Franciscus Plante

Franciscus Plante 1613 - 1690

Titelpagina van het gedicht over de dood van Barlaeus

Gedicht over de dood van Barlaeus.
KBH 852 D 94.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen,
Universiteit van Leiden.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

IN OBITUM

VIRI CLARISSIMI

CASPARIS BARLAEI,

PROFESSORIS in Illustri Amste-
lodamensium Gymnasio ce-
leberrimi.

Poëtarum hujus seculi principis,

EPICEDIUM

Francisci Plante.

[Typografisch ornament].

ROTTERDAMI,
_____________________

Typis Joannis Naerani Anno Domini

M D C XLVIII.

EPITAPHIUM.

BArlaeus jacet hic, jacet hic defuncta poësis,
Et Phaebus satum non capit ipse suum.
Hic charites Musaeque cubant. Hoc marmore suada
Conditur. Hunc coelum, nec tegit urna virum.
Belga dole, dolet Hesperiis Concordia terris,
Et Batavûm fuso sanguine parta salus.
Scilicet in Batavis unus qui bella canebat,
His silet, & factâ pace quiescit ovans!

Franciscus Plante.

IN OBITUM
Viri clarissimi Casparis Barlaei, Professoris &c.

QUò tua Te virtus, quò te tua fata reducunt
Musarum Barlaee decus? quae lancinant aures
Fama meas? quae mortiferis pia pectora curis
Dira necat? placidis jam se recreabat in arvis
(5) Mens curis exuta suis, praecordia Musis
Turgebant; virtusque alacri virtute resurgens
Instabiles temnebat opes, & inania regna,
Immenso satiata Deo. vix gaudia mentem
Abripiunt sperata; dolor, dolor obruit, eheu!
(10) Tranquillum caput, & fato turbatur acerbo
Alta quies. rotat assiduis mortalia gyris
Atropos; heu! Diris tantum se falcibus armans
Monstrum horrendum, informe, atrox. iterumque querelis
Ansa redit : Batavi cecidit fortuna Lycei,
(15) Et patriae praegrande decus vatumque corona,
Ars Phaebi jacet ipsa suis damnata tenebris
Heu rerum fatique vices! Hunc plectere Phaebe
Religio damnumque* fuit, si morte domari
Vis alios, si turpe mori est. Huic nomina vati
(20) Sacra tuo. cur Te propria Pater exuis arce?
Et nudus jam membra meas, incultus & omnis
Formae expers? disces hanc persentiscere culpam,
Teque illo moriente mori, nec vita resurget
In Batavis, qualem vati mors abstulit atrox
(25) Infandusque dies. si cuiquam aeterna parantur,
Hic meruit, toties aliis qui aeterna paravit
Quos voluit Fortuna mori condique sepulcro.
Vive Patrum Barlaee decus. mihi funeris expers,
Ante oculos redivivus ades; vivoque loquutus
(30) Ordior, id manes credens curare sepultos.
Ardua Pieridum princeps celeberrime vatum
Culmina, & Aonij scandis fastigia montis:
Sacra patent, renuuntque excelso vertice Divae
Palladias habitare domos: Heliconia rura
(35) Spreta jacent, aliòque Deas remeasse queruntur
Degeneres Musarum animae: nec pocula fessis
Castalia libantur aqua: viridantia quondam
Arva dolent, facilique Deo spoliata gemiscunt;
Ipse Deus vatum coeli comitatus ab axe,
(40) Dignum aliud numen spectabat Apolline majus;
Inque suo gremio majorum fata recondens,
Non tulit humanis misceri numina rebus.
Haec si fortè latent alios praesagia Divûm,
Nobis certa patent; nobis lyra credita vatum,
(45) Sanctaque perpetuam pariunt oracula famam.
Da veniam Barlaee, Tuas si dicere laudes
Aggrediar, sanctumque melos, meritumque laboris,
Aeterni pretium. facili super aethera nisu
Surgis, & infractis adspirant numina caeptis.
(50) Belgica Cantabricis nimium turbata tyrannis,
Ac rigida suppressa manu, discussit iniquam
Barbariem collo, ac rutilum caput intulit astris,
Perstans jure suo; libertatisque trophaeo
Dignius haud nec majus habet. furalia spernit
(55) Vulnera, si lethum libertatemque reportet.
Qualia si Batavis fuerint memoranda Poëtis,
Unica sufficiunt tanti miracula vatis.
Laudibus insurgat virtus divina Maronis,
Arte (nec invideo) totum perterreat orbem,
(60) Eripiatque audendi aliis, quibus ardua sordent,
Aetheream mentem. cur tempora nostra minoris
Sortes alant, Guiljelme: Duces? Barlaee, Poëtas?
Praelia si crescant, crescet divinior aura,
Celsaque victuros incendent facta Marones.
(65) Judicium fer Homere tuum. Te surgimus uno
Vate, nec a nostro petimus suffragia sensu.
Dicite fatidici, quorum super ignea laudes
Astra volant, solioque Deûm fortuna reponit,
Cur gravior primaevus honos? cur fata favebant,
(70) Et nunc invidiae stimulis agitentur iniquis?
Nec ratio nec gesta probant. superavimus arte
Artis opus, seseque minorem fassa vetustas.
Quis Musa graviore Deum sub carne latentem
Humanâ Barlaee canat? nisi numina fandi
(75) Copiâ, & occulto spirarent aethera flatu,
Forsitan imparibus fluerent oracula verbis:
Nec tibi si Siloe, si Dan, si porrigat Hebron
Pocula, & excelsó promanent vertice lymphae,
Sufficerent tibi verba viri: nunc sidera vates
(80) Scandis,& Aonias confundis carmine mentes,
Musa Deum virtute Dei gravis insonat; alto
Numine numen adis, numenque in carne recondis,
Et procul humanis resonant caelestia Musis
Aetherea gravitate Tua. Quid dignius illo
(85) Carmine, quod pleno spirat de numine numen?
Et docet in fragilem nomen transire tabernam
Infragilis quò surgat homo, tecumque beatam
Possideat redimente Deo post funera vitam?
Moxquê alius te fervor agit. ruis ore diserto
(90) Et patrios, Vir summe, Deos in praelia ducis,
Nec Batavus capit, aut capiet stupefacta senectus,
Quid veniat propiore Deo; Tua praelia princeps,
At cantus Barlaee tui. disceptet Apollo,
Et Martem ratione domet. discrimine vates
(95) Cum duce dissimilis, dimili ratione triumphas,
Et capis aeternas pariter cum principe laudes.
Siqué animae vivos migrent in corporis artus,
Dux nunquam moriturus ovas. dedit audibus ansam
Tanti Musa viri. nec caeci quaerimus aevi,
(100) Nec delirantis vanae praeconia linguae,
Gloria pro vita est. hac feris crescimus annis,
Haec facit absorptos aeternum vivere manes,
Et raptos superesse duces. hoc maxime Vates
Nassovii post fata dies, hoc vivida praestant
(105) Secula post obitum. fragilem quis dicere vitam
Audeat, & caecis adscribere principis umbris
Aeternos manes? stupeat si caetera nescit
Mens hominum malesana tuam Barlaee Poësin,
Denascique neget natam post funera famam:
(110) Tum primùm supperesse duces, cum gloria coelo
Vindicat, & pretio meriti pensantur honores.
Quo ruo? quo me fata trahunt? Tibi carmina fundo,
Nec verbum mihi jam fesso Barlaee reponis:
Ante aliter pro more tuo; seu Leyda teneret,
(115) Seu nos Haga. suos nusquam disjunxit amicos,
Quos junxit jurata fides, ac pectoris aestus.
Quae te causa mali? quae te fortuna retardat?
Quae me culpa reum voluit Tibi? pignora redde,
Pignora amicitae toties repetita: resurge,
(120) Et votis da vela meis, & amoribus utar
Jam solitis: rescinde moras, atque ocyus audi
Exanimem. luce haec valeo, non voce carere,
Et vultu Barlaee tuo! proh tempora! vatem
Quid voco? quid miseris crucio mea pectora curis?
(125) Ablatum, ablatum sensi! mors atra dolores
Asperat. haec caecis adscripsit corpora bustis?
Haec fregit laniatam animam, mersitque profando!
Et victrix spolio assurgit causaque triumphat!
Audii, & haec patulas venit mihi fama sub aures!
(130) Audii, & in terram lapsu resupinus adactus
Ante diem fortè occubui, morientis imago,
Nec vitae vis ulla meae. jacui ecce cadaver
Exanimum, & toto prostratus corpore, coram
Vidi animam Barlaee tuam, dubioque recursu
(135) Figentem huc illuc gressus, tandemque profatur.
Quid juvat impavidos nostrum hoc invisere regnum?
Quid sanctas violare domos? haec regia summis
Digna viris. haec corporeis via devia formis:
Verte gradum, propiusque meas contingere sedes
(140) Crede nefas, circumspicio, fulgore coruscant
Agmina, flammantesque acies volucresque ministri,
Gloria in excelsis resonat. dulcedine sensus
Cuncta replent, cantusque novos & gaudia miscent.
Evigilo hic reddorque mihi. proh fata! recurrunt
(145) Damna suis iterata malis. Te vate caremus,
Et regno Barlaee tuo. Quam justa dolorum
Materies! quam crudescit fatum asperum & horrens!
Quas plagas miseri querimur casusque futuros!
Vix Patris Auriaci manes abreptaque mundo
(150) Nomina, & excisas magnis ululatibus urbes,
Plorabas rerumque vices, & murmura gentis,
Te quoque te sors atra premit, Stygiasque sub umbras
Dira trahit vatem incautum, linguamque disertam
Enecat, & terris animam subducit inermem;
(155) Nos luctus lacrymaeque manent, mox funeris urna,
Et tristes post fata dies. Se Belga carere,
Te nequit. horrescit Mavors dispendia. frangi
Se Phaebus, veteresque abrumpi sentit honores
Ferali hoc rerum lapsu. Stat Belgica passim
(160) Testis, & Arctous miscens suffragia mundus.
In lacrymas natura gelum jam conscia mortis
Solvit, & exsuccis stillatur montibus humor;
Jam Scythico optaret se fluctu Parrhasis abdi,
Sideraque abscondi maerens & signa Bootes;
(165) Jam fato hoc Belga ipse mori, regimenque decusque,
Et quicquid Fortuna ingens admiscuit orbi,
Spernere, & huic tanto simul indulgere dolori.
Justa loquor, divum soboles. ignoscite verbis,
Si sceptris indigna. juvat miserescere damnis,
(170) Et fragiles plorare vices. gens prisca Deorum
Lugebat conquesta rogos, & fata suorum.
Sic Priamus cum victori transcipsit Atridae
Pergama: Sic Trojae quondam populator Achilles:
Sic Phrygius Rex ipse. Deum si carne latentem
(175) Adspicias, hominum potuit miserescere mortis,
Atquè insperatum membis arcere pudorem.
Heu mihi! quam dubiis Phaebi delubra rotantur
Casibus! heu, ignara suis consistere sacris
Templa Deum! pallent Helicon, & tristia Cirrhae
(180) Limina Pegasidumque* domus. ut murmurat ipsa
Pallas! & effugiens oculos irata Tonantis
Inficit Arctoum resonis singultibus orbem,
Sicque exorsa queri. damnavit robora terrae
Vis immensa Deûm. Regum cecidere tiarae,
(185) Et virtus invicta ducum, quibus occidit Eos,
Atquê alibi serus vesper; nihil haec mea cura est:
Hos pater Odrysius cui nasci ad Stryonis amnem
Barbaricum natura dedit, deporet, & Haemus
Nos placidi rerum vultus, & mitia tangunt
(190) Funera, & excissum miseranda caede cadaver.
Hic Charitum confessa cohors. Suada exulat omnis,
Musaque & exstincta hîc veterum divina poesis,
Doctrinaeque jubar. jacet hic, hacet orba parente
Eloquii virtus: nec qua regione moretur
(195) Nuda capit. dolet exuvias gens alta Deorum
Et casus pia Calliope: mortem ipsa requiro
Hoc uno moriente! juvat. juvat ire sub umbras,
Et simul aeternis animam cruciare tenebris,
Interea mors atra noces, noxamque dolemus,
(200) Heu miseri! & noxa pariter cruciamur eadem.
Sic poteris nunc Belga, tibi non Belga videri.
Ille animam Elysiis circumfert laetus in agris,
Ille suo residet solio qua parte locatur
Et hereum genus, & Phaebo sacrata propago.
(205) Ille salutatur Regum de more: recurrunt
Jam similes qui majores, rursumque minores
Qui similes: una pariter se voce resolvunt,
Virtutemque virumque canunt, sed grandior illa est
Majestas, numerisque excelsior infinitis
(210) Quam virtus, quam Musa Viri. Nunc Principis umbra,
Nunc Regum occurrunt animae, fratremque salutant
Sorte parem: formaeque ardent miscere repertae
Devinctos toties animos dum proderat orbi.
Exit in amplexus, lucis egressus opacis,
(215) Ordo sacer, totus resonat concentibus aether,
Astra micant, vultusque hominum quos inter oberrat,
Et decantatas redivivo hoc hospite lauros.
Vivite perpetuae mentes, quas terra remisit,
Ad Superos patriosque lares. Quas prima sacravit
(220) Auditori Natura Deô. nihil illa fatigat
Infaustum sors fausta. sui ambagibus errat
Quilibet, & superas tandem transcendit in auras
Mens Christo devincta. nihil, nihil ila retardant.
Hic querulum spectare, procul, procul ibit in orbem
(225) Vox resonans, tristique implebit Tartara planctu,
Turbatosque alibi mundos, ignotaque regna.
Hic consors mea Musa mali est. Barlaee dolentem
Adspice, & Auriaci toties qui carmine manes
Plorasti, & tristes obitus, da fata Poëtae,
(230) Et casus plorare tuos pars ipsa doloris.
Tuque adeo pia Leyda, cui concredita Vatum
Majestas, Latiumque fuit; venerare sepultos
Voce rogos. Tuque Heinsiade quem fama per alta
Atria viventem vexit, vehe carmine vatem,
(235) Vitaque defuncto redeat. pia vota secunda
Spanhemi, pater Eloquii: miracula redde
Jam solita, atque istis animam solare gementem,
Et vatem aeternum, & cineres revocare sepultos
Incipe, & illatum Batavis depelle pudorem,
(240) Magnaque perpetuae constet reverentia famae.

F I N I S.

Return to the home page of the Heinsius-collection
Return to the Department of Dutch Language and Literature