Illud quidem persuasum mihi semper habebam, pulchri magnique sensum quamprimum in animis juvenum excitari debere, quippe qui & mores sensim ad omnem humamitatem formet, & animum verae ac liberalis doctrinae reddat capacem; huic autem sensui acuendo formandoque diligens veterum Poëtarum studium plurimum conferre & sedula cogitatione & diuturna experientia cognovisse mihi videbar; de Poëtices in moribus formandis vi & efficacia alibi pluribus disputavi; quantum vero ad accuratae eruditionis atque adeo eloquentiae studium proferendum eadem valeat, commumis veterum disciplina liquido nos docet. Ecquis enim harum rerum melior judex fuit quam M. Tullius, cui acutum pulchri magnique sensum nemo, qui in elegantioribus literis non plane hospes sit, denegare velit; atque hic quidem saepenumero apertis [p. II] verbis Poëtices studio singularem hanc vim tribuit, illudque & suo exemplo & longa praeceptorum serie mox abunde confirmavit.
Haec tamen non ita accipi velim, ac si veram eruditionem aut eloquentiam solo Poëtarum studio absolvi putem: verum id tantum dico, ea aetate, qua imaginandi facultas prae caeteris animi facultatibus vim suam exercet, diligenti optimorum carminum lectione hanc facultatem formandam & acuendam esse: uti enim graviores cibi imbecilli stomacho molestiam pariumt, ita etiam severiores disciplinae, iique libri, qui sola utilitate, non item suavitate se commendant, in tenellis animis taedium excitant, eosque ab humanitatis studiis & liberali doctrima sensim reddunt alienos. Si qui vero Poëtarum lenociniis ita se abripi patiantur, ut prae his omne severiorum disciplinarum studium omnesque veteres auctores plane contemnant, videant illi, me istiusmodi homimibus similes sint, quos, licet provectiores aetate, puerilibus crepundiis tempus consumere non pudeat.
[p. III]
Quae cum ita essent, illud sedulo egi, ut juvenilia ingenia, meae curae commissa, veterum Poëtarum pulchritudine quam maturrime imbueremtur: neque omnino inutilis fuit hic labor: etenim jam ante hos duos annos JOANNES GOTHOFREDUS HARTMANNUS, Juvenis optimus & praeclarus, quum ex Gymmasio nostro discederet, suas primitias Poëticas in vulgus emisit: nec defuere postea, qui ipsius vestigiis feliciter insisterent, quorumque Poëticae facultatis satis luculenta specimina apud me servantur neque indigna, quae publici juris fierent, nisi his temporibus elegantiores literae adeo frigerent.
Hos inter insignem locum tenuit DAVID JACOBUS LENNEPIUS, filius CORNELII LENNEPII, viri nobilissimi, quem Judicem ac Senatorem & coluere & dilexere cives Amstelodamenses; hoc juvene, quod vere affirmare possum, nihil unquam praestantius vidi aut amabilius: ab eo emim tempore, quo inter Gymnasii nostri alumnos nomen est professus (mensis is erat Martius anni hujus saeculi octogesimi quinti) tam singularem [p. IV] & animi facilitatem, & ingenii docilitatem assidue exhibuit, ut hac magistris suis quotidie esset admirationi, illa vero & magistrorum & sociorum omnium amor & deliciae haberetur; quae quidem uti in unoquoque juvene merito magna & praeclara putantur, ita in ea vivendi conditione, qua natus erat Lennepius, maxima dici merentur, & praeclarissima: is enim & ommibus vitae copiis ita affluebat, ut ad laute beateque vivendum literarum auxilio nequaquam sibi opus esset, eaque erat generis nobilitate, ut ad summos in urbe patria honores posset contendere; quae tamen omnia adeo non curabat, at, qui & natura & fortuma par summis esset, idem & diligentia & morum simplicitate par infimis videretur.
Quum itaque in inferioribus quinque classibus per quadriennium non sine insigni laude versatus esset, tandem nostrae disciplinae se tradidit, eaque per integrum annum ita usus est, ut non tantum pristinae famae ingens cumulus accederet, sed ut moribus suis [p. V] jam tum probaret se non tam nomine quam re humanitatis studia profiteri.*Inter alios scriptores hoc anno nobiscum tractabat Ciceronis orationes & Titum Livium, eosque ita tractabat, ut non tam singularium vocum aut dictionum aucupio indulgeret, quam harum ope veram scriptorum mentem percipere studeret; deprehendebat ubique & suis versionibus exprimebat singularem, quae in utroque auctore elucet, dicendi vim, acerrimumque illum, ac Romanis civibus dignum, magnitudinis sensum; perscrutabatur identidem hominum ingenia, mores populorum, bellorum aequitatem, causas, modos atque eventus, Romanos & Carthaginienses, Scipionem & Hannibalem, Caesarem & Pompejum, eundem & Catonem, Octavium & Brutum, aliosque inter se conferebat, eorumque virtutes, vitia, & agendi rationem diligenter indagabat, atque exinde vel sermonibus vel carminibus suis novam assidue materiam quaerebat; cum autem historiarum studium sine locorum & rituum antiquorum scientia misere fluctuet, ipso quoque tam [p. VI] Romanae antiquitatis, quam Geographiae veteris idoneam cognitionem sibi comparaverat.
Prae caeteris vero juvenilem animum detinebant veteres Poëtae, inque his maxime triumviri nobiles Tibullus, Propertius & Ovidius; hos assidue volvere, ediscere, in sinu gestare; hi pernoctare cum eo ac rusticari; horum loca elegantiora, sive in amicorum circulis, seu solus in villa otiaretur, identidem secum repetere, atque incredibili vocis suavitate ita modulari, ut ipsis carminibus nova exinde gratia ac pulchritudo accederet. Cum autem ea esset ingenii bonitate, ut, in quamcumque rem incumberet, ad hanc unam excolendam natus esse videretur, facile intelligitur, ex tanto Latinorum Poëtarum studio nescioquid praeclarum ac minime vulgare oriri debuisse.
At vero non deerunt, qui eam ingenii elegantiam ac judicii maturitatem, eam Latinitatis & Poëticae eruditionis copiam, quae in his carminibus elucet, in juvenem, nondum sedecim annos natum, non cadere posse existiment; nonnulli etiam, qui ex sua tenuitate [p. VII] aliorum ingenia metiri solent, forsan omnem hujus scriptionis gloriam ipsi detrahere conabuntur; horum igitur seu dubitationi sive invidiae ut occurratur, diserte affirmamus, in tota hac carminum sylva, tam quod ad materiam, quam quod ad formam attinet, ne unum quidem inesse versiculum, cujus plena laus soli Lennepio non debeatur; atque idem quoque de Hartmanni mei primitiis Poëticis dictum velim, quod antea, tamquam inutile ac supervacaneum, monere neglexeram.
Faxit interim Deus O. M. ut hic juvenis, quem sincero amore complecti nunquam desinam, & mihi, & optimis parentibus, & urbi natali diu superstes sit atque incolumis, utque, ductu praesertim magni Wyttenbachii, ex diligenti veterum literarum cultura eum verae magnitudinis sensum, eum rerum humanarum contemtum adipiscatur, qui animum & verae libertatis reddat participem, & supra omnia hujus vitae incommoda longe extollat!
Faxit idem, ut juvenes Amstelodamenses, Lenne- [p. VIII] piani nominis celebritate inflammati ex iisdem his literis egregium illud bonum consequi studeant, quod juventutem alat atque oblectet, quod res secundas ornet, quoque in rebus asperis & calamitosis tuto perfugiant! |
