, Lezer, uit deze naer waerheit opgestelde Levensschetse, hoedanig een Man de Dichter was, wiens Poëzy wy u hier aenbieden. Doch, eer wy de Kunstminnaers ter beshouwinge van de zelve laten toetreden, verzoeken wy verlof van hun vooraf nog twee zaken te mogen berichten; namelyk, voor eerst, door wat weg deze Gedichten in onze handen gekomen zyn, met oogmerk om de zelven ter drukperse te vervaerdigen. En ten tweeden, hoe wy ons in dat vervaerdigen gedragen hebben.
    Het eerste belangende , moet men weten , dat de Heer
SNAKENBURG, gelyk hy zelf, in verscheiden van deze zyne Vaerzen, niet duister te kennen geeft, de Dichtkunst, voornamelyk tot eene aengename uitspanning zyner Schoolbedieninge, oeffende. Al de vrucht, die hy, in dezen zynen kunstarbeid, buiten zyne eigene verlustiging, bedoelde, bestond in het vermaek en genoegen, ’t geen sommigen zyner [fol. **1r] gemeenzaemste Vrienden, wien hy, het eene of andere Dichtstuk gemaekt hebbende , dat gewoon was mede te deelen, hem, uit het streelen en stichten hunner ooren en geesten, betuigden te scheppen. Nooit heeft onze Dichter een wezenlyk oogmerk gehad, om zyne Vaerzen, in eenen Bondel te samen gevoegd, het licht te doen zien. De Man wist te veel om niet te weten hoe veel ’er vereischt word, om de moeilykste aller Kunsten, de Poëzy, in onze Nederduitsche sprake, die, met reden, eene der moeilykste Talen mag genoemd worden, in dier voegen te oeffenen, dat men zyne Zangheldin in het openbaer, en voor bet scherpziende oog der Kunstkenneren dezer Eeuwe, onbeschroomd ten reie mag voeren. De Heer SNAKENBURG nu vervolgens komende te overlyden, en alle zyne schriften, by uitersten wil, aen zynen Neve, den Heere Mr. Theodoor van Snakenburg toegedacht hebbende werd de laestgenoemde ook Erfgenaem van zyns Ooms Gedichten. Dus vielen deze Letterweeskens in handen van eenen Voogd, die, uitmuntende geleerdheit aen dooroeffende Taelkennisse en voortreflyke Dichtkunde parende, in staet was om hen alleszins naer verdienste te behandelen. Van naby hen kennende, oordeelde hy ook verscheiden van hun te waerdig, om ze, voor altoos, buiten het oog der weereld te houden. Doch bewust zynde, hoe veel het in heeft den kieschen smaek dezer Eeuwe, in zinlykheit der Kunste, en zuiverheit onzer Tale, te voldoen, nam by een opzet, om die Vaderloozen te monsteren, de besten uit te kippen, en dezen zoodanig toe te stellen, dat zet in ’t licht tredende, van den Nederduitschen Zangberg, als [fol. **1v] een waerdig Kunstgeschenk, mogten ontvangen worden. Over dit pryslyk voornemen, sprak hy, een en andermael, met den Heere Jan de Kruyff, Koopman te Leiden, als met een’ Zoon’ van hem in de Kunste, dien hy met zyne gemeenzame vriendschap vereerde, en wiens zuivere smaek en naeuwkeurig oordeel, in dit stuk, hem ten vollen bekend was; verzoekende dezen Heere teffens, van hem in het doen der voorgenomene monsteringe en beschavinge, zyne hulp niet te willen ontrekken; waerin de Heer de Kruyff vriendelyk toestemde. Dan het ongeval wilde, dat dit treflyk oogmerk, zoodra niet gevormd was, of het werd, door den schielyk daer op volgenden dood van den Heer Mr. Theodoor van Snakenburg, voor altoos verydeld. Den Boekverkooper Luchtmans, van den loflyken toeleg des laetstgenoemden Heeren kennis, en deszelfs verydeling, met veel smarte, verstaen hebbende, kon het geenszins van ’t harte te dulden, dat de Poëzy van zynen waerden Vriend, met wien hy, gelyk wy hier voren zagen, zoo lange jaren, in de genoeglykste samenlevinge, had omgegaen, in het duister zoude blyven liggen, en dus dat edel kunstgesteente, by het missen van zynen bestemden Polyster, gevaer loopen van onder de assche der vergetelheid voor altoos t’ zoek te raken. Om hier in dan te voorzien, vervoegde hy zich by Mevrouw, de Weduw van wylen den Heer Mr. Theodoor van Snakenburg, door het overlyden van haren Echtgenoot, van de Gedichten haers Ooms thans bezitster geworden; met vriendelyke en ernstige bede, dat haer E. hem vergunnen wilde de Poëzy haers Ooms in ’t licht te brengen. Mevrouw de Weduw, de zaek in be- [fol. **2r] denkinge genomen hebbende, pleegde daer over raed met den Heere de Kruyff, die haer E: geenszins afried het verzoek des Boekverkoopers in te willigen, mits dat het Werk, eer het ter perse ginge, door eene kundige hand, wat gepolyst wierde; en men des omzage naer iemant die bekwaem was, om het loflyk oogmerk van haren nu zaligen Man op te vatten, en behoorlyk uit te voeren. Mevrouw de Weduw dezen raed gebillykt, en den Boekverkooper, onder die voorwaerde, deszelfs verzoek toegestaen hebbende; vervoegde de Heer Luchtmans zich tot den Heer de Kruyff, ten einde hem te bewegen om den last der beschavinge en uitgave dezes Werks op zich te willen nemen. Doch dees Heer, aen zyn tydelyk beroep teveel verslaefd, om zoo moeilyk een Kunstwerk te aenvaerden, en naer zyn genoegen ten einde te brengen, vond zich genoodzaekt den voorslag af te wyzen, maer teffens goed, na een ryp beraed, my aen den Boekverkooper voor te dragen. Waerop dees, in den voorleden jare, my kwam vragen, of ik aen het voornoemde Werk de hand wilde slaen, brengende teffens eenige Vaerzen mede, tot een staeltjen, waeraen ik zien konde wat ’er te doen zoude zyn, om, na het maken eener behoorlyke schiftinge, de uitgekipte stukken zoodanig te beschaven, dat ze op de pers konden gebragt worden, en onder ’t oog der Lief hebberen verschynen mogten. De zaek ernstig overwogen en de my overgeleverde Dichtstukken naeuwkeuriglyk onderzocht hebbende, bevond ik het oordeel van den Heer Th. van Snakenburg zeer gegrond, namelyk dat verscheide stukken veel te veel natuurlyk fraeis van geestige vindingen, scharpzinnige slagen, krachtige uitdrukkin- [fol. **2v] gen en wat verder in staet zy om deugdlievende verstanden te streelen en te stichten, in zich besloten, om ze aen de duisternisse of vergetelheit op te offeren; doch teffens, om den keurigen smaek dezer Eeuwe te voldoen, hier en daer eenige beschaving noodig hadden. De zucht tot de kunst deed my de moeite, die daer aen vast zoude zyn, my getroosten. Te meer, dewyl ik in aenmerking nam, dat in dezen tyd, waer in de smaek by sommigen, als verslingerd op eene onnatuurlyke opgeblazenheid van styl, en winderige hoogdravendheid van uitdrukkingen, hoe langs hoe meer verbastert, en afwykt van dien der Ouden, welken de eenvouwige fraeiheid, of fraeie Eenvouwigheid voor een der noodigste vereischten in de Dichtkunst hielden; wel iets in ’t licht mogte komen, waer uit de aenkomende Dichters onzer dagen nieuwlings beschouwen kunnen, dat men zyne gedachten wel fraei en krachtig kan uitdrukken, zonder, op den hollen klank van zwetsende woorden, naer de starren te vliegen, en van daer zyne Vaerzen uit te brommen. Het eene dus by het andere gevoegd, deed my besluiten het werk op my te nemen. Hier op, met den Boekverkooper Luchtmans in een nader overleg van zaken getreden zynde, besloten wy, dat men van de Vaerzen, die nu en dan by eene zonderlinge gelegenheid, of sterken aendrang van goede Vrienden, reeds, door den Heer SNAKENBURG, uitgegeven waren, en onder welken de Latynsche wel het grootste getal uitleverden, in dezen Bondel geen gebruik zoude maken. Voorts zoude men ook afzien van al de Geboorte- Bruiloft- en bekende Lykdichten, tot het lezen van welken, vermits het ’er in de weereld toch reeds [fol. **3r] van krielt, zeer weinig Liefhebberen zich thans verledigen willen. Voor het overige zoude men my toezenden al wat ’er van Bybelpoëzye, Stichtelyke Gedichten, of andere Mengelvaerzen van den Heer SNAKENBURG, by Mevrouw deszelfs Nicht te vinden ware; gelyk vervolgens ook geschiedde.
    Zie daer Lezer, door wat weg de Gedichten van den Heer SNAKENBURG ons allereerst zyn in handen gekomen. Nu staet ons nog te melden, op wat wyze wy die behandeld, en ter uitgave vervaerdlgd hebben.
    Nadat wy nu alles ontvangen hadden, zetten wy ons allereerst tot het nalezen; voorts tot het schiften, en scheiden der stukken; gebruikende in het verkiezen van het eene, en in bet verwerpen van het andere, zooveel naeuwkeurigheid als ons oordeel wilde toelaten; en eindelyk gingen wy over ter beschavinge van ’t gene by ons der uitgave waerdig gekeurd was, het zwakke der uitvoeringe hier en daer ondersteunende, het vlekkerige der Tale zuiverende, en de spelling, zoo veel ons doenbaer was, zich zelve gelyk makende.
    Onder de Bybelstoffen vond ik zes byzondere Stukken, behelzende een groot gedeelte des
Levens van Jozef, ’t geen de Heer SNAKENBURG waerschynlyk voornemens geweest is, by eenige Afdeellngen, of Boeken, geheel in vaerzen te brengen; doch welk voornemen, door den dood, schynt gestremd te zyn. Om welke redenen wy deze stukken, als een Onvoltooid Dichtstuk (want het zesde Boek, niet verder dan tot den tweeden optogt van Jozefs Broederen naer Egypten strekkende, en by de voorgaande vyf afgemeten zynde, [fol. **3v] schynt zelfs nog niet ten einde gebragt) in dezen Bondel achter aen geplaetst hebben. De twee Eersten dezer zes Boeken waren, gelyk meest alle de Vaerzen onzes Dichters, reeds in ’t net overgeschreven; doch de andere of laetste vier Boeken vonden wy nog in dier voegen, als zy den Dichter, by den eersten inval, uit de penne gevloeid waren; waerom wy zeer veel moeite gehad hebben, om dezelven zoo ver te brengen als ze nu zyn, en wel zoo veel te meer, als de Heer SNAKENBURG, onder het nederstellen zyner dichtgedachten, by de eerste zitting, van de beschavinge te minder werks schynt gemaekt te hebben, uit vreeze, zoo te denken is, van anderszins, door het geestafmattende werk der polystinge, het vuur der zangdrift te zullen verdooven; welk inzigt voorwaar niet aftekeuren, doch van ieder een niet even ligtelyk op te volgen is.
    Zie daer, Lezer, wat wy u, noopens de uitgave dezer Poëzye te berichten hadden. Vindt gy, in het doorbladeren van dezelve, zoo veel vermaeks en stichtinge, als wy, in ze ter drukperse te vervaerdigen, genoten hebben; wy twyfelen niet, of gy zult het oogmerk van allen, die ter bevorderinge dezer uitgave aenleiding gegeven, en gearbeid hebben, ten vollen billyken. In dit vertrouwen wenschen wy u een bestendig welvaren, gezondheid naer bet lichaem, en sterkte naer den geest.



[fol. **4r]

OP DE POËZY
VAN
DEN HEER
HENDRIK SNAKENBURG.

INdien ’t geoorlooft is dat wy gemeenzaam spreeken
    Met Geesten, die in zuivrer lucht,

[...]
Maer mooglyk hebt gy nooit myn stil verblyf vemoomen.
    Misschien is u het zwak geluid
    Van mynen zang en rieten fluit,
Zoo weinig als myn naem, ooit in het oor gekoomen.
    Misschien versmaedde uw zedigheid
Den lof dien zy verdiende, en waerlyk hadt ontvangen,
Had zich de zuivre galm van uw verheven zangen,
Voorheen zoo ver, als thans, verspreidt.



[fol. ***1r]

OP DE POËZY
VAN
DEN HEER
HENDRIK SNAKENBURG.

    ALs ’t vuur der Godvrucht blaakt in ’t Christelyk gemoed
Dat Hemelwysheid mint, en, van deeze aarde ontslagen,
Zich aan zyns Heilands dienst geheel heeft opgedraagen;
    Dan poogt het andren ook te ontsteeken door dien gloed:

    (5) En zoo ’t, op zang belust, der Dichtkonst hulde doet;
Dan schept het boven al in Bybelstof behaagen:
Of wil het eens een stuk van eigen vinding waagen;
’t Schaft echter vaste spys, die reine zielen voedt.

Het overtuigendst’ blyk, de levendigste trekken
(10) Van zulk een deugdzaam hart zyn in dit werk te ontdekken,
    ’t Geen ’s menschen heil bedoelt, en de eer van God verbreidt.

Wie dacht, dat SNAKENBURG, door schrandre puikgedichten,
Ons, na zyn Hemelvaart, nog streelen zoude en stichten?
Elk offere aan DE HAES hier voor zyn dankbaarheid!

                                                                    JAN DE KRUYFF.



[fol. ***1v: blanco]
[fol. †1r]



[fol. †1v: blanco]
[fol. ***2r]

BYBELSTOFFEN.

[fol. ***2v: blanco]

Continue

[p. 1]

BYBELSTOFFEN.

ADAM EN EVA VERLEID.

’t AErtsouderlyke Paer, gesteld in ’t vruchtbaer Eden,
Zoo rykelyk voorzien met keur van lieflykheden,
En wat de zinnen streelt van een rechtzinnig mensch,
Had alles in dien Hof volkomen naer zyn’ wensch.
(5) ’t Gedierte, zacht van aert, verkeerde, buiten vreezen,
Genoeglyk by malkaêr, en scheen alleen te wezen
Geschapen tot vermaek en nut van Gods geslacht,
Dat ieder tot zyn’ naem, en in zyn soorten bracht.
De klaterende val der zilvren waterstroomen,
(10) Geholpen door de wind, die ruischende in de boomen,
De koelte lieflyk maekt, bekoorde hunnen lust,
En wiegde ze in een’ slaap van kommerlooze rust.
Het veld, met bloemgewas, ’t geboomt’ met ooft, beladen,
Was om den lust, door ’t zien en smaken, te verzaden.
(15) Dit alles werd by dag, door ’t zonnelicht, verfraeid.
De Hemel was, des nachts, met starrenglans, bezaeid.
God zelf verwaerdigde, door zyn gemeenzaemheden,
Met hun te wandelen en in gesprek te treden.
    Een enk’le boom alleen, gesteld, met onderscheid,
(20) In ’t midden van den Hof, om hun gehoorzaemheid
Te brengen op den toets, en dus bekend te maken,
Was hun, op levensstraf, verboden aenteraken.
[p. 2]
Zoo vry als alles hun ten dienst’ was toegelegd;
Zoo hoog was deze vrucht van God zelf’ hun ontzegd.
    (25) In zulk een zaligheid van eeuwige gelukken
Laet zich (wien smert dit niet?) de mensch Gods beeld ontrukken.
De schalke argliftigheid, verborgen in de slang,
Bekoort het vrouwehart tot een’ verkeerden gang.
Zy toont haer ’t ooft, zoo schoon, zoo vol aanvalligheden,
(30) En weet het wank’lend hart, door schynreên te overreden.
,,Wat schrikt ge, zegt ze, voor die vrucht? De Hoogste weet,
,,Dat gy, hoe simpel thans, zoo haest gy daer van eet,
,,Hem evenaren zult. Des heeft hy ze u verboden.
,,Zie, ik, ik eet daer af, en koom u daer toe nooden.
(35) ,,Hoe, weigert gy ’t uit vrees? Erken dan in dit stuk,
,,Dat ik u overtref in vryheid en geluk.
Het buigzaem vrouwehart, door hoop en lust getrokken,
Laet, door bekoorlykheid en vleitael, zich verlokken.
Ze ontfangt met schroom de vrucht, en yst op de eerste beet,
(40) En zwelgt den dood dus in, tot ’s nazaets eeuwig leet.
De vrucht heeft geur en smaek, wel waerdig te beminnen,
En dryft Gods streng gebod ook daedlyk uit haer zinnen.
Ze is onverzadelyk, en ’t eten schynt haer goed.
’t Verboden wekt den lust. Gestolen vrucht is zoet.
(45) Verkeerde liefdedrift doet haêr terstond ook denken,
Om haren lieven man van deze vrucht te schenken.
Zy loopt tot hem met spoed, en lokt hem tot den boom:
Zy nood hem tot de vrucht, en eet ze zonder schroom.
[p. 3]
Kom, Adam, zegt ze, en eet. Wat schroomt ge? zyt gy minder
(50) ,, Dan ik, uw eige vleesch? ik eet ze zonder hinder.
,, Wy worden God’ gelyk, door ’t eten van dit ooft
,
,, Waer van wy, buiten reên, uit wangunst’, zyn beroofd,
,, Wat schooner glans voor ’t oog! noch schooner zal het smaken,
,, Waer door wy naderhand tot kennis zullen raken.
(55) Hy wankelt. Lust, en vrucht, en zachte vrouwetael
Verdooven Gods bevel, en lokken altemael.
Hy neemt: hy eet: en heeft de beet nog in den monde,
Maer voelt reeds aen zyn hart de wroeging van de zonde.
Zy zien zich weêrzyds naekt, en schamen zich voor God’,
(60) Schuw voor zyn heerlykheid, en hun erbarmlyk lot.
Eenvoudigheid vlied weg. ’t Berouw staet in hun wezen.
De schromende achterdocht vervult het hart met vreezen.
Gods beeld is hun een schrik, ja hun geheele staet
Verandert van gestalte, en krygt een doodsch gelaet.
(65) Een leelyk doodsch gelaet, dat allen later neven,
Door dezer oud’ren schuld, ten erve is nagebleven,
Op zulk een wondre wys, dat elk de doodschuld ziet,
Haer vloekt, verdoemt, en smaelt, en nogthans laet, noch vlied.
    o Stoute dartelheit! begeerlykheid der oogen!
(70) Wat is ’er meenig een, door uwen waen, bedrogen!
Wat zeg ik meenig een? wat mensch is van u vry?
Elk kent, en lastert u, en volgt uw dwinglandy.
God had het scherp gebod uw’ Oud’ren wel gegeven.
Maer gy hebt zyn bevel, hun voorbeeld; daer beneven
[p. 4]
(75) De naween van de straf. Gy ziet den Rechter staen,
Het droevige gevolg, den beul gereed tot slaen.
En nogtans laet gy u, ô wrevel van ’t begeren!
Alleen uit zondes lust’, van ’t zelfde kwaed beheeren.
Elk roept: ,,’k zou wyzer zyn, zoo ’k Adam waer geweest.
(80) En die het sterkste schreeuwt, misdoet gemeenlyk meest.


ADAMS BEROUW.

WAt is het dat my let? wat onbekend gevoel
Bezwaert myn hart en geest, wat innerlyk gewoel
Verbystert myn begrip, en schemert my voor d’ oogen?
De schuld ontdekt zich zelf: helaes! ik ben bedrogen!
(5) Dit pas genuttigd ooft , die liefelyke beet
Zit my nog in den krop, en snerpt met bitter leet.
ô Reine onnoozelheid! gy zyt van my geweken,
En laet my in den prang van nare wanhoop steken.
Dees aengename hof word, in een oogenblik,
(10) Verandert in een dal van naren angst en schrik.
Myn Schepper is gewoon my vriendlyk hier te vinden;
Nu zal zyn strenge wraek rechtvaerdig my verslinden.
Hoe scherp verbood hy ons te proeven van dit ooft!
ô Snoeplust, gy hebt ons van zyne gunst beroofd!
(15) ô! Jammerlyk gevolg van snoö begeerlykheden!
Gereede gulzigheid, hoe liet ge u overreden!
[p. 5]

’t Genot van dezen hof, in zoo veel overvloed’
Gaf Gods mildadigheid my als myn eige goed.
Al ’t geen myn oog geviel, was my te keur gegeven,
(20) Tot spys of tot vermaek, om naer myn’ lust te leven.
Mogt dan geen enkle boom, naer ’s Heeren hoog vermaen,
Niet een, niet eene vrucht myn lustig oog ontgaen?
My dunkt ik voel den dood met al zyn bitterheden,
Op dit bestaen gedreigd, reets woelen door myn leden.
(25) ô Vrouw, die, door Gods hand, tot troost in eenzaamheid,
Zyt, uit myn vleesch en been, tot myne hulp bereid,
Wiens liefelyk gevlei en honigzoete woorden
Tot zulk een euveldaed uw’ Echtgenoot bekoorden,
Wat nu gedaen? nu gy, door zulk een argelist,
(30) My hebt tot schuld verleid; hoe die nu uitgewischt?
Hoe zullen wy die daed voor onzen Heer’ verschoonen?
Hoe ons voor ’t helder licht van ’t heilig oog vertoonen?
Och! waer verberg ik my? de zonde stelt my naekt,
Ontbloot van eer en schaemte, en alleszins mismaekt.
(35) Och! was ’er tyd of plaets, die my en myn gebreken
Voor Gods rechtvaerdig oog of kon of mogt versteken?
Tot dat een Middelaer, uit Gods verborgen magt,
Verzoening van genaê voor ons te wege bragt!
Helaes! my dunkt ik hoor die stem, die ons te voren,
(40) Met zoo veel lieflykheid, zoo vriendlyk, klonk in d’ ooren,
Met een verstoord gedruis, verdubbelen den spyt,
Die my verteert, door een te wel verdiend verwyt
Van dezen moetwil, die voortaen Gods gunst zal derven,
En om dit snood bestaen, voor eeuwig moeten sterven.
[p. 6]

[...]



[p. 11]

BABELS TORENBOUW.

DE weereld, na den vloed, was haest in vruchtbaerheid
Van vee en volk op nieuw in ’t oosten uitgebreid,
Gods weldaed aen het huis der vad’ren werd vergeten;
Alleen de schrik voor straf hield plaets in ’t bang geweten.
(5) Een eenerleië spraek, één tael was overal.
Dit maekt den wrevel sterk. Het Sineärsche dal
Werd lustig voor het oog, doch laeg en vlak bevonden.
De schrik van d’eersten vloed; het plegen van de zonden;
De wroeging blaest den mensch een’ vreemden toeleg in,
(10) Die hem, uit ydl’le zucht tot roem, met boozen zin,
Een’ hoogen toren fier doet stichten, daer men vluchten
En schuilen kost, wanneer Gods tuchtroê was te duchten.
Men vind den voorslag goed. elk yvert even sterk,
’t Loopt toe van allen kant. Elk slaet de hand aen ’t werk.
(15) Men vormt, en brand de klay tot harde tichelsteenen;
Men mengt het lym tot leem, om ’t voeglyk te vereenen.
Men sticht een groote stad en sterk bemuurden wal,
Wiens trotsche torentrans ten hemel ryzen zal.
Hier zou men by malkaêr gerust en veilig wezen,
(20) En had men voor gevaer of zwerven niet te vreezen.
’t Gebouw groeit onderwyl tot meenig groot gewelf,
Ver boven berg en top, en dreigt den hemel zelf’;
[p. 12]
Die, door dien waen gesard, en, spottend’ met dat woelen,
De trotsche Bouwers haest hun dwaesheid doet gevoelen.
(25) Die eenerleië tael, hun krachtigste verband,
Werd, op een’ zelfden stond, verward tot misverstand.
Men hoort een’ mengelklank van onverstaenbre woorden.
Elk spreekt een vreemde tael die anderen nooit hoorden.
Het misverstand baert twist, de twist onëenigheid.
(30) ’t Loopt alles dwars door een. Elk raest van onbescheid,
En pakt, en zakt het zyn, en loopt naer and’re hoeken,
Om daer een nieuw verblyf en eigendom te zoeken.
Dus word, in korten tyd, hier alles opgerooid,
Gestaekt, gestuit, verdeeld, en ’t volk alom verstrooid.
    (35) Zoo ziet men in ’t gemeen het trotsche en stout vermeten,
Als ’t zich verzekerd acht, gansch plots ter neêr gesmeten.
Hoe hooger ’t hart ook styg’, hoe lager, by den val,
Het stortende geweld der trotsheid ploffen zal.
Wat stoft ge op uwe kracht, wanschepzel, vol gebreken,
(40) Als of ge uw’ Vorst in eer zelfs naer de kroon woudt steken?
Wanneer zyn hand slechts eens u aan u zelven laet,
Bewerkt ge uw’ eigen val met schamp’ren spot en smaed.
Geblindhokt door uw’ waen, onmoog’lyk te bekeeren,
Zal u het naberouw te spade uw dwaesheid leeren.



[p. 14]

SARAES ONGELOOF.

WAt lacht gy, Sara? Is ’t uit vreugde of spotterny?
Dat gy, zoo oud en dor, in ’t kraembed zult bevallen,
En wekken Abrams zaed? Zie toe, dat, door dit mallen,
    En ongeloof, die zaek u niet onmoog’lijk zy.
(5) Betrouw het woord van God, die nooit vergeefs deed hopen;
    Aan wien geen moeite kost, wat u onmoog’lyk schynt:
    Voor wien de zwarigheid gelyk een schim verdwynt:
By wien ’t vertrouwend hart nooit heft gevaer gelopen.
    ’t Schynt Abram ook wel vreemd, maar zyn geloof staet vast.
(10) Hy voelt een’ kuischen gloed op nieuws in de anders gloeien.
Uw liefde, ô Sarah! schynt, door versche kracht, te groeien,
    En gy ontfangt den zoon die uw geloof verrast.
Nu is het lachchens tyd; het kind moet Lachcher heten.
    Dat Sara, buiten hoop, gansch afgeleeft en oud,
    (15) Des weerelds beste deel heeft uit haer’ zoon gebouwd;
Moet eeuwig zyn verbreid en al de weereld weten.
[p. 15]
    Maer zie Gods goedheid hier in wonderlyke kracht!
Die, in uw ongeloof en leelyk misvertrouwen,
U zegent, tegen hoop, en boven alle vrouwen,
    (20) Daer gy zoo roekeloos ’t voorzeggen had veracht.
Maer gy, die van dien zoon u noemt gewettigde erven,
    Ziet uit dit voorbeeld eens, hoe Sara alle waegt,
    Door ongeloof; en schoon Gods goedheid overdraegt,
Hoe ligt haer ongeloof haer had dien zoon doen derven?
    (25) Al ’t geen Gods woord belooft, al valt het vleesch en bloed
Door hunn’ bedurven aert niet mooglijk te doorgronden,
Zal nogtans zeker zyn, indien ’t niet word geschoden
    Door ’t spottend wanbesef van ’t wankelend gemoed.
Leert dan in vaster hoop voor God eerbiedig buigen,
    (30) Opdat uw ongeloof u niet gedy’ tot straf.
    God, die als Abrams vriend, aen Sara dit vergaf,
Is niet altyd gereed om weêrwil te overtuigen.




[p. 23]

JACOB AAN RACHEL.

HEb ik dan zeven jaer met alle vlyt en zorgen,
    Als Labans minste knecht, en als zyn trouwste vriend,
By hitte van den dag, by nacht, en vroegen morgen,
    Zyn stal en vee behoed, of in zyn huis gediend,
(5) Om my, zoo schamperlyk, van hem te zien bedrogen,
    In ’t geven van het loon, zoo plegtiglyk beloofd,
Dat ik, onnoozel man, my vind, door schyn en logen,
    Van myn gewenschte pand en diensteloon beroofd?
Is Laban dus gewoon zyn eer en woord te hou’en
    (10) Omtrent zyn’ bloedverwant, omtrent zyn’ zusters zoon?
Hoe zal een vreemdeling zyn woorden dan vertrouwen,
    Wanneer hy hooren zal dien aengedanen hoon?
Och! Rachel, kunt gy ook dien spyt zien, zonder klagen,
    Die zeven jaren lang myn wenschen hebt gevoed?
(15) Om wie die jaren my slechts schenen zoo veel dagen,
    Verdraegt gy dezen smaed, die u een zuster doet?
Hoe Laban deze zaek verbloeme, keere of wende,
    Gy zyt het pand geweest van ons gemaekt verdrag,
Ik offerde u myn hart, zelfs eer ik Lea kende,
    (20) Myn min was vreemd van haer, wyl zy op de uwe zag.
[p. 24]
’k Geloof niet, dat uw hart zoo is van my geweken,
    Dat gy in deze list gestemd hebt, tot myn schand.
’t Is Labans werk allen, die heeft, door zyne streken,
    My, door de liefde blind, op ’t onverhoeds, vermand.
(25) De dag kwam eindlyk aen, na myn geduldig beiden,
    Waer op ik Rachel dacht te krygen tot myn bruid.
Men had, gelyk gy weet, een maeltyd doen bereiden,
    De vreugd scheen ieder een’, in huis, ten oogen uit.
De jonge bruid was met een sluyer dicht omhangen,
    (30) Als of de maegdeschaemt’ zich dus verbergen wou,
Ik bracht haer in myn tent, daer ik met groot verlangen,
    De wensch van zoo veel tyds, in vreugd, genieten zou.
Uw ooren zyn te kuisch, ô waerdste der vrindinnen,
    Dan dat gy hooren zoud die groote liefde kragt,
(35) Die teêre omhelzing en verrukkingen van zinnen,
    Genoten, door myn waen, by Rachel, in dien nacht.
Al ’t geen de teederheid op ’t minlykst uit kan werken,
    Daer eerbre schaemte stryd met schoonheid, liefde, en jeugd,
Daer een betoovrend zoet ’t verrukkend vuur koomt sterken,
    (40) En de uitgestelde hoop ’s bezitters hart verheugt;
Al ’t geen in zeven jaer myn teêre zinnen streelde,
    Smolt in dien eenen nacht, gelyk tot eenen gloed.
’t Vooroordeel, dat ik dit met schoone Rachel deelde,
    Gaf ’t opperste vermaek aen myn verliefd gemoed.
(45) Indien gy, zoete maegd, dit kunt, of wilt, bezeffen,
    En zoo uw teederheid niet gansch vervlogen is,
Dan, meen ik, voelt gy zelf, wat smert myn ziel moet treffen,
    Daer ik ’t volmaekte deel van myn verlangen mis.
[p. 25]
Hoe stond myn geest verbaesd, hoe wonder opgetogen,
    (50) Als ik u aen wou biên den eersten morgengroet!
Ik vond my eerst bedwelmd, en daerna snood bedrogen,
    Daer Lea, op myn bed, voor Rachel, my ontmoet.
De nacht, met zoo veel vreugd, door dit bedrog, verloopen,
    Werd, door de morgezon, van lust en rust ontbloot.
(55) Ik werd door zulk een smert van naberouw bekropen,
    Dat my ’t ontroerde hart van bangen weedom sloot.
Ik richtte straks, vol spyt, naer Laban myne gangen,
    En vroeg hem reden af van dezen schampren smaed.
Hy loeg ’er om, en sprak: gy hebt geen’ smaed ontfangen,
    (60) Al wie het hooren zal, wil pryzen deze daed.
Men trouwt nooit hier te land een maegd van minder jaren,
    Voor de ouder zuster huwt door wettig trouwbesluit.
’k Had Rachel vergenoegd met Jacob laten paren,
    Zoo Lea voor dien tyd waer’ uitgeloofd als Bruid.
(65) Gy hebt myn recht voldaen, men zal u daer voor eeren,
    Myn Lea zal, met deugd, uw liefde steeds voldoen.
’k Zal edelmoedig ook uw vee en goed vermeêren,
    En, zoo ge by ons blyft, door myn gezach behoên.
’k Heb, sprak ik, vee noch goed, maer Rachels trouw bedongen,
    (70) Tot loon van dienstbaerheid; deze is my toegezegd.
Waerom my, tegen dank, een dochter opgedrongen?
    Of waerom uw belang niet eerst my voorgelegd?
Ach! Rachel, waerom my, hebt gy van ’t stuk geweten,
    Dat niet intyds bericht, door heimelyk bestel?
(75) Of heeft het maegdehart zyn zelfbelang vergeten?
    Eerbiedig opgevolgd het vaderlyk bevel?
[p. 26]
Is dan uw liefde en trouw voor Jacob zoo vervlogen,
    Dat gy in dit geval uw zuster niet benyd?
Heeft dan myn trouwe dienst zoo luttel u bewogen?
    (80) Is ’t onverschillig hart zoo vry van alle spyt?
Hoe veel verscheelt het dan van die gewenschte tyden,
    Toen ik, by Nahors put, u zag in d’ avondstond,
Met welk een zoete hoop voelde ik myn’ geest verblyden,
    Daer ik, in Labans huis, zoo schoon eendochter vond!
(85) ’k Omhelsde u met een kusch. Gy liept uw wedervaren
    Vertellen aen ’t gezin. Zoo haest uw Vader ’t hoort,
Trok hy my tegen, om zyn vriendschap te openbaren,
    Daer hy zyn maegschap straks erkende, door myn woord.
Ik heb van ’t eerst uur af, dat ik by hem kwam wonen,
    (90) Hem aenstonds voorgelegd, dat ik hem dienen wou
Wel zeven jaren lang, zoo hy dien dienst wou loonen
    Met u, zyn dochter, my te schenken tot een vrouw.
Dit heeft hy toen beloofd, en heeft geen zwarigheden
    Van huisbelang, als nu, na zoo veel jaer, gemaekt.
(95) Hy heeft ons’ ommegang in ’t veld altyd geleden,
    Waer door myn hart tot u in liefde is vast geraekt.
’t Verdrietig tydverdryf van eindeloos verlangen
    Werd, door uw bly gelaet, my meenigmael verligt.
Geen moeite scheen my zwaer, die my zou doen ontvangen
    (100) Een huisvrouw naer myn hart, door vrye keur, verpligt.
De hoop van dit genot, verdubbeld door ’t ontberen,
    Heeft in ’t verliefde hart zoo vast een’ grond gezet,
Dat ik nooit, buiten u, eene andre Vrouw zal eeren,
    Schoon ik aen Lea ben verbonden door de wet.
[p. 27]
(105) Indien gy weet, dat dit, door ontrouw, is besteken,
    Zoo weet gy, dat myn keur daer ook geen deel in heeft,
En dat myn liefde of trouw van u niet is geweken,
    Maer dat gy in myn hart, gelyk voorhenen, leeft.
’k Heb, tot een teeken, dit aen u ook willen schryven,
    (110) Opdat u blyken mogt’ hoe hoog ik u waerdeer.
’k Ben niet veranderd, door eens andermans bedryven,
    Myn leven, zonder u, is zonder lust of eer.
Laet doch eens anders list myn zuiver hart niet hindren,
    Dat ik alleen voor u zoo troulyk heb bewaerd!
(115) Laat uwe liefde toch, door deze spyt, niet mindren,
    Die liefde my zoo vaek, zoo ongeveinsd, verklaerd?
Ik zal uw’ Vader weer op nieuw zyn dochter vragen,
    En bieden zeven jaer hem weêr ten dienst’ te staen,
Indien hy Rachel wil na ’t einde van die dagen,
    (120) Als myne bruid met my in ’t Echtgareel doen gaen.
Dan zult gy, in myn tent, gelyk met Lea wezen;
    Doch in myn hart bekleên de hoogste plaets van trouw.
Uw liefde zal altyd ten voorbeeld zyn geprezen.
    Gy zult als de oudste zyn en Jacobs liefste vrouw.
(125) Dus zal ik, voor uw oog, voor vrouw en kindren slaven,
    En blyken doen, hoe veel gy op myn hart vermeugt,
Als ik dus, zonder winst, van goed of huwlyks gaven,
    Zoo lang gezwoegd heb om de huisvrouw myner jeugd.
Ik voel myn oude drift door geest en zinnen woelen,
    (130) ’k Zal alles willig doen voor Rachel, met geduld.
Op hoop, dat de oude min by haer niet zal verkoelen,
    Door spyt haer aengedaen, doch buiten myne schuld.
[p. 28]
Dus zult ge u in myn’ tent, of by uw vee, verlusten,
    Terwyl ik, als een knecht, uw ’s Vaders vee bezorg,
(135) Wanneer ik, moê van ’t werk, by u zal komen rusten,
    En hebben, tot een’ loon van dienst, uw min als borg.


RACHEL AAN JACOB.

DE trouwe Jacob, schoon aen Lea vast verbonden,
    Door huwlyks echtenband, naer Labans keur en zin,
Heeft dan ’t gegeven woord aen Rachel niet geschonden,
    Maer ’t ongekreukte hart bewaerd in de oude min!
(5) Een teêre maegd als ik, gansch jong en onbedreven,
    Die, van haer eerste jeugd, niets anders heeft geleerd,
Dan zich aen ’s vaders wil en schikking overgeven,
    Verkropt een smert, hoe groot, schoon die haer heimlyk deert.
Ik repte mond, noch pen, was niet, door uwe klagten,
    (10) Myn geest, zoo slecht als kuisch, van teerheid aengedaen,
Door nieuw bedagte trouw, die nooit in myn gedagten
    Ontstaen zou, zoo zy niet in de uwe was ontstaen.
Had my myn Vader niet gewend, van de eerste jaren,
    Te billyken zyn doen, ’t zy met of tegen reên,
(15) ’k Had niet, wanneer ik zag met u myn zuster paren,
    Dien smaed, met zoo veel rust, en zonder spyt, geleên.
Ik heb, met zorg, getragt, te zetten uit myn zinnen
    Het streelende vermaek van de eerste vriendlykheid;
Om, in bedrogen hoop, my zelve te overwinnen,
    (20) Waer mede ik zeven jaer my vrugtloos heb gevleit.
[p. 29]
Maer nu, nu laet ik my terstond al weer bepraten,
    Door Jacobs zoete tael. Zoo teêr is ’t maegdehart,
Wanneer ’t op ’s minnaers woord en trouw zich heeft verlaten,
    ’t Is aenstonds in den strik van liefde en pligt verward.
(25) ’k Was naeuwlyks veertien jaer, toen ’k eerst u kwam ontmoeten,
    By Nahors put, in ’t veld, daer ik uit u verstond
Dat gy myn bloedvriend waert. Ik liep naer huis, myn voeten,
    Van blydschap als gevlerkt, geraekten naeuw den grond.
’k Werd, door een wondre drift van tederheid, bestreden,
    (30) Daer ik beluisterde, hoe gy myn’ Vader boodt
Zelfs zeven jaren lang alle uw dienstvaerdigheden,
    Indien ge my daerna slechts tot uw vrouw genoot.
Myn Vader stond het toe; men gaf het my te kennen.
    ’k Mogt, onder uw gelei, met u myn vee gaen hoên;
(35) Om, door dit onderhoud, aen uwe min te wennen,
    En, door myn byzyn, dus dien arbeid te vergoên.
Wie zou bestaen een maegd tot laster na te geven,
    Dat zy van liefde klaegt, nu zy haer wenschen mist?
Waer toe haer Vader zelf haer eertyds heeft gedreven,
    (40) Toen hy van geen bedrog of andren toeleg wist.
Ik heb, (het staet my vry dat ik het rond belyde
    Terwyl uw liefde my nog kroonen wil) den nacht,
Als Lea in myn plaets gelegd werd aen uw zyde,
    Niet zonder bittre spyt en onrust, doorgebragt.
(45) Had ik van dit bedrog voorhenen iets geweten,
    Ik had wat meer geschuwd uw’ ommegang met my.
Ik had den maegdepligt zoo roekloos niet versmeten,
    Nu word de smert verzwaerd, hoe ’k onvoorziener ly’.
[p. 30]
Wat heb ik meenigmael myn ydele gedagten
    (50) Vergeefs in uw geduld en onverdrietigheid,
Wanneer ik u in ’t veld van hitte zag versmachten,
    Met valsche hoop gepaeid, en vrugteloos gevleid,Ê
’k Hield my verzekerd, dat het my niet zou mislukken,
    Te deelen in uw trouw, en dat ik ook alleenÊ
(55) Zou, op den rechten tyd, de zoete vrugten plukkenÊ
    Van uwe vlyt, uw zorg en zachte teederheên.Ê
Nu heeft eene ander, in myn’ naem en schyn, de vrugtenÊ
    Van zeven jaren tyds in eenen nacht geplukt.
Myn naeste bloed braveert, bespot my, in myn zuchten,
    (60) Nu Lea Rachel heeft zoo schoon een’ kans ontrukt.
’t Zal lichtelyk een maegd niet schynen wel te voegen,
    Dus openhartiglyk te ontvouwen haer beleid.
Beschroomde kuischheid poogt altyd het ongenoegen
    Te dekken met een’ glimp van onverschilligheid.
(65) Maer hoe! Heeft Vader my niet openlyk verbonden
    Aan Jacobs trouwen dienst, als ’t loon, daer voor begeerd?
Werd ik van allen, die, in ’t veld, zich by my vonden,
    Niet steeds als Jacobs bruid gerekend, en geëerd?
Men vond het nimmer vreemd en boven het betamen,
    (70) Als myn vee wierd van u, of ’t uw van my bestierd.
Hoe jong ik was, ’k had my myns minnaers niet te schamen,
    Die my van ’s Vaders hand zelfs aengeboden wierd.
Mag ik met reden dan myn hartzeer niet ontvouwen?
    Kan ’t zyn, dat ik, ontzet van dien gewenschten staet,
(75) Myn zuster in den arm myns minnaers zou beschouwen,
    En smoren in myn hart koelmoedig zulk een’ smaed?
[p. 31]
De zeven jaren tyds, zoo vol gemeenzaemheden,
    Vertrouwendheid en hoop, in onbesproken min,
Verbannen nu de schroom van mncgdelyke zeden,
    (80) En zullen ongeveinsd doen zien myn hart en zin.
Ik voelde ’t flaeuwe hart, van droefenis bezweken,
    Wel haest bekomen, toen uw brief my kwam ter hand.
Het half gedoofde vuur, door uwe klagt, ontsteken,
    Als door een’ nieuwen gloed, geraekter straks in brand.
(85) ’k Erken de teekens van die ongeschonden liefde.
    Te Erkeri de nieuwe proef van uw standvastig hart.
’k Ontdek den prikkel, die myn’ Jacob altyd griefde,
    Waer door ik, als voorheen, op nieuw bewogen werd.
’k Zal u niet bidden, my voorts ongemoeid te laten,
    (90) Dewyl myn zuster reets is in myn plaets gesteld.Ê
Ik zeg ’t rond uit, schoon ik myn zuster niet zal haten,Ê
    Men heeft myn trouw misbruikt, met al te groot geweld.
Zoo ik gerust met u mogt slyten myne dagen,
    Indien myn zuster, door myn trouw, niet wierd gesmaed,
(95) En Vader in uw’ eisch en voorstel schiep behagen,
    Ik zou gehoorzaem zyn, en volgen liefdes raed.Ê
Ik heb van ’t eerste uur af, dat ik u mogt beschouwen,
    En zoo gereed, om my, in ’s Vader dienst te treên,Ê
Uw teederheid gevierd, geen weermin u onthou’en.Ê
    (100) Die liefde werd van elk geprezen in ’t gemeen.
Ja, Jacob, ’k heb u lief, en min u boven maten,
    Want uw standvaste trouw perst my dit antwoord af.
Die liefde, die voor my nu alles wil verlaten,
    Verbind my u weêrom te minnen tot aen ’t graf.
[p. 32]
(105) Dan ’t moeit my, dat ge juist zoo veel om my moet lyden;
    ’t Verheugt my, dat gy ’t wilt, en dat ik ’t waerdig schyn.
Uw onvemoeide vlyt, om my, kan my verblyden,
    Dan, ’t geen die vlyt u koft, verwekt my dubble pyn.
Begeef u niet te min tot Laban om te vragen
    (110) Of deze trouw, met eer van ’t huis, geschieden mag.
Want, Zoq my andermael myn minnaer wierd omdragen,
    ’k Zou sterven van verdriet. Verhoed zoo zwaer een’ slag.
Door wederzydsche liefde en minnekozeryën,
    Naer ’s Vaders keur gepleegd, werd myne fierheid vlot.
(115) Myn teêre jeugd kan zich van ’t wenschen niet bevryën.
    Ik ben te lang gestreeld met hoop van ’t huwlyks lot.
Kost ik den langen tyd, dien gy, om my te erlangen,
    Myn’ Vader andermael dienstvaerdig bieden zult,
Verkorten door myn vlyt, ’k verdubbelde myn gangen,
    (120) Om u te troosten met de helft van uw geduld.
Zoo haeft een blyde boö my zal de tyding brengen,
    Dat Vader op uw vraeg een gunftig antwoord geeft,
Dat hy die dubble trouw van Jacob zal gehengen,
    En zoo veel goedheid nog voor Rachel over heeft,
(125) Zal ik myn vlyt en zorg, om die verdrietigheden,
    Die gy, om mynen wil, bezuurt, met zoo veel trouw
Te mindren, vroeg en spaê, gulhartig ook besteden,
    En Jacobs dienftgenoot zoo wel zyn als zyn vrouw.
Ik zal met u, in ’t veld, myns Vaders vee gaen weiden;
    (130) Geen’ vroegen ochtenddauw, of middagzon ontzien.
’k Zal aen den watersteen het vee te drinken leiden,
    Terwyl gy naer uw stal en morgengras zult zien.
[p. 33]
Ik zal, wanneer gy wilt, in Rachels tenten rusten,
    Op allerlei vermaek uw teederheden noôn.
(135) Met zoete koutery, niet zelden, u verlusten,
    En suikeren het zuur van arbeid zonder loon.
Uw kindren... Maer wat drift, uit teedre liefdepyne
    Gewekt, vervoert myn’ geest, dat ik dus zinloos kal.
De boom, waarop ik oog, is nog niet half de myne,
    (140) En ’k tel de vrugten reeds, die hy my schenken zal.
Maer ’k steun op Jacobs woord, my lang bekend voordezen,
    ’k Wil hem myn trouw doen zien, zelf door myn ongeduld.
De liefde, door zyn klagt, weer in myn hart verrezen,
    Stelt dit bekennen van een maegd zelf buiten schuld.
(145) Indien gy, in dit schrift, uw Rachel dan zult vinden,
    Oprecht, en zonder erg, gelyk ik my steeds noem;
Zoo hoopt ze ook spoedig weer in Jacob, haer’ beminden
    Te erlangen, die haer’ smaed verwisslen zal in roem.



[p. 68]

DE DOCHTER VAN JEFTA
AEN HAREN VADER.

’k HEb nu twee maenden lang met zuchten, weenen, klagen,
    In treurige eenzaemheid, weemoedig, doorgebragt,
Om uw geloften dus, ten offer, op te dragen,
    Waer voor gy Israël verloste uit Ammons magt.
(5) Myn Vader! hoor nog eens uw teêre dochter zuchten,
    ’t Is ’t laetste, dat zy zal op uw gemoed bestaen.
Ik zal, of wil geenszins het offervuur ontvlugten;
    ô Neen, ik zal den slag, gewillig, ondergaen.
’k Zal toonen, dat ik ben uit Jeftaes bloed gesproten,
    (10) Die, voor Gods volk, zoo trouw, zyn leven heeft gewaegd.
Myn voorbeeld zal uw’ lof, uw’ heldenroem, vergrooten,
    Wanneer uw kind, zoo kloek, zich in de straf gedraegt.
Vergun my eenmael slechts, dat ik by u koom’ weenen,
    En toonen moog’ myn hart, gelyk het waerlyk is.
(15) ’k Heb, door myn vrolykheid, u wel verheugd, voorhenen;
    Verdraeg dan, voor het laetst, ook myne droeffenis.
De reden kan de klagt van eene Maegt, verschoonen,
    Die zich had toegereed, om, met een heusch onthael,
Haer ongeveinsde vreugd, haer’ Vader, te betoonen,
    (20) Die t’huis keert, uit den stryd, in volle zegeprael:
En midden in die vreugd, die haer scheen best te passen,
    Omdat haer ’s Vaders huis, in eere, werd hersteld,
Zoo plotsling zich, helaes! van droefheid voelt verrassen,
    Van droefheid, die haer treft met doodelyk geweld.
[p. 69]
(25) Myn klacht zal, weet ik wel, myns Vaders hart doorsnyden,
    Als hy zyn Dochter hoort bejammeren haer’ staet.
Maer, lieve Vader, ’k ben uw kind. Uw medelyden
    Vertroost my, schoon ik weet, dat u myn droefheid schaed.
Niet, dat ik zoek te ontvlien het sterflot, my beschoren,
    Voor de algemeene vreugd’ in Israëls behoud.
Maer zulk een’ donderslag, zoo onverhoeds, te hooren,
    Versaegt myn teêre ziel, en maakt myn hart benouwd.
Hoor dan myn klagt nog eens, den weergalm dezer bergen,
    Waer ik geen’ troost, dan dien van kranke maegden, vind.
’t Zal ’t laetst zyn, dat ik uw verdrietigheid zal vergen:
    Ei, weiger deze beê niet aen uw eenig kind.
Gy zult daer na niet meer, van myne zwakheid, klagen,
    En, Jeftaes Dochter zal getroost zyn, in haer lot,
Als zy bereid zal zyn, alleen, den vloek te dragen,
    Van Israël verdiend, door ’t smaden van hunn’ God.
Och! Vader, och! hoe duur moet ge uw’ triomf betalen,
    Daer Ammons magt, door u, ligt op het veld vertreên!
Gansch Juda juicht van vreugd’, waer’t u ziet zegepralen,
    En gy, al de oorzaek van die vreugde, klaegt alleen.
Gy gingt, vol moeds, ten stryd, om Ammon te bevechten,
    Uw Godvrugt deed u, eerst, aen God beloften doen,
Van, zoo gy winnaer wierdt, een outer op te rechten,
    En ’t eerst, dat u ontmoet, op te offren, tot een zoen.
Ik, hier van onbewust, ging, met myn maegdereien,
    Gevolgd door ’t heilgejuich, van al de Burgerschap,
Myn’ Vader te gemoed, met trommlen en schalmeien,
Bazuinen, luit en fluit, en vrolyk handgeklap.
[p. 70]
Hoe luttel dacht ge toen, wat u stond te gebeuren!
Dat uw gelofte eerlang u zoo bedroeven zou?
Hoe weinig dacht ik ook, dat ik hierom zou treuren,
En, dat myn kinderplicht zou oorzaak zyn van rouw!
’k Werd in myn’ geest bedwelmd, van zinnen opgetogen,
Wanneer ik, die, zoo bly, u tegemoed kwam treên!
Van schrik u zag gekromd, uw hoofd en hals gebogen,
Als een’, die winnaar min, dan overwonnen, scheen.
Hoe scheurde my het hart, als uit de borst gewrongen,
Daar ’k u, van weedom, zag verscheuren ’t opperkleed,
Als een’, die door den rouw, tot wanhoop word gedrongen!
En, als men uw misbaar aan myne komste weet,
Hoe beefden al myn leen! Toen ging het op een kermen:
,,Myn Dochter, gy hebt al myne eer en vreugd beroerd!
,,Och! Hemel, is ’er dan voor Jefta geen erbermen?
,,ô Wreede kinderpligt, die u zoo haast hier voert!
,,Myn mond, voorbarig, stout in onbedagt vertrouwen,
,,Heeft ’t eerst, dat my ontmoet, den Heere toegewyd.
,,En dat, och! dat zyt gy. Wat pligt kan my weerhou’en,
,,Schoon liefde, schoon natuur, en alles voor stryd?
k’ Herhaal dit niet, om u, myn’ Vader, te bedroeven,
Ik weet, hoe teeder gy altoos my hebt bemind.
Myn klagen zal uw ziel beknellen, als met schroeven,
Om zulk een’ offerdienst van uw geliefde kind.
Maar kan een teêre maagd, in ’t midden van ’s Lands weelde,
Waar van haars Vaders huis het grootste deel geniet,
Daar zelfs de zegepraal haar jonge zinnen streelde,
In rust zyn, als zy zich zoo plots verwezen ziet?
[p. 71]
Elk roemt, elk pryst den held, die Israël verloste,
Uit Ammons slaverny, die agtien jaren lang,
Dit volk heeft uitgeput, en zoo veel zielen koste,
Daar alles werd gedreigd, met wissen ondergang.
Elk juicht in Gilead, men hoort niets meer verbreien,
Dan Jeftaes edlen naam, dan Jeftaes strydbren moed,
Die Ammons wrevel heeft van Israël gescheien,
En die Gods volk, in rust en eer, herleven doet.
In de algemeene vreugd, door Jeftaes deugd, gewonnen,
Vind Jefta nu alleen zyn smerten en verderf.
In de eerste zegepraal, met zoveel roems, begonnen,
Vernielt hy, buiten schuld, zyn huis en eenig erf.
De weergalm van ’sLands vreugd verspreid zich lang de straten,
De Maagden gaan ten rei, in Jeftaes lofgezang;
Maar Jeftaes Dochter treurt, en zit alleen verlaten,
Die, in dit feestgety, moest hebben ’t grootst belang.
Juich, volk van Gilead; uw droefheid is gesleten.
Zing, dat uw vreugdezang de wereld overklink’;
Doe Jefta dus zyn smert, zoo ’t mooglyk is, vergeten;
Maak, dat zyn heldenroem, gelyk de dagtoorts, blink’.
Juich, Ammon, Ammon, juich, gy zyt wel dier gewroken,
Uw vyand, die u thans, zoo bitter, treuren doet,
Verliest zyn eenig kind, en treurt, als een verbroken
Van harte, daar zyn naam geslikt word in zyn bloed!
Was my, zoo onverhoeds, de slag niet opgekomen,
’k Had voor een kleene zaak gerekend ’t geen ik ly’.
Myn vreugd vergroot myn smert, myn Vader doet my schromen,
Door zyne jammerklagt, alleen gestort om my.
[p. 72]
Ach! Vader, laat ik toch, myn zwakheid, u bekennen!
Ik ben uw eenig kind, een maagd, zoo jong, zoo teêr.
’k Verpyn my wel om u, en moeder, af te wennen;
Maar ’t zoet gedenken aan uw liefde keert steeds weer.
Schoon ik hier eenzaam treur, in afgelege plaatsen,
My dunkt, dat ik vreugd, van alle kanten, hoor.
De bergen schynen zelfs, den galm, te rug te kaatsen,
En Israëls gejuich klinkt my, gestaag, in ’t oor.
De maagden, die my hier meewariglyk verzellen,
En van wier troost ik heul en bystand had verwacht,
Doen, door haar schreien, slechts myn oog in tranen zwellen,
Zy doen myn teederheid slechts groeien, door haar klagt.
Ach! kost ik, wie ik was, vergeten! kost ik denken,
Hoe zeer ik Gode ben, voor ’t Vaderland, verpligt!
Ach! wist ik, dat myn ramp myn’ Vader niet zou krenken!
Myn zwaar benepen hart wierd grootelyks verligt.
Een jongkvrouw, boven al wat jeugdig is, verheven,
Die, in der maagdenrei, plag altoos voortgegaan,
Als zy zich ziet beroofd van glans, van eer, en leven,
Kan van ’t geheugen zich, zoo daadlyk, niet ontslaan.
Gy, in uw Dochter eerst gezegend en geprezen,
Had van haar vrolykheid u alles goeds beloofd.
Ach! Vader, kan uw kind wel ongevoelig wezen,
Wanneer het u en zich van alles ziet beroofd?
Zelfs toen, wanneer gy werdt uit ’s Vaders huis verstooten;
Om uwer broedren magt, vertrok uit Gilead,
En, met uw helden hielpt, u eigen staat vergroten,
Werd ik al, als een spruit vorstelyke eer, geschat.
[p. 73]
Hoe ver is nu de hoop, och! al de hoop geweken,
    Die in myn hart ontsproot, daer ’k u zag ingehaeld,
Hoogstatig, als een’ Vorst, die Isrels smaed zou wreken,
    En zetten Ammon al zyn euveldaên betaeld!
Hoe dikwyls heb ik toen gedagt, dat Jeftaes erven,
    Aen eenig vorstlyk huis, door myne trouw, gepaerd,
Wel mochten op zich zien all’ Jacobs eer versterven,
    Dewyl gansch Israël, door hem, dus was bewaerd.
Ach! Vader, zoo ’t myn mond u rondlyk mag belyden,
    ’k Heb meenigmael gehoopt, uit ydele agterdocht,
Dat eens die groote Vorst, die Isrel zal bevryden
    Van alle dienstbaerheid, uit my verryzen mocht’.
Myns Vaders Godvrucht doet myn’ wensch en zucht verloopen;
    Myn teêre maegdebloem zal vruchteloos vergaen,
En Vader, na myn’ dood, dus leven, buiten hopen
    Van, door een’ erfgenaem, zyn huis te zien bestaen.
Dit land, voor lang beloofd, aen Abrâm en zyn’ erven,
    Gedrukt, door Ammons jok, ’t geen onverdraegbaer is,
Heeft Jefta nu gered, en daer door moeft hy derven
    De liefelykste vrucht van die beloftenis.
Gods woord luid, dat het zaed van Abraham, verheven
    In magt, als ’t zand der zee, zal worden uitgebreid;
En gy, gy ziet uw’ stam verfterven by uw leven!
    Uw eenig kind, voor u, ten offer heen geleid!
Ach! had het God’ beliefd, my, van myn kindsche jaren,
    Te heiligen, tot zulk een’ dienst, en ’t hoog gebod
Daer van, aen u by tyds, myn Vader, te openbaren.
    Gy had my opgevoed, als uitgehuwd aen God.
[p. 74]

Nu ben ik opgekweekt, gelyk een kind van minne,
    Met Maegdereien, en speelnoodjes aen myn zy,
Ik ben in Gilead verheven, als Vorstinne,
    Als moeft uw naem en stam vereeuwigd zyn in my.
Ontfang myn laetste groet, myn vader, als een teeken
    Van myn gehoorzaam hart, getroost in ’t ongeval.
Maer ’t eeuwige vaer wel, dat ik u toe moet spreken,
    Valt zwarer voor myn hart, dan ’t offer vallen zal.
Vaer wel, nogthans: want, och! het moet toch eenmael wezen
    Vergeet, in Isrels vreugd, het lot van uw geslacht?
Vaer wel: vaer eeuwig wel: myn kermen doet my vrezen,
    Dat ik het offer mocht bezoedlen, door myn klagt?
Myn Vader, gun my slechts voor ’t laest’ een woord te spreken.
    Voor my, ’k heb uitgeweend, en ben myn lot getroost.
Ei, laet ik Vader nu verbidden, door myn smeeken,
    Dat hy Gods eere stell’ voor ’t missen van zyn kroost.
’k Voel nu myn hart gesterkt, om ’t offer aen te voeren,
    Vergeef my myn geklag. Nu volg ik Gods bevel.
Vaer wel. Ik schroom myn’ geest, door zwakheid, weer te ontroeren.
    Eens Vaders teêre naem ontsteld een maegd. Vaer wel.
My dunkt, myn ziel word reeds ten hemel opgetogen,
    Terwyl ik Israël van Ammon zie ontzet.
Men zal uw’ naem altoos, in Gilead, verhoogen;
    Nu, om een’ maegdenloon, Gods vyand word verplet.
Ei, drael nu langer niet. Wil u ten outer spoeien.
    ’k Ga, zonder kreunen, nu, ten slag, gewillig heen.
Ik voel myn hart, ontlast door ’t klagen, zelfs nu gloeien
    Van yver tot Gods wil, zoo lang, zoo zwaer bestreên.
[p. 75]
Een’ enklen, zwakken, wensch moet ik nog openbaren,
    In hope, dat ik God’ des niet mishagen zal:
Dat myner Maegdenrei, sechts eenmael alle jaren,
    Den barren grond betreê van dit angstvallig dal,
En daer myn koud gebeente uit teederheid beweene,
    Slechts voor een korte poos. Zie daer, myn laest bestel,
Vaer wel, myn Vader, ’k stap vol moeds naer ’t outer hene.
    Nu, draeg u als een held. Vaer wel, vaer eeuwig wel.



[p. 81]

JONATHAN AEN DAVID.

ALwaerde boezemvriend, en steun van Judaes erven,
    Ontfang van Jonathan, nog eens, een hartengroet,
Waer hy, misschien voor ’t laest, in d’ avond voor zyn sterven,*
    Zyn heul, zyn dubble ziel, zyn David meê ontmoet.
(5) ’t Was niet, door Michols trouw, en naewverknochte panden,
    Dat, in ’t verzwagerd hart, de zoete vriendschap kwam,
ô Neen, een vaster knoop hield ons, door teedrer banden,
    Die, uit eenstemmigheid der zinnen, oorspronk nam.
Zoo haast uw trouw en deugd, die geen gevaren schromen,
    (10) Den smaed van Israël eens hadden afgewend,
Zoo haest ik, in ons huis, u mogt verwellekomen,
    Hebt gy myn hart gezien, en ik het uwe erkend.
Een onbekende drift, en heimelyke neiging,
    Verwekten in myn’ geest een sterke vriendschaps lust,
(15) Die, door geen hoog bevel, of vaderlyke dreiging,
    Is immermeer gestuit, verminderd, of geblust.
Een bittre tegenzin, en ongegrond vermoeden
    Heeft wel myns Vaders hart van u vervreemd, met smaed.
Men zag hem menigmael, met hevig opzet, woeden,
    (20) En op u aengehist, door onverzoembren haet:
[p. 82]
Dan daer door is, voor u, myn vriendschap niet bezweken;
    Dat weet de hemel, en ons heimelyk verstand.
Gy zyt, door mynen raed, zyn gramschap vaek ontweken.
    Schoon zulks my, meenigmael, gerekend werd tot schand’.
(25) ’k Heb ’t vaderlyk gebrek, al zuchtende, geleden,
    En hem, uit kinderpligt, gevolgd, zoo veel ik mocht;
Maer David hield myn hart en zuivre teederheden,
    Nooit in het minst gekreukt, door smalende achterdocht.
Men mag de teêrheid zien in vrouweliefde blyken,
    (30) Waer door het mannen hart zich zelf onttrokken word,
Maer, om die teederheid in liefde te gelyken
    By onze Vriendschap, schiet de vrouwemin te kort.
Geen afzyn heeft, in my, de teederheid verminderd,
    Schoon gy, voor Vaders oog, moest vluchten, zonder schuld.
(35) Geen huis, geen staetbelang heeft immer my verhinderd,
    Om, voor uw zaek, den smaed te dragen, met geduld.
Hoe wonder werkt Gods wil, om alles te bepalen!
    Wat had d’ erfvyand niet van onze vuist gevoeld!
Hoe fier zou Jacobs stam daer over zegepralen,
    (40) Had de eendragt van ons huis daer op alleen gedoeld!
Hoe had men Jonathan aen Davids zy zien vechten,
    Die, voor hun wederhelft, van wederzy, bevreesd,
Des halsvriends dapperheid vertoonden aen hun knechten,
    Om ook hunn’ mannenmoed te schoeien op dien leest!
(45) Maer de Almagt vond niet goed, Sauls huis zoo hoog te stellen.
    En Jonathan heeft dit altyd vergeefsch gewenscht.
Nu houd de vyand aen, met ons alom te kwellen,
    De magt van Israël, is in zyn oog, verslenst.
[p. 83]
Het Filistynsche rot, hoogmoedig, en verbolgen,
    (50) Neemt toe, van dag tot dag, in tal en euvelmoed,
En het niet na, met kracht, ons leger te vervolgen,
    ’t Geen ons ververste volk gedurig smelten doet.
Gy zelf zyt, onder hen, in grooter eer gehou’en.
    Dit maekt de handen slap, en blust den moed in ’t volk;
(55) Schoon ik verzekring doe, in ’t uiterste vertrouwen,
    Dat David, tegen ons, nooit trekken zal den dolk.
Wy zyn, met onze magt, in Israëls valleien,
    Door hun schermutseling, van tyd tot tyd, gesard.
De bult van Gilboa houd ons alleen gescheien.
    (60) Hun overmagt dringt door, en valt ons byster hard.
De Koning, dus geprangd, heeft eindlyk last gegeven,
    In Gods naem, toetegaen tot een’ volkomen slag.
’t Besluit staet vast by hem, te winnen, of te sneven,
    Zoo dra de morgenstond het licht brengt voor den dag.
(65) Schoon ik, als ’t oorlog riep, gerust, en onbekommerd,
    Den vyand steeds in ’t veld bejegende vol moeds,
Myn hart is, evenwel thans meer dan ooit, beslommerd,
    En myn beschroomde geest voorspeld my niet veel goeds.
Wy zullen evenwel niet ongewroken sneuvlen,
    (70) Zoo God ons heeft geschikt tot zulk een ongeval.
En zoo ’t Hebreeuwsche bloed moet stroomen van dees’ heuvlen,
    Ik zweer, dat ik het myn wel dier doen gelden zal.
Niets ducht ik meer, dan dat voor ’t zwaerd der onbesneden,
    ’t Van God gezalfde hoofd myns Vaders, in den stryd,
(75) Mogt vallen, en zyn naem, door smaed en vuile reden,
    Van ’t Filistynsch gebroed onteerd wierd, t’ onzer spyt.
[p. 84]
Gy, die op ’s vyands grond lyfberging hebt gaen zoeken,
    In Ziklags sterke vest, dewyl de nood u dwong,
Myn David, laet u niet door ’t looze volk verkloeken,
    (80) Zoo ’t morgen in den stryd ons mooglyk tegengong.
Zoo God des vyands magt in onze hand zal geven,
    Zal ’k u in ’s Vaders hart herstellen, hoe ’t ook gaet,
En u verdedigen, ten koste van myn leven,
    Om eens een eind te zien van d’ onverzoenbren haet.
(85) Doch, mist ons dat geluk, gelyk my ’t hart doet duchten,
    Wy allen zyn getroost te sneuvlen in den stryd;
Men zal ’er geen van ons, als bloodaerts, heen zien vluchten;
    Geen zoon van Koning Saul zal leven, na die spyt.
Maer gy, die in myn hart, zoo lang als ik, zult leven,
    (90) Denk, dat gy met myn’ dood een plaets verliezen zult,
Waer in uw beste deel, getrouwlyk is gebleven,
    En u niet word ontrooft, dan door des vyands schuld.
Myn David, wacht u toch voor de onbesheden fielen,
    Zoo Israël bezwykt, in dezen laetsten nood,
(95) Zy zullen u daerna, als ’t overschot, ontzielen,
    Al waert gy hun te kloek, hun listen zyn te groot.
Zoudt gy te Ziklag zyn, en by de Filistynen,
    Weleer, in Goliath, zoo scherp van u gehoond,
En dus ’t Hebreeuwsche volk, van u verlaten, kwynen;
    (100) Het volk, door u voorheên, met zoo veel eer gekroond?
Ei neen! laet geen geklag langs Judaes straten hooren,
    De Hemel galme niet van hopeloos gekerm,
Zoo lang ’er David is, van God zelf’ uitverkoren,
    Die ’t meermaels heeft gered door zyn’ gevreesden arm.
[p. 86]
(105) My dunkt, ik voel myn’ geest gemoedigd tegen ’t stryden:
    Myn hart, op nieuws gehard, richt myne handen op,
Nu ik myn David zie, die ’t volk van smaed zal vryden;
    En ’t loon van dezen slag doen dalen op hunn’ kop.
Myn zuivre toeverlaet, myn tweede ziel, myn broeder,
    (110) Myn David, al myn hoop in ’t dreigende ongeval,
God heeft u toch geschikt tot Israëls behoeder,
    Door wien hy ’t Joodsche ryk in eer bevesten zal:
Zoo nu de nederlaeg, dat God toch wil verhoeden,
    Op onze helden vall’; wreek toch, ei wreek ons huis;
(115) Doe hen het kostlyk bloed der broederen vergoeden,
    En vorder onze wraek van ’t Filistynsch gespuis.
’k Laet aen myn huisgezin, en kindren, u als Vader.
    De af keerigheid van Saul hebbe op uw’ geest geen kracht.
De trouw van Jonathan betrof u altyd nader,
    (120) Ik eisch van u dat hart, ten erf, voor myn geslacht.
Koom aen nu, Filistyn, zoo trotsch en hoog verwaten,
    Omdat wy, door ’t getal, nu schynen overmand.
’k Zal uw verwinnaer zyn; of u een’ wreker laten,
    Die, na myn’ dood, myn bloed zal vordren van uw hand.
(125) Nu ga ik, zoo gemoed, my voort te rust begeven.
    Om, door den slaap, verfrischt met onvermoeide leên,
In ’t vroege morgenlicht, een helder blyk te geven
    Van myn volstandig hart en laetste dapperheên.
’t Is alles reeds besteld; de trouwe wachters zorgen,
    (130) Voor onvoorziene list. myn wapens liggen reed.
Het paerd staet opgetoomd, om, by den vroegen morgen,
    In ’t oorlogsveld te zyn, voor de eerste wapenkreet.
[p. 86]
Vaer wel: nog eens, vaer wel myn hartvriend, myn beminde,
    ’k Ga winnen als een Vorst, of sterven als een man.
(135) Ik kus u met dit blad. Dat David my bevinde,
    Tot aen myn sterfuur toe, zyn’ trouwen Jonathan.



[p. 90]

THAMAR AAN ABSALON.

UW Zuster nevens u, uit Konings bloed, geboren,
    Die onlangs in haer pracht, met purper, was bekleed,
Kan, in haer tranen, nu haer hartenwee niet smoren,
    Of moet haer’ broeder eerst verslag doen van haer leed.
(5) ô Absalon, ô pronk van Davids edle Zonen,
    Hoe zal uw schoone glans bevlekt zyn en verdoofd,
Wanneer gy hooren zult, hoe Ammon ons dorst honen,
    Die Thamars maegdom heeft, met wreed geweld, geroofd.
Als ik het stuk herdenk, kent myne smert geen palen;
    (10) Schoon ’t kuische hart ontziet te peinzen aen de schand.
Doch myn geschonden eer kan alles overhalen,
    Om wraek, in dezen nood’, te vordren van uw’ hand.
Ik durf den Koning zelf de zaek niet openbaren,
    ’k Vrees, dat hy myn geklag mocht, om zyn’ Zoon, versmaên;
(15) Hij mocht my, van myn wraek, ontzetten, en hem sparen.
    Wie zou, voor Thamars eer, daer na iet groots bestaen?
Gy zyt het, Absalon, gy moet uw zuster wreken,
    Zoo anders ’t edel bloed nog door uwe aders vloeit,
Uw zuster durft by u, met ernst, van wrake spreken,
    (20) Terwyl haer hart van spyt en bittre gramschap gloeit.
’k Zal zelf, myn broeder, u, dees schennis gaen ontleden,
    Op dat gy my niet moogt verdenken, in dien staet,
Als of, door myn gedrag en stoute dertelheden,
    Hy zelf verlokt mocht zyn tot zulk een euveldaed.
[p. 91]
(25) Het kwynende verval van Ammons jeugd en wezen
    Was, door het gansche hof en Davids huis, verspreid.
Men kon de droefheid, zelfs uit ’s Konings aenzicht, lezen,
    En ieder scheen geraekt van Vaders treurigheid.
De Koning, omgevaerd van onrust, dezer dagen,
    (30) Kwam eens in myn vertrek, en sprak my vriendlyk aen:
Myn Thamar, zoo gy wilt uw’ Vader nu behagen,
    Wil naer uw’ broeder, wil naer Ammons kamer gaen.
Hy, die, tot myne smert, nu kwynend schynt te sterven,
    En in zyn jeugd vergaet, door een verborgen kwael,
(35) Verzocht my, dat hy mocht, door myn bestel, verwerven,
    Dat uw behulpzaemheid hem, voor een enkel mael,
Ten dienste wilde staen, en zyne spys bereiden,
    Uw kiesche zinlykheid zou straks den ouden smaek
Verwekken. Ga, ei ga, myn dochter, wil ons beiden
    (40) Verpligten door uw hulp, voldoe my in die zaek.
Gy, die myn’ yver kent, zult daedlyk wel beseffen,
    Met wat gulhartigheid ik dit bevel ontfing,
Hoe ik myn’ Vader zocht van droeffenis te onheffen,
    En met wat spoed ik straks, naer Ammons kamer, ging.
(45) Ik merkte wel, hoe hem, door myne komst bewogen,
    Gelyk een nieuwe lust terstond werd aengebragt.
Een levend vuur begon te glinsteren in zyne oogen;
    Zyn geest werd als verkwikt, zyn lichaem kreeg weêr kracht.
’k Dacht weinig, dat die vreugd zou strekken tot myn schande.
    (50) Geen maegd is afgerecht op zulke listigheên!
’k Bereidde des de spys voor hem, met eigen handen,
    Verheugd, dat, door myn komst, zyn kwael verminderd scheen.
[p. 92]
Toen alles vaerdig was, deed hy zyn volk vertrekken,
    Hy liep, met veel gewoels en onrust, door de zael.
(55) En ziende, dat geen oog zyn opzet kon ontdekken,
    Bejegende hy my, in ’t eind, met deze tael:
Om u is ’t, zoete maegd, dat ik zo lang ga kwynen;
    Myn min tot u heeft my, tot aen de ziel geraekt.
De kwelling van myn’ geest zal mimmermeer verdwynen;
    (60) Voor gy me, door uw gunst, gelukkig hebt gemaekt.
Koom, laet ons, hier alleen, in vryheid ons verlusten,
    Uw schoonheid heeft myn hart, zoo lang, daer toe genood.
Zie daer myn koets gereed, hier kunt ge by my rusten,
    Terwyl myn liefde zich zal baden in uw’ schoot.
(65) Indien uw trotsheid my mocht afslaen, op myn smeken
    Zal ik, met fors geweld, my en myn’ lust voldoen.
Uw weigering kan slechts myn vuur te meer ontsteken;
    Myn driften dwingen my, om tot myn’ wensch te spoên.
Ik zweem byna van schrik, en bad hem duizendmalen.
    (70) Dat hy zo vuil een stuk my tocht niet vergen wou.
Had hy my liet, hy mocht als bruid my innehalen,
    De Koning zou my nooit hem weigren tot zyn vrouw.
’k Deed alles, wat ik kost met smeeken, kermen, schreien,
    En wat in zulk een’ angst een maegd, uit nood, begint;
(75) Maer ’t was vergeefs: hy sleepte en trok my, zonder beien,
    Gelyk een wolf een lam, wanneer hy ’t eenzaem vind.
Had gy myn’ tegenstand, myn worstelen en wringen,
    ô Broeder, toen gezien; en treffens aangehoord.
Myn klachten, die, luidskeels geslaekt, ten hemel gingen,
    (80) En, door den schender, zyn, in zyne drift, gesmoord:
[p. 93]
Gy had den dood min wreed, dan zulk een’ staet gevonden;
    Een’ staet, waer door myn ziel, in heete tranen, smelt.
Och! broeder, ’t is gedaen: uw zuster is geschonden,
    En schandelyk verkracht, door toomeloos geweld!
(85) De booswicht, nu hy heeft zyn vuile lust genoten,
    Heeft niets gezocht, dan my te honen, door dien smaed,
Ja, als een wreed tiran my uit het huis gestooten,
    En als een hoer, vol schand’, doen dryven op de straet.
Nu is zyn liefde en trouw, gestaefd door zoo veel eeden,
    (90) Veranderd in een’ haet, zoo bitter als den dood,
Omdat ik, met myn’ wil, dien smaed niet heb geleden,
    En zyn vervloekte lust geen volle vreugd genoot.
Zie, dit ontbrak ’er aen, om Ammon te verzaden,
    Dat Thamar, in zyn oog, scheen zonder heul of wraek,
(95) Een schandvlek van haer huis, die elk nu zal versmaden,
    Beschimpen in haer leet, den schender tot vermaek.
Myn maegdelyk gewaed van velerlei koleuren,
    Waer in ik, als een spruit de Konings, was vermaerd,
Heeft my de wanhoop van ’t geschonden lyf doen scheuren.
    (100) Dat vorstelyke kleed is Thamar nu onwaerd.
Die, als een Konings kind, zich eertyds op zag passen,
    Van ieder werd gediend, geëerd, gevierd, gevleid,
Zit nu, helaes! veracht, versmaed, in zak en asschen,
    En wascht zich niet dan slechts in tranen, die ze schreit.
(105) Vervloekte schoonheids eer! waer mede ik wel, voor dezen,
    In eenzaemheid, myn hart, vol moeds, te streelen plag,
Gy moest dan ook de grond van myne schande wezen,
    Hoe luttel weet een maegd, wat haer ook schaden mag!
[p. 94]
Had my de magt en wraak gediend, naer myn begeren,
    (110) ’k Had u zelfs, door myn’ dood, verlost van dit verdriet.
Indien ge u nimmer, om myne oneer, ziet onteeren,
    Wyt toch de schuld daer van uw zuster Thamar niet.
Schoon ’t lichaem is onteerd, de ziel is kuisch gebleven.
    ’k Wensch slechts te leven, om te zien des schenders dtraf.
(115) Myn ongewroken dood zou hem genoegen geven,
    Als hy my dus, vol smaeds, zag zinken in het graf.
Nu wachten wy de wraek, zoo we u te recht ooit kenden,
    Van u, ô Konings zoon! die zelfs tot moeder had
Een Konings spruit. Uw naem, uwe eer zal, door dit schenden,
    (120) Voor eeuwig zyn, met smaed, bezoedeld en beklad.
Waer zal ik nu myn’ staet en droefheid by gelyken?
    ô Al te wreede smert van ’t onverdiende lot!
Een weduwvrouw, die schynt, van hartzeer, te bezwyken,
    Heeft eer en troost; ik leef in droefheid en in spot.
(125) ’k Zal ieder, wien ik zie, om hulp en bystand vragen,
    Tot dat ik, op myn beurt, myn lusten zie geboet.
Ik zal den hemel zelfs, met zuchten, kermen, klagen,
    Steeds aen zyn, tot men my, in myne wraek voldoet.
Ja Ammon, ’k zweer, gy zult die schandaed meê betreuren,
    (130) Is Absalon niet gansch ontbloot van moed en eer.
Al zou myn Vader zelfs, om u, zyn kleeders scheuren,
    Uw voorbeeld strekk’ daer na aen andren tot een leer.
’k Zie wel, ô Absalon, dat ik uw rust koom storen,
    Dat ik, door myne klagt, u ’t leven bitter maek,
(135) Maer, wat zal ik bestaen, zoo gy my niet wilt hooren;
    Zoo gy my nu niet helpt, en deel neemt in myn wraek?
[p. 95]
Ik heb my voor het oog de maegden reeds verscholen,
    Om dat myn byzyn den rei bevlekken zou,
En Ammon, die my heeft die eer, zoo schelmsch, ontstolen,
    (140) Zou, zonder vrees voor straf, noch lachen in myn’ rouw.
Och! broeder, die, met my, hebt eene borst gezogen,
    Die steeds myn byzyn zocht, met kinderlyk gevlei.
Ach! wees toch, bid ik u, met mynen ramp bewogen!
    Ei, hoor my, die, in nood, u smeek, door myn geschrei!
(145) ô Eer van Davids huis! sieraed der Jongelingen!
    Myn schande, by de Jeugd, is met uw’ smaed gemengd.
Koom, help my, door uw kracht, dien dwingeland bespringen,
    Dien roover van myne eer, die ons te schande brengt.
Of anders geef my raed, hoe ik my zal gedragen.
    (150) ’k Ben radeloos, van spyt, die my aen ’t harte gaet.
Wys my het middel slechts, de kans zal ik wel wagen,
    Geen straf of dood kan my doen schrikken, in myn’ staet.
Beschimpt, en zonder eer, in ’t groeien van myn jaren,
    Te leven lust my niet; te sterven zonder wraek
(155) Nog minder; maer de strafaen hem te zien weervaren,
    Al moest ik sneuvelen, deed my sterven, met vermaek.
Myn Broeder, ’k zal van u niet meer, met ydle klagten,
    Of tranen, vorderen ’t herstellen van myne eer.
Ik ken uw’ aert, gy zult uw zuster niet verachten.
    (160) Voor ’t schreien van een maegd was steeds uw hart te teêr.
Ik wil ook, door myn drift, niet meer uw gramschap wekken,
    Als of uw groote moed nog prikkels noodig hadd’.
’k Verzeker my, gy zoudt in Ammons bloed de vlekken
    Afwisschen, van uw schand’, schoon ik u anders bad.
[p. 96]
(165) Koom, Broeder, help my slecht de wraek en straf beramen,
    Die dien verrader past, op dat geen ander weêr
U hone, zonder straf; dit stuk zal ons betamen,
    ’k Ontzie geen gruweldaed, in ’t wreken myner eer.
Voeg u slechts aen myn zy, op dat daer door moog’ blyken,
    (170) Dat my, hoe zeer veracht, geen bystand word ontzeit;
En, zoo myn zwakke hand voor manskracht mocht’ bezwyken,
    De schender siddren moog’ voor uwe grimmigheid.
Geen inzicht zal my doen myn moedig opzet staken,
    Uw zusters eer eischt wraek; die wraek moet zyn voldaen,
(175) Al zou, door zulk een schok het huis van David kraken,
    En al zyn luister, met den mynen, ondergaen.
Maer zoo, door Ammons dood, gy namaels wordt verheven,
    Als Davids oudste kind, op zyn’ geduchten troon;
’k Zal denken: ’k heb myne eer voor ’s broeders roem gegeven;
    (180) De smaed van Thamar schonk aen Absalon de kroon.



ABSALON AAN THAMAR.

UW brief, met uw beklag, zoo bitter als rechtvaerdig,
    Die, als een donderslag, my op het harte viel,
De smaed u aengedaen, zo snood en zoo onwaerdig,
    Verbaest myn’ kloeken geest, en treft my aen de ziel.
(5) Ik sta, gelyk versuft van spyt, en myn gedachten
    Verbysteren myn gemoed, door de onvoorziene schand:
Ik twijfel, of ik u wil styven in uw klagten,
    Of liever aenstonds wraek beloven van myn hand.
[p. 97]
Ik heb, in mynen toorne en heete oploopendheden,
    (10) Zyn’ dood, met duren eed, gezworen, vroeg of spaê:
Doch, als ik ’t overleg, met voor- en tegenreden,
    De zaak eischt ryp beraed, opdat men zeker gae.
Best deedt ge, dat ge ’t stuk, die schennis, hieldt verborgen
    Voor Vader; want gy kent zyn’ aert, die dit geweld
(15) Niet straffen zou naer eisch, en ondertusschen zorgen,
    Dat gy steeds buiten staet van wreken wierdt gesteld.
Maer, schoon de droefheid my het teeder hart doet wroegen,
    Myn zuster, als het dus uw droef geschrei beschouwt,
Het geeft my evenwel een heimelyk genoegen,
    (20) Dat gy uw’ broeder kent, en my die zaek vertrouwt.
Toon uw kloekmoedigheid, wilt gy gewroken wezen,
    Ontdek uw hartzeer niet, door troosteloozen schyn.
Beneem den schender zelfs alle agterdocht te vreezen;
    Zyn straf en uwe wraek zal des te wisser zyn.
(25) Wat baette ’t u en my, zoo ik, met aen te klagen
    Voor Davids vierschaer, hem naer hals en leven ding;
Of hem in ’t veld alleen ten strydperk uit ga dagen,
    Indien men my die straf onzegt, by weigering;
Of zoo ’t geweten hem het kwaedste doet vermoeden?
    (30) Ik zal door Ammons last, van ieder zyn verspied.
Hy zal, vol agterdocht, voor my zich altoos hoeden.
    Veel wisser gaet de wraek, die onverhoeds geschied.
Doch veinzen wy een wyl. Ei, Thamar, stil uw zuchten,
    Zyn straf groeit, door den tyd, die haest ons word gegund.
(35) De schaker van uwe eer zal nooit myn’ haet ontvlugten,
    Gy zult gewroken zyn, indien gy veinzen kunt.
[p. 98]
Schrei niet, daer ’t iemand hoort, of ziet; of kunt ge uw tranen
    Niet dwingen, koom by my. Wy zullen in ’t gemeen,
Ten wraekbevordering, ons pogen aen te manen
    (40) Door ongeveinsde trouw en droeve teederheên.
Of schrei vry, zoo ’t u dunkt, maer laet slechts niemand hooren,
    Dat Absalon zoo zeer geraekt is van uw leed.
Ik zal, door myn gedrag, al ’t kwaed vermoeden storen,
    Tot dat zyn wisse straf, volkomen, is gereed.
(45) Schoon ik, in ’t heimelyk, myne ongeschoren lokken,
    Het siersel van myn jeugd, dat ongemaekte schoon,
My steeds zoo waerdig, schier van spyt, had uitgetrokken;
    Gansch anders is ’t gedrag, dat ik by ’t volk vertoon.
’k Gelaet my, of het leed van zuster my niet deerde,
    (50) En of ik zelfs uw doen niet gansch onschuldig hiel;
Als of gy, op dien tyd, als Ammon u onteerde,
    Door lonken, hadt getracht te heerschen op zyn ziel.
Dus zal ik best tot wraek van dezen gruwel komen,
    Belg u slechts niet te zeer, myn zuster, deze schand’,
(55) Want Ammon, als hy waent, het minst te moeten schromen,
    Zal wis zyn schennisloon ontfangen, van myn hand.
Och! Thamar, wat is ons een schandvlek aengewreven!
    Uw maegdelyke staet, die, tot eens Konings pracht,
Door schoonheid, eer en deugd, zoo waerdig, waer’ verheven,
    (60) Is nu tot spot van ’t volk, tot smaed van uw geslacht.
Kost dat een broeders naem die vuile lust niet toomen?
    Of kost een zusters eer, op dat ontaerd gemoed,
Geen inkeer van dien smaed of euveldaed doen komen,
    Die hem weerhouden mocht van ’t schenden van zyn bloed?
[p. 99]
(65) Vervloekte wrevelheid! die niet, door dartel mallen,
    In onbezonnen drift, zyn zinnen hebt beroerd,
Maer die, door booze list, op ’t vuilste stuk gevallen,
    Met langzaem overleg, zoo schelmsch, zyt uitgevoerd.
Vervloekte geile lust! gy zult my duur betalen
    (70) De kroon, die gy my dus zoo schendig hebt geroofd;
Al zou ik, na uw’ dood, in ballingschap gaen dwaelen,
    En Davids hof, uit wraek, zien dingen naer myn hoofd.
Zou ik, die, tot myn’ roem, by alle jonge helden,
    Altyd myn zusters deugd en schoonheid zag geacht,
(75) Met schande nu den naem van Thamar hooren melden,
    Zoo deerlyk zien vertreên den lof van myn geslacht?
Zal Ammon met dien schimp, by ieder, roem gaen dragen,
    Dat zusters Maegdebloem voor hem ten prooie bleef;
Hoe hy haer heeft verstrikt, door veinzen, listen, lagen,
    (80) En als een hoer daer na, met afkeer, van zich dreef?
Zou Thamar, tot haer wraek, by vreemden heul gaen zoeken,
    Die Davids gansche huis, behalven Ammon, raekt?
Het huis dat hy zoo snood, ’t geen ieder moet vervloeken,
    Met bloedschand’ heeft bevlekt, en tot een spot gemaekt.
(85) Ik kan wel, zonder vreugd, maer, zonder eer niet leven,
    Gy zult gewroken zyn, ik zweer ’t by Davids kroon.
Men zal my, nimmermeer, zoo slecht een’ toenaem geven,
    Dat ik lafhartig was in ’t wreken van uw’ hoon.
Nee, Thamar, Absalon, bewogen door uw klagen,
    (90) Zal Ammon, die onze eer, zoo schendig, heeft verkort,
Met allerlei geweld en list ten straffe dagen,
    Totdat zyn vuile ziel eens voor uw’ voeten stort.
[p. 100]
Gy hebt zeer wel gedaen in ’t schryven, lieve zuster,
    Dat gy, door uw beklag, myn zinnen wakker houdt,
(95) Dies schryf ik nu weêrom, om ook uw hart geruster
    Te stellen, schoon gy my die zaek wel toevertrouwt.
Uw edelmoedig hart, nu driftig, om te wreken
    Zoo trouweloos een’ smaed, u schendig aengedaen,
Zal in uw’ broeder ook het mannenhart ontsteken,
    (100) Om u, in uwe wraek, met kloekheid, na te gaen.
Uw droefheid heeft myn ziel, zoo teederlyk, bewogen,
    Dat medelydendheid somtyds myn hart verkracht.
De tranen schieten my, myns ondanks, straks in de oogen,
    Op ’t hooren van uw schande, op ’t lezen van uw klagt.
(105) Wanneer ik my verbeeld dien angst, die doodsche vreezen,
    Waer in gy, onverhoeds, van Ammon werdt bekneld,
Hoe uw benaeuwde ziel, van schrik, verbaesd moest wezen,
    Wanneer dat monsterdier u aengreep, met geweld;
Als ik uw worstelen, uw klagen, schreeuwen, kermen,
    (110) En de onmeedoogenheid uws schenders eens begroot,
Dan denkt myn hart, geraekt, door deernis en erbermen,
    Om zuster Thamar niet, maer om een maegd, in nood.
Doch als ik voorts herkaeuw, door bittre nagedachten,
    Dat al dat leed myn bloed, myn zuster, wedervoer;
(115) Dat haer een broeder dorst, uit geile lust, verkrachten.
    En, na die schanddaed, haer mishandelde als een hoer;
Voel ik my, in myn ziel, zoo fel van smert bestreden,
    Van wanhoop, spyt, en wraek, dat ik nauw zelf niet weet,
Wat hartstogt meest vermag op myne teederheden,
    (120) Of wat het zekerste is tot wraek van zoo veel leed.
[p. 101]
Zyt gy die Thamar niet, die onlangs, by de maegden
    Van gansch Jeruzalem, den roem en voorrang had,
(125) Van wiens bevalligheden, zelfs groot en kleen, gewaegden,
    Die in ’t scharlaken kleed en gulden zetel zat?
Hoe is die luister thans, ô Koningskind, gezonken!
    Is Koning David dan uw Vader nu niet meer?
Mocht met het septerrecht uw Moeders huis niet pronken!
    (130) Is Absalon, uw broêr, nu zonder macht of eer?
Is Ammon Davids zoon, en steunt hy op die rechten,
    Als of hy, naer zyn’ zin, dan alles mogt bestaen?
De tyd zal, zoo ik hoop, eens tusschen ons beslechten,
    Of hy, als de oudste, mag zyn jonger broeders smaên.
(135) Schynt Absalon te jong on Ammon te doen schromen,
    Voor wraek van Thamars eer, van hem zoo scherp gesmaeld,
Hy hael’ het hart vry op, de tyd wil spoedig komen,
    Die al zyn spotten zal, met spotten, zien betaeld.
Kunt gy slechts nu zoo veel op uw gemoed verwerven,
    (140) Dat gy uw leet verkropt, in ’t openbaer niet zucht;
Gy zult, in dezen hoon, niet ongewroken sterven:
    De wraek zal zeker zyn, als Ammon niets meer ducht.
Ei laet uw ongeduld, ’k herhael het, toch niet blyken.
    Roep niet te zeer om wraek, daer ’t ieder hooren mag;
(145) Want Ammon, wel bewust van zyn verongelyken,
    Zou op zyn hoede zyn, als hy uw wanhoop zag.
Uw vyand, van uw drift gewaerschuwd, door uw klagen,
    Zou uwe oploopendheid beschimpen, buiten nood,
Hy zou u telkens weer met nieuwe schennis plagen,
    (150) En tergen u, door spyt, veel harder dan den dood.
[p. 102]
Men zal, in myn paleis, met eerbied u ontmoeten.
    Ei, Zuster, schrei niet meer, of, zoo gy schreien wilt,
Schrei, waer uw Broeder schreit, waer gy uw lust kunt boeten,
    En ik de wraek met u beramen zal in stilt’.
(155) Wanneer gy my voortaen zult zien, naer myn manieren,
    Vol moeds en vrolykheid, in ’t midden van de jeugd,
Daer, op myn purpren kleed, myn blonde lokken zwieren,
    Als of uw smaed my niet kost storen in myn vreugd:
Denk niet, dat dan ’t gevoel van onzen smaed vermindert,
    (160) Maer dat die vrolykheid de wraek verhaesten zal,
Want dus moet de agterdocht van Ammon zyn verhinderd,
    Die minder schromen zal van my, in dit geval.
Hy heeft, door vleiery en vuil bedekte logen,
    Uw eerlyk hart verkracht, en zwygt zyn schenddaed niet;
(165) Hy moet, naer ’t zelfde recht, verlok zyn en bedrogen,
    En weten, dat die straf tot uwe wraek geschied.
Dit opzet dacht my goed aen u bekend te maken.
    Ik neem, voor myne wraek, de schande u aengedaen.
Zoo lang als Absalon zal voor uw’ eernaem waken,
    (170) Zal niemand, zonder straf, iets, tot uw spot, bestaen.
Wie weet, wat lot ons zelfs is, door uw’ smaed, beschoren?
    Of Davids kroonrecht niet veranderd, door die zaek?
Of Absalon niet is tot hooger staet geboren?
    Maer zulks is nog te vroeg: ’t is nu eerst tyd van wraek.
(175) Neen Thamar, ’k zweer ’t nog eens, by trouw en eer, die beiden,
    Door Ammon overlast, gekrenkt zyn en veracht,
Gy zult gewroken zyn: ’k zal hem te offer leiden,
    Zoo haest myn veinzery by niemand is verdacht.
[p. 103]
Treur gy, uw treurgewaed en schreien kan ons baten:
    (180) Zoo slechts uw wanhoop niet myn toeleg ruchtbaer maekt.
Wanneer men my zal zien by gasten, uitgelaten,
    Denk dan vry, dat de tyd van Ammons straf genaekt.
Op een gelyke wys, moet hy de schande boeten,
    Als hy ze heeft bewerkt, tot uwe droeffenis.
(185) De onedle straf en dood zal best den smaed verzoeten,
    Wanneer zyn romp een prooi van gier en raven is.



ADONIAS AEN BATHZEBA.

AEn u, Mevrouw, die kent het dwingende vermogen
    Van toomelooze min, uit zuivre lust gekweekt,
Wanneer een felle gloed, door kracht van toovrende oogen,
    Een hooggeboren ziel, tot liefdedrift, ontsteekt;
(5) Aen u, die, door uw schoon, naer waerde, hoog verheven,
    Daer door in ’s Konings hart en erf gebleven zyt,
Schryft nu Adonias, door hoop en vrees gedreven,
    En zoekt van uwe gunst zyn hulp, te dezer tyd.
De schoone Sunamiet’ heeft my, door ’t oog, gevangen;
    (10) Zy heeft myn ziel gemaekt tot een verslaefde buit.
Myn geest blyft, in den zwier van hare vlechten, hangen,
    Myn leven en myn dood hangt af van haer besluit.
Schort uw verwondering, en strydig achterdenken
    Een weinig op, Vorstin, tot gy my hooren zult.
(15) Gy zult geen toeleg zien, die u in ’t minst kan krenken,
    Uw wensch, in tegendeel, zal daer door zyn vervuld.
[p. 104]
Al wat Adonias, voor zich, van al zyn erven
    Begeert en afwenscht, is Abizags wedermin;
Dat hy die schoone moog’ ten huwelyk verwerven,
    (20) Om vergenoegd met haar te leven, naer zyn’ zin.
’k Beken ’t, en zal voor u thans niets verborgen houden,
    Opdat uw hulp voor my ook trouw te werk moog’ gaen,
Dat wy, voor dezen, wel op andre steunsels bouden,
    Om ons geboorterecht in ’t huis te doen bestaen.
(25) Die wensch is, door de min, geheel en al versmeten,
    Abizag is ’t alleen, die myne hoop thans voed.
Wy zullen met vermaek al ’t andere vergeten,
    Word myn ontsteken lust, in dit geval, geboet.
Haer vlytig, stil gedrag, en zedige gebaerden
    (30) Bedwingen myn gemoed in naeuwer pael en maet,
My dunkt, zy zal veel liefst een hartekeur aenvaerden,
    Die zich, om hare min, vernedert tot haer staet.
Laet toe, ô Koningin, dat ik u mag ontvouwen,
    Hoe zy, in ’s Vaders arm, myn liefde heeft verwekt.
(35) En oordeel dan daer uit, of gy my moogt vertrouwen,
    Dat dit zoo wel tot uw, als myn, genoegen strekt.
Onnoozel als een kind, maer heerlyk in vertooning,
    Daer ’t schoon en vriendlyk oog ’t gedienstig hart ontsloot,
Werd, zy, als bruid gebragt by d’ afgeleefden Koning,
    (40) Om hem, zoo ’t mooglyk was, te koestren in haer’ schoot.
Al ’t geen, waer dooraen ’t oog de schoonheid kon behagen,
    Had dit volmaekte beeld in d’ alderhoogsten top;
En ’t hart des vromen mans, hoe koud en oud van dagen,
    Ontvonkte op dit gezicht, en look weer vrolyk op.
[p. 105]
(45) Zy, als een teeder kind omtrent een’ lieven vader,
    Lei al haer kracht te werk, met eerbre maegdeschaemt’;
Zy koesterde zyn leên, maer kwam hem nimmer nader,
    Dan zoo verre, als de dienst van eene maegd betaemt.
Gy zyt in ’t Vol bezit van ’s Konings hart gebleven.
    (50) Zy heeft tot minnenyd u nimmer aengezet.
Nooit heeft zy zich bediend van ’t voorrecht, haer gegeven,
    Door ’t streelende geheim van ’t Koninglyke bed.
Zy hield haer’ Maegderoem steeds kuisch en ongeschonden,
    En heeft des Konings kracht nooit liefdepligt gevergd,
(55) Schoon zy daer door zyn hart ligt naeuwer had verbonden;
    En heeft, door haer gezach, nooit iemants oog getergd.
Doch ik, die, zonder vrees van in gevaer te ploffen,
    Haer uit nieuwsgierigheid gezien heb, dag op dag,
Ben, door haer vriendlyk oog en schoonheid, zoo getroffen,
    (60) Dat ik, met haer te zien, my straks gevangen zag.
Dat hemelsche gelaet, daer pas ontloken rozen,
    Door dons en zilverglans van zuiver leliwit,
Met schaemte en eerbaarheid, zoo liefelyk op blozen,
    Beschenen, door een’ gloed van glinstrend’ oogengit;
(65) Die schoone aenvalligheên, dat vriendelyk believen;
    Die ingetogenheid, zoo eerbaer en bedeesd,
Verstrekten prikkelen, om my het hart te grieven,
    En pleegden te gelyk geweld, op mynen geest.
’k Was meenigmael bedwelmd, door strydig overdenken,
    (70) Of ik myn’ vader niet myn min ontdekken wouw;
Maer ’k dacht, het mogt den man in zyne zwakheid krenken;
    Hy mogt, uit minnezucht, verdenken hare trouw.
[p. 106]
Nu is hy, door den dood, tot smert, van ons gescheiden,
    En ’t erfrecht tot de kroon, en Judaes heerschappy
(75) Is in onzekerheid, verdeeld en tusschen beiden;
    Zyn wil spark voor uw’ zoon, ’t geboorterecht voor my.
Laet toe, ô Koningin, dat ik slechts eens mag melden,
    Wat afstand van myn recht myn fiere ziel bestaet.
En laet het ditmael slechts, en niet meer, by u gelden,
    (80) Alleen ten blyk’ voor u, hoe hoog myn liefde gaet.
Ik, in des Konings hof, en hoflyk opgetogen,
    Met diep gevoel van eer, als de eerstgeboren zoon,
Heb, niet myn moeders melk, de kroonzucht ingezogen,
    En ben steeds opgevoed, als de erfprins van de kroon.
(85) Nu zal ik Salomon, naer ’s Vaders laetst bevelen,
    Gewillig afstand doen van ’t geen hy wenschen zal,
En hem, hoe zeer voorheên de staetzucht my mogt’ streelen,
    Erkennen als myn’ Vorst, myn liefde ten geval,
Zoo my Abizag werd daer voor ten loon geschonken.
    (90) Abizag, die nooit heeft getracht naer ryks bewind;
Abizag, die alleen zal met haer schoonheid pronken,
    En met Adonias, die haer zoo teer bemind.
Zoo kunt gy, Bathzeba, het koningryk behou’en,
    De kroontwist zien gestild en ’t rechtgeschil gesast.
(95) Zoo kunt ge uw’ Salomon, op Davids troon, beschouwen,
    Door geen partydigheid, belemmerd, of ontrust.
Het moederlyk gemoed zal, hoop ik, u bewegen.
    De wensch tot vreê, gemengd met huis- en staetsbelang,
Noopt u, om my dees’ dienst, in dezen tyd, te plegen,
    (100) Waerna zich alles schikt in Salomons bedwang.
[p. 107]
Maer ik zal deze bruid, als was ’er geene reden,
    Waer door ik haer verkreeg, ontfangen van uw hand,
En schryven alles toe aen uw goedwilligheden;
    ’k Zal blyven alleszins, aen uwen dienst, verpand.
(105) Ik bid, ik smeek het u, in overgroote liefde,
    Om vader Davids wil, wiens liefde voor my spreekt.
Zoo ooit een teedre gloed uw zinnen heimlyk griefde,
    Ontferm u over een’ die zoo ootmoedig smeekt.
Laet eens een teedre sprank van gunst uw edle zinnen
    (110) Ontvonken, in een’ gloed van troost, voor my, Mevrouw,
’k Zal u daer voor altyd, als eige moeder, minnen,
    Gy zult my nimmer zien veranderd, door berouw.
Dat ik van Bathzeba de schoone Sunamiete,
    Die zich zoo deugdelyk, by vader David, kweet,
(115) Als myn gewenschte bruid, ten liefdegift geniete,
    En ik u eeuwig dank voor zulk een heuscheid weet’!
Gy zult Adonias voorwaer, op ’t hoogst, verpligten,
    Abizag, door uw’ dienst, vergelden ’t loon van eer.
Geheel Jeruzalem door zulk een voorbeeld stichten,
    (120) Waerdoor uw Majesteit zal groeien, meer en meer.
Zoo zult gy alles zien, in bloei, aen alle zyden,
    Uw’ Salomon in vreê, Adonias in vreugd,
Den septer in uw huis, dien niemant zal benyden,
    Abizag, zoo ’t behoort, gehuwlykt in haer jeugd.
(125) Maer stel niet uit, Vorstin, hierom voor my te smeeken,
    Dit zy nu de eerste gift van Salomons gezach.
Laet hy zyn broederhart doen blyken, door dit teeken,
    En gy, wat moeders woord op zyn gemoed vermag.
[p. 108]
Dan zal zich al myn volk, tot nog toe trouw gebleven,
    (130) Het geen my, in myn recht, met kracht herstellen wil,
Als ’t myn gebod hun vergt, tot stille rust, begeven,
    En houden ’t recht beslist van ’t broederlyk geschil.
Dan zal Abizag my ’t voorleden doen verzetten,
    En myn verliefde ziel vernoegd zyn, in haer lot.
(135) Zy zal een Konings hart, verward in liefdes netten,
    Doen ruilen al zyn’ staet voor keur van haer genot.
Doch zoo nu Salomon zoo hoog in waen zal steigren,
    Dat hem die kleene gunst te hoog in de oogen steekt....
Maer, neen, hy zal die beê zyn moeder toch niet weigren,
    (140) Noch zulk een burgergunst zyn’ broeder, die hem smeekt.
Dat uw genaê, Vorstin, my deze gunst betoone;
    Herstel de rust van ’t ryk, die hangt alleen daer af.
Geef aen Adonias, voor ’t afstaen zyner Kroone,
    Een huisvrouw, die erkent, dat uwe hand haer gaf.
(145) Myn wanhoop anderszins, die ’t my zal doen besterven,
    Zal my, voor mynen dood, het uiterste voorwaer
Afvordren. Spoed u des. Gy zult het ligt verwerven.
    Red my, red Salomon, uit zulk een groot gevaer.



[...]



[p. 228]

BEDENKING
OVER ’S MENSCHEN ZONDIGHEID
EN VERLOSSING.

    ONeindig God, die ’t al in al alleen vervult:
Voor wien de zon en maen, en alle hemellichten,
In hare volle kracht, als schemeringen, zwichten,
    Wie zal den glans weêrstaen, als gy verschynen zult?

    (5) De Mensch, van waen misleid, door zyner Oudren schuld,
Verloor uw evenbeeld, dat zynen gang moest richten.
Hy ging, op valschen schyn, een eigen spoor verdichten,
    En maekte een wonderwerck van uw getergd geduld.

    Wat schrik! als hy in ’t licht zijn vuile schande ziet!
    (10) Hoe zwoegt de onsterflykheid in ’t eeuwige verdriet!
Maar neen! uw liefde, ô God! heeft zelfs de vlam verslonden.

Uw Wonderzoon, in ’t vleesch, tot ’menschen heil gezonden
    Deed boete voor de schuld’, en heeft, door zijn bestier,
    Den gloed van wraek verkeerd in lieflijk vredevier.



[...]



[p. 295]

MYNE BEZIGHEID.

’k VErdeel myn stil vermaek, in ’t lezen der bedryven,
    Die in het wereldrond zyn, voor myn’ tyd, geschied:
Ik neem, wanneer ’t my lust, de pen om iets te schryven;
    ’k Verheug my, als een vriend daer van zyn deel geniet.

(5) Een’ onverdienden lof, door vleyery, te styven;
    Een Schimp-dicht, schoon vol kunst en klem, behaegt my niet.
Ik prys myn vrienden graeg, als ’k mag by waerheid blyven,
    En schuw wat anderen kan strekken tot verdriet.

’k Leef in een’ vryen staet, gerust en wel te vreden,
    (10) ’k Ben arm, noch ryk, maer heb tot overvloed genoeg,
    Wanneer ik, maer myn’ staet, my, zonder afgunst, voeg.

Ik zoek, ik min de deugd, ontdaen van straffe zeden,
    ’k Bemin pleizier en vreugd, van laffe lust ontbloot;
    Ik acht het leven hoog’ doch vrees geenszins den dood.



[p. 306]

LYCESTERS TYDEN
IN
HOLLAND.

ERbarmelyk schouwtoonneel van hopelooze tyden,
    Waer heerschende overmagt, bedrog en schalke list
    Zich met den schoonen glans van Gods bevel vernist,
En ’t blind onwetend volk belaegt, aen alle zyden;

(5) Waer vroomheid en beleid gedurig heeft te stryden
    Met buitenlandsche magt, en burgerlyken twist;
    Waer heerschzugt, al ’t geschil, naer eigenbaet, beslist,
En ’t volk, door schyn misleid, zich zelf brengt in het lyden!

    Schynheilig slangezaed, met recht, zyt gy vervloekt,
    (10) Die, met Gods naem en woord, den mensch zoo vaek verkloekt,
En anders niet beoogt dan alles te overheeren.

    Onkreukbare Heldenmoed, die ’t vrye recht van ’t volk,
    Ondanks zyn’ dwazen wilk gered hebt uit dien kolk,
De laster is verstomd. Men zal uw daên steeds eeren.



[p. 382]

KATECHISATIE
ONDER DE VISSCHERS AEN ZEE.

ALs ik, in Katwyks Kerk, in een besloten ry,
Den jongen Leeraer zie, met Visschren aen zyn zy,
Die, vol begeerte en lust, als aen zyn lippen hangen;
Het uitgebreide woord, met greetige ooren, vangen,
(5) En, op hun beurt gevraegd, gereed zyn, op zyn stem,
Te toonen hun geloof, met reden, kracht en klem:
Dan dunkt my, dat ik zie de Galileesche stranden,
(’t Zy met eerbiedigheid gezegd) in deze Landen.
Waer, in een boot, op zee, en by het Visschers wand,
(10) De Leeraer van ’ Heelal zyn Kerk eerst heeft geplant.
Die, onder zulk een volk, het meest en ’t liefst verkeerde,
En Gods verborgen raed hun eerst ontdekte, en leerde.
’k Verbeeld my,dat ik zie den Visscher want en boot
Verlaten, om te zyn van de eerste in ’s Leeraers schoot.
(15) Ja zelfs verbeeld ik my, dat ik de donderzonen
Wel onderscheiden kan, en uit hun wezen toonen.
En, schoon het waerheid zy, dat ik geweldig mis,
Om ’t ongelyk gebrek van myn gelykenis:
Vermits die waerdighên, in honderdduizend deelen,
(20) En de eene en de andre zy hier van malkaer verschelen.
Het streelt nogthans myn’ geest, en myn verkleend gezicht,
Krygt uit dees’ duistre strael een schets van hooger licht.
    Dus kan een kleen ontwerp van zeer geringe zaken
Somtyds een goed begrip van de allergrootste maken.




[p. 389]

HELENA AEN MENELAUS.

’k HEb u te veel geliefd, en ook te heusch gevonden,
    Dat ik, met myn vertrek, geen afscheid nemen zouw.
Gy hield misschien uw eer, verkeerdelyk, geschonden,
    Door ’t breeken van ons’ echt, en lang verknogte trouw.
(5) Neen, Menelaus, ’t is geen dertelheid van zinnen,
    Geen wispelturigheid van een onkuisch gemoed,
Die Leda’s Dogter dringt om Priams Zoon te minnen;
    En ’t Phrygiaensch Gewest, voor Sparta, kiezen doet.
’k Heb lang genoeg weerstaen zyn zugten en gebeden;
    (10) Zyn welgemaekte jeugd had, op myn’ geest, geen kracht;
’k Heb lang genoeg voor trouw, voor eer, en huis gestreden,
    En Paris had my nooit, tot zyne min gebragt,
Ten ware een hoog bevel, gekomen van de Goden,
    Die niemand kan op aerd, veel min een Vrouw, weerstaen,
(15) Zoo ernstiglyk my had geraden, en geboden,
    Om, zonder tydverzuim, met Paris scheep te gaen.
Het vrouwelyk gemoed is ras zich zelf onmagtig,
    Wanneer ’t, door eer en min, gelyklyk word gestreeld;
Wanneer de Goden zelf, in ’t jeugdig hart, zoo krachtig
    (20) De neiging hellen doen, die ’t vleiend hart verbeeld.
Gy hebt gezien, hoe ik dien Gast uit verren Lande,
    Die, om Hesioné, zyn Moey, van Troje ging,
En die van u, in huis, onthaeld wierd, t’ uwer schande,
    Met onverschilligheid, zoo fier en koel, ontfing.
[p. 390]
(25) Gy hebt altyd gezien, dat ik, omdat zyn reden
    Somtyds zoo verre liep tot onbezonnen praet,
Zyn byzyn, zonder u, heb nimmermeer geleden,
    En hem nooit heb onthaeld, dan met een stuursch gelaet.
Gy hebt my zelfs, eer gy op reis gingt, meenigmalen,
    (30) Uit vrees misschien, dat ik hem boers bejeegnen zouw,
Uw’ Phrygiaenschen gast bevolen wel te onthalen;
    Gy zelf hebt hem genood, te zorgen voor uw Vrouw.
Wie, Menelaus, wie kan u de schuld vergeven,
    Dat ge uwe helft, die u zoo na aen ’t harte leit,
(35) Aen eenen Jongeling, in schalke min bedreven,
    Zoo dwazelyk beveelt, in uwe afwezendheid?
Ik zoek niet, op dien naem, de schuld u aen te vryven,
    Helene is veel te oprecht, te simpel, van gedrag,
Dan dat zy meenen zouw, dat zy dus haer bedryven
    (40) Moest dekken, met den naem van mans wil en gezag.
’t Is waer, hy heeft myn hart, na uw vertrek, bestreden,
    Met stoute tael, zyn min my duizendmael verklaerd,
En zocht, met uw bevel, my altyd te overreden,
    Sints gy, met zyn onthael, zoo hoog my had bezwaerd.
(45) Hoe, sprak hy, ziet ge ’t niet, uit Menelaus vluchten,
    En uit zyn’ last, van my te onthaelen, u gedaen?
Wat hebt gy, schoone Vrouw, in ’t minste toch te duchten?
    Hy deed het wis, om my meer vryheid toe te staen.
’k Heb naer die looze tael en zagte vleieryen,
    (50) Zoo kunstig voortgebracht, geluisterd, noch gehoord.
’k Wou van dien overlast my dikwyls wel bevryen,
    En was daerom op u, om ’t lang verblyf, verstoord.
[p. 391]
Doch, als hy eindlyk zag, dat hy myn kloeke zinnen,
    Door zyn gedienstigheid en praet, tot afkeer bragt,*
(55) Sprak hy: Prinses, nog eens, ’k had u wel willen winnen,
    Door myn oprechte trouw en eige liefdekracht;
Maer wyl uw hart zich steeds verhard, schoon die ontaerde,
    Die u, verachtelyk, alleen laet, by zyn’ gast,
Schoon Menelaus zelfs, gehandeld wierd, naer waerde,
    (60) Indien hy in de min verkloekt wierd en verrast:
Gy zult nogthans, gy moet moet met my naer Troje trekken,
    Zoo anders ’t dierbaer woord van Venus waerheid is.
’k Zal u de rede van myn komst, in ’t kort, ontdekken;
    ’k Laet de uitleg aen u zelf van die geheimenis.
(65) Hy zei my, hoe Merkuur hem eens tot rechter stelde,
    Op Idaes berg, van hem, in herdersstaet, bewoond,
Waer hy, in ’t pryskrakkeel van schoonheid, ’t vonnis velde
    Voor drie Godinnen, straks daer op aen hem vertoond.
De groote Koningin des Hemels stond te pryken,
    (70) Met alle Majesteit, daer alle glans voor week.
Die bood hem ’t ryk bezit der grootste Koningryken,
    Indien zyn keurig oog, voor haer, het oordeel streek.
De heldre Pallas ook, met maegdelyk betamen,
    Ontstak hem, door haer oog, vol vuurs en eerbaerheid,
(75) Beloofde dat zyn naem, by alle heldenamen
    Vereeuwigd, en met roem alom zou zyn verbreid.
De blonde Venus, op haer liefdekoets, gedragen,
    Van haer bevalligheên omringd, aen allen kant,
Sprak, met een lonkend oog, zoo zy hem kost behagen,
    (80) Hy had de schoonste Vrouw te wachten van het Land.
[p. 392]
Dit woord deed dadelyk al ’t ander voordeel wyken;
    De pracht, de rykdom, eer, en wetenschap, verdween;
Het lust hem ’t vonnis straks voor Citheré te stryken,
    En dus ging Venus, met den gouden appel, heên.
(85) Als hy, met ongeduld, daer na, zyn groot verlangen,
    Deed blyken, om het loon, het voedzel van zyn vreugd,
Zoek, zei ze, Spartaes hof, gy zult Helene ontfangen,
    De schoonste van haer tyd, en ’t puik der Grieksche jeugd.
Nu, sprak hy, kom ik u, uit naem van Venus, vragen,
    (90) Gy zyt alleen geweest het voorwerp van dees’ tocht;
’k Ben over zee gevoerd, als op een’ zwanenwagen,
    En heb straks ’t Vrouwepuik gevonden, dat ik zocht.
Zie Menelaus, dus kwam hy myn zinnen streelen:
    Waer is een Vrouw, die niet hier door bewogen wierd?
(95) My dacht ik voelde zelf de dartle liefde spelen,
    In zyn vertellingen, door Venus geest bestierd.
Zoo gy in Sparta waert, en by ons t’ huis gebleven,
    ’k Had nimmer, zonder u, begonnen deze daed;
Ten minste had ge my, of hulp, of raed gegeven.
    (100) ’t Is, zoo gy klaegt, uw schuld, die my dus eenig laet.
Hoe kan een jonge Vrouw, om schoonheid aengebeden,
    Ja van Godinnen zelfs tot wedermin genood,
En van een’ Jongeling, volmaekt van leest en leden,
    Geliefd op ’s Mans bevel, zich houden buiten schoot.
(105) ’k Heb dan geen schuld begaen, die immer my kan spyten.
    ’k Heb Venus raed gevolgd en haer’ geduchten last;
Al ’t geen ’er is begaen, is u veel meer te wyten,
    Die my dus liet alleen, by een’ verliefden gast.
[p. 393]
Maer dit is lang geweest het groot beschik der Goden,
    (110) Die hebben zich bemoeid, met de eer van ons geslacht.
De kuisheid van ons huis is steeds, door hen, geboden,
    En nooit, uit geile lust, tot hooger min gebragt.
Myn Moeder, door een zwaen, in goddelyke minne
    Gewikkeld, zag nogthans haer kuisheid nooit bevlekt.
(115) Ik volgde Paris na, op last van een Godinne,
    Haer opperste gebod is ’t zwaerste, dat my trekt.
’k Zouw Phrygien niet meer dan Sparta waerdig hou’en,
    ’k Liet Menelaus niet om een’ Trojaenschen held,
’k Zou, op een woeste zee, vol schroom my niet betrouwen;
    (120) Maer wat bestaet men niet, als liefde wetten stelt?
Vergeet dan uw Heleen’, die u alleen beminde,
    Toen zy u eertyds koos, uit al de Grieksche Jeugd;
Die nu, door uw verzuim, zich liet, door liefde, blinden,
    Die nu in Venus keur, haer teeder hart, verheugt.
(125) Wees niet te ras, wanneer gy ’t hooren zult, verbolgen,
    Schoon u de Grieksche Jeugd beloofde, by haer trouw,
Den Schaker van Heleen, wie ’t zyn mogt’, te vervolgen,
    Zy dachten nooit, dat die een Koning wezen zou.
Wat zou gansch Griekenland, en ’t arme Sparte winnen,
    (130) By Troje, ’t welk in magt, by al de weereld, praelt?
Wat zou een hand vol volks, schoon kloek van moed, beginnen,
    Waer duizend helden zyn, uit Godenbloed, gedaeld?
Daer de enkle Paris zelfs kan honderd Broeders tellen,
    Die, in den kryg volleerd, voor Priams wagen gaen;
(135) Die zelfs in pyl en boog, hun grootste glorie, stellen,
    En ieder, onder zich, zien duizend helden staen.
[p. 394]
’t Schynt my en Jupiter, myn Vader, best te voegen,
    Zyn liefste kind, aldaer in hooger staet, te zien,
En Venus wou, zoo ’t schynt, hem daer in zelfs vernoegen,
    (140) Wanneer zy Paris zond, om my zyn trouw te biên.
Wil dan, om mynen wil, ’t onnodig opzet staken;
    Het Godendom, dat my de reis heeft aengeraên,
Zou, tot myne eer, gewis uw euveldaden wraken,
    En dus die togt te duur u en uw’ helden staen.
(145) ’k Zal altyd voor uw huis en goedheid agting dragen.
    Myn kind zal oorzaek zyn, dat ik u nooit vergeet;
Hermioné, hoe kleen, zal u voor my behagen.
    Ei! geef haer nooit de schuld van ’t geen haer Moeder deed!
Ik ga met Paris dan, in Trojes wal, regeren;
    (150) Indien ik kwalyk doe, vergeef het, ’k ben een Vrouw.
De Goden moeten my en myne zaek verweren,
    Want, zonder hun bevel, bleef ik u altoos trouw.
’k Wensch Menelaus toe voor eeuwig wel te varen;
    En dat hy myne min, gelyk ik hem, vergeet’.
(155) Ja ga met Priams Zoon myn zoete lusten paren;
    In purper wiszelen myn ruw Spartaensche kleed.
Ik ga, daer myn gewaed, naer balzemgeur, zal rieken;
    En weelde en overvloed, door liefde, word verkwikt.
Myne teere leên zyn niet geschapen voor de Grieken:
    (160) Dien past een harder lyf, tot ploeg en werk geschikt.



[p. 395]

MARCUS ANTONIUS
AEN AUGUSTUS.

SChoon ik my weinig kreun, wat Rome mag bedryven,
    Of wat men, in ’t gerucht aldaer, van my gewaegt;
’k Wil, u ten overvloede, Augustus, echter schryven,
    Dewyl ik hoor, dat gy u van myn doen beklaegt.
(5) Is ’t weinig, dat ik u met volmagt laet regeren
    In ’s waerelds opperhof, vol eer en majesteit?
Dat ik u ruim een’ staet, dien ’k mogt met recht begeren,
    Na Caesars dood, voor ’t meest, gered door myn beleid?
Of moet men ook myn keur en levenswys bepalen?
    (10) Ben ik niet, u gelyk, erkend in ’t hoog gezag?
Moest ik van Rome nu nog wetten komen halen,
    Naer welke Antonius zou schikken zyn gedrag?
Wat heerschzucht heeft zooras uw zinnen ingenomen?
    Wat maekt toch tussschen ons, in staet, zo groot verschil?
(15) Gy zoud als Vorst, en ik, als Burger, zyn te Romen,
    ’k Zou buiten Rome zelfs niet leven naer myn’ wil.
Heeft dan Augustus moed, dien tyd, alreê vergeten,
    Wanneer hy, in verstand slechts kind of Jongeling,
Door myn toegevenheid, terwyl ik was gezeten
    (20) In ’t Burgermeesterschap, het hoog gezag ontfing?
[p. 396]
Wat waerd gy, zoo ik niet, na Caesars dood de wetten,
    Waer door de eenhoofdigheid, in ’t Rijk, verzekerd wierd,
Had weten, door myn macht en schikking, door te zetten;
    En zelfs, met lyfsgevaer, het roer des staets, bestierd?
(25) Had ik de moorders, uit hun vryplaets, niet verdreven,
    En ’t volk, om Caesars wraek, tot afgunst opgemaekt;
Gy waert, Domitius, de zelfde steeds gebleeven;
    En ik was reeds in top van ’t hoogst’ gezag geraekt.
Wat sedert is geschied, door welke kuiperyen
    (30) Gy alles naer u sleept, en buigt voor uw geweld,
Kan ik van verr’ wel zien, en, zonder te benyen,
    U gunnen ’t hoog bewind, waer in ge u zelven stelt.
’k Liet Rome willig u den prys van zulk gebieden halen,
    Daer gy, omzichtig zelf, uw volk naer de oogen ziet.
(35) ’k Laet Rome, met den naem van Burgerrechten, pralen,
    Terwyl ’t, met slaefsch gedrag, zich schikt naer uw gebied.
Laet my ook buiten u, naer myn verkiezing, leven,
    Ten minsten, dat ik noch zoo veel behoud’ van ’t geen
My nevens u, in ’t recht van Rome, was gegeven,
    (40) Dat ik ook op een’ troon, die u niet raekt, moog’ treên.
Wat maekt het Roomsche volk, en u, zoo zeer gebeten,
    Dat gy me, die u niet beny, dus haet en vloekt
Omdat ik schyn ’t gedrag van Rome te vergeten?
    Omdat een koningin myn hulp en bystand zoekt?
(45) Men zegt, dat ik myn Vrouw, en Vaderlandsche zeden,
    Gelykelyk verlaet: met ’s Konings naem en pracht
Braveer, ’t welk nimmermeer van Rome werd geleden,
    Als strydig, tegen ’t recht van een Romeinsch geslacht.
[p. 397]
’k Heb Fulvia bemind, dat kunnen duizend tuigen,
    (50) Die, als een Romeinin, zich, fier en moedig, droeg,
Men heeft my, meenigmael, zien voor haer driften buigen,
    Omdat myn teederheid voor haer steeds overwoeg.
Ik zou haar nu misschien nog even teêr beminnen,
    En zelfs, met Fulvia, nog leven als myn Vrouw;
(55) Had niet uw Staetsbelang gebragt in myne zinnen,
    Om, door Octavia, te breken de eerste trouw,
Toen wist men wel met schyn, den laster, te verbloemen,
    Als ik uw Zuster nam voor Bed- en Echt genoot:
Toen kost men myn bedryf, naer recht en wetten, noemen,
    (60) Waer op men, als Romein, zyn Echtevrouw, verstoot.
Octavia, ’t is waer, heeft deugd, maer schynt geboren
    Om my, door klagt en vrees, tot lafheid steeds te raên.
Zo flaeuw, zoo slap een geest, kost Marcus niet bekoren;
    Ook was die trouw alleen, uit baetzugt, aengegaen.
(65) Doch sedert dat ik zag Egyptens Ryks-Vorstinne,
    Wier schoon gelaet en geest de kloekste harten steelt;
Toen wist ik eerst hoe ’t was, in wederzydsche minne
    Te leven, daer het hart, door liefde, word gestreeld.
Cleopatra wist eerst, door wondre tooverlonken,
    (70) Waer nooit een Romeinin den minsten glimp van had,
Myn grootsche ziel, met lust, in hare min te onfonken.
    Wyl zy, by ’t schoon gelaet, zoo eedlen geest bezat.
’k Wist eerst wel, hoe men moest des vyands magten kraken,
    Hem dryven uit het veld, vermeesteren Land en goed:
(75) Maer zy, zy leerde my daer recht gebruik van maken,
    Te durven leven van myn winst en overvloed.
[p. 398]
Het arme Rome schynt zyn machten niet te kennen,
    Hoewel ’t met grootsch gezag de waereld wil gebiên.
Wie zou zich aen den slaet van arremoê gewennen,
    (80) Die eens de ryklykheid van dit Land had gezien?
De naem van Koning kan myn moedig hart behagen,
    Dit duid uw Rome niet, en daerom sta ik ’t af.
Men kan myn Zonen kroon en septers zelfs zien dragen.
    Te Rome Burger zijn, schynt my nu als een straf.
(85) De groote Caesar zelf, wiens weergalooze zinnen
    In alles zoo Romeinsch geweest zyn, zoo vol moed,
Liet, door Cleopatra, zyn heldenhart, verwinnen;
    Die winnaer van ’t Heelal viel dees meestres te voet.
Men kan het Roomsche volk zyn doling wel vergeven;
    (90) ’t Veracht myn levenswys, als vreemd van zyn manier,
Het is in krygsgevaer en ruwe tugt bedreven;
    Maer gansch onkundig van den hoffelyken zwier.
En gy, Augustus zelf, hoe hoog gy ook moogt brallen,
    Gy weet niet, hoe een ziel, in teedre wellust, blaekt.
(95) Door ’t minnen van een Vrouw, met zoo veel welgevallen,
    Die alles, wat zy ziet, zich onderdanig maekt.
Uw hoflykheid en pracht, waer van men vaek hoort spreken,
    Al wat met diep ontzag u van naby beschouwt,
Indien zy by dit hof in stasie wierd gebleken,
    (100) Zou wezen boersch en laf, onedel, zonder zout.
Ik ken uw’ aert en geest, geneigd tot lustigheden,
    Zoo gy haer eenmael zaegt, gy wierd in min verward;
Zy trok u, door haer oog, gulhartigheid, en zeden.
    ’t Bekrompen Rome scheen u arm, en zonder hart.
[p. 399]
(105) Neen, schuw haer, zyt ge wys, haer byzyn zou u wonden,
    En de ongeneesbre min u, al te duur, doen staen.
Zy schonk Antonius haer hart, door trouw, verbonden,
    Uw liefde, zonder hoop, zou troosteloos vergaen.
Het is geen laffe min, geen wellust, uitgelaten
    (110) In enkele dartelheid, die my nu heeft beroerd,
Geen pracht van zilver en geen glans van gouden vaten,
    Geen Vrouwe schoonheid zelfs, alleen, heeft my vervoerd.
Zy weet haer staets bestier, met zoo veel vreugd, te mengen,
    Als of men nimmer hier, om staetsbelangen, dacht.
(115) Zy weet de vreugd zoo zeer, tot nut van ’t ryk, te brengen,
    Dat lust en overvloed hier bloeit, in volle kracht.
Hier ziet men Vorsten zelfs, van haer, geboden halen.
    Zy kent haer Mogendheên en ieders staetsbelang.
Zy spreekt Gezanten aen, elk in zyne eige talen,
    (120) En stelt, aen duizenden, de wetten, zonder dwang.
Het moeielyk bestier van staet en andere zaken,
    Zoo vol byzonderheid, belet haer vreugde niet:
Nooit is haer geest verrukt; nooit zyn haer hofvermaken
    Belemmerd, door ’t bestel van ’t lastig Ryksgebied.
(125) Zie, Caesar, zulk een Vrouw, met die hoedanigheden,
    Die Mannendaden huwt aen Vrouwe-teederheid,
Werd van Antonius geliefd en aengebeden,
    Terwyl die liefdegloed, weerzyds, word uitgebreid.
Laet my dan in de schoot van die beminde rusten,
    (130) ’k Misgun ’t vermaek u niet van opperheerschappy;
’k Beny ’t genot u niet van dartle minnelusten,
    Die gy te Rome pleegt, zoo los, zoo ruim, zoo vry.
[p. 400]
Wat mag men toch op my zoo bitsch te Rome smalen,
    ’k Bemin myn echte Vrouw, en laet voor u ’t gebied.
(135) Ik kan in Africa myn lusten wel bepalen,
    Ik streel Cleopatra, zy my, en anderen niet.
Wat Vrouw van frissche jeugd of schoonheid, binnen Romen,
    Is niet, door uw gestreel, tot vuile min verleid?
Wat Man is niet gehoond; wie heeft u niet te schromen?
    (140) Men kent geen jonge Vrouw, die gy geen strikken breid.
Ik wed zelfs dat, als gy, dees letters, zult ontvangen,
    Het eene of ’t ander lief zal zitten op uw’ schoot,
En kusschen uwen mond, of streelen uwen wangen,
    Want gy ontziet noch Vrouw, noch Maegd, noch kleen, noch groot.
(145) Hoe zeer gy uw gedrag moogt mommen en bedekken,
    Men merkt het echter wel, schoon ’t luttel opspraek geef’.
Nogthans wil ieder een, tot schande, my doen strekken,
    Dat ik met myne Vrouw, naer ons vermogen, leef.
Voorts doet men, door ’t gerucht, ons dreigen, door te strooien,
    (150) Dat gy me dwingen wilt, door macht, tot burgerplicht:
Dat gy reets volk daertoe hebt weten op te rooien,
    Uw krijgslien op de been, en vlooten zelfs gesticht.
Dan ’t is vergeefs gedreigd, al schynen wy te mallen,
    Met ryklykheid en vreugd en onbezorgde lust;
(155) By ons gaet ’s lands bestier en welzyn boven allen,
    Schoon ons vermaek nooit word door staetbelang geblust.
[p. 401]
Verkleen ons niet te veel, al schynen onze schepen,
    Met purper zeilgevaerte, en overdekt met goud,
De glans van ’s weerelds schat, door golf en zee, te slepen,
    (160) Een eer tot mintriomf, dan oorlogsdienst, gebouwd.
Gy zoud Antonius, op gouden zeekasteelen,
    Als een Romein, vol moeds en ’t volk in Roomsche tucht,
In krygsdeugd afgerecht, zien dryven, onder ’t speelen,
    Van minlyk maetgezang, uw vloten op de vlucht.
(165) Gy zoud verwonderd zyn, als gy de zee beslagen
    Zoud zien, met zulk een vlood van onbepaelde macht;
Het watergodendom zou schynen op te dagen,
    Om zich te spiegelen in de Afrikaansche pracht.
Het volk, in wulpsche vreugd, gesierd met zyden kleeden,
    (170) Is, in dat zagt gewaed, gewoon ten stryd te gaen;
De pronk vermeert het schoon van welgeschapen leden;
    Een gouden beukelaer kan stael en steen weerstaen.
Heb van Cleopatra ook anders geen gedachten,
    Al schynt zy van de min alleen zyn beheerd;
(175) Zy weet van krijgsbeleid, zy kan gevaer verachten;
    De groote Caesar heeft dit haer van jongs geleerd.
Gy meent misschien, als roof, Egyptens schat te deilen:
    Maer denk eens, wie daer voor met zoo veel liefde waekt.
Vermeet u niet te veel, het blind geluk kan feilen;
    (180) Ligt wierd in ons de lust tot Rome ook opgemaekt.
Doch waerom niet in rust en vriendschap nu gebleven?
    ’k Eisch voor myn derde deel van staetsbewind niets meer,
Dan dat ik, naer myn zin, met myn Prinses mag leven,
    En met Cleopatra haer land, als Vorst, regeer’.
[p. 402]
(185) Neem my voor bondgenoot, geen’ burger, kan ’t u lusten;
    ’k Stap van het Burgerrecht, om zulk een schoonheid, af.
Als ik in haren schoot, vol wellust, slechts mag rusten,
    Vergeet ik Rome, en u, en al wat Rome ons gaf.
Niet dat ik vrees uw magt: ô neen, kunt gy niet lyden,
    (190) Dat zich Antonius, in weelde en voorspoed, vind;
Koom, waer ge my zult zien voor myn Godinne stryden;
    Laet ’s weerelds Oppermacht de prys zyn, van die wint.
Of anders, neem uw vreugd, by uw Romeinsche Vrouwen,
    Waer geen minyvrig man, naer wraek, zou durven staen.
(195) ’k Misgun ’t u niet; laet slechts my mynen wensch behou’en,
    En, met myn Echtevrouw, myn minnelust verzaên.
’k Schryf dit, uit vriendschap nog, tot wederzydsch genoegen.
    Nu nood my myn Vorstin tot nieuw vermaeks genot.
’k Vlieg heen, om aen haer zy met vreugde my te voegen.
    (200) Vaerwel; en leef, als ik, te vrede met uw lot.


JULIA AEN AUGUSTUS.

BEroemde Weereldvorst, op wiens geducht vermogen
    Het machtig Roomsche volk, in weelde, roemt, en juicht;
Die duizenden bestuurt, door ’t wenken uwer oogen,
    Van wiens genade, zelfs, de vyand spreekt, en tuigt:
(5) Is ’t Vaderlyke hart, welks gunst ons plag te streelen,
    Omtrent zyn kinders zoo vervreemd, dat zy, met lof
In de algemeene vreugd des volks, niet mogen deelen,
    En, met verachting, zyn gebannen van uw hof?
[p. 403]
De gansche weereld spreekt van algemeenen vreede
    (10) Uw wreedste vyand zelf, die rust zoekt, word hersteld;
En wy, uw kinderen, vermogen niet, door bede,
    Met uwen vyand, ons te zien gelyk gesteld.
Is dan dat zacht gemoed veranderd, boven reden?
    Of is Augustus niet, gelyk hy plag, van aert?
(15) ô Neen! de weereld roemt van zyn barmhartigheden,
    Zyn bloed alleen en kroost schynt, zoo vele eer, niet waerd.
’t Beroemde Roomsche volk, dat, door uw wys bestieren,
    Zyn’ roem ziet uitgestrekt tot ’s aerdryks uiterste end,
Geniet, in vrede en rust, met dertele pleizieren,
    (20) De vrucht van overvloed, die hun uw vrede zend.
Myn Moeder slechts en ik, nogthans uw eenige erven,
    Verbannen van die vreugd, die ons als eigen scheen,
Zyn op een nare klip, daer wy van onlust sterven,
    En ’t eenig tydverdryf bestaet, in naer geween.
(25) Verdienen wy dan niet, in ’s Keizers hof, te wonen,
    En daer in eer te zyn, met aenzien, staet en pracht;
Ten minsten, dat uw gunst uw kinders mocht’ verschoonen,
    Van op geen nare klip, in zee, te zyn gebragt.
Uw statigheid belet my schier, u toe te spreken,
    (30) Met dien geliefden naem, die elk aen ’t harte gaet,
Om als Grootvader u te vleien en te smeeken;
    Die naem schynt thans geheel onvoeglyk aen myn’ staet.
De nare treurigheid, waer in wy ons bevinden,
    Oo een verlaten strand, ontzet van menschentroost,
(35) Doet my nog eens, vol rouws en wanhoop, onderwinden,
    Om ’t Vaders hart op nieuw te smeeken voor zyn kroost.
[p. 404]
Myn Moeder, door haer’ ramp verbysterd en verslagen,
    Roept wis, met hard beklag, vol wanhoop, om haer’ dood.
Ik voel myn teêr gemoed, door eige smerten, knagen,
    (40) Terwyl myn Moeders leed die knaging nog vergroot.
De woeste naerheid schynt, op dees gehate stranden,
    Te houden haer verblyf, wyl ieder daer voor vlied.
Men ziet hier nimmermeer of mensch of schepen landen;
    ’t Wend alles van ons af, behalven ons verdriet.
(45) Ach Caesar! laet u toch, door bidden, eens bewegen!
    Wat vyand, schoon door u verwonnen, heeft getracht
Te winnen uw genade, en niet zyn’ wensch verkregen;
    Of is ’t gemeek van ons, uw kindren, zonder kracht?
Ik wil van ons gedrag geen onschuld u vertoonen;
    (50) Uw wysheid laet zich niet misleiden, door den schyn;
Houd ons vry schuldig; maer wil onze schuld verschoonen;
    ’t Zal loutere genade, en liefde voor ons zyn.
Doch, zoo uw billykheid naer rede eens wilde hooren,
    Ach! Caesar gy zoud zelf verkleinen deze schuld!
(55) Laet slechts myn ruime tael u niet te vroeg verstoren,
    Heb, met uw kinderen, toch deernis en geduld.
Wy zyn wel, ik beken ’t, niet in dien pligt gebleven,
    Die gy in huis woud zien, in zoo gezet een maet.
Wy hebben meenigmael misnoegen kunnen geven,
    (60) Als wy, door weelde, zyn gebragt tot overdaed.
Ach! ’t is de onnoozelheid van onbezonnen Vrouwen,
    Die in zoo hoog een’ staet niet dachten, dat de wet,
Waer aen het minder volk verpligt is zich te hou’en,
    Op haer gedrag, zoo naeuw een’ regel had gezet.
[p. 405]
(65) ’t Bedurven tydverdryf van hof en hoofsche streken,
    Dat ons, van jongs af aen, gestreeld heeft en gevleid,
Die toeleg, om gestaeg, ons naer den mond te spreken,
    Heeft d’ eersten grond gelegt, tot buitensporigheid.
Wy zagen, op uw’ wenk, de gansche weereld passen;
    (70) Geen Vorst, of Volk, hoe groot, of ’t boog voor uw gebod:
Wy zagen ons, in ’t geen wy wenschten, steeds verrassen,
    Al ’t geen ons lustte, scheen geoorloofd, aen ons lot.
Is ’t wonder, dat dit zoet de zachte lusten streelde,
    In onbeslepen jeugd van ’t Vrouwelyk gemoed?
(75) Is ’t wonder, dat wy zyn verlokt tot dartle weelde,
    In een’ verheven staet, zoo vol van overvloed?
Gy werd, gelyk een God gevierd, en allen achtten,
    Als ze u behaegden, ’t zich een overgroot gewin;
Wat wonder, dat wy dan, als Godekinders, dagten
    (80) Te schikken ons gedrag, naer onze lust en zin?
Het overgroot geluk, dat boven alle staten
    Ons had gezet, heeft ons tot eenen strik gestrekt;
Om ’t wettig spoor van eer, zoo dwaeslyk, te verlaten,
    Te volgen ’t snood gevlei, waer heen de neiging trekt.
(85) My is bewust, dat gy ons dikwyls kwaemt vermanen,
    Dat ons gedrag noch u, noch ’t volk, behagen kon,
En dat wy ons een’ weg tot straffen zouden banen,
    Ten zy uw hoog bevel ons hart en drift verwon.
Maer toen werd uw beklag geweten aen uw jaren,
    (90) Als of bedaegzaemheid de losse jeugd misprees;
Ik weet, dat wy beschroomd, op uw bedreiging, waren,
    Maer nimmer hadden wy voor die gevolgen vrees.
[p. 406]
De vleiers van uw Hof verdreven straks dit schroomen,
    Augustus, zeiden zy, werd oud en zonder lust:
(95) Nu wilde hy ook die van anderen wel betoomen,
    En denkt niet, dat de tyd zyn drift heeft uitgeblust.
Dus spraken zy, en ’t scheen in onze wufte zinnen,
    De waerheid, wyl het hart, ons hier in, zelf verried.
Ach! ’t Vrouwehart is teer en ligtelyk te winnen,
    (100) Wanneer ’t in hare drift en lust verschooning ziet.
Nu zien wy, maer te spaê, by ’t droevig overdenken
    Van ’t geen verleden is, hoe ’t vaderlyk vermaen,
Omdat wy rekenden, dat ons geen smaed kost krenken,
    Door ons verkeerd gedrag, is oneer aengedaen.
(105) Dit doodsch en aklig hol, vol nare afgryslykheden,
    Heeft reeds in ons, hoe wulpsch en dartel opgevoed,
De lust geheel gestuit, en ons gebragt tot reden.
    Wy smeeken on genade, en vallen u te voet.
Wy hebben uwen toorn, door onze schuld, ontsteken,
    (110) En zyn die wreede straf wel waerdig, ik beken ’t;
Maer daer ge uw kinders ziet, van droefheid, schier bezweken,
    Grootvader, laet toch af te straffen zonder end!
Wy zyn zoo wel geleerd, door ’t droevig wedervaren,
    Dat ons geen vleyery op nieuw bekoren zal.
(115) Wy zullen, door ’t gedrag, uw gramschap doen bedaren,
    En leven vroom en stil, uw grysheid ten gevall’.
Men ziet uw’ grooten naem en lof, in ’s weerelds hoeken,
    Op vleugels van de faem zoo heerlyk uitgebreid:
Wy, de erven van uw huis zyn hier, als ’s weerelds vloeken,
    (120) Gekluisterd op een klip, ver van de menschlykheid.
[p. 407]
Laet onze misdaed toch by u verschoning vinden,
    Schoon wy, aen ’t schenden van uw wetten, schuldig zyn!
Verleiding die het oog der reden wist te blinden,
    Heeft ons, eerst zonder erg, verlokt door valschen schyn.
(125) ’t Is waer, ons laf gemoed, altoos geneigd tot mallen,
    Stelde, in de dertelheid van ’t minnen, alle vreugd:
Schiep, in het wettig recht des huwlyks, geen gevallen,
    En liet de drift veel toe, by de ongebonden jeugd.
Maer Caesar, let eens, wat de Minnaers al verhaelden;
    (130) Godinnen hadden zelfs ons hier in voorgegaen.
Wy die, door uw gezag, gelyk Godessen praelden,
    Behoorden, onder ’t jok der wetten, niet te staen.
Bespot de dwaesheid vry, die naer de rede luistert;
    Maer wat gelooft men niet, door minnedrift verblind?
(135) Een Vrouw, die alle pracht, by hare, ziet verduisterd,
    Helpt zelf tot haer bedrog in rede, die zy mint.
Gy zult, na deze proef en straf, ons voorbeeld pryzen,
    Laet ons nog eens genade onfgangen van uw hand!
Laet ons, in ’t Vaderland, nog eens u eer bewyzen!
    (140) Ei, hael ons slechts te rug van dit afgryslyk strand!
Wy zyn ’t, die uwe liefde en zorg, gestadig streelden,
    Uw eenige vermaek, in onze teedre jeugd;
Die, tot uw tydverdryf, rondom uw voeten speelden,
    De zware zorg van ’t ryk verdreven door de vreugd.
(145) Wy zyn ’t, die ieder een als Ryksprinsessen eerde,
    En nu, door uw bevel, verlaet, bespot, en vlied.
Zyt gy ’t, die tot dien staet uw kinderen verneerde?
    Augustus, heeft dit schyn van waereldlyk gebied?
[p. 408]
Is dan de teederheid van ’t Vaderlyk meedoogen,
    (150) Zoo onbeweegbaer, thans in uwer kindren nood;
Dat gy haer met uw wil en onverschillige oogen,
    In nare angstvalligheid, laet worstlen, met den dood?
De naem van Julia was u zoo waerd, voor dezen,
    Dat Julia by u in top van eer moest staen.
(155) Ach! om dien waerden naem, die u plag lief te wezen,
    Verschoon ons misbedryf, uit drift en jeugd begaen!
Of mag ons ’t schoon gezigt van Rome niet gebeuren,
    Laet ons op beter plaets ten minsten zyn gebragt,
Daer wy in veiligheid ons droevig lot betreuren,
    (160) En niet gefolterd zyn van een barbaersche wacht.
Dit schrift, zo vuil bemorst van tranen, en van spatten,
    Die ’t bruischen van de zee my staeg in ’t aenzicht slaet,
ô Caesar, zullen u, op ’t klaerste doen bevatten,
    In wat paleis de roem van Keizers kroost bestaet.
(165) Helaes! ik kan niet meer, de wind beklemt myn zuchten,
    Het gillende geloei snyt my, door al de leên!
Ach moest Agrippa nu eens opzien, hoe de vruchten,
    De vruchten van zyn trouw, gesleurt zyn en vertreên!
Hy zou... doch zoo gy ook geplaetst waert gy de Goden,
    (170) Wy hadden dit verlies van hulp op ’t zeerst beklaegd.
Ach! Caesar, toon dan, door ’t verzachten der geboden,
    Dat gy, terwyl ge leeft, ook ’t hart als Vader draegt!



[p. 409]

POPPEA ZABINA AEN OTTO.

DAt ik nog aen u denk, en u besta te schryven,
    Daer ik te Rome ben in hooge majesteit,
Waer Nero, zoo vol min als argwaen, myn bedryven
    Bespied, zy u een blyk van myne tederheid.
(5) Myn Otto, schoon ik ben tot Ryksvorstin verheven,
    Myn hart word door uw min nog allermeest gestreelt,
En uw Zabina zou nog liever by u leven,
    In eenzaemheid getroost, dan hier in alle weeld’.
Zoo ik my niet bedrieg, gy dacht ook nooit te voren,
    (10) Schoon myne min tot u de maet te boven ging,
Dat ik, wier lustig hart, tot grootsheid, scheen geboren,
    U meer beminnen zou in uw vernedering.
Dat ik, wie ’s weerelds Vorst zyn min had opgedragen,
    Wie hy zyn hart, zyn’ staet en zyn geheim betrouwt,
(15) Een’ minnaer buiten ’s Lands zou wenschen te behagen,
    In hoop dat hy voor my zyne oude min behoud.
Dat ik dit groot geheim, met duizende gevaren
    Uit dit omzichtig hof, waer alles word bespied,
Met eigen hand en schrift zou durven openbaren,
    (20) Hoe my de grootste staet nu zonder u verdriet.
Maer ’t is onmogelyk, wanneer we slechts bemerken
    Aen onzen eersten staet, zoo vol vermaeks en lust,
Dat ik my zou ontzien aen u een blyk te schenken,
    Dat gy nog in de ziel van uw Zabina rust.
[p. 410]
(25) Als ik my eens verbeeld, hoe nu dit minneteken
    Van uwe zielsvriendin uw’ geest vermaken zal,
Wyl ik uw grootsch gemoed by myn bevinding reken;
    Dan trekt my geen belang van zulk een mingeval.
My dunkt ik zie nu zelfs, hoe gy, als opgetogen,
    (30) Op ’t krygen van dit schrift, verbaesd, en stom blyft staen,
Hoe gy mistrouwen zult, uw zinnen, hart en oogen.
    En hoe myn teederheid u zal ter harte gaen.
’k Ben dagelyks zoo zeer vervoerd, in die gepeinzen
    Dat ik somwylen vrees, dat ik, door myn gedrag,
(35) By Nero niet genoeg die wellust kan ontveinzen,
    En dat myn somberheid hem iets doen merken mag.
’t Is meenigmael gebeurd, als hy my kwam betrouwen
    Zyn staets geheim, vol zorg, en vroeg myn oordeel af,
Dat ik van zyn gesprek niet één woord had onthou’en,
    (40) En, door ’t verstoorde hart, een avrechts antwoord gaf.
’k Was meenigmael beducht, dat ik hem zou vervelen,
    Doch Nero, steeds verliefd, duid alles op zyn min.
Zaegt gy hem eens zich zelf’ in myn bedeesdheid strelen,
    Gy, van myn hart bewust, schiept daer behagen in.
(45) ’k weet wel, dit stout bestaen, kon my wel eens berouwen,
    Zoo zyn vertrouwenheid tot argwaen wierd geleid.
Maer wat vermag de drift niet op ’t gemoed der Vrouwen,
    In teêrheid opgevoed, met hoop van min gevleid!
’t Is uw wellevendheid, ’t zyn uwe brave zeden,
    (50) Die, van myn teêre jeugd, my hebben steets behaegd:
’t is Neroos vuil gedrag, vol ongeregeldheden,
    Waer door myn hart, van hem, zoo groot een afkeer draegt.
[p. 411]
De Keizerlyke pracht schynt wel, naer myn gedagten,
    Een voorwerp, dat met recht de groote zielen raekt;
(55) Maer Nero doet my die, met tegenzin, veragten,
    Omdat zyn laffe ziel my die onwaerdig maekt.
’k Min u en u alleen, uw deugden, uwe gaven
    Zyn ’s werelds kroonen waerd, schoon ’t lot u die niet geeft,
Het dragen van de kroon kan roem noch vreugde staven,
    (60) Zoo niet de Keizer zelf, als Keizer, moedig leeft.
’k Heb Nero menigmael misleid, wanneer ik roemde,
    Dat ’s Keizers naem en min alleen myn hart bezat;
Hy wist niet, dat myn geest dit dubbelzinnig noemde,
    En ik als Keizer hield, die ’t hart als Keizer had.
(65) Myn Otto, ’k voel het vuur van de oude min ontfonken;
    Myn teederheid verrukt, en voert my buiten my;
Myn hart, uit enkle min, voor dezen u geschonken,
    Wil, dat ik u beken, het geen ik om u ly.
Dat edele vermaek, die deftige manieren,
    (70) Die zwier van ryklykheid, die minzame ommegang,
Waer mede ik my, van u, in d’echtenstaet zag vieren,
    In onverzaedbre min, bleef buiten staetsbelang.
Van zoo veel heldendeugd, van zoo standvaste zinnen,
    Heeft Nero anders niet dan uiterlyken schyn;
(75) Hy weet geen grootsch gemoed, tot wedermin, te winnen,
    Die op Zabinaes hart vermocht, moest Otto zyn.
Schoon ik, van kindsbeen af, door ’s moeders hoog vermeten,
    De hoop van hoogen staet heb in myn hart gevoed;
De glans van majesteit myn zinnen heeft bezeten,
    (80) ’k Beminde nooit den schyn des Keizers, maer ’t gemoed.
[p. 412]
’k Zeg niet dat gy die straf hebt, door uw schuld, gekregen;
    Maer ’k zeg, gy hebt die zelf u op den hals gehaeld;
Had gy by Nero slechts van onze min gezwegen,
    Hy had naer uwe Vrouw, noch uwen ban, getaeld.
(85) Vorst Nero kost, met u, zoo groot een lot niet delen;
    Hy zag wel, wat uw hart vermocht op myne ziel,
Schoon gy zyn halsvriend wart, uw byzyn moest vervelen.
    Wy veinsden niet genoeg wat aen myn hart geviel.
Het boersche Roomsche volk mag myn gedrag misprijzen,
    (90) Als of myn minzaemheid gevaerlyk was geweest.
Of ik den Keizer had gelokt, door die bewyzen
    Van openhartigheên en buigzaemheid van geest.
Maer Ottoos hoflykheid weet beter ’t onderscheiden,
    Hoe verr’ de vriendlykheid kan blyven zonder schuld.
(95) ’t Moest Otto zyn, die zich, door praet, niet liet verleiden.
    En die de minneklap, als tydverdryven, duld.
’t Is waer, Vorst Neroos drift dorst u uw Vrouw ontschaken.
    Gy mist uw Vaderland, zyn vriendschap, ’t hofpleizier;
Maer hy kost van myn hart zich nimmer meester maken,
    (100) Zyn hofstoet heeft op my geen kracht, by Ottoos zwier.
Wat heeft hy aen een Vrouw, die ’t hart der Vrouw moet derven?
    Het Huwlyk is een walg, waer liefde niet regeert,
Uw roem zal meerder troost, dan Nero vreugd, verwerven.
    By die Zabina kent of Vrouwemin waerdeert.
[p. 413]
(105) Zelf Nero, die den gloed van onze vlammen kende,
    Beklaegt zich meenigmael van myn’ verkoelden zin,
Doch wist hy, hoe ik u bleef minnen, zonder ende,
    Hy ruilde wel van staet, met u, om myne min.
’k Heb mooglyk, door myn tael, en mijn vryborstig klagen,
    (110) Den weg gebaend, dat gy, zoo ver verzonden zyt,
En schoon u, als voorheên, dit amt werd opgedragen,
    ’t Was slechts omdat aen ’t hof uw byzyn werd benyd.
Helaes! wat onderscheid ontmoet ik in dit leven,
    Van Otto aengebeên, nu slechts een tydverdryf
(115) Van Neroos doffe geest, die hem geen vreugd kan geven,
    Dan door myn koestering van zyn verzwakte lyf.
Moet niet zoo laf een min myn grootsche ziel verdrieten,
    Die ieder hoort, en ziet, en zonder schroom vertelt?
Moet ik het overschot van een Slavin genieten,
    (120) En zien, by ’t vuilste schuim, myne eer gelykgesteld?
Zou een vervloekte snol in kuf en hoerekotten,
    Van jongs to schand geleerd, vol schaemteloos bejag,
My, eertyds aengebeên, verachtelyk bespotten?
    Myn min op ’s Keizers hart braveren, dag op dag?
(125) Zou ik hem, die zich gaet met een Slavin vermengen,
    Wiens muffende adem zelf, naer ’t hoeren speekzel, stinkt,
In myne omhelzinigen, een liefdeskus toebrengen?
    Och, als ik dit bedenk, is ’t of my ’t hart ontzinkt.
In zulk een’ ommegang zie ik, op schoutoonneelen,
    (130) Een opgesmukte hoer des Keizers zy bekleên,
Die hy, in ’t openbaer, durft te koestren, kussen, streelen.
    My laet hy in ’t paleis, veracht, beschimpt, alleen.
[p. 414]
My, die in Ottoos min, ten hemel werd verheven,
    Wiens naem, met diep ontzach, eerbiedig werd genoemd,
(135) Wie Otto alles plag grootmoedig toetegeven,
    Wier schoonheid overal geëerd werd, en geroemd.
Het loffelyk beleid van uwe teederheden,
    Dat myn gulhartigheid by alle menschen prees,
Heeft ieder een’ behaegd; maer Nero kent geen reden,
    (140) Die wil zyn drift voldoen, zoo niet door min, door vrees.
Die wellust van te zien, hoe myn eenvoudig mallen,
    Werd zonder agterdocht van u, myn’ Man, betrouwd,
Gaf my in uwe min zoo groot een welgevallen,
    Dat niets van al uw doen my immer heeft gerouwd.
(155) Maer wat zou Nero doch, door ’t vuile en slaefsche minnen,
    By snarespeelsters en straetvodden uitgeput,
Dan snoô verachtlykheid van vuile zeden winnen?
    Van zulk een laffe ziel heeft myne min geen nut.
Maer zacht, vervoerde drift, gy doet myn zinnen dwalen,
    (160) Geef toch geen achterdocht door u verstoord gebaer.
Indien gy wierd verspied, gy zoud het duur betalen,
    Gy en uw Otto raekte in eindeloos gevaer.
Maer Otto, ’t zou u wis ook ongeneuchlyk wezen;
    ’k Zou van uw’ eedlen geest niet schynen wel bewust,
(165) Zoo ik in dit geheim u toonen zou te vreezen,
    Schoon daer op, in dees’ tyd, myn eenig welzyn rust.
Ook ducht ik niet, dat gy, door andre minneryen,
    Onze oude teederheid en zuivre min vergeet,
Zabina kon zich steeds, in u alleen, verblyen,
    (170) En Ottoos teedre min verstierf nooit in zyn leed.
[p. 415]
Een laf gemoed, misschien, zou voor uw’ argwaen schromen,
    Of Neroos min in ’t eerst myn zinnen had bekoord;
Maer zulks kan in den zin van Otto nimmer komen,
    Hy, die Zabina kent, gelooft haer, by haer woord.
(175) ’k Verzeker my met ernst, dat ik, in uw gedagten,
    Zoo min als ’t Vaderland, en ’t Hof, vergeten werd.
Ik vlei my menigmael, dat ik uw teedre klagten,
    In ’t afgelegen Land, kan voelen aen myn hart.
Maer ’k weet niet of gy wel, dit stout bestaen, zult gissen,
    (180) En of gy van myn min wel zulk een proef verwacht.
Ik leef niet zonder u, uw onderhoud te missen,
    Maekt, dat ik, stout van moed, gevaer en vrees veracht.
Doch, zoo ik eenig loon zou wensen van myn schryven,
    En zoo myn brief u heeft, gelyk ik gis, verligt,
(185) En u verheugd, in uw verdrietige bedryven,
    Zoo wacht ik, van uw hand, dien zelfden liefdesplicht.
’t Kan Otto aen geen list, of ongehoorde grepen
    Ontbreeken, om ook my te schryven van zyn’ staet:
Hy is vol aertigheid, en in geheim doorslepen,
    (190) Hy mint, en ’t is de min, die nooit verlegen laet.
’k Verlang of gy nu niet, na zulk een schamper honen,
    Ook zelf eens, op uw beurt, naer wraek of grootheid zoekt;
Of gy niet door uw deugd, u zelven tracht te kroonen.
    Grootmoedige Otto, word nu door geen Vrouw verkloekt.
(195) ’k Schryf als uw Minnares, in zuivre teederheden,
    In openhartigheid, als uw beminde Vrouw;
Van u geliefd, vergeefs van Nero aengebeden,
    By Nero zonder lust, en zonder u in rouw.



[p. 416]

OTTO AEN POPPEA ZABINA.

’k HEb nu, tien jaren lang, in allerlei gevaren,
    Een’ veegen dag gezocht, om, door een’ braven dood,
Het einde van myn smert met goeden naem te paren:
    Maer nooit was my ’t geluk, zoo gunstig, in den nood.
(5) ’t Verbloemen van dien smaed, waer door ik moest uit Romen,
    Omdat uw min tot my aen Neroos hart verdroot,
Heb ik tot eer gemaekt, en doen ten beste komen,
    En daer door Romens staet zelfs, met myn’ naem, vergroot.
Maer nooit liet zich myn hoop zo streelen, in myn smarten,
    (10) Dat gy, als Keizerin, Zabine, op dezen tyd,
Ik uw verliefde zugt, my, in gevaer zoud tarten,
    En, volgens oude trouw, ontdekken, ’t geen gy lyd.
Myn overkloeke geest in alle myn bedryven,
    Die nooit voor iemand week, in trouwen dienst of last,
(15) Is nu van u verkloekt, Zabina, door uw schryven.
    Uw trouwe, uw teêre min, heeft Ottoos hart verrast.
Niet dat myne oude trouw, in ’t afzyn, is bezweken,
    Of my niet daeglyks pynt in wanhoop en geweld;
Maer dat uw teedre min van my niet is geweken,
    (20) Verbaest my, nu ge zyt zoo hoog in staet gesteld.
’t Heeft, in myn ballingschap, my altyd troost gegeven,
    Schoon Neroos haet alleen myn trouw tot voorwerp had,
Dat gy, door myne straf, ten rykstroon werd verheven,
    Daer aengebeden waert, en ’s Keizers hart bezat;
[p. 417]
(25) U zoo verhoogd te zien, zoo ’t zyn kost, tot genoegen,
    Deed myne ziel haer leed verkroppen, met geduld;
Ik liet my zonder klagt die smert en smaed toevoegen,
    Dewyl Zabinaes wensch dus scheen te zyn vervuld.
Myne edelmoedigheid krygt dus zelfs haer belooning,
    (30) De min heerscht over ’t hart, en kent noch pracht, noch staet;
Zabina laet zich niet verlokken, door vertooning,
    Van ydle majesteit, maer schat die uit de daed.
U, die zoo wel beseft de neigingen van ’t minnen,
    Behoef ik geen vertoog, in ’t lang en breed, te doen,
(35) Wat werking ook uw brief gebragt heeft in myn zinnen;
    Gy zult dit uit uw hart, meer dan myn woord, vermoên.
’k Had ’s morgens juist myn’ Raed, in myn vertrek, doen komen,
    ’k Moest my met hun beraên, in zaken van gewigt;
Wanneer ik tyding kreeg, dat een galei van Romen
    (40) Geland was, met bevel van ’t Hof, aen my gericht.
Ik deed, uit heuschheid, straks den bode binnen treden,
    Om ’t Vaderlandsche nieuws aen myn vergadering,
Die ’k dus verplichten wou, gulhartiglyk te ontleden;
    Maer hoe stond ik verzet, als ik uw’ brief ontfing.
(45) Hoe meenigmalen, Goôn! veranderde ik van verven,
    Myn oog was straks bedwelmd, myn hand en harte beeft;
Zabina zoo men kost van liefde en blydschap sterven,
    Gewisselyk ik had dien dag niet overleefd.
Had my de liefde niet haer list en hulp bewezen,
    (50) Ik had verraên geweest; ’k verbloemde myn gedrag,
Met eene onpaslykhied, die ieder, na het lezen
    Van ’s Keizers last, die niets gevaerlyks meêbragt, zag.
[p. 418]
Ik zie, ik lees, en kan my zelf’ nog naeuw vertrouwen,
    Zoo wonder onverwagt, zoo groot is myn geluk,
(55) Ik ken uw hand en schrift, bevalligste der Vrouwen,
    Die ’k duizendmalen kus, en op myn harte druk.
De Goden zyn gedankt, die u, na zoo veel jaren,
    Doen denken om uw’ Man, uw’ trouwen Bedgenoot;
Dat uwe liefde, niet gerust door veel gevaren,
    (60) Hem zelf vertroosten koomt in zyne elende en nood.
Is ’t mooglyk myn Poppeé, dat nu de glans en luister
    Van Keizelyke pracht niet in uw harte smoort
Een’ Man, die, ver van u, verachtlyk leeft, in duister,
    Van wien gy nimmermeer een blyde tyding hoort.
(65) ’k Beken ’t, uw groote trouw gaet myne ver te boven,
    Daer gy, als Keizerin geëerd en aengebeên,
Om Otto, die gy zaegt van glans en eer berooven,
    Noch in uw hart behoud al de oude teederheên.
Myn hart had wel voor ’t uwe, in liefde, niet te wyken,
    (70) Indien ’t geen waerheid was, dat, in een’ staet zoo groot,
Als gy verheerlykt zyt, in drift niet te bezwyken
    Een’ grooter naem verdient, dan van een’ Man in nood.
’k Vergroot geenszins uw’ staet en hof by myn verdrieten,
    Ik weet, wanneer men mint, valt ales even zwaer,
(75) Maer gy kunt evenwel nog somtyds rust genieten,
    Voor my is dit gewest vol onlust en gevaer.
Maer ’k heb myn wanhoop steeds verkleend in myn gedagten,
    Omdat gy in een’ staet, u waerdig, werd gesteld;
Doch nu ik u dien zie, om myne min, verachten,
    (80) Verdubbelt op myn ziel ’t my aengedaen geweld.
[p. 419]
Gelukkige Otto, die, in alle uw tegenspoeden,
    Van ’s Keizers majesteit, in ’t minnen, zegepraelt;
Zabina kan alleen uw onheil wel vergoeden,
    Die met haer wedermin uw’ ramp zoo wel betaelt.
(85) Rampzalige Prinses, die, om uw zuiver minnen,
    U zelf van zoo veel eer en majesteit berooft,
Wat zou uw Otto niet hier na voor u beginnen,
    Kost hy uw’ wensch voldoen ten koste van zyn hoofd!
Wat zyn wy dwaes geweest, Prinses, in onze lusten,
    (90) Die ’t wederzydsch gemoed in d’ echtenstaet bezat!
Het onvernoegde hart van Nero, kost niet rusten,
    In ’t zien van zoo veel vreugd, daer hy geen deel in had.
Straks voelde hy zyn drift in volle vlammen blaken,
    Die, noch door huwlyks band, noch vriendschap werd gestuit,
(95) Hy wilde van uw hart zich aenstonds meester maken,
    Al ’t geen zyn lust hem raed, voert zyn geweld straks uit.
Maer als uw hart geenszins uw min tot my verdeelde,
    Omdat uw vaste trouw bleef onverzetlyk staen,
Moet Otto, die den Vorst door argwaen straks verveelde,
    (100) Van ’t hof, in ballingschap, naer ’s weerelds einde gaen.
En evenwel, zoo ’t schynt, is Nero niet gebleken
    Die minnekracht, zoo klaer te zien, uit ons gedrag.
Gy voelde ’t hart altyd voor Ottoos liefde spreken,
    De min geeft nimmer toe aen hoogheid of gezag,
[p. 420]
(105) Wat wonder, Nero! ’k liet om haer wel duizend ryken,
    Zoo my Zabinas min daer voor te kiezen stond.
’k Misgunde u nooit dien glans, waer in ik u zag pryken,
    Omdat ik t’huis een’ schat, dien ’k meer beminde, vond.
Zabina, ’k zeg nog meer, uw groote staetsverheffing,
    (110) Schoon ik al, ’t geen my lief en waerd was, gansch verloor,
Heb ik, uit zuivre min, verdragen, door beseffing,
    Dat Nero, tot een’ staet, u waerdig, u verkoor.
Dus stond de ballingschap myn hart alleen te drukken;
    Doch nu u ’s Keizers min verveelt, myn afzyn smart;
(115) Nu meerdert myn verdriet, en al myn ongelukken,
    Myne onmagt en uw smaed zyn doodlyk aen myn hart.
Gy zyt het, schoone Vrouw, die liefde kost waerderen,
    En hebt het meenigmael in uw gedag betoond.
Vorst Neroos overmagt kost Otto wel braveren,
    (120) Maer myne onbreekbre trouw is steeds van u bekroond.
Hoe zoet was ons geluk! als wy, uit keur van zinnen,
    In teeder echtverbond met onderlingen stryd,
Den roem van ’t Roomsche volk verdienden, in ’t beminnen;
    Een trouw, van Nero zelf gewraekt, uit minnenyd.
(125) Myne onvoorzigtigheid, die my vol teederheden,
    Van uwe aenminnigheid deed spreken by den Vorst,
Uw hoflykheid in zwier, uw vriendlykheid in zeden,
    Ontstaken deze vlam in Neroos geile borst.
My dacht, die u verkoos moest Vrouweliefde kennen,
    (130) Dus was myn wanhoop my veel harder dan de dood;
En nogthans heeft myn ziel zich daer aan kunen wennen,
    Omdat gy, zoo my dacht, een’ beter staet genoot.
[p. 421]
Hoe kost ik van myn min u beter proeven geven,
    ’k Heb nimmermeer geklaegd in myn vernedering,
(135) Omdat ik u ten top van eere zag verheven,
    Als gy vernoegd mocht zyn, scheen my myn straf gering.
Maer zou een dwingeland, wiens krachten zyn versleten,
    By snollen van ’t toonneel, en ’t snoode slaefsch gespuis,
Zyn’ onbeschoften aert ontwennen en vergeten,
    (140) Al was zyn liefde, schoon gezegend, in zyn huis?
Hy kan geen teederheid van ’t opgesmukte vleien,
    Geen Vrouwevriendlykheid van vuile hoeretael;
Geen vrygebooren geest, van slaven, onderscheien;
    Een vuile snol braveert Zabina, in ’t onthael.
(145) Hy heeft nooit onderscheid van Vrouw of Hoer gevonden.
    Zyn liefde is in de drift van wellust straks verkoeld.
Hy kent ’t vertrouwen niet van teedre zielsverbonden,
    Die wellust heeft het hart van Nero nooit gevoeld.
Men ziet de liefdedrift in ’t huwelyk haest verminderd,
    (150) Omdat het vry genot de wellust straks verzaed,
Maer nooit heeft zulks den gloed in Ottoos hart verhinderd;
    Nooit vond zyn teederheid in ’t minnen pael of maet.
’k Heb steets, met ongeduld en ongerust verlangen,
    U als myn minnares zorgvuldig opgepast;
(155) ’k Heb altyd nieuw vermaek uit uw onthael ontfangen;
    Die band hield zonder kreuk ons beider zielen vast.
Hoe dikwils is ons hart, door dartelende lusten,
    In liefdegloed, tot een gesmolten, in uw’ schoot?
’t Gevoel van teederheid liet nooit myn liefde rusten,
    (160) Uw schoonheid werd by my, door dit genot, vergroot.
[p. 422]
Is ’t mooglyk? kan een Man uw huwlyksbed verraden?
    Dat hy voor uw paleis een hoerekuft verkiest?
Kan hy zich van uw min en schoonheid zoo verzaden,
    Dat zyn verslaefde ziel, dus trouw en eer verliest?
(165) Ik voel myn ingewand van spyt en smaed ontroeren,
    Die hoon, u aengedaen, benevelt myn verstand.
Moest Otto zien zyn Vrouw hem tegen dank vervoeren?
    En wordt die zelfde Vrouw nu ook veracht met schand?
Wreek u, zoo ’t mooglyk is, Zabina, van dien snooden.
    (170) Uws Ottoos ongeduld rust ook niet in uw leed.
Men heeft tot zulk een wraek geen lang beraed van nooden.
    Als ’t hart verbitterd is zyn wapens haest gereed.
’k Heb my, om uwen wil, tot hier toe, stil gehou’en,
    Maer nu, tot Ottoos spyt, Zabina word veracht,
(175) Zal ik den Dwingeland zoo veele rampen brouwen,
    Dat hy in Rome zelfs zal siddren voor myn macht.
Al zou het Roomsche ryk, door my, ten afgrond hellen,
    ’k Zal Nedro, om uw smaed, aenranden, met geweld.
’k Zal u als Ryksvorstin, in eer, by my herstellen;
    (180) Uw wenschen zien vernoegd, of sterven als een held.
Gy zyt een Keizer waerd, en mint het groot vermogen;
    Gy kent uws Ottoos trouw, die nimmer schoot te kort.
Hoe kan zyn grootsche ziel iet anders dan beöogen,
    Dan dat gy, naer uw’ wensch, door hem, verheerlykt word.
(185) Men heeft uw’ Otto wel in wellust en pleizieren
    Van hoof- en min-vermaek, geprezen, voor dees’ tyd;
Nu zal men hem in ’t veld met helm en speer zien zwieren;
    Aen ’t hoofd van ’t stoutste volk vooruit gaan in den stryd.
[p. 423]
Ik kost, om uwen wil, de pracht en ’t hof verachten;
    (190) Ik heb myn droevig lot verkropt om uwe min:
Nu zal ik naer ’t gebied van ’s weerelds rykstroon trachten,
    Alleen om u daer meê te kroonen naer uw’ zin.
Zoo ’k iets op u vermag, Prinses, wees op uw hoede;
    Bedwing uw fierheid wat in zulk een groote zaek.
(195) Opdat de Dwingeland van u niets kwaeds vermoede.
    Wierd ons beleid ontdekt, wy stierven zonder wraek.
Gy moogt u op den boô van dezen brief betrouwen.
    Al schynt hy by den Vorst in ongemeene gunst,
Hy zal u al ’t geheim van Neroos hart ontvouwen,
    (200) U redden door zyn’ raed, en helpen door zyn kunst.
Kost gy, als minnares, ooit drift in my bespeuren;
    Had gy, als Echtgenoot, ooit proeven van myn trouw;
Zoo gy my, tegen dank, zaegt van uw zyde scheuren,
    ’k Voed nog die zelfde drift, voor myn Meestres en Vrouw.
(205) ’k Zal, met myn’ raed en komst, my haasten, naer vermogen;
    ’k Ben, met myn ongeduld, reets by u in uw hof;
Ik zal, als ’s weerelds Vorst, verschynen voor uwe oogen;
    Of, als uw trouwe Man, haast sneuvlen voor uw’ lof.



[p. 424]

FRANK VAN BORSELEN
AEN VROUW JACOBA.

UW Dienaer, die, door ’t groen van slegte wilge blaêren,
    (Toen in zyn nedrig huis, uw hoogheid zich liet zien,)
Zyn vlam en tederheid u moedig dorst verklaren,
    Verstout zich, door een’ brief, nog eens zyn’ dienst te biên.
(5) Uw heusche vriendlykheid nam dit myn stoute mallen
    Alleen voor hoflykheid van vryen inborst aen,
En liet zich, zoo het scheen, dien opschik wel gevallen;
    Maer echter geenszins na naeuwkeurig agt te slaen
Op ’t ware doel; dewyl uwe oogen haest doorgrondden,
    (10) Dat onder dat sieraed een heimlyk oogwit zat;
Waerom ge my gebood te zeggen, uit wat vonden
    Dit loof- en letterwerk zyn’ eersten oorsprong had.
Hoe joeg my ’t schromig hart, als ik my voelde dringen
    Met zoo veel vriendlykheid en zulk zagt geweld!
(15) Ik zag my meenigmael van ’s vyands magt bespringen,
    In levens nood, maer vond my nimmer zoo ontsteld.
De liefde gaf my moed, en ’t uitgestelde hopen,
    Dat my nu kwynen deed in eindelooze smart,
Vermeesterde myn vrees, des lei ik voor u oopen
    (20) De lang verborge vlam van myn verliefde hart.
[p. 425]
Maer, Goôn! zoo ik my heb in myn begrip bedrogen,
    En zoo myn roekloosheid, te onwaerdig voor uw’haet,
Van u is aengezien met onverschillige oogen;
    Daer ’k tot myn voordeel nam, uw zwygen en gelaet;
(25) Zal wreede wanhoop steeds myn teedre ziel doorknagen,
    Tot dat de liefde my doen dalen zal in ’t graf.
Prinses, ei! haet my eer, want om my fel te plagen,
    Is uw koelhartigheid voorwaer te wreed een straf.
Myn stout bestaen, ’t is waer, is zonder reên of zinnen,
    (30) En ’t onderscheid is groot van ons geslacht en stam.
Hoe? zou een onderzaet zyn Landvoogdes beminnen,
    En hopen durven op belooning van die vlam?
’t Is liefdes raed geweest, die heeft my doen gelooven,
    Dat hare eenvoudigheid al dit verschil vergoed;
(35) Dat zuivre teederheid alle onheil streeft te boven,
    Als zy slechts niet ontaerd in al te onedel bloed.
Myne Ouders, die myn’naem en stam nu hoog doen zweven,
    Zyn by ’s lands Staten lang in hoog gezach geweest,
Hun ridderlyk gedrag, by d’adel zeer verheven,
    (40) Was in den oorlog, voor ’s Lands welzyn, steeds gevreesd.
’t Is waer, hun stam was nooit vermaegd aen Prins of Vorsten;
    Maer hunne vroomheid, die de kroon der Riddren strykt,
Is meenigmael door hen, die kroon en septers torsten,
    Om brave mannendaad, met eer en goed, verrykt.
(45) Uw grootvaêr Aelbrecht ging, nooit zonder hun, te stryde,
    Myn wapens dragen daer nog kloeke blyken af.
Myn grootvaêr, in myn jeugd, sprak dikwyls van dien tyde,
    Wanneer zyn vrome raed myn deugd de sporen gaf.
[p. 426]
Gy weet het, myn Prinses, hoe ik dees vrye landen,
    (50) Waer ieder Vorst naer stond, door heimelyke magt,
Na dat het hoog bestier geraekt was in myn handen,
    Heb, door zachtmoedigheid, in stilte en rust gebragt.
Denk niet, Vorstin, dat ik niet weet al de ongelyken,
    Van jongs u aengedaen, als een onweerbre Vrouw.
(55) Hoe ieder van uw’staet, door allerlei praktyken,
    Van echt, voogdy, of bloed, zich meester maken wou.
Schoon my ’t Bourgondiesch hof, tot hoogheid, heeft verheven,
    ’k Weet daerom ’t onrecht wel, ’t geen ’t bitsch geweld u doet.
Ik heb om niet te zien dees’ staet den vreemdling geven,
    (60) Dus zelfs dit amt bekuipt met kwisting van myn goed.
Gy weet, hoe, sints ik de eer genoot van u te kennen,
    U toegang tot al ’t myn gulhertig open stond.
Hoe ik getracht heb ’t volk aen uw gebod te wennen,
    Den wrok te dooven die de rust des Lands verslond.
(65) De min is heimlyk my ten boezem ingeslopen,
    ’k Zag eerst uw schoonheid aen met alle onzachlykheên;
Maer ’k voelde ras myn hart tot hoop van liefde noopen,
    ’k Wierd moedig in myn hoop, door uwe tael en reên.
Gy hebt my meenigmael, met tranen op de wangen,
    (70) Al klagende verhaeld, vergeef het my, Vorstin!
Hoe gy gedwongen werd, aen enkle staetsbelangen
    U te offren, door den echt, in weerwil van uw’ zin.
Hoe heilryk noemde gy een Vrouw, wie ’t mogt gebeuren
    Vrywilliglyk een’ man te kiezen, naer heur hart,
(75) Daer u de min niets gaf dan reden om te treuren,
    En gy uw teêre Jeugd versleet in nare smart.
[p. 427]
Die tael ontvonkte my, ’k dacht dat die teedre zinnen
    Van zoo verheven geeft, in zoo veel minlykheid,
Tot weermin, door den tyd, wel zouden zyn te winnen,
    (80) In weerwil van geboorte en wat ons onderscheid.
Uw schoone, uw blonde jeugd, zoo vol aantreklykheden,
    Die vrolykheid, geschetst in ’t bloozende gelaet,
Het ryzige gestel, volmaekt van leeft en leden,
    ’t Schynt alles van de min geschikt tot vryer staet.
(85) Uw kloek en manlyk hart, dat nooit, in ongelukken,
    Gekreukt is, of zich heeft van heldenmoed ontdaen,
Zou, dacht my, nimmermeer voor magt of greigen bukken,
    Maer in gedane keur van min volstandig staen.
Mogt ik slechts van uw gunst, in ’t minst, verzekerd wezen,
    (90) Geen vyand was zoo kloek, geen overmagt zoo groot,
Die my ontzetten zou, of immermeer doen vreezen,
    Scoon al de Vorsten zelfs t’saem spanden, tot myn’dood.
Zoo zich uw hart voor my slechts eenmael wou verklaren,
    Geen ander zou my ooit ontweldigen die buit.
(95) Ik zou met eigen kling, in ’t veld, myn recht bewaren,
    Vol moed verdadigen de vryheid van myn Bruid.
Myn vreesselyke vuist zou iedereen beschamen,
    Van al het eedgespan, wie ’t immer wezen mocht,
Brabanders, Luikenaers, Bourgonjers, Wael, of Vlamen,
    (100) Ik tartte ze altemael, zoo ’k voor Jacoba vogt.
Gy hebt niet dan te veel, door bittre proef, bevonden,
    Hoe zelden trouwe min, met staetsbelangen, paert.
Gy zaegt uw recht, door vriend en vreemdeling, geschonden,
    Uw eigen volk misleid, en tegen u geschaerd.
[p. 428]
(105) Wie ziet niet, hoe veel bloeds, door ’t kuipen der Partyen,
    In uwe Steên, helaes! gansch vruchtloos is verspild?
Ik heb, zoo veel ik kost, die bitsche muiteryen
    Van Staets- en Hofsgezind, door myn gezag, gestild.
’k Word van uw volk bemind. Gy zoud myn trouwe Zeeuwen,
    (110) Zoo gy, hun Landvoogdes, u voegde aen myne zy,
Zien stryden voor uw recht, als onverschrokken leeuwen,
    Ons hoeden voor ’t geweld van vreemde heerschappy.
Wat vreezen wy voor magt of nieuwe tweedrachts vonken,
    Myn arm is lang verstaeld, myn vyanden ten spyt.
(115) U heeft men meenigmael in ’t harnas zien geklonken,
    Den veldslag winnen, door uw’voortocht, in den stryd.
Goôn! was het my gegund, met u in gulle weelde
    My eens vernoegd te zien, in zoete minnelust,
Daer nimmer eenig leet de hartenlusten deelde,
    (120) En al ’s lands woeden, door ons voorbeeld, werd geblust!
Of zoo de nood ons dwong om voor uw recht te vegten,
    Mochte ik dan aen uw zy, en met u lot gemeen,
Te veld gaen, in den drang van uwe en myne knechten,
    Die, onder ons gezicht, om eer en vryheid, streên!
(125) Myn arm, door u gesterkt, in allerlei gevaren,
    Braveerde ’t grootst geweld. Of stierf ik, in den stryd,
Zoo maer een zugt uw min tot my wilde openbaren;
    Myn lot, gezegend in myn’dood, wierd nog benyd.
ô Zoete teederheid, hoe streelt ge myn gedachten,
    (130) Met zagte vleiery van ongegronde hoop!
Hoe zal myne arme ziel in treurigheid versmachten,
    Zoo deze liefdedrift, gestuit word, in haer’ loop!
[p. 429]
Geen buitensporigheid, of roekeloos vermeten,
    Heeft my gevleid, met hoop van Vorstelyk geboed,
(135) Ik heb in trotschheid nooit my zelf’ zoo ver vergeten,
    Dat ik niet zag, dat zulks myn hoop om verre stiet.
In tegendeel heb ik, wel duizendmael, myn wenschen
    Hernieuwd, dat gy mogt zyn van nedriger geslacht.
Al ’t geen men tegen my zou zeggen by de menschen,
    (140) Heb ik, om deze drift te stuiten, bygebragt.
Maer ’t was onmogelyk. De min hoort naer geen reden,
    Uw poesle schoonheid, die op rozewangen gloeit,
Uw deugd, vol vrolykheid, en onbedwongen zeden,
    Verrukten ’t jonge hart, en hielden my geboeid.
(145) Uw gunst en goede wil is ’t eind van myn verlangen,
    Dewyl uw minlykheid alleen myn oog beviel.
Jacoba, mag ik slechts een lonk van min ontfangen,
    Ik offer, ’t uwen dienst, gewillig deze ziel.
Of schroomt gy, door die daed, het Vorstlyk huis te storen,
    (150) En op den hals te laên te groot een ongenaê?
Men zal, indien gy wilt, van onze min nooit hooren,
    Indien slechts myne trouw zich met uw hart verstae.
Laat ons dan, onder ons, het teeder hart vernoegen,
    En veinzen als voorheên, met onverschilligheid;
(155) Tot ons, door beter lot, de Hemel t’faem zal voegen,
    En alle tweedragt eens zal weezen bygeleit.
De zoete wellust van verborgen minvermaken
    Zal ons, door wederzydsch genot en trouw, doen zien,
Dat groote zielen ook uit enkle liefde blaken,
    (160) Gelyk ’t belangloos hart van ongeagte liên.
[p. 430]
Ik zal dan by my zelf’ met Prinsenstaetsie spotten,
    Als ik by u mag zyn, in onderlinge trouw.
Het hof zal voor my zyn als een toonneel van zotten,
    Waer eigenbaet regeert, met heimelyk berouw.
(165) Ik wagt met ongeduld wat antwoord gy zult geven,
    Ach! help myn teêre ziel uit haer’ benaeuden nood!
Uw vonnis zal my doen in vergenoeging leven,
    Of, aen uw’ voet geknield, verhaesten mynen dood.



JACOBA AEN DEN RIDDER
FRANK.

SToutmoedig Jongeling! wat roekelooze zinnen
    Bedwelmen uw verstand, met zulk een’ dartlen moed,
Dat gy u onderstaet, uw Landgravin, te minnen,
    Of word zy niet genoeg gedrukt van tegenspoed?
(5) Is ’t niet genoeg, dat ik my vind van elk verlaten,
    Door ontrouw opgeligt, en schamperlyk gehoond,
Van vreemden word vervolgd, en van myn onderzaeten,
    Die ik zoo teêr bemin, met wrevelmoed beloond?
Moest ook uwe euveldaed myn onrust nog vergrooten?
    (10) Wat hartstogt heeft zoo zeer uw’ jongen geest bezield!
Of zoekt men, door die list, ook uit myn gunst te stooten
    U, dien ik nog alleen als voor myn’ halsvriend hield?
[p. 431]
Is dan myn heusch gedrag, myn vry en vriendlyk harte,
    Toen ’k aen myn treurigheid, by u, eens adem gaf,
(15) Nog niet genoeg benard, door allerhande smarte?
    Of moet ik teffens zyn, een voorwerp, tot uw straf?
Bedenkt gy wel, wat straf, wat onheil, u zou volgen,
    Zoo my zoo dwaes een min, als gy begeert, beving?
Gy ziet de Vorsten reeds, op my, zoo zeer verbolgen.
    (20) Des keer by tyds te rug, ô dwaze Jongeling!
Helaes! bedenkt gy wel, dat zoo veel bloedvergieten
    Is uit myn’ echt ontstaen? die nu, door forssen dwang,
Belette, dat myn keur, haer’ wenschen mogt genieten;
    Dan weder my verbond, uit enkel staetsbelang.
(25) Wat, dunkt u, stond my niet van haer geweld te wachten,
    Zoo ik myn’ onderdaen tot Man en Landgraef koos?
Daer my een Vorstlyk Huis, gesteund door Konings machten,
    Zelfs niet bevryden kost van list, zoo schalk als boos?
’t Is waer my jeugdigheid, en onbedwonge zeeden,
    (30) Altoos afkeerig van bedwang, en ’t slaefsche juk,
Zyn steeds geneigd geweest tot gulle vrolykheden,
    En werden nooit gekrenkt door afgunst, haet, of druk.
Uw vrye tael en aert, un inborst, zonder veizen,
    Gedienstig tot geryf, gulhartig in den nood,
(35) Zyn meenigmael geweest ’t vermaek van myn gepeinzen,
    En maekten, by myn hart, uwe eer en waerde groot.
Maer ’k dacht niet, dat dit u zoo ver ooit zouw vervoeren,
    Schoon myn gemeenzaemheid gansch openhartig scheen;
Dat gy u tot de min, die alles zou beroeren,
    (40) En die niet mooglyk is, zoud laten overreên.
[p. 432]
Het staet my zeer wel voor, hoe ik met welgevallen,
    My eens in ’t jeugdig groen, by u, te gast bevond.
Ik prees uwe aertigheid, maer dacht niet by dat mallen,
    Dat my zoo veel gevaers daer van te wachten stond.
(45) ’k Beklaeg uw ongeval, dat gy u in myn zaken,
    Zoo onbedacht, zo dwaes en roekeloos, begeeft,
Waer door gy, zonder einde, in onrust zoudt geraken,
    Terwyl gy nu vol rust, in volle weelde, leeft.
’k Beken wel, dat ik iets in my, voor u, voel dingen,
    (50) Dat my het hart vertoont van een’ zoo trouwen vriend,
Ik voel iets, dat my myn fierheid wil bedwingen,
    En zegt, dat uw bestaen, een beter loon verdient.
Maer ’k moet u, om u zelf’, en om myn onheil vlieden;
    Wat zou ’er van ons zyn, wierd eens myn hart geraekt
(55) Met ydle hope, van ’t geen nimmer kan geschieden?
    Best word die dan gestuit, en in ’t begin gestaekt.
Maer had ik vrye keur, of waren wy geboren,
    Gelyk van staet en eer, vervreemd van ’t hofvenyn,
En had uws harten drift dan myne min verkoren,
    (60) Die tot vernoegde vreugd, van beider lust, mogt zyn;
Dat zou myn teedre ziel in zoete lust zich baden,
    Als ik, uit nyvre min, omhelst werd, zonder schroom:
Ik zou myn jeugd, met u, in stille rust, verzaden,
    En aen een zuivre vreugd eens geven vollen toom.
(65) Maer laes! wat ydelheid, wat onbezonne klagten,
    Ontdekt my grootsche ziel, zoo laf en buiten reên!
Wat buitensporigheid, ontsteekt in myn gedachten,
    Zoo ongewone drift, van zagte teederheên!
[p. 433]
Wil dan toch, waerde Frank, myn hart in vrede laten.
    (70) Een Vrouwenhart is teêr, voor taeie vleiery!
’t Ontydig minnen is zoo wreed, als doodlyk haten!
    ’k Heb hoons genoeg, schoon ik, op nieuw, geen onlust ly’.
Vergroot dien nu toch niet, door streelend ongenoegen,
    Misschien zou uw beklag my winnen, tot uw schaê.
(75) Of lust u, by myn’ ramp, den uwen nog te voegen,
    En moet ik oorzaek zyn van beider ongenaê?
Gy zaegt, hoe Hertog Jan, myn Oom en Vaders Broeder,
    Zich van my meester maekte, in ’t plundren van myn’ staet.
Ei, zie zyn Godvrucht eens; die wezen moest myn hoeder,
    (80) Verschopte, om my te smaên, het kerk- en choorgewaed.
Was ik, aen ’t huis van Phlip, door maegschap, niet verbonden,
    Zyn heerschzugt zou zoo ver, tot myn bederf, niet gaen,
Nu word, door hem, het recht van volk en bloed geschonden,
    Men wend de maegschap voor, om naer myn goed te staen.
(85) ’t Is my teêr, om van myn huwlykslot te spreken,
    Van al den overlast en smaed, daerin, ontmoet.
Wanneer ik daer aen denk, schynt my het hart te breken,
    Om de ontrouw, eigebaet, en trotschen euvelmoed.
Myn Land is uitgeput, en zwaer belast met schulden.
    (90) Eens vreemden Vorsten stoet sleept alles in zyn nest.
’s Lands Adel barst van spyt, daer hy moet zien en dulden
    Den vreemdling, van zyn goed en amten, vet gemest.
Men voert het graeuw ten top, ja zelfs, tot ’s Lands bestieren;
    En de Edlen eischen ’t recht, dus word men handgemeen:
(95) Zy staen, als leeuwen, die, omringd van wreede gieren,
    Hun eigen leger zien, van allen kant, bestreên.
[p. 434]
Ach grootvaêr Aalbrecht! kost gy uit uw graf beschouwen,
    ’t Elendig overschot uws huis vertreên, versmaed,
Vervolgd zelfs van uw bloed, en ’t volk, door u behou’en!
    (100) Gy stondt, uit wraekzucht, op uit uw’ gerusten staet.
Gy zoudt den Ridder, die, nu in myn’ ramp bewogen,
    Al ’t zyn, uit zuyvre trou, opoffert voor uw kind,
Verheffen, om zyn deugd, en, naer uw groot vermogen,
    Hem schenken, tot een loon, uw dochter en ’t bewind.
(105) Maer waer toe word myn drift vervoerd, met dit te schryven,
    Ach Ridder! ik beken ’t, uw deugd weegt zwaer by my.
Gy wist myn teedre ziel, tot antwoord, aen te dryven,
    Uwe openhartigheid verwint myn veinzery.
Uw edelmoedige aert, uw stoutheid in gevaren,
    (110) Uw hoflykheid en deugd, die voor myn welzyn stryd,
Zyn ’t lieve Frank, die my met u wel willen paren;
    Maer och! het is te veel gewaegd, in dezen tyd.
Ik vrees geen Prinsenhaet, of vorstelyk vermogen,
    Ik ben van hun zóo zeer mishandeld als ik kan.
(115) Was dit myn grootste schroom, ’k zou hun geweld gedogen;
    ’k Nam aenstonds, hun ten spyt, u tot myn’ echten Man.
Maer ’k vrees myne edelliên, ’k durf hun dit niet verklaren,
    Elk agt zich even kloek voor my, en braef.
’k Vrees Brederode, Lek, Vyanen, Wassenaren.
    (120) Hunne afgunst, zoo zy u verheffen zag tot Graef,
Zou, in myn’ slegten staet, te veel veranderingen,
    Doen opstaen, ik voorzag, daer uit, een nieuw geweld,
Elk in ’t byzonder zou straks naer myn huwlyk dingen,
    En agten zich verkleend, zoo gy wierd voorgesteld.
[p. 435]
(125) Ik zag een’ nieuwen twist in ’t gansche land verrezen.
    Hoe woelde dan het Hoeks, en ’t Kabeljauws gespuis!
Uw krygsdeugd zou te zwak, en zonder bystand wezen;
    Ik zag een wis verderf, en bloedbad, in ons huis.
Misschien word, door den tyd, ons beter hoop gegeven;
    (130) ’s Lands onlust is al veel beslist, door uw beleid,
Gy zyt van Phlips ten top van Staatsbestier verheven,
    En overal bemind, door vroom- en dapperheit
Zoo gy uw’ wensch bepaelt met myne tederheden,
    En in my anders niet, als my alleen, bemint:
(135) Stel vry uw hart gerust: myn mond heeft u beleden,
    Ik zal steeds de uwe zijn, blyf toch maar zoo gezind.
Laat ons dan, zonder ons met hofbejag te moeien,
    In stilte, ons hartenlust vernoegen met malkaêr.
De omzigtigheid en schroom zal steeds de min doen groeien,
    (140) Bevryden ons altoos voor onrust en gevaer.
Zoo uwe oprechte trouw zich zal gewennen kunnen
    Tot zulk een stil verband, en gy niets meer begeert,
Dan ’t geen myne eerbaarheid en deugd uw min zal gunnen,
    En ’t geen oprechte trouw aan grootsche zielen leert;
(145) Zal ik, zoo veel ik kan, uwe agtbaerheid vermeêren,
    Wyl zich ’t Bourgondisch hof op u alleen verlaet.
Men zal ook, op dien naem, uw hoogheid steeds vereeren.
    Dus krygt gy daaglyksch meer vermogen in den raed.
Nooit zal ’t afgunstig oog van iemand ons mistrouwen,
    (150) Al zag men u by my, in de allerzoetste praat:
Men zal die vriendlykheid voor hoflyk veinzen hou’en,
    Elk meent, dat ik, om Phlip, ook u, met reden, haet.
[p. 436]
My dunkt, dit stil geheim, en onverdachte veinzen,
    Geeft, aen het minnen, zelfs een ongemeene kracht;
(155) ’t Is eigen aen ’t vermaeck, gestadig, door gepeinzen
    Van hoop en vrees, te zien, met zorg, zyn’ wensch volbragt.
Ik ga naer Teilingen, als om my te verlusten,
    In stilte en eenzaamheid, met jagen op het land.
Ook zal ik myn gevolg, als of ik wilde rusten,
    (160) Om niet verspied te zyn, straks zenden van de hand.
Daar zal ik dan uw komst, met ongeduld, verwachten,
    ’k Zal veinzen, of ik gansch van u te onvrede was.
Is uwe min zoo groot, als ’t my schynt, uit uw klagten,
    Gy laat my daar niet lang vertoeven: maar koomt ras.
(165) Het zal veel beter zyn, te zeggen, dan te schryven,
    Ik vrees, dat ik my dus te veel verklaren mag,
Wyl ’k onervaren ben, in schalke minbedryven,
    ’k Ben openhartig, maer oprecht in myn gedrag.
Ik vrees.... maer neen ik hoop. dies laat my niet verlegen.
    (170) Myn hart zoo fier als koen, verbind zich aen uw trouw.
Men zal Jacoba nooit tot trouwen meer bewegen,
    Ten zy de hemel haar liet worden Borslens vrouw.



[p. 437]

JACOBA AEN DEN RIDDER
FRANK [bis].

DE wanhoop heeft my dus, tot hier toe, stil doen zwygen,
    Nadat ik van uw’ staet de droeve maer ontfing;
Nu doet de vrees, dat gy bezwyken mocht, my schryven;
    En ’t hart maekt, voor den drang der droefheid, opening.
(5) ’k Zie wel, dat myn gekerm, gansch noodloos in gevaren,
    Dat myne ontsteltenis, die ’k niet verbergen kan,
Wel zwarelyk, uw smart en onrust zal bezwaren:
    Maer zou Jacoba dan niet klagen, aen haer’ man?
Zou zy hem van haer’ staet en toestand niet berichten,
    (10) Niet troosten naer heur kracht, in zulk een’ grooten rouw?
My dunkt het moet den last uws kerkers vat verligten,
    Dat ik u, door myn hand, verzeker van myn trouw.
’k Zal u niet, lieve Frank, met werelooze klagten,
    Als vrouwen, in ’t gemeen, in nood, tot lafheid raên;
(15) Houd moed, verheven ziel, myn zorg zal dag, noch nachten,
    Gerust zyn, voor ik u van boeijen zie ontslaen.
Gun echter, dat myn hart, door doefheid van gepeinzen,
    Vervuld, by u een poos moog’ kermen in dees’ nood.
Waer kan het beter zich ontlasten, zonder veinzen?
    (20) Myn moed, nogthans voor u, blyft des niet minder groot.
Ik voelde straks myn drift, door bloed en aders, zieden,
    En myn verbolgendheid was buiten toom en maet,
Om alle de euveldaên, die ik hier zie geschieden,
    Door dit gepleegd geweld, in mynen eigen staet.
[p. 438]
(25) Wat dolheid voert u aan, Tyrannen, die dit honen?
    Al ben ik schoon een vrouw, ben ik Jacoba niet,
Die u in ’t harnas wel, in ’t open veld, dorst toonen,
    Dat een gesarde vrouw geen mannenkracht ontziet?
Heb ik niet lang genoeg den overlast verdragen,
    (30) Als ik, door uwe geweld, gansch tegen eer en bloed,
Ten huwlyk neemen moest den naesten van myn magen,
    Onzalig zyn gepaerd, en tegen myn gemoed?
Of is ’t, omdat myn land, door moorden en krakeelen,
    Van burgerlyken haet, door u gestookt, vergaet?
(35) Dus zoekt gy, onder u, myn goed, als roof, te deelen,
    Omdat ik, naer myn’ zin, bestieren wil myn’ staet,
Is dan van vrouwensmaed zoo groot een roem te halen?
    En geeft myne onmacht u, tot honen, recht en reên?
Wat lof is ’t, over my, een vrouw, te zegepralen,
    (40) Draeg zulk een’ hogen roem vry, by den nazaet, heên,
Vergeef ’t my, lieve Frank, dat ik, door bitterheden
    Van zulk een schamperheid, die myn verstand ontroert,
Daar ik slechts dagt om u te troosten, door myn reden,
    Tot zulk een’ heeten toorn, ontydig, word vervoert.
(45) Wat troost wilt gy van my, in dees gesteldheid, wachten:
    Van my, wier magt, helaes! in wanhoop slechts bestaet?
Gy zyt van heldenmoed voorzien, en mannekrachten:
    Ik, werelooze vrouw, heb niemands hulp of raed.
Men dringt my op, in plaats van myne staetjuffrouwen,
    (50) Uit Hollandsch bloed, met wie ik my te raden plag,
Een’ vlaemsen stoet, waer op ik geenszins kan betrouwen,
    Die als verspiedsters zyn van al myn hofgedrag.
[p. 439]
Maer wenscht gy ook niet wel te hooren, uit myn reden,
    Schoon ’t u bezwaren zal, met wat verbijstering,
(55) Met wat ontsteltenis myn geest zich vond bestreden,
    Toen ik de maer, van uw gevangenis, ontfing?
Geen mensch, op ’t onvoorziens, door bliksemvuur getroffen,
    Of, door een’ donderslag, vervuld met doodschen schrik,
Terwijl een hagelbui hem op het lyf koomt ploffen,
    (60) Met heele brokken ys, was meer verbaesd, dan ik.
’t Was juist op zulk een’ tyd, als ik, vermoeid van jagen,
    My, op myn’ buitenhof, hield, vry van omslag, stil.
De jagt is, als gy weer, myn lust, als ik myn dagen
    Naer keur en zinlijkheid, alleen verslyten wil.
(65) Ik was alreeds beducht, en by my zelf verlegen:
    Uw spoedige vertrek had mynen geest vervaerd:
’t Bourgondiesch hof is zoo tot myn bederf genegen,
    Dat al zyn doen, in my, een kwaed vermoeden baert.
Maer als ik dagt, dat dit gelyk voorheen geschiedde,
    (70) Dat ons geheim verband by niemand was verdacht,
En uwe omzigtigheid den toegang wel bespiedde,
    Dan wierd myn droeve geest weer wat tot rust gebragt.
Dus eenzaem, in gepeins, terwyl myn zinnen vlogen,
    Door allerlei geval, en tyden, reeds voorleên,
(75) Terwyl ik by my zelf, geheel was opgetogen,
    Omtrent de vriendlijkheid van onze teederheên,
Terwyl ik dus myn hart, in myn gedagten, streelde,
    Dat onze stille trouw, ons heimelyk verband,
’t Geen ons deed baden, in een zee vol zoete weelde,
    (80) Door niemand werd ontdekt, van dien of dezen kant;
[p. 440]
Terwyl ik dus, helaes! met streelende gedachten,
    Verrukt van liefde en lust, myn teere zinnen vlei,
En overdenk, hoe ik uw weerkomst op zal wachten,
    En, tot een welkomst, u een nieuw vermaek berei;
(85) Kwam my dit droef gerucht, op ’t onvoorzienst, ter ooren.
    ’k Zag al myn hofgezin, in praet, by een gerot.
Men zei my, als ik forsch het nieuws ook wilde hooren,
    Dat gy gevangen zaet, op Rupelmondens slot
’k Vroeg, wie die tyding bragt. Een man, gansch bleek besturven
    (90) Kwam voor my, op myn’ last, dien ’k vroeg met ongeduld,
Wat rede ’t hof verspreid: hy scheen eerst niet te durven,
    Maer zei geperst, daer na, men gaf my al de schuld.
De Ridder had, met my, zyn’ pligt en trouw vergeten,
    Zich heimelyk, met hoop van graeflykheid, gevoed;
(95) ’t Bourgondiesch hof, daer door, op ’t bitterste gebeten,
    Had hoog gedreigd, dien hoon te wisschen, met zyn bloed.
Myn geest, dus onverhoeds verrast, was schier bezweken,
    Myn mond, door doodschen schrik beklemd, sloeg geen geluid,
Maer toen de schrik van myn hart, een weinig, was ontweken,
    (100) Schoot my een’ tranenvloed, van spyt, ten oogen uit.
Ben ik Jacoba niet, die, voor myne onderzaten,
    Wel eer ten stryde ging, met meer dan vrouwen hart?
En ben ik nu van magt en trouwe, zoo zeer, verlaten,
    Dat ik dus, opentlyk, met smaed bejegend werd?
[p. 441]
(105) Moet dan baldadigheid my nu nog regel zetten?
    Laet meerderjarigheid, waer in ik my bevind,
Helaes! my nog niet toe, te heerschen naer ’s Lands wetten,
    En, in myn eigen land, te leven naer myn’ zin?
Is ’t niet genoeg, dat ik, om vuile Staets-belangen
    (110) En overlast te ontgaen, alleen myns harten lust,
Met mynen Frank alleen, dien ’k mocht als Graef ontfangen,
    Dus eenzaem slyten wil, om mynes vyands rust!
Toont Frank dus niet zyn’ aert, zoo zacht als edelmoedig,
    Die, in zyn minnekeur, door hoogheid overheerd,
(115) Om zyn Jacobaes rust, en minnekracht, zoo goedig,
    Geen ander loon van min, dan ’t minnend hart, begeert.
Dus sprak ik: want wat mocht my nu het veinzen helpen,
    Men had ons, in myn hof, maer al te wel verspied.
De droefheid kwam myn’ geest te heftig overstelpen,
    (120) En, schoon ik zwygen wouw, ’t vermogen was’er niet.
Dat is dan ’t loon van u, voor trouwe min, genoten.
    Zoo zeer is de Gravin gesmaed, verkleend, veragt,
Dat gy u ziet, om haer, geboeid en opgesloten,
    Vol doodelyken schrik, in levens nood gebragt.
(125) Nu weet men ’t muitend graeuw, op nieuw, zoo op te rooien,
    Dat ieder, voor zich zelf’ bekommerd, my verlaet.
Men weet zoo groot een’ twist, door ’t gansche land, te strooien,
    Dat ik een voorwerp word van d’ algemeenen haet,
Men hoort de jongens zelfs, zoo stout en ongebonden,
    (130) In hun baldadigheid, hier zingen langs de straet,
Hoe Ridder Frank nu zit, op ’t slot te Rupelmonden;
    Zyn dwaze min betreurt, in jammerlyken staet.
[p. 442]
Was my nog zoo veel macht, als kloekheid, by gebleven,
    En was myn volk zoo trouw, als ik voor hun, voor my,
(135) ’k Zou nu niet schreien: maer, door wraeklust aengedreven,
    U redden uit den nood, ten spyt der dwinglandy.
’k Voel, door uw kluisters zelfs, my kluistren, en met eenen
    Myn opzet. ’k Vrees uw straf daer door te zien bezwaerd.
De moed zou, anderszins, my macht genoeg verleenen,
    (140) Zoo ik eerst middel vond, waer door gy veilig waert.
Nu zit ik, als een Vrouw, ter dood bedrukt, verlegen,
    Die niet als tranen heb, in nood, voor tegenweer.
En troosteloos om hulp, thans uitziet allerwegen,
    Maer hulp, noch stroost ontfang, waer ik my wende of keer.
(145) Ach Ridder, zaegt gy my in dees gemoeds gestelten,
    Gy kende my niet meer, wel eer zoo fier, zoo koen,
Gy zaegt een arme Vrouw, om u, in tranen smelten,
    Zich gansch, van al haer pracht en mannenmoed, ontdoen.
De droefheid, die gy hebt in deze angstvalligheden,
    (150) Waer meê men u, door schrik uws kerkers, nu bestryd,
Zal u ook nu misschien, om smaed, voor my geleden,
    Onze onderlinge min doen rouwen voor altyd.
Men zal u, wyl ’t alleen geschied, om my te honen,
    Beloven hooger staer, dan al den Edelliên;
(155) Men zal u, om uw min van my slechts af te toonen,
    Het puik van ’t Jofferschap aen ’t hof ten huwelyk biên.
dus zal men u den band, met my gemaekt, doen breken.
    Of anders ondergaen een ysselyke straf,
Ja dreigen, over u, het vonnis uit te spreken,
    (160) Om, van een vloekschavot, te storten in het graf.
[p. 443]
Maer, lieve Frank, houd moed, Jacoba blyft uw borge,
    Jacoba, die voor u nu alles zal bestaen.
De wrevel, weet ik wel, zoo lang als ik myn zorge
    Voor u besteê, zal nooit tot daedlykheden gaen.
(165) Denk niet, hoe zeer ik schrei of kerm, dat myne zeden
    Veranderd zyn, of dat de moed my gansch ontzink’;
’k Zal myn kloekmoedigheid, ook door myn teederheden,
    Doen blyken, dat haer roem door al de wereld klink’.
Voorheen kost myne trouw en liefde uw hart behagen,
    (170) Ik ben daerom van u geliefd, geëerd, geagt;
Nu zal ook myne min, voor u, haer proef gaen wagen,
    Die niemant had vemoed, en gy zelf niet verwagt.
Ga nu eens om de kracht van Vrouweliefde denken,
    Hoe zich haer tederheid, in nood, tot alles wend,
(175) My zult ge zien myne eer en recht, myn’vyand, schenken,
    Een Vrouw, die gy zoo fier en moedig hebt gekend.
Ik zal, want daer is ’t om te doen, myns Vaders erven,
    Myn eigen Graeflyk goed: (waer koom, waer koom ik toe!)
Om, uit dat wolvennest, uw vrijheid te verwerven,
    (180) Hun afstaen, eer men u de minste smaedheid doe.
Of denkt gy nog, dat Phlip dien prooi zoo kleen zal agten,
    Dat hy, om uwen dood, die opdracht zou versmaên?
Hy heeft nooit grooter hoop gevoed, in zyn gedagten,
    Dan om zyn’ gragen klaeuw eens in myn goed te slaen.
(185) Nu zal ik, om, met u, alleen in rust te leven,
    Nadien gy zyt, door my, geraekt in dezen staet,
Zoo ’t anders niet kan zyn, myn goed ten beste geven,
    Eer u iets kwaads geschiede, of eer ik u verlaet.
[p. 444]
Hoewel ik vrees, die smaed zal onverdraegbaer wezen,
    (190) Maer, lieve Frank, by my is niets te groot voor u.
Moet dan myn liefde zyn, door zulk een’ hoon, genezen,
    ô Droeve bitterheid, waer voor ik nogmaals gruw?
Myn droefheid laet niet toe, voor my, my verder te uiten.
    Die stryd, van staet en min, is voor een Vrouw te groot.
(195) Dit zeg ik, dat men nooit myn tederheid zal stuiten,
    Of scheiden onze min, dan door ons’ beider dood.
Zoo nu dees brief, dien ik, voorwaer, niet zonder schromen,
    Uw’dienaer, my, door trouw, bekend, hoog aanbeval,
Door zyn gelukte list, u zal in handen komen,
    (200) U troost, en, in uw’ druk, verlichting geven zal:
Laet ook, zoo ’t moogelyk is, niet na weerom te schryven
    Hoe gy te moede zyt, en wat gy oorbaer vindt.
Denk, hoe een Vrouw verlangt, die, raedloos in bedryven,
    Alleen aen uwe min haer liefde en vrijheid bind.



FRANK AEN VROUW JACOBA.

AL was een Engel zelfs ten hemel afgestegen,
    Om, in myn’ kerker, my te troosten, door zyn kracht;
Ik had geen meerder heul of steun daer van gekregen,
    Dan my, door uwen brief, uw’ troostbrief, is gebragt.
(5) Geen wyn, hoe hoog beroemd, in keur van druivesappen,
    Was zoo verkwiklyk ooit, aen een’ bedroefden geest.
Geen ambergeur, zoo ryk van lieflyke eigenschappen,
    Als, voor myn droeve ziel, uw letters zyn geweest.
[p. 445]
Ik voelde ’t logge bloed weer stroomen, door myn adren.
    (10) Ik voelde een ongeduld, my nu gansch ongewoon.
Ik voelde ook, in myn hart, myn geesten weer vergadren,
    Ach! dacht ik, is ’er nog zoo groot een liefdeloon!
Kan zich Jacoba nog verkloeken, my te schryven,
    In zulk een dreigende gevaer van haren staet?
(15) ’t Was best, dat zy my hier liet op myn noodlot dryven,
    Myn trouw zou nimmer haer ontdekken, hoe ’t ook gaet.
Straks rukte ik ’t zegel af, vol drift, en vol verlangen,
    Ik drukte, duizendmaal, de letters op myn hart.
Myn geest, na zulk een drift, zoo wel te pas, bevangen,
    (20) Verwilderde en vergat al zyn voorgaende smart.
Hoe ras is my die vreugd, die wreede vreugd, ontvlogen!
    De droefheid sloot myn hart, als ik uw klagten las.
Al myn voorgaende leed, was weinig, in myn oogen,
    ’t Was, of myn bange ziel, nu eerst, gekluisterd was.
(25) ’k Ben hard en kloek genoeg, om zware straf te dragen,
    Maer niet verstaeld van hart, op ’t kermen van een Vrouw.
Och! riep ik, zal myn lief, voor wie ik duizend plagen
    Zou lyden, nu voor my vergaen van enklen rouw.
Ik voelde nooit zoo wreed, als toen, myn banden knellen;
    (30) ’k Had, met vermaek, geleên verdubbeling van pyn,
Zoo ik een dag by u, om u gerust te stellen,
    En al den haer op my te laên, had mogen zyn.
In die verwarringen van afgepynde zinnen,
    Kwam, in myn hart, weer op ’t geheugen van ’t voorleên,
(35) Wanneer wy met malkaêr, uit enkle lust van ’t minnen,
    Genoten ’t stil geheim van zuivre teederheên.
[p. 446]
’t Verrukkend vuur, gedekt in die geheimenissen,
    Was blyks genoeg, dat ik niet stond naer staet of rang;
En nog kon dit den haet des vyands niet beslissen;
    (40) Zoo zeer is eigenbaet, vol vrees, in haer belang.
Hoe weinig dagt ik laetst, wanneer ik van u scheidde,
    In zoete omhelzingen, met teederheid, gekust,
Dat dit de laetste vreugd zou wezen voor ons beide,
    En dus voor eeuwig zelfs die gloed zou zyn geblust.
(45) ’t Bourgondiesch Hof, van my, nooit voor zoo boos gehou’en,
    Was my, die van geen kwaed bewust was, niet verdagt.
Daer school wel, voor uw’ raed, een heimelyk mistrouwen.
    Maer ’k heb eens Vorsten woord altyd te hoog geagt.
’k Dagt niet, dat Hertog Phlip, die my zoo gunstig vleide,
    (50) ’t Gevlei, tot myn bederf, zou hebben aengewend:
En zulk een bittren hoon, door my, voor u, bereidde,
    Hoewel zyn baetzugt my, wel grondig, was bekend.
’t Was in den voornacht pas, wanneer de slaep myn leden
    Deed rusten van de reis, als ik een’ grooten stoet,
(55) Gansch oneerbiediglyk ter kamer hoor treden,
    En naderen myn koets met trotschen euvelmoed.
’k Sprong ylings uit het bed, verbaesd, en gansch verbolgen,
    En zag my straks omringd, van mannen, in ’t geweer,
Die my, met forsche tael, geboden hen te volgen,
    (60) Gevangen, in den naem van Hertog Phlip, hunn’ Heer.
Men bragt my op dit slot, en, als ik vroeg naer rede
    Van die mishandeling, wat schuld men by my vond;
Was ’t antwoord: ’k Zou het zelf wel gissen, en dan mede
    Wel weten, welk een straf my haest te wagten stond.
[p. 447]
(65) Is dit het loon, riep ik, vervuld van spyt en toren,
    Val all’ myn trouwen dienst, zoo vast aen ’t Land gesnoerd?
Dat ik, waer van men my beschuldigt, niet mag hooren,
    En, tegen ’t recht des Lands, in stilte, word vervoerd!
’k Bedagt de rede wel, en was bezet met vreezen,
    (70) Dat onze trouw, aen ’t hof, door valscheid, was verraên;
Maer ’k dagt niet, dat by ’t volk dit zoo verspreid zou wezen,
    Voor dat uw brief, my dit, omstandig deed verstaen.
Hier zit ik nu alleen, verzeld met myn gedagten!
    Maer waert gy buiten vrees, en zonder my te vreên;
(75) ’k Zou lyden met geduld, en sterven zonder klagten;
    Ik offerde myn ziel aen onze teederheên.
Maer, myn Jacoba, myn Prinses, gy doet my schrikken
    Voor myn bereide straf, door uw bedroefd gekerm.
’k Vrees nu myn’ dood, daer ’k eerst op hoopte alle oogenblikken,
    (80) Omdat ik, na myn’ dood, my uwer zoo erberm.
Ontzinkt u, die zoo kloek eerst in uwe eige zaken,
    Toen gy, gekerkerd, u bevond op ’t Gentsche Slot,
Met Mannen-moed en kleed, uw banden wist te slaken,
    Ontzinkt u nu die moed, zelfs in eens anders lot?
(85) ’k Vrees, dat ik zal uw’ geest met myn beklag ontstellen,
    Indien ik u vertel ’t onthael, dat my geschied.
Ik schroom u, in uw’ staet van eenzaemheid, te kwellen,
    Dewyl ik oorzaek ben van dit uw ziels verdriet.
Ach! denk toch om u zelf en ’t welzyn van uw Landen!
    (90) Laet ik slechts ’t voorwerp zyn van d’ onverzoenbren haet,
Die onverhoeds u steeds, door list, zoekt aen de randen;
    Laet ik ’t zoenoffer zyn, tot stutting van uw’ staet!
[p. 448]
’t Is loons genoeg voor my, dat ieder zal bespeuren,
    Dat, zonder hof bejag, uit zuivre aentreklykheên,
(95) Van zinnen, aerd en lust, en wederzydsche keuren,
    Gy my steeds hebt behaegd, en ik u waerdig scheen.
Wat kracht heeft liefde niet op de allerkloekste zielen?
    Ze ontzenuwt heldenmoed, met enkel zielsgeweld,
Zy doet den oorlogsman, ontwapend, nedrig knielen,
    (100) Daer hy, vol smaeds en spyt, in brakke tranen smelt!
Gy, als een Arends jong, ontzien by alle vogelen,
    Dat voor geen’ Haviks bek of Giereklaeuwen vreest,
En al wat lucht en wolk doorklieft, met zyne vlogelen,
    Kan tarten, zyt dus steeds uws vyands schrik geweest.
(105) Nu schynt ge een Tortel, die haer’ Doffer ziet gevangen,
    En om zyne enge kooi, met kirrend zugten, zweeft,
Of ’t wederzydsch geschrei nog troost kon doen erlangen,
    In droefheid die geen eind, voor ’s leven einde, heeft.
Ik, als een ryzige Eik, van aert zoo hard als stevig,
    (110) Die zyne kruin verheft, in allen wind en weer,
Stond altoos even pal, geen noorderstorm, hoe hevig,
    Smeet, door zyn bulderen, ooit mynen stam ter neêr.
Nu koomt de zuidenwind den noordstorm tegen horten;
    Zy tasten bei de kruin van wederkanten aen,
(115) Myn wortel los gedreund, begeeft my, ’k voel my storten,
    Onzeker, werwaerds heen de val zal overslaen.
Ach! lieve Tortelduif, die ’k hoor, hier, op de linden,
    Omzwerven, met gezucht, omtrent myn kooi, ik gruw
Voor uw gekerm, gy zult den Doffer slechts verslinden,
    (120) Die dus niet leven kan, noch sterven, zonder u!
[p. 449]
Had gy wel ooit gedagt, dat ik, met zulke klagten,
    U dus ontrusten zou, in droevig haren weê?
Van uw kleenmoedigheid had ik ook nooit gedagten,
    Dus maekt oprechte min het kloekste hart gedwee.
(125) Maer, groote ziel, houd moed, ik zal my ook verkloeken.
    Ik ben myn lot getroost, als gy slechts word gered.
Uw vyand zal, tot wraek, geen grooter vreugde zoeken,
    Dan dat hy, door myn straf, uw kloekheid ziet verzet.
Maer kan uw yverzugt zoo ver, in ’t schromen, dwalen,
    (130) Dat gy voor nieuwe min, voor Joffren, zyt bevreesd?
Ik heb ’t u nooit ontveinsd, hoe ik ben meenigmalen
    Daer toe, door hoop van staet, met ernst gelokt geweest.
Jacoba; zyn dan nu de teêre minnevonken,
    Waer door gy ’t brandend hart in lichte vlammen houdt,
(135) Zoo onbekend, dat gy uw schoonheid, by de lonken
    Van andre Jofferen, op myn gemoed, mistrouwt?
Of denkt gy, dat myn ziel, die nimmer heeft gebogen,
    Nu zou lafhartig zyn in trouw, om tegenspoed?
Dat ik, met u te smaên, my zelven zou verhoogen?
    (140) Prinses, ach dit verwyt ontroert myn hartebloed!
Kunt gy, dus buiten nood, het hart zoo kloek verheffen,
    Dat gy, om myne min, zoud afstaen van uw’ staet?
En kunt gy dan, in my, die lafheid ook beseffen,
    Dat ik, voor u, weerom zou weigren straf of smaed?
(145) Ten minsten, dat gy my woud by u zelf gelyken.
    Uw trouwe liefdekeur was nimmer my verdagt.
Geen straf is my zoo zwaer, die ’t hart zou doen bezwyken
    In droefheid, door uw gunst, met liefdetroost verzagt.
[p. 450]
Maer, lieve Zielsvriendin, waer is die moed gebleven,
    (150) Die moed, die ’s weereld kroon te torsen waerdig scheen?
Dat gy u liever wilt tot nedrigheid begeven,
    Van een’ vergeten staet, om onze teederheên?
Myn ziel, van allen tyd, tot lieve min geprikkeld,
    Word heimelyk gestreeld, met die volmaekte rust.
(155) ’k Ben, door uw schoonheid, zoo tot alles ingewikkeld,
    Dat, al wat u vermaekt, straks word myns hartenlust.
Doch, kost ik eens ’t geweld van deze naeuwe banden
    Ontkomen, eer uw ziel zoo groot een’ afstand deed,
Ik raedde u nimmer af uw’ vyand aen te randen,
    (160) En, in zyn laeuwe bloed, te wasschen ’t vorige leed.
Maer hy zal, na dien smaed, myn banden nimmer slaken.
    ’k Heb ook geen hoop van list; dewyl een magtig rot
Van Krygsliên, hier ter steê, om deur en vensters waken,
    Die my, op lyfstraf, dus bewaren op dit Slot.
    (165) Ach, myn Jacoba, myn Prinses, myn Zielsbeminde!
’k Bid, om uws Vaders schim: om onze liefde en trouw:
    Dat uw kloekmoedigheid toch nimmer onderwinde
Een daed, die u daer na, veel ligt, berouwen zouw!
    ’k Wil liever, voor uw rust, het levenslicht ontberen,
(170) Dewyl gy, in uw hart, my wis begraven zult,
    Dan dat gy, aen myn zy’, door droefheid zoudt verteren,
En ik myn lafheid moest verwyten deze schuld.
    Ik weet wel, als gy placht, op Teylingen te jagen,
En gy, met uwen brak, den haes op ’t vlugtig spoor
    (175) Gingt volgen, tot in ’t duin, langs grebben, struiken, hagen,
Tot hy den wedloop, dus geveld, voor u verloor;
[p. 451]
Dat wy ook meenigmael, liefkozende, toen zeiden:
    Als ons geen nydig oog verspiedde van ter zy’;
Dus zoude ik wel voortaen myn leven willen leiden,
    (180) Met u alleen in rust, van alle moeite vry.
Al is ’t schoon, dat die staet voor u nu schynt geboren,
    En ik die boven al, wat heuchlyk zyn mag, stel.
Ai spoei toch niet te zeer! die staet dus eens verkoren,
    Is onveranderbaer, Prinses, bedenk u wel!
(185) Stoor u niet aen ’t gespuis, gesteund door snoode fielen,
    Schoon dat men u langs straet, met vuilen smaed, ontmoet’.
’t Is altoos ’t smertlyk lot geweest van groote zielen,
    De vloek van ’t volk te zyn, in bittren tegenspoed.
Van al de tegenheên en smerten, ons weervaeren,
    (190) Waer door uw droefheid my, en u myn noodlot deert,
Is geene, die zoo fel my snyd door hart en aêren,
    Dan dat het dom gespuis zoo in uw lot braveert.
Dan ’t is een hofgeheim ’t gepeupel te misbruiken,
    Den wrok en twist, daer door, te voên, tot uw bederf;
(195) Om dus, met zekerheid, het overschot te fnuiken,
    En veilig dan te slaen de handen in uw erf.
Erbermelyke Vrouw! zoo we uwen moed niet kende,
    Uws edlen Grootvaêrs geest, die nimmer u begaf,
’k Zou zeggen: laet dien hoop zich aen malkander schenden,
    (200) Laet hen een ander Vorst inhalen, tot hun straf.
Maer myn Prinses, ik smeek, met tranen in myne oogen,
    (’t Is ver genoeg, wanneer een Krygsman smeekt en schreit.)
Begin dit niet, mag ’t zyn, voor my, uit mededoogen,
    Zoo ’t voor uw rust niet is, ik ben tot straf bereid.
[p. 452]
(205) Hoe ’t zyn moog’, deze ziel, zoo zeer aen u verbonden,
    Blyft u getrouw, getroost in allerlei geval.
Uw min blyft in myn hart, voor eeuwig, ongeschonden,
    ’t Zy ik die, door myn hand, of dood, bezeglen zal.



ANNA VAN BOULAN
AEN KONING HENDRIK.

DE Koning wrake niet, dat hem zyn Koninginne,
    Uit een onwaerdig slot, en doodelyk verblyf,
Erinner haren staet, en zyn voorleden minne,
    En, voor een laetste gunst, hare onschuld aen hem schryv’.
(5) Uw hevige ongenaê, en myn gevangenisse,
    Die my, zoo onverhoeds, in deze deernis smeet,
Zyn oorzaek, dat ik schier ’t gebruik der zinnen misse,
    Omdat ik van dit doen noch recht, noch reden, weet.
Ik weet niet, hoe ik u myn onschuld moet vertoonen.
    (10) In myne onnoozelheid is nimmer iets begaen,
Dat ik uw Majesteit mag vergen te verschoonen,
    Als tegen eer en plicht of onze trouw bestaen.
Op een’ en zelfden dag, in Koninglyke staten,
    Genodigd tot een spel van vreugd en heerlykheid,
(15) Word ik van ’s Konings gunst, en van myn volk, verlaten,
    En vind noch heul, noch mensch, die my de reden zeit.
[p. 453]
Ik dacht, de Koning wil myn kloekheid eens beproeven,
    En daerom leed ik dit, met weinig ongeduld,
Maar sints ik, in dit slot, myn vryheid toe zag schroeven,
    (20) Was ik, in myn begrip, verdagt van groove schuld.
Hier deed een bloedvewant, doch die my vinnig haette,
    My, uit uw’ naem, verwyt van myn geschonden trouw;
Terwyl hy van genade en uw vergiffnis praette,
    Indien ik schuld beleed, naer waerheid, met berouw.
(25) Indien zich ’t onderzoek niet verder uit zal strekken,
    Dan dat ik myn gedrag, zoo kuisch als trouw, bezweer:
Myn Koning, ’k ben gereed, de waerheid te ontdekken,
    Myn leven en myn ziel op te offren voor uwe eer.
Dat niemant echter waen’, dat ik, door schuld bekennen,
    (30) Om straf te ontgaen, my zelve onschuldig zou verraên.
Laat vry veel eer, wien ’t lust, aen my de handen schennen,
    Uw echte Vrouw zal nooit zoo snood een stuk bestaen.
Neen, Hendrik, nimmermeer kwam Anna in gedachten,
    Een allerminst ontwerp of denkbeeld, tot uw hoon.
(35) Uw liefde, aen haer betoond, had al te teedre krachten,
    Dan dat zy, buiten u, iets waerdig vond, of schoon.
Nooit is een echterverband, zoo ongeveinsd, bevonden.
    Nooit is Vrouweliefde zoo oprecht, omtrent haer’ Man,
Nooit is doorluchter min aen hartekeur verbonden,
    (40) Als die van Hendrik en Anna van Boulan.
Van Anna, die voorheên, vernoegd en wel tevreden,
    In hare eenvoudigheid, en kleenen staet, vereerd,
Schoon van uw Majesteit geliefd en aengebeden,
    In u niet anders ooit, dan Hendrik, heeft begeerd.
[p. 454]
(45) Het al te groot verschil van uwe waerdiheden,
    En myne, (opdat myn hart zich rondelyk verklaer’,)
Is wel van my verwenscht, en ’k heb ook vaek gebeden,
    Dat gy van lagerstaet, of ik van hooger, waer.
Ik dacht wel, dat de glansch van myn geluk, aen ’t wassen,
    (50) De bleeke nyd eerlang zou steken in ’t gezicht,
En ’t volk, dat op myn wenk en myn geboôn moest passen,
    Myn doen bespieden zou, en duiden tegens pligt.
’k Heb daerom, in ’t genot der Keizerlyke kroonen,
    Schoon van u zelf’, in trouw en echt, my toegepast,
(55) My nimmer ingebeeld, dat zulks my zou verschoonen,
    Of veiliger doen zyn, voor haet en overlast.
Ik vreesde, dat de drift van ’t overmatig minnen,
    Veel eer gewekt mogt zyn, door ’t uiterlyk gelaet,
Dan door een teederheid en neiging van de zinnen,
    (60) En dat, misschien, die lust wel haast zou zijn verzaed.
Een minnegloed alleen, uit jeukrig vuur, gevrezen,
    Door taaien wederstand, gebragt tot gragen duur,
Deed my steeds, van uw hart, de onzekerheden vrezen,
    En dat gebeuren zou, het geen ik nu bezuur.
(65) Uit een’ geringen staet, ten opzicht van den uwen,
    Tot Kroon en Septerrecht, vol glans en majesteit,
Te ryzen, en myn hart aen Hendriks hart te huwen,
    Heeft mynen wil verslaefd aen uw genegenheid.
Kan ’t mooglyk, myn Vorst, dat gy my zoud verdenken,
    (70) Dat een oneerbre lust, dat een onhuische vlam,
Die my zoo gruwelyk, voor God, en u, zou krenken,
    In my, die in uw gunst had alles, oorspronk nam.
[p. 455]
Laet toch, door agterdocht uw’ nyvren geest niet blinden,
    Geef aen het hofgerel, dat my vervolgt, geen’ voet,
(75) Laet in zich of belang, by u, geen’ toegang vinden.
    En overweeg, wat hoon men aen uw Weerhelft doet!
Heb ik, in slaetlykheid van Koninglyke prachten,
    Myn ronde vrolykheid niet strak genoeg verbloemd;
Ik was niet opgevoed, tot hoop van die gedachten;
    (80) Ik wist van veinzen niet, ’t geen in hoflyk leven roemt.
Zou daerom zulk een vlek uws Konings eer besmetten?
    En yvert de agterdocht, zoo sterk, op uw gemoed,
Dat gy myne onschuld wilde, in eeuwig opspreak, zetten,
    En, door myn’ dood, uw huis bedoezelen met bloed?
(85) Helaas! zal dan de vrucht ons gezegend trouwen,
    De aen minnige Prinses, van droefnis vergaen,
Door zulk een haetelykheid, die wis u zal berouwen,
    Dewyl myne onschuld eens, in vollen dag, zal staen?
Geduchte Majesteit, ei laet u toch niet raden,
    (90) Door redenlooze drift, of opgeraepten schyn,
In ’t heimlyk aengestuwd van die, niet my te smaden,
    Zich vleien, meer gerust en veiliger te zyn.
Voldoe myn laetste bede, en acht gy zelf my schuldig,
    Ik bid het, om uw eer, en om ons eenig Kind,
(95) Wees in dit groot gewicht, omzichtig, en geduldig,
    En vorder dubble straf, indien ge schuld bevindt.
Laet my, in ’t openbaer het recht van ’t volk genieten,
    En voor den rechtbank gaen, die ieder openstaet,
’k Eisch Rechters, die niet zynverheugd in myn verdrieten,
    (100) Maer ’t onrecht en het recht doorzien, met wyzen raed.
[p. 456]
Geen vrees of schaamte zal myne onschuld wederhou’en
    Om in het openbaer, te doen belydenis,
Zou ik myn Rechters mag, als liên van eer, betrouwen,
    En myn betichter niet myn vonnisveller is.
(105) Als ’t geen van myn gedrag dan klaer zal zijn gebleken,
    Zal u gerust doen zyn, en buiten agterdocht,
Men zal hier van, daer na, niet dubbelzinnig spreken,
    Zoo ’t vonnis ongekreukt, naer rechten, word gewrocht
De druk, dien ’t God behaegt in my ten toon te stellen,
    (110) Des vyands lastering, die alles kwalyk duid;
De wroeging, die uw’ zin tot myn bederf doet hellen,
    ’t Zal alles dan voldaen, gewraekt zyn, of gesluit.
Word myne misdaed dus, in ’t openbaer, bewezen,
    Uw hooge Majesteit zal buiten opspraek zyn,
(115) De nieuwe minnekeur, in uw gemoed gerezen,
    Zal daer door zyn gedekt, en krygen beter schyn.
Dan moogt gy, zonder smaed, die schoone op nieuw beminnen,
    Die nu myn ongeluk, door egenstand, bezwaert;
En die myn tederheid gehaet maekt, in uw zinnen,
    (120) Omdat myn gevoel daer over heb verklaerd.
Ik had u, overlang, haer’ naem wel kunnen melden,
    Maer ik verzwyg dien nog, met voorbedachten raed,
Helaes! ’t geen gy begingt, moet ik onnoosle ontgelden,
    En boeten, voor eens stuk, waer aen gy schuldig staet.
(125) Maer zacht elendige : het dit uw’ plicht betrachten,
    Dat gy, in dezen staet, u zelve dus vergeet?
Myn liefde, die me dryft, betoont haer laetste krachten,
    Verbystert myn besef, en overkropt myn leet.
[p. 457]
Och! was ’er dan, om u te ontdoen, voor al uw leven,
    (130) Van uwe Vrouw, zoo ’t schynt, voor u zoo groot een kruis,
Geen middel, dan dat ze op een moordschavot moest snerven,
    Gehoond, gelasterd, als een schandvlek van uw huis?
Moet juist door dezen hals, van u, in teederheden,
    Zoo menigmael omhelsd, het koude lemmer slaen?
(135) Moet myn onnozel bloed, afgudzend van myn leden,
    My doen in ’t openbaer, met schand’, ten grave gaen?
Doch is myn dood by U! onwrikbaer, vast besloten,
    En myne schandlykheid zoo noodig, in uw zaek?
’k Zal op dit oogenblik, myn zonden niet vergrooten.
    (140) Uw’ wensch niet tegengaen, met afgebeden wraek.
k’ Zal tot op ’t uiterste uur, voor u, genade smeeken
    By de opper Majesteit, die al myn’ handel kent,
Dat hy myns vyands list u niet tot schulden reken’,
    Of eische, van uw hand, het recht, het welk gy schendt.
(145) Indien gy voor Gods troon niets zwarer hebt te vreezen
    Van uw onprinslyk doen en wreede handeling,
Dan ’t geen u, naer myn’ wensch, van my, gedaen zal wezen,
    Myn ziel zou zijn voldaen, als ze uw berouw ontfing.
Maer, Vorst, bedenk u wel, dat wy eens zullen komen
    (150) Voor ’t nauwdoorzoekende oog des Rechters van ’t Heelal;
Waer de onschuld geen geweld of duisterheid zal schromen,
    En waer geveinsde schyn geen voorspraek vinden zal.
Daer zal, in ’t openbaer myne onschuld kenlyk blyken,
    Hoe zeer de weereld nu my laster’ en my scheld,
(155) Dien schroomelyken dag zult gy, noch ik, ontwyken.
    Daer zal noch rang, nog staet, voor onschuld zyn gesteld.
[p. 458]
Ik ga dan, met myn’ dood, uw walgende afkeer boeten
    En wensch, aen die gy mint, een beter huwlyckeslot
Uwe Anna zal, of dit uw’ haet nog mogt’ verzoeten,
    (160) Gewillig van uw koets afstappen, op ’t schavot
Indien de laetste beê van eene, op ’t punt van sterven,
    By een’ verstoorden Vorst ooit eenigs aendacht wekk’,
Zal Anna, zoo zy hoopt, van Hendrik dit verwerven,
    Dat nooit haer ongeluk eens anders onheil strekk’.
(165) Want, och! ’t vergroot myn smert, van ver te moeten hooren
    Hoe sommige Edelliên zyn, om myn schuld, beticht,
En dat een doodlyk lot, om my, hun is beschoren,
    Opdat de schyn bestaet van hunnen medepligt.
Laet toch uwe ongenaê my, my alleen, betreffen,
    (170) Die, door uw gunst alleen, van kleen bengroot gemaekt,
De speelpop van uw lust, die gy wout hoog verheffen,
    Door konsten van het Hof, in uwen haet geraekt.
Zoo immermeer myn naem, in uwe gunst, kon deelen;
    Zoo Anna, immer, was behaeglyk in uw oog;
(175) Zoo ooit haer teederheid uw lust heeft kunnen streelen;
    Nu wenscht zy, dat ze alleen uw afkeer moog’.
Zoo niemand, in myn straf, zyne onschuld zal beklagen;
    Indien myn jonge spruit, de teedre Elizabeth,
Niet zal, om ’s Moeders hoon, des Vaders ongunst dragen;
    (180) Myn rust zal in myn’ dood volkomen zyn gered.
’k Zal verder van myn straf bewysen noch reden zoeken,
    En sterven zonder klagt. Myne onbesmette ziel
Zal, in ootmoedigheid, zich Koninglyk verkloeken.
    Het zy genoeg, dat u myn min niet meer geviel.
[p. 459]
(185) Indien ik nu iets heb, te vry of stout, geschreeven,
    Vergeef het my, ô Vorst! ik dacht aen de oude min,
Gewoon, als uwe Vrouw en Koningin te leven,
    Verklaerde zich myn hart, in ongeveinsden zin.
Of schyn ik u te laf, in myn erbermelyk klagen,
    (190) De wanhoop van de plaets, die die verandering,
Valt, voor een Vrouw, in nood, bezwarelyk te dragen,
    Te meer, als van de gunst haars Mans haer redding hing.
Maer zoo my uw belang, of Gods besluit, doe sterven,
    Ik zal, in ’t openbaer, doen zien een Koningin;
(195) En laten, zonder klagt, of schroom, myn hals doorkerven,
    Ja wachten, t’uwen dienst, dien slag als een heldin.
’k Zal God, ten einde toe, om uw bescherming bidden,
    U houden, buiten schuld, als myn’ misleiden Man,
Ik blyf getrouw, schoon gy dit niet gelooft, in ’t midden
    (200) Van al myn’ tegenspoed, uwe Anna van Boulan.



SOFYA DOROTHEA AEN HARE
SCHOONMOEDER SOFYA.

    ZOo een onnoozele ter dood bedroefde Vrouw,
Door onbekende list en eervergeten streken,
    Benard in vuilen smaed en onverdienden rouw,
Tot hare ontschuldiging, by u een woord mag spreken;
[p. 460]
    (5) (5) Vorstin, die door uw deugd en wysheid, hoog vermaerd,
U nimmermeer, door schyn, of agterdocht, liet blinden,
    Omdat gy ’t vrouwehart by mannenoordeel paert,
Ik bid u, laet myn klagt by u een’ toegang vinden!
    ’k Heb alles aengewend, verzocht, gesmeekt, gebeên,
(10) (10) Of ik myn’ Vorst, myn’ Man, tot hooren kon bewegen;
    En hem van myn gedrag en onschuld overreên,
Maer ’k heb, hoe zeer ik smeek, die vryheid neit verkregen.
    Prinses, die ’t loos bedrog en heimelyk belang
Van hoofsche vleiery, en losse wisselingen
    (15) (15) Beproefd hebt, en gezien in uwen staet en rang,
En wysselyk doorzocht, in uw bespiegelingen:
    Ach! laet toch eens uw hart bewegen, door mijn klagt,
Die plotseling, helaes! zoo laeg ben neêrgesmeten.
    Gy kent myn stil gemoed, en nooit hebt gy gedacht,
(20) (20) Dat ik zoo dwaes, zoo vuil, zou pligt en eer vergeten.
    ’k Zou zelf myn wangedrag verdoemen, tot myn straf,
Indien ik schuldig was aen onvoorzichtigheden;
    Maer wyl ik zelfs daer toe geen schyn van rede gaf,
Word myn gemoed, door spyt, te vinniger, bestreden,
    (25) Hoewel ik van ’t verraed, tot myn bederf gesmeed,
Niet wel ben onderricht, door scherpe wacht weerhou’en,
    ’k Zal echter ongeveinsd verklaren, ’k geen ik weet,
Waeruit gy gissen moogt, het geen men my wil brouwen.
    ’k ’Was by myn Staetjuffrouw, de voedster van myn jeugd,
(30) Die, ziek, in haer vertrek, ach eenzaem scheen te kwellen,
    Verzocht tot vriendenpligt: myn byzyn zou haer vreugd,
En haer flaeuwmoedigheid, verkwikken en herstellen.
[p. 461]
    ’k Ben, zonder agterdocht, of onheil, te vermoên,
In haer geheim vertrek, gelyk ik plag, gekomen;
    (35) Doch wat voorzichtigheid kost my in ’t hof behoên,
Zoo ik, op zulk een plaets, voor zulk verraed moest schromen?
    En nochtans blykt het nu, dat dit de toeleg was,
Om zelf haer kweekeling, zoo godloos, te verstrikken;
    Want zonder dat ik ’t wist; of nadacht, op dat pas,
(40) Was zy ter kamer uit, als wilde ze iets beschikken.
    Alleen, en zonder erg, aen ’t glas, by schemerlicht,
Sta ik in myn gepeins, eenvoudig, opgetogen:
    Als, uit een’ duistren hoek, verborgen voor ’t gezicht,
Een Man, ontsteld, doch stout, zich opdeed voor myne oogen.
    (45) Ik sidderde van schrik, hy valt my straks te voet,
En durft my zyne min en teederheên verklaren,
    Met tranen en verwyt, en ’t geen hem, in dien spoed,
Zyn dolle geest gebood, uit wanhoop, te openbaren.
    Wat zoude ik doen, Vorstin? ik bid u, dat gy ’t zegt:
(50) Van toorne, spyt en schrik gelykelyk bevangen,
    Dacht ik, dat, tot myn’ smaed, dit schelmstuk was belegd,
En dat ik, dus ontdekt, geene onschuld zou erlangen.
    Ik zwoer hem, by myn magt, dat ik my wreken zou
Van zulk een stout bestaen: dan bad ik, als bewogen,
    (55) Indien hy eerbied hadde of achting voor een Vrouw,
Dat hy vertrekken zoude en blyven uit myne oogen.
    In die verlegenheid, terwyl’ my ’t koude zweet,
In doodelyken angst, ten lichame uit kwam dringen,
    Terwyl hy zucht op zucht, wanhopend, hooren deed,
(60) En my, door tegenstand, tot blyven zocht te dwingen;
[p. 462]
    Koomt, op het onverwachtst, de Vorst, geheel verwoed,
Met uitgetogen stael, en schrikkelyk verbolgen,
    Door ’t heimelyk vertrek, ter zaale in, zonder stoet,
Alleenelyk verzeld met raden, die hem volgen.
    (65) Ik laet aen uw besef, hoe ik te moê moest zyn,
Vorstin, want ik, ik zelf beken het niet te weten.
    Myn geest werd overstelpt van wanhoop, schrik, en pyn,
Ik viel, als dood ter aerde, en heb de rest vergeten.
    Ach! was myn levensloop toen slechts ten eind’ gebragt!
(70) Maer my was zwarer straf van tegenspoed beschoren,
    Myn geest herstelde zich: ik vond my, door een wacht
Omringd, die my belet van ’t ovrige iets te hooren.
    Rampzaelge Dienares, kan ’t mooglyk zyn, dat gy
Die, van myn teêre jeugd, voor my scheent zorg te dragen,
    (75) Dat gy, zoo vuil, zoo snood, door zulk een schelmery,
Uw wettige Vorstin, zoo schendig, zoud belagen?
    Neen, neen, zoo vuil een stuk, zoo gruwzaem een verraed
Rees nooit in zulk een hart, hoe boos het ook mogt wezen.
    Ik weet niet, wie ’t my doet; maer wel, dat zulk een daed
(80) De zwaerste straffen heeft, voor ’t Opperrecht, te vreezen.
    ’k Wensch, dat de hemel my doe voelen zyne wraek,
En myne schande ontdekk’ met zware bitterheden,
    Zoo ik u niet, Vorstin, in myne onnoosle zaek
’t Onschuldige geval, naer waerheid, heb beleden.
    (85) Nu zit ik hier alleen, ontzet van troost en heul,
Omdat ik by my zelf geen’ schyn heb van verschoonen,
    Myne onschuld, anderszins een troost, strekt my een beul,
Omdat de onnoozelheid de waerheid niet kas toonen.
[p. 463]
    ’k Ben schuldig aen myn’ Man, ’k beken ’t, doch zonder schuld,
(90) Dewyl myn doen hem heeft, tot achterdocht, geprikkeld;
    Maer die, met dit bericht, hem de ooren heeft gevuld,
En my, in zulk een’ smaed, verradelyk gewikkeld,
    Dien wensch ik, dat hem eens des Hemels wraek, tot straf,
Dit schendige bedryf, met wroeging, doe betreuren,
    (95) En dat, door zynen smaed, myn koud gebeente, in ’t graf,
Herstelling van myne eer en onschuld moog’ gebeuren.
    Vorstin, die in uw’ staet zoo meenig ongeluk
Van staetsverwisseling en vuile lastermonden,
    Gezien hebt, en geproefd; erberm u in myn’ druk
(100) En help my dit verraed ontdekken, en doorgronden.
    Ik ben, met Koningsmark, in Zei, myns Vaders hof,
Van myne kindsheid af, gemeenzaem, opgetogen;
    Toen gaven hem misschien myn jeugd en vryheid stof
Om van myn teederheid iet hoogers te beoogen.
    (105) ’k Heb, zonder achterdocht, zyn ruime en stoute tael
Wel somtyds aengehoord, en zonder arg geleden,
    Maer nimmer gaf myn hart toestemming aen ’t onthael;
Nooit werd het, door ’t gevoel van neigingen, bestreden.
    Zoo haest myn Vader, in ’t geheim, my had verklaerd,
(110) Hoe een Hanoversch Prins de keur op my deed vallen,
    Heb ik, met staffen ernst, aen hem ook geopenbaerd,
Dat dit het einde was van ’t onverschillig mallen.
[p. 464]
    Toen werd zyn oogmerk, door zyn’ zucht, my eerst verdacht:
En ’k heb hem zwaer bedreigd, ja scherpelyk geboden,
    (115) Dat hy nooit wagen moest, door onbezonnen klagt,
Tot onbedachtzaemheid, myn teêre jeugd te nooden.
    Ik heb hem duur belast, dat hy zich wachten zou,
Myn’ ongekreukten naem, door zyn gedrag, te schenden;
    Dat hy my aen moest zien gelyk eens anders Vrouw,
(120) En denken, dat wy hem slechts onverschillig kenden.
    Ik heb, van dien tyd af, hem nooit aen ’t hof gezien,
Geen menschen zelfs ontmoet, die van hem, by my, spraken,
    Nu, zonder dat ik weet, hoe ’t mooglyk kan geschiên,
Wist hy by my, alleen, in dit vertrek, te raken.
    (125) Ach! Moeder, die my hebt altyd, zoo teer, bemind,
En dikwyls, door uw’ raed, uw wys beleid doen blyken;
    Ach, zeg my, die u smeek met tranen, als een kind,
Wat heb ik kunnen doen, om zulk een’ slag te ontwyken?
    Ach! dat ik, door myn’ ramp, uw voorspraek winnen mogt!
(130) Dat ook myn Echtgenoot myne onschuld wilde hooren;
    Myn kuische onnoozelheid rechtmatig onderzocht,
En wie, tot ons bederf, zoo snood een daed bezworen;
    Hoe zou myn teederheid, nu schamperlyk gehoond,
Dus aen den dag gebragt, en openlyk gebleken,
    (135) Door myn vertrouwendheid, grootmoedig zyn gekroond,
Als myne haters dus, voor schuld en straf, bezweken.
[p. 465]
    Maer ’k heb, tot heden toe, hem vrugteloos gebeên
Dat by, een oogenblik, myn byzyn wou gedoogen;
    Zyn afkeer laet zich niet, door smeeken, overreên,
(140) Zyn hart blyft van myn klagt vervreemd, en onbewogen.
    Het warrig ongelyk, waer meê men op my woed,
Brengt somtyds, in myn’ geest, zeer bystere gedachten;
    Myn vrees en achterdocht, die alles nu vermoed,
Doet myn verlegen ziel somtyds, in wanhoop’, smachten.
    (145) Ach! durf ik u, Vorstin, ontdekken ’t geen my kwelt?
Een Vrouw, aen ’s Vorsten zy, op zulk een ’tyd vernomen,
    Als alles tot myn’ val zoo zeker was besteld,
Doet my, in dezen staet, nog grooter onheil schromen.
    Help God! kan ’t mooglyk zyn, dat een verraderes
(150) Zou zoeken dus een’ Man van zyne Vrouw te troonen?
    Zou dus zoo wys een Vorst zyn Vrouw, aen een Meestres
Opoffren? en zich zelf’ zoo schamper laten hoonen?
    In de eerste ontsteltenis bedwelmd, bezweek myn geest,
En ’k heb, van ’t geen ik zag of dacht, niet meer onthou’en;
    (155) Myn brein is, na dien tyd, nooit zoo bedaerd geweest,
Dat ik, op dit besef, als waerheid, durf vertrouwen.
    De schampere ongenaê, door een gevangenis,
Aen een Prinses, als my, zoo raeuw en ras gebleken,
    Maekt dat, met myne hand, myn wraek gebonden is,
(160) Om ’t schennis na te gaen, en voor myn zaek te spreken.
    Vorstin, nu blyf ik zelf onkundig van ’t geval,
En heb geen ander heul, als weeke Vrouwetranen,
    Die ’k aen uw Hoogheid zend, op hoop, dat ik dus zal,
By u, voor my een’ weg tot mededoogen banen.
[p. 466]
    (165) Laet dan het Moeders hart, met mynen ramp begaen,
Voor eene onnoosle Vrouw, een woord ten besten spreken,
    Om in ’t gemoed eens Zoons, door zacht en heusch vermaen,
’t Voorbarige bestel van heete spyt te breken.
    Welk een verandering! hoe plots en onverwacht!
(170) ’k Zit nu, met wacht, omzet, en als ter dood verwezen,
    Die, als een Landvorstin, in Koninglyke pracht,
Nog flus van ieder een gediend werd en geprezen.
    Die gistren nog aen ’t Hof, en in des Vorsten hart,
Met alle teederheid en eerbied, werd ontfangen,
    (175) Zit nu, door valsch verraed, betrokken en verward,
In bittre onwaerdigheên, verachtelyk gevangen.
    Ach! mogt my, van uw gunst, zoo groot een blyk geschiên,
Dat gy zelf, uit myn’ mond, myne onschuld wilde hooren!
    En dat ik, op myn beurt, uit uw verhael mogt’ zien,
(180) Wat u ’t gerucht daer van reeds komen deed ter ooren!
    Doch, of schoon de ongenaê myns Mans zoo hoog mogt’ gaen,
Dat hy zyn Moeder zelf den toegang wou beletten:
    Ei laet my, door uw schrift, uw’ wyzen raed verstaen,
Hy zal zyn Moeder niet zoo straf een voorschrift zetten.
    (185) Vorstin, die van ’t geval uw deel wel hebt gehad
In voor- en tegenspoed, en hagchelyke tyden,
    Heb met myne eer, myn’ naem, zoo schelmsch, en valsch beklad:
Heb met myn teêre jeugd, om Gods wil, medelyden.



[p. 467]

SOFYA AEN HARE SCHOON-
DOCHTER SOFYA DOROTHEA.

    PRinses, uw ongeluk en ongemeene smart,
Die uwe onnoozelheid, met nare en droeve klagten,
    My, in een’ brief, vermeld, beweegt myn teêre hart
Tot antwoord, ’t welk uw beê schynt van myn gunst te wachten.
    (5) Een zaek van zulk gewigt, zoo schandelyk berucht,
Met zoo veel schyns, verward in dubbelzinnigheden,
    Weerhield een lange wyl myn hand; maer uw gezucht
Kon myn genegenheid, tot antwoord, overreden.
    De Moederlyke naem, waer meê ge my begroet,
(10) Heeft my, in dit gewricht, met derenis bewogen;
    Maer zoo gy schuldig waert, Prinses, ’t geen God verhoed,
Die zelfde naem zou my, naer zwarer straf, doen pogen.
    Hoewel het naeuw belang van wederzydsch verband
Gansch niet geraden vind, my in die zaek te steken;
    (15) Myn neiging evenwel dryft my, om, door myn hand,
Een weinig tot uw’ troost, met kort bericht, te spreken;
    ’k Zal ’t ongeveinsd en trouw uw zeggen; heb geduld,
Indien myn schryven u wat raeuwlyk voor mocht’ komen.
    Hoe dat men ’t keer’ of wend’, gy hebt den schyn van schuld,
(20) Het recht zal tegen u, gewis, zyn ingenomen.
[p. 468]
    De Vorst is tegen u, in bittre spyt, vervoerd,
Hy acht zich, in zyne eer en in uw trouw, bedrogen,
    Al ’t geen ’er, in uw zaek, hem tegen word gevoerd,
Verhit zyn gramschap slechts, en hy gelooft zyne oogen.
    (25) Een Man by u alleen, die voor uw voeten legt:
Een Joffer aen de deur, die d’ ingang wil beletten;
    Gy spraekloos op zyn komst: dit alles hem voorzegd,
En zelfs gebleken, moest zyn hart in argwaen zetten.
    Een Vrouwehart, als ’t myne, in onheil opgevoed,
(30) En, door ervarendheid, bewust van hoofsche streken,
    Beklaegt uw ongeluk en bittren tegenspoed,
En wenscht zich zelf in staet, om zulk een’ smaed te wreken.
    Maer dat een Man, een Vorst, nayvrig in zyne eer,
Die zulk een snood verraed vind in zyn hof gerezen,
    (35) Van spyt en gramschap woed, in een geval, zoo teêr,
Is geenszins ongerymd, en kan naeuw anders wezen.
    ’k Heb zoo veel uitgewerkt, op zyn oploopenheid,
Dat hy tot rechter kiest den Vorst van Zel, uw’ Vader,
    Wien hy de zaek betrouwt, en aen wiens kloek beleid
(40) Hy ’t straffen overlaet, van u, en den verrader.
    Dit is de tael van ’t Hof, Prinses, vergeef het my,
Niet dat ik u verdenk, of hier door wil betichten,
    Neen, dit geschied alleen, om zonder veinzery,
Van al, ’t geen hier geschied, u trouwlyk te onderrichten.
    (45) Elk weet, dat Koningsmark, nu al van overlang,
Op een’ bedekten naem, zich heeft aen ’t Hof onthou’en,
    Dat hy, met uw vertrouwde, een’ toeleg van belang,
Die niemand, voor dien tyd, kon raden, heeft gebrouwen.
[p. 469]
    Dit werd nu stout en vry, op u, met smaed, geduid,
(50) Nu heeft het elk gezien, door veel waerschynlykheden;
    Elk heeft den mond nu vol: elk weet, in zyn besluit,
Den toeleg van ’t geheim, omstandig, te bekleeden.
    ’t Schynt wonderlyk en vreemd, dat een vertrouwde Vrouw,
Ten koste van uwe eer, zoo grouwelyk een schennis,
    (55) ’t Geen ’t Hof verwarren moest in onherstelbren rouw,
Zoo schelmsch besteken kon, gansch zonder uwe kennis.
    Dat zy, die uwe jeugd zorgvuldig heeft bewaert,
Uw trouwe Voedster, u, zoo plotsling, zou verraden;
    Opdat zy, als geheel van schaemte en deugd ontaerd,
(60) Haer’ snooden moedwil mocht’, door uw bederf, verzaden.
    Men heeft wel, nu en dan, gemompeld in de praet,
Dat Koningsmark hier was, en heimelyk beminde;
    Maer, zoo hy haer bemind, wat bragt haer tot die daed,
Dat zy hem nu, by u, in zulk een’ staet, liet vinden?
    (65) Dit duid men al op u; nu meent men, dat men ziet,
Dat deze, met haer’ naem, uw schande moest bedekken,
    En uw verborgen min, nu wysselyk verspied,
En aen den dag gebragt, voor mommery verstrekken.
    Ik ken uw deugd, Prinses, en ’t lastrend hofgerel,
(70) En heb aen al ’t geraes van dit misduidend zeggen
    Myn ooren niet geleend; maar ik besef niet wel,
Op welk een wys men ’t stuk, den laster, zal weerleggen.
    ’t Heeft immers gansch geen’ schyn, dat zulk een Vrouw zoo stout,
Uws ondanks, dus met u, haer’ Minnaer op zou sluiten,
    (75) En waken aen de deur, opdat dit onderhoud
Niet mocht’ belemmerd zyn, door list, of vrees van buiten.
[p. 470]
    De Min, verdacht gemaekt, slaet alles listig gaê,
Het Hof heeft overal, in muur en wand zelfs, oogen.
    De nyd verhaest de straf, door wroegende ongenaê,
(80) De onnoosle onschuldigheid bezwykt, voor schyn en logen.
    Ik heb den Keurvorst zelf zien schreien van verdriet,
Dan voelde hy zyn spyt, dan weer de min, bezwyken.
    Zyn hart, zoo naeuw aen ’t uw verknocht, geloofde ’t niet;
Maer de oogen hadden ’t hem, helaes! te klaer doen blyken.
    (85) ’k Heb hem van al ’t bedrog en ’t hoofsche stout bestaen,
Aen ons geslacht bespeurd, zoo krachtig onderhouden,
    Dat hy van derenis, met u, scheen aengedaen,
En zyne liefde en trouw zyne oogen schier mistrouden.
    Doch, als de dolle spyt, van ’t geen hem was ontmoet,
(90) Hem in gedachten bragt, hoe dit aen alle Hoven
    Zou klinken, door ’t gerucht; ontzonk hem straks de moed,
En de onrust scheen zyn’ geest, mistroostig, uit te dooven.
    Ach! Moeder riep hy uit, het zy daer meê, zoo ’t wil;
’t Zy valschelyk of recht beticht, de schyn moet lyden.
    (95) Hoe dat men ’t wende of keer’; ’t draeit al op eene spil,
’t Schandael is openbaer, men kan den blaem niet myden,
    Dan door een Huwlyksbreuk, om dus ons nageslacht,
Voor dubbelzinnigheid en lastersmet, te hoeden:
    Eens Vorsten Vrouw moet nooit, van ontucht, zyn verdacht,
(100) Of zelfs beklad met schyn, of naspraek van vermoeden.
    De Raedsvergadering, in ’t heimelyk belegd,
Beteuterd, en ontzet in die onzekerheden;
    Stemt straks, na dat de Vorst zyn meening had gezegd,
Dit vonnisoordeel toe, als ’t eenigste naer reden.
[p. 471]
    (105) De staetkunde eischte hier, met recht, naer hun verstand,
Dat een, schoon schuldeloos, veel eerder ging verloren,
    Dan dat het gansche huis, in ’t nageslacht, met schand,
In opspraek blyven zou, by kwalykduidende ooren.
    Ook dacht hun: Dorothé, al riep haer deugd om wraek,
(110) In staets ervarenis zo wys en wel bedreven,
    Moest, in het noodgval van zulk een duistre zaek,
Ter eere van haer huis, haer’ naem ten besten geven.
    Een waerlyk grootsch gemoed, van onschuld zich bewust,
Was krachtig tegen ramp en onverdiende plagen,
    (115) En hoopte van den tyd, die alle logens blust,
Vergelding van den smaed, dien ’t schuldeloos moest dragen.
    Het Vorstelyke Huis, zoo moedig op zyne eer,
Moest zulk eene achterdocht, in zyn geslacht, niet duchten;
    Het Koninglyke bloed, en de afkomst, was te teêr,
(120) Om bloot te staen voor smet van honende geruchten.
    Dus werd het stuk beschouwd, dus sprak men in den raed,
Die weêr, na ’t onderzoek van ’t schennis, zal vergaêren.
    Ik spoedde my terstond, om u den ganschen staet
Der zaken, zo hy ligt, gulhartig te openbaren.
    (125) Prinses, nu is ’t uw tyd, om, met een taei geduld,
Te hooren ’t bitsch verwyt van vuile lastermonden,
    Die zelfs, in hun gedrag, niet onverdacht van schuld,
Gereed zyn, om uw doen ten argste te verkonden.
    Uw droeve, ontstelde geest, zich zelf’ geens kwaeds bewust,
(130) Zal, in verlegentheid, tot troost u middlen schenken.
    Uw hart zal, aen ’t gemeen, zich offren voor de rust,
Als gy uw ongeval, staetkundig, zult bedenken.
[p. 472]
    Niet, dat dit zy zoo ligt: maer een grootmoedig hart
Torst zyn toevallig lot, al valt het zwaer te dragen;
    (135) Braveert de nyd met smaed; verkropt zyn stille smart,
En spilt zyn tranen niet, met noodeloos te klagen.
    Ik zeg ’t niet zonder proef: ik heb myns Vaders huis,
Beroofd van kroon en erf, in ballingschap zien dwalen,
    Ja zelfs, door arremoê gedrukt, by zoo veel kruis,
(140) Een schamel onderhoud by vreemde Machten halen.
    Wat zeg ik? ’k heb myn’ Oom, in ’t hoogste weerelds lot,
Tot Keizerlyk gebied en waerdigheid geboren,
    Door valsch verraed beticht, onschuldig, op ’t schavot
Zien bukken voor den byl, en in zyn’ bloede smoren.
    (145) De Hemel heeft nogtans my, uit dit al, gered,
En my als Ryksvorstin, in deze plaets, gehuldigd;
    En weer op ’t wettig hoofd der Britten kroon gezet;
Men geeft den dooden ’t recht, de onnoozelheid verschuldigd.
    Vertrouw uw zaek aen God, uwe onschuld, en den tyd.
(150) De waerheid zal dezelve, of vroeg, of laet, verklaren,
    En stellen u gerust, uw’ hateren ten spyt,
Als zich hun wroeging, met hun straf, zal openbaren.
    Gy ziet, Prinses, hoe ik my met uw zaek bemoei,
Als waer’ de Vorst my vreemd, en gy uit my gesproten;
    (155) Hoe ik my, in uw’ ramp, om u te troosten, spoei,
En tot uw redding waek en arbeid, onverdroten.
    Geeft toch den kwaden raed der wanhoop geen gehoor!
En maek niet veel misbaers, door opgevat wantrouwen;
    Uwe onbedachtzaemheid zou u doen gaen, op ’t spoor,
(160) Gericht, tot uw bederf en eeuwig naberouwen.
[p. 473]
    De Vorst, in schyn, gekrenkt in eer en in gezach,
En, door omstandigheên, van argwaen ingenomen,
    Zal, door grootmoedigheid van een bedaerd gedrag,
Veel eer tot onderzoek en regte kennis komen:
    (165) Dan dat gy, nu ter tyd, des Vorsten klagt, met klagt,
Zoud willen tegengaen, op ongegrond vermoeden;
    ’t Heeft altyd schyn van schuld, wanneer men driftig tracht,
Door ’s anders wangedrag, het zyne te vergoeden.
    De storm waeit altyd meest op een verheven dak;
(170) En toont zyn hevigheid op de allersterkste stutten.
    Toon, door uw voorbeeld nu, dat ook een Vrouw, hoe zwak,
In zulk een onweers bui, zich zelve kan beschutten.
    Ei draeg u dan, Prinses, ook Vorstelyk en kloek.
Braveer uw tegenspoed, en zwicht niet voor de listen.
    (175) Een groot gemoed verdraegt een’ onverdienden vloek,
Wanneer ’t zyn onschuld zelf, als schuldig, hoord betwisten.
    Voor my, ’k ben van uw deugd en onschuld zoo voldaen,
Dat nooit, voor uwe zaek, myn yver zal vertragen;
    Myn tederheid voor u al t’allen tyd bestaen;
(180) En u dien droeven last, waer’ ’t mooglyk, helpen schragen.
    Gy hebt my toevertrouwd een zaek van zulk gewigt,
Waer in ik, tegen u, waerschynlyk scheen gewikkeld.
    Uwe onschuld toont haer kracht, en stryd, met my, in pligt,
Die myn meêdogend hart met dubblen yver prikkelt.
[p. 474]
    (185) Verzeker u, Prinses, van myn genegentheid,
Die in uw tegenspoed, by my, nooit zal verkoelen;
    Al wat myn raed vermag, met voorspraek en beleid,
Zal, willig tot uw’ troost, uw redding steeds bedoelen.

Continue