Isaac de Vos: Klucht van Loome Lammert. Amsterdam, 1642.
Vanaf 1644 herdrukt als de Klucht van de Moffin.
Uitgegeven door drs. G.C. van Uitert.
Red. dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton095350 - Ursicula
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.

Continue

[fol. A1r]

ISAAC de VOS

KLUCHT

Van

Loome Lammert.

[Vignet: Door yver in liefde bloiende.]

Tot Amsterdam
______________________________

Gedruckt voor Dirck Cornelisz. Houthaeck, Boeckverkooper, op de Nieuwe-zijds-Kolck, in ’t Bourgoens Cruys, 1642.


[fol. A1v]

                        Personagien.

                Trijn, een out vodde wijf.
                Loome Lammert, haer Soon.
                Grietje Gerrits een Vrijster.
                Neel Wouters, haer Moer.
                Aeltje Pieters, Buurwijf.
                De Schout.
                Twee Dienaers.

Continue

[fol. A2r]

EERSTE UYTKOMST

              Trijn en Lammert, met een mant met ouwe kleeren.


Trijn.        HEr oet doe foele hond dat tick hat rat steut, wo he nu steyt,
              Eft ick vloeck, eft ick schijt, he hefter de bruy of, he geyt
              Lijckewol sijnen dollen kop nae, wo langh schal ick wachten,
              Ick werd dy veuten moken, de klock is al by achten,
              (5) Wiltu loes angel nicht doen, te middagh wilstu wol vreten,
              Bruy doe my man lustigh ick werd een ander hous weten
              Met dy te holden, dat loof du mijn heet ick anders Trijn,
              Schud oet de Corf, hoe smit stou’t goet soo over een hoop du swijn-
              Egel, wacker laet sien, of hetste keen handen aen ’t lijf?
              (10) I bruy dijn older meume, ick bin by em ackerlijder een olt wijf
              Van 60 of 70 Jaer, on schol ick my soo aen stellen,
              Wes doe te vreen veugel, du schalst my nicht het quellen,
              Ick werd met Naber Jan goon op ’t Oost-Indische* *hoes
              Dat du een huyr krijgst op een Orgelschip, eft een haringhboes.
Lammert.   (15) Maer Moertje doen ick nou wel wat, hoe meuchje dus kijven?
Trijn.      Holt smoul doe hontsvot, edder ick wil dy styven
              Dirck op ’t led der Kamen, versteyt stu dat wol?
Lammert.   Gort segen ons ist gien deegh alweer een qua schrol.
              Hoe sel icket uyt staen? ’t is niet om over te komen.
Trijn.      (20) Scheer hen na hoes, on hool my te vreten, du lomen
              Rekel, man sue toe komt my balt weer,
Lammert.   Deer hebjet ist nou wel of geliefje wat meer?
Trijn.      ’t Is y soo goet, moor hemmelt mick thoes te tegen op.
Lammert.   I gort moer wat hebje oock een Deense dolle kop?        Lammert binnen.
Grietje uyt, en neemt afscheyt van haer Moer.
                      (25) ’t Is goet Moertje, ick sel in een amerij hier al weer wesen,
              Waer sal ick nu loopen. Ja wel een mensch mach vreesen
              Die wat sel laten maken ’t koft soo een hand vol gelt,
              Ick kost lest macheyer tot een rock, daer heb ick voor e telt
              Moy 35 guldens, ’t is by loo gien kleyntje,
              (30) En tot al mijn ongeluck quam gisteren Pete Weyntje
              Tot onsent, en ick had heur Japickje op mijn arm e vat,
              En so als ick met hem voor deur sou gaen, scheur ick een groot gat
              In men splinter-nieuwe keurs, van boven tot beneen;
              Heer ick was soo moeijelijck, ja wel ick stond en green
              (35) As een hofhont, soo seer gingt aen mijn hart.
              Siet, op mijn kleertjes bin ick wel soo sinlijck, tart
[fol. A2v]
              De beste van Amsterdam, morsigheyt mach ick toch niet lijen,
              Dan ’t is noch gien viertien dagen eleen, doe quam mijn sulcken vent vryen
              Hy sagger soo grouwelijck uyt, sen knevels hingen in sen mont,
              (40) De wijnbreeuwen over sen oogen, aers noch aers as een Islantse hont,
              De hoet in vier bochten, en voort na sen hiele staet
              Was hy gefatsoeneert gelijck een hoogduyts mof, of as een krabaet.
              Ick sagh hem met bedaertheyt aen, en ick sey komje na my vragen
              Jou rechte bulleback, keyere soume met je te bed jagen,
              (45) Sou ick dusken vent opslaen, God bewaer men voor die sin,
              Ick docht speul jy de wandelman, ick heb al een aer baesjen in
              Men hart verkoren, daerje niet eens by te pas komt.
              Hy was int eerst bedut, en hy stont as een mensch die droomt,
              Doe hy vermerckte dat hy met sen vrijen niet op en dede,
              (50) Gingh hy weer sijns weeghs, en ick was wel te vrede,
              Ick sloegh ’t heyligh kruys na hem, en liet hem soo staen.
              Nou dats tot daer en toe, ick macher soo veel op leggen, en gaen
              Na de luyse marckt, en sien of ick men gaengh vin,
              Soo niet, soo loop ick iens sloefs weer nae ’t Rockin
              (55) Of in de Calverstraet daer ick ’t stof heb gekocht,
              Wel dat komt seker slaeghs, ick vind hier dat ick socht,
              Besje hoe duur dat stick machayer alden hoop?
Trijn.*        Of vijf en veertigh stuyver.  Griet.   Ey segt de naeste koop,
Trijn.      ’k Heb dickt al geseght wat steytste mijn veel en bruyt?
Griet.      (60) Nou Besje vier en dertigh stuyvers geef ickje, en niet een duyt
              Meer, gord segen ons is dat het goet uyt een mens sen hant rijten.
Trijn.      Had ick soo een koopvrou in maars ick wolse bald oet schijten.
Griet.      Wel besje, wel besje, dats ommers gien stijl van seggen.
Trijn.      Dient dy den dreck nicht schijtfotse so lootse man leggen.
              (65) Scheerje de geck mit een olt mensch, woe schalt hier wesen,
Griet.      Heer besje wat hebje een quae kop, ja wel een mensch mach vreesen
              Die van jou wat koopt, spreeckt doch met bescheyt.
Trijn.      Ick heb dickt al gesecht, ont jou daer nicht voor ansteyt
              So lotet blyven, om sunst werd ick nicht wech schencken
              (70) Theft my gelt ekost.  Griet.   Dat kan ick oock wel dencken,
              Maer ke daer ick selder noch drie stuyvers by leggen.
Trijn.      Jou ont keen ander voor een kroon, daer kon y nicht tegen seggen.
Griet.      Wat daer hebjet, nou meughje vry stil swijgen.
Trijn.      Waerstu soo een hubske deern nicht y sollet nicht krijgen.
Griet.      (75) Maer besje wat binje deun, je selt niet licht bederven.
Trijn.      Dat loof ick wol, ick heb daer noch een seun, eer ick kom te sterven
              Wol ick hem goorn versorgen.
Griet.      Dats recht Besje, je hebt gelijck.
Trijn.      Kon ick hem by men leven oet hylicken, dan weer ick de Keyser toe rijck,
              Al scholt mijn kosten wat mijn leef was, daer weer nicht an bedreven,
              (80) Wen hoe dat doen wol, ick schal hem soo een stootelicken broedtschat geven
[fol. A3r]
              Dat em mannigh verwonderen schal, soe woer ick uyt al mijn noot,
              On geschut dat nicht, soo starf ick men dogen ein gerusten doot.
Griet.      Isset soo een Jan durf niet? ja wel ’t is te verwonderen,
              Ick stae aers noch aers of ick ’t te Ceulen hoorde donderen.
Trijn.      (85) He is wol wat bleude, moor oeter mooten saftsinnigh,
              Dat weet ick voor hen wol, datte nicht spitigh noch vinnigh
              Op ’t wief schal wesen, dat is soo woor as ick leve.
Griet.      Wel Besje soo woud ick hem hoe eer hoe liever uyt geven.
Trijn.      Y spreke wol recht, wost ick man ein hubske weddergade.
Griet.      (90) Wat je krijgter wel een, gaet mit goe luy te rade.
Trijn.      Ick moet jou wat vrogen, aber holt my nich voor byster,
              Sin y al etrout, eft sin y noch een vrijster?
Griet.      Al etrout Besje, och heer neen, God bewaertmen voor een man.
Trijn.      Dat kan ick wol dencken, hoe en vel scholder jou van
              (95) Werden, y schreegen wol as ein deef in een paerde-stal.
Griet.      Wel jemeny hoe praetje, wel besje wordje mal,
              Maer hoe komtje dat in je sin mijn daer na te vragen?
Trijn.      Om dat ick in al jou wesen heb soo een groot behagen,
              Heb y noch olders, eft sintse al doot?
Griet.      (100) Mijn moertje is noch in ’t leven.
Trijn.      Och Herre God wat noot
              Woort, dat mein seun soo een egadeken hadde als y,
              Ick gaffer om wat my leef woor.
Griet.      Ja Besje scheermen vry.
Trijn.      Neen voor warent God, ick meent met mijn beste verstant.
Griet.      Wel dat komt seper raer, ick moetse wat quellen, want
              (105) Hier sou noch wel een kluchjen uyt broen na ick mien,
              Ja Besje je praet soo, of ick al wod, ick heb noch gien
              Wil, ick sta noch onder mijn moertjes gehoorsaemheyt.
Trijn.      Hoe noe ist anjers nicht, went daer by steyt,
              Weessy man te vreden, ick werder wol raed toe weten.
Griet.      (110) Wel nou kom een reys tot onsent maer je mostet niet vergeten?
Trijn.      O su by lyve nicht, met verlof woor woon y?
Griet.      Hier naest de witte beer,
              Nu besje ast eseyt is, ick beveelje onse lieven Heer.
              Ick mach na huys toe gaen, en vertellen men Moer dese pret.
Binnen.
Trijn.      So soe Teeuwis dreum kiel, dat doe ick dijnent halven, ick wedt
              (115) Doe hangebast, doe schaltse my nicht meer te bruyen vaten,
              Du most my it sunder volgen, edder doe schalt haer laten.
Raept haer vodden op en gaet binnen.
             
Grietje met haer Moer uyt.
Griet.      Wel Moertje wat dunckje sel dat niet een moy kluchje wesen,
Moer.      Jae Grietje ’t is wel weer, maer lijck wel staet te vreesen
[fol. A3v]
              Datter geen moeyten offen komt. Griet. Och neen mijn lieve moer
              (120) Ick selje dat wel abel klaren, sou die oude hoer
              Mijn aen haer Seun koppelen?   Moer.   Neen kijnt thet oock gien val.
Griet.      ’k Loof niet datjet mient, wat een ouwe bal.
Moer.      Wel neen ick, je weet watje Jan Teunisz hebt belooft.
Griet.      Sou ick dat niet weten, heel wel, of mienje dat ick berooft
              Van sinnen ben, sou ick men soo licht verkeeren?
              ’k Had hem liever in sen hembt, as haer seun met sin kleeren.
              (125) Maer Moertje als sy hier komt, houwje as offet jou sin waer,
              En komt hy dan, dat loof ick hem, ick sel wel een aer
              Deuntje met hem speulen, die rechte Jan durref niet,
              Dat hy altijt sen leven dagen nae geen Vrijster meer om siet.
Moer.      Maer maektet lijckewel soo dattet bestaen kan.
Griet.      (130) Ick bidje moertje weest te vreen, maeckje daer geen werck van.
Moer.      Op dat je in geen qua naem komt, want je bint noch een vrijster,
              En dattet Jan Theunissen te weten kreegh, hy mochtet wel heel byster
              Op nemen.  Griet.   Maer heer moertje wat een praet,
              Ick doe het anders nergens om, dan dat hy daer deur verstaet
              (135) Hoe lief dat ick hem heb, en dat ick geen ander mach lijen,
              Jae al quammer een Princen seun, en hy men versocht te vrijen
              Hy sou toch sen hooft stooten, of ten minsten een blaeuwe scheen.
Moer.      Wel nou ’t is mijn om ’t even, ick hiet wel te vreen,
              Koocktet soo jet eten wilt, kom wilje mee in huys gaen?
Griet.      (140) Wel perfect Moer, na wie sou ick hier staen?        Beyde binnen.
Trijn en Lammert uyt.
              Nou laet seen Jan hen, schoftu mynenthalven wol soo veel doen?
              O su du onbeleefden hont, geeft stou my nicht een soen
              Voor al mijn meuyten. Lammert. ’k Wou liever datje jou had bescheten,
              De mieste sorgh die ’k heb, dat is dat ick niet sel weten
              (145) Men woorden te beleggen, of metter te disputeren.
Trijn.      Du werdst een hubs wijf kriegen. Lam. Hoe meugje men so fecseren?
              ’t Wort groen en peers voor men oogen, ick sta as een houte Clots.
Trijn.      O su dreumste wedder, wat bistu oock een rechte mats fots,
              Nae wem aertstu? doe heft nergens na dijn Voors hart.
Lammert.   (150) Dat loof ick wel dient sen leven niet edaen het, of het gien smart
              Voor hem is, een dinck an te grijpen daer hy hem niet op verstaet.
Trijn.      Doe bister nu veur, doe moster deur. Lammert. Och wat raet
              Selmen angaen, hoe sel ick het klaren? ick bin ick weet niet hoe.
Trijn.      Vlijmich ’t Jack wat recht, dat gaeter regel recht na toe;
              (155) Bewoor men thoes wel, mor loopt by lieven nicht weg?        Moer binne.
Lammert.   ’t Is goet jou besickte ouwe Coppelaerster, ja wel ick segh
              Dat ick seker niet weet hoe ick het sel maken,
              Is dat niet overdadigh tegen sijn sin aen een wijf vast te raken,
              Hoe wel wasser een mensch an die saligh was esturven,
[fol. A4r]
              (160) En alsset immers hebben wil, hoe sel icker durven
              Tegen seggen, dats niet men dal, ’t gaet soo ’t gaet
              Se wil toch heur sin volgen, en maken soo set verstaet.        Binnen.
Trijn uyt.
                  Loot seen hier ist naeck wol heb ontholden,
              ’t Schol my deerlijck spijten, wen ick nou den olden
              (165) Ackerlijden nicht thous vond, ickse hier neen klopper woe bin ick blint?
Griet.      Wie klopt daer? Trijn. Moock y man op, al goed vrindt.
Griet.      Wel Besje binje daer je komt nou even te pas.
Trijn.      Voorwoor meken ick vruchte datje Moecken nichte hous was.
Griet.      Se gaet selden uyt, of ’t moet soo een vervlogen dagh
              (170) Wesen, datse hier of daer te doen het. Trijn. Wat y seggen mach,
              Konickse eenmooltje te woorde krijgen, y wete wel woorom?
Griet.      Heel wel, ick selse roepen. E Moertje, e Moertje. Moer. Ick kom.
              Wat isje seggen Besje? Trijn. ’k Wunse jou een goeden dagh, holt
              My doch nicht voor aerrich, dat ick soo driest on stolt
              (175) Hier in je hous kame, on dat sunder verlof.
Moer.      Wat een struyf dat en schaet niet, daer maeck ick gien werck of.
Trijn.      Sun je noch al fris un gesunt hier inje buyrt?
Moer.      Jaewe Godt danck. Trijn. God geve dattet langh duyrt,
              Jou dochtertgen is vlytich, wat sun dit voor soocken,
              (180) I beheut uns God in eeuwigheyt, wat kony hubs werck moken.
Moer.      Asje wat van doen hebt je hoeft niet op een aer te loopen.
Trijn.      Ick wol soo tot een bef ef twee voor men seune koopen.
Moer.      Die keunje wel krijgen; maer hebje noch een seun?
Trijn.      Jo’ock. Moer. Hoe out is hy. Trijn. Woe olt, he is nu deun
              (185) By 29 Jooren. Moer. Ja seper soo is hy al wijs en verstandigh.
Trijn.      Smijt jou dochterken nicht wech, se ’s wol soo knaphandigh
              As ick men dagen een maeghken geseen heb, se kon soo nau dinghen,
              Nou verleen koftse wat van mich, ick mocht pipen oder singen,
              Daet was neen raet toe, se kreeght lijck’wol wegh.
Griet.      (190) ’t Is goet met jou; ja wel, Ja wel heer besje ick segh
              Je keunter soo swackjes niet wat achter geven.
Trijn.      Och dat mijn seun soo een Wief hedde, al men leven
              Wol ick mich nicht rijcker wunschen, och ’t is soo en goet knecht,
              I keune mittem handelen unt omspringen recht
              (195) Als wen y een kint voor hedde, hy versteyt oock wol swart im wit.
Moer.      Wat doet hy voor hanteringh? Trijn. Man bestemoer he sit
              In alle oetroepen om een stuver met eren te verdienen,
              Och lieven heer ick bidde dy doe wolst my doch de grotie verlienen
              Dat de olde mach jo seggen. Moer. Besje wat prevelje binnens monts*?
Trijn.      (200) ’t Is beter gesecht dan gedocht, ich wil ’t goet ronts
              Her outer seggen. Moer. Wat soo, laet geen wolf in je buyck steken,
              Ick bin gien Burgemiesters Vrou, tegen my meugje vry spreken.
[fol. A4v]
Trijn.      Bestemoer ick snack mit jou, verstaeje oet goeder trou
              Door is men seun Lammert, die wol mit gewalt een Vrou
              (205) Hebben, on twijl ick nou sen vleesschelijcke Meume bin,
              Soo wol ick gevraeght hebben, eftet oock jou sin
              Weer, dattewe oet deuse beyde een paertjen koste moken,
              Watte rest belanght, se wert voorwoor keen quade soocken
              By em hebben, he is soo vraam, als eyn mensch dieder mach leven,
              (210) On tot sen Broetschat wol ick em wol 600 gulden mit geven,
              Mit beheurlijcke hoes geraet on hups bedde gewant,
              Wat dunckt y kond goon?
Moer.      Je spreeckt mit verstant,
              Maer ick selt men vrienden ierst moeten te kennen geven
              Offet heur wil?
Trijn.      Schiet vrunden, wat is an haer bedreven,
              (215) Wen yt man goet funde.
Moer.      Wat weet ick of men dochter haer sin is.
Trijn.      Eer sin, door twijffelt nicht an, dats woorhaftigh unt wis,
              Se schal hoor woort wol holden schol ick ommer hoopen.
Griet.      Dats wel weer besje; maer ick kan geen kat in een sack koopen,*
              Laet hem een reys uytkomen, datmen hem eens sien mach.
Trijn.      (220) He schalt doen, dat beloef ick jou noch desen huydigen dagh,
              Je keunme jou middelerwijl bedencken, ick moet na hous goon,
              Ick bedanck y voor alles gouts.
Moer.      Wat haest hebje blijft noch wat staen
              Praten, met verlof Besje hebje noch een man In ’t leven?
Trijn.      Och Herre God swijght stil prooty van
              Em?
Moer.      (225) Hoe is hy langh dood eweest?
Trijn.      Onse selige Jan Cloossen,
              Dat is nu al achtien Joor disse vergangen poosschen,
              Die dagh schal ick nicht vergeten leuf men dat man toe.
              Och toe liever God, wen icker lijckwol om denck, woe
              Deerlijck ick besitten bleef, een steenen hart scholt verbarmen,
              (230) He leetmen ter werelt Gods nicht nae, dan ses armen
              Lutke kinderen, door most ick my mit plagen.
Moer.      Ja seker moer, soo heb je jou dagen
              Vry wat uyt estaen.
Trijn.      Dat meuch y noch ein mool seggen,
              He was soe bald nicht doot, eft ick quam te leggen
              (235) In de Croom, nu dat woor de jungste van dertien,
              Wat dunckje wast nicht genoegh, ick mien
              Voor mijn part dat ick men dogen wat heb overgebrocht,
Moer.      Ick hoor wel watter of is, je hebtet van als besocht.
Trijn.      Daer spreeck y wol, y treft de nogel recht op ’t hooft,
              (240) Om sunst bin ick nicht soo olt geworden.
[fol. B1r]
Moer.      Ick gelooft
              Hiel wel, maer hebje rechtevoort gien kinderen meer
              As desen seun?
Trijn.      Elf sunter by onse lieven Heer,
              Un eyn maegken heb ick noch te hous, o tis soo gauw,
              Nou vriester ick hold iou van je waerck.
Griet.      ’t Komt soo nauw
              (245) Niet Besje.
Trijn.      Ick beveel jou de liebe God.
Moer.      En ick jou de selfde man.
Griet.      Hadieu Besje tot
              Een weer sien, vergetet niet, denckter toch om
Trijn.      ’k Schalt doen.                                                           Tryn binnen.
Moer.      Ja wel lieve propre moer, kom
              Jy morsige Poepin om mijn dochter te ontvryen.
              (250) Al scheet jou seun gouwe potte met silvere henghsels, ick sout niet lijen,
              Of’t most men aen men macht ontbreken.
Griet.      Ey wat een struyf
              Laet hem vry komen, ’k wed ick hem sulcken kuyf
              Sel scheeren eer hyer een reys of sel weten.
Moer.      Kom Grietje in huys, en late wy wat gaen eten.        Beyde binnen.

                            Trijn en Lammert uyt.

Trijn.      (255) Nou loot seen handen oete sack, potst dy wacker te degen op.
              Al wedder sunt dy de schoe los, de hoet hangh dick om de kop
              Wie eyn woterhont, edder hetste neen lust in ’t lijf?
Lammert.   Ja gien lust, dat loof ick wel, wat of ick met een wijf
              Doen sel?
Trijn.      Leef hebben, on vruntlijck met heur spreecken.
Lammert.   (260) Dat ken ick hier soo wel as thuys, weet ick van die hoofsche treecken?
Trijn.      I doe darft man seggen, min alderliebste hart
              Erbarme dy eynmaelcken over my, den ick lijd groote smart
              Dynent halven, ick can nau langer leven.
              Un bidden haer frundlijck ofse dy een soentken wol geven,
              (265) Het stuesel soe veel verstant nicht, schame dy voor de luy.
Lammert.   Ick hebber mijn buyck al vol of, ick heb genoegh van die bruy,
              ’k Loof aers niet moer of je bint tot Coppelen eboren.
Trijn.      Spreeck oete mont Schaep rekel, soe can ick mit hooren.
Lammert.   Ick segh aers niet, je moet een groot verstant hebben, ja je by gort.
Trijn.      (270) Doe deyste mijn nicht, sonder dy selfst veel te kort.
Lammert.   Dats gangh ick selder na toe peuren, is dat nou van je sin?
Trijn.      Dat doe mijn lieve seun, mijn smockevent goo hin,
              He trit wie een paeu, de lieve God wil dy geleyen.                Binnen.
Lammert.   Dat ick dorst gansch bloemer hart, ick sou van angst wel schreyen,
              (275) Ick weet niet wat men schort, ’t is offer loot op men hart leyt,
[fol. B1v]
              Wel wat of ick seggen sel deynck ick als ick by de meyt
              Kom, ick vrees dat selmen hiel swaer vallen,
              Daer heb ick gien verstangt of, die schijtkousen na haer mont te kallen,
              Wat isser tegen te doen, ’t moet lijckwel wesen,
              (280) Gae ick ’er niet, en men Moer hoort dat, soo mach ick vreesen
              Dat ick niet een goet woort van haer krijgh dat weet ick wis.
              Laet sien hier woont het apenbackes na ick gis,
              Ofse nou wel thuys is deynck ick, ’t is best dat ick een reys klop.
Griet.      Wie is daer?
Lammert.   Den ouwen, ast jou belieft doet een reys op.
Griet.      (285) Wat is je seggen vrient?
Lammert.   Ey wilt men vergeven
              Dat ick soo stout aenclop.
Griet.      Daers weinigh aenbedreven.
Lammert.   Met verlof dat ick je vraegh, is ons besje niet by je geweest?
Griet.      Heer bewaerme, dit is de vryer: Ja wel dats een geest,
Jaese vaer.
Lammert.   Soo weetje wel waerom ick hier ekomen bin,
              (290) Dan seker om de waerheyt te seggen, ick heb altijd sulcken sin
              In jou ehadt, van de eerste dagh af dat ick je sagh.
Griet.      De vryers sijn soo wat arch, ick weet niet of ick je gelooven mach,
              Ick kan niet seggen dat ickje men leven meer heb esien
              As nou.
Lammert.   En ick jou mier as iens of thien
              (295) Reysen.
Griet.      ’t Mach wel wesen, een Mens kant soo niet onthouden.
Lammert.   Leefje luy hier dus allienigh?
Griet.      As je sien meught.
Lammert.   Ja trouwe
              Eenigheyt is arremoed, was ick as jy ke daer ick nam een man.
Griet.      ’t Is wel eseyt vryer, maer eylieven hoe raeck an.
Lammert.   Hoe raeck an: wel hey is dat vragens waert,
              (300) Sie daer by men keel meysje indien je mijn begeert
              Ick beloofje weerom dat ick je sel houwen voor men vrouw.
Griet.      Wie weet of jet mient.
Lammert.   Daer heb je een ringh op trouw.
Griet.      Neen vaer daer isse weer, ’t is noch niet soo vert.
Lammert.   Behouw jyse: ick schenckse iou uyt gront van men hart,
              (305) Dats niemendal, om sulcken stront of een leur min of meer,
              Dan most je reys in onse besjes kist sien, ô lieve heer
              Je soudje kruysen en segenen van al dat goet datter is
              Jou leven hebje niet meer by een kaer esien na ick gis,
              Van wollen en linnen, jae wat een mensch bedencken magh,
              (310) Hoe is je naem met verlof?
Griet.      Grietje.
Lammert.   I gort ick wou dat jet een reys sagh.
[fol. B2r]
Griet.      Ja seper soo hoor ick wel je bint welhebbende luy.
Lammert.   We hebben noch wel 7 of 8 huysjes staen die al de bruy
              Ons eygen toe komen, daer het niemet een stien an,
              ’t Halve strongtsteeghje hoort ons toe, dat ick je bewijsen kan,
              (315) En men Moer het gisteren noch 25 gulden an huur ebeurt, verstaje wel,
              Se quam soo drae niet thuys, ofse sey Lammert Jansz daer sel
              Je een Bruygoms pack of hebben, en soo ’t hylick voortgaet
              Behoefje voor gien Bruyts klieren te sorgen.
Griet.      Dats seker gien quaet,
              Sulcken man heb ick van doen ’t komt hiel wel van men sin.
Lammert.   (320) Wel hoe, daer geschiet niet een uytroep of ick bin
              Daer altijd by, ja moer ick weet van ’t loon,
              Soo drae as ick wat koop wort men stracx de helft winst eboon,
              ’k Sie wel veur men, of ick een dingh te duur koop of niet,
              Daer had ick lest een strijt met dicke An heur Griet,
              (325) Om dat ick een perty goet emijnt had, en se vil men in men woort,
              Daer was sulcken leven, en ick worde soo verstoort
              Dat icket uyt heur hangt greep, en ick riep jou verbrangste meer
              Waer heen daer mee, voort datelijck geeftet men weer,
              Segh je dattet iou toe komt, ick mijndet alder eerst,
              (330) Daer wast kijfje niet soo hebje niet, elck om ’t seerst,
              Ten lesten ick behielt, en sy kreegh niet men dal.
Griet.      Souje jou dat laten of strijen soo waer je seker mal.
Lammert.   Dunckje dat Grietje, nou loof ickje, eel is je bloet,
              Wat binje een moye meyt, heer je bint soo soet,
              (335) Met verlof, houtet men ten besten dat ickje een reys kus.
Griet.      Dats je ongeweygert een vuyst in je oogh, maer ey lieve sus
              Wat schortje aen je neus, hoe komje dus swart.
Lammert.   Wel dat komt semer fray, gans bloemer hart
              Sachmen moer dat niet, offer oogen kouse waren
              (340) Denck ick?
Griet.      Ick selje wat water langen dan kan jet moytjes afklaren.
Lammert.   Nou ben ick immers schoon en droogh, Grietje met verlof
              Hoe isser noch mier?
Griet.      Wel perfect.
Lammert.   Ey lieven doe jy ter eens roys of?
Griet.      Ick kan niet sien, keerje wat na ’t licht,
              Je hippelt as een vloo, en blaestmen in ’t gesicht,
              (345) Hou ie hooft doch stil.
Lammert.   Dat loof ick wel is dat oock vrijven.
Griet.      ’k Doet ommers soo wel as ick mach, wilje dan noch kijven?
              ’k Loof seker op je backes sou wel pietercely groeyen.
Lammert.   Houw ie handen tuys, mienje datter niet sou moeyen,
              Of houw ie mijn voor geck, dat je de donder schen
              (350) Ick bruye wel een reys voor je beck, wie mienje dat ick ben?
Griet.      Jy, de jongste uyt Moorenlant, om drie Keunickje met te speulen,
[fol. B2v]
              Loop geck loop, je hebt een slagh van de meulen.
Lammert.   Is dat eers genoegh wout aep datje een mens sier doet,
              ’k Wed datter ’t vel by neer hanght, ’t was niet goet
              (355) Datjet noch eens deed, je sout soo van de Duyvel droomen.
Griet.      Wel lieve knecht wordje quaet, wat sel ons hier over komen,
              Alje best na huys toe, loop, loop je swarte bul.
Lammert.   Wel hey Grietje ick mien niet alweers.
Griet.      Ick al jou slechte sul.        Grietje binnen.
Lammert.   Bruye gaet se, en se laet mijn hier voor de honden,
              (360) Wel kladdeuni, mienje dat de Car allien an jegat ebonden
              Is, of je mijn hebben wilt of niet, ick binder alliens an,
              Ick sel wel een wijf krijgen, schaf jy jou maer een man,
              Dat sen helleveegh, neen moer ick en jy menkaer niet,
              Ick mach men wat rusten, op dat ick men wat bedaer, siet
              (365) Hoe se men e vreven het, o bloet het doet soo seer,
              ’k Loof seker se het men swart emaeckt, jou besuckte meer,
              Binje beter as een hoer, soo komter beget uyt.
Griet.*      Wel hoe oft hier locken sel, denck ick, wat dese guyt,
              Kenje handen niet houwen, selje soo kloppen?
Lammert.   (370) O bloet was ick by je ick souje met een voet in je gat schoppen.
              Sie voorje krijgh ick je een reys in mijn kluyven je meughje grouwen,
Griet.      Je bint een hart man op een wiecke kaes, trouwen
              Kostelijckheyt, je bent een vryer, ey siet hem een reys staen.
Lammert.   Had ickje hier beneen, kijck daer dat sou deur je beck gaen,
              (375) Dat beloof ickje.
Griet.      Watje seght, hoe gaet Jan Trijntjes dus grof,
              Loop steeckter ierst in een Engelsman en lickter het bloet of,
              Jy men backes opsnijen, je rechte Jan gat.
Lammert.   Dat souwje wel sien kronje, ’k wou ickje slechts hier hadt.
Griet.      Alje lasteren selmen niet iens an men kouwe klieren raken.
Lammert.   (380) Segh Varcken, wat hebje eerlijcke luyer kijeren swart te maken.
              Je sout men gaen laten sta ickje niet an, wat of je mient
              Dat ick iou geck bin, hier men ringh mittet Castient
              Wil ick weer hebben.
Griet.      Och ick begeerse niet, hou daer lomp.
              Binje nou te vreen, loopter al je best me inde pomp
              (385) En haelt de klap nae je toe.
Lammert.   ’t Roert jou niet sackereerse hoer.
Griet.      Wats hier te hoeren, wat bruyme dese eer vergeten loer.
Lammert.   Waerom hebie men swart emaeckt?
Griet.      Men lieve Jaap droogh,
              Benje daer quaet om, ick selje met varsse maeghde loogh
              Moytjes weer of spoelen, hoe woelt hy as een rot in een tobbe.
Lammert.   (390) Daer selje de droes veur halen dat ie men moye lobbe
              Soo bestruyft hebt, ’k looft ick selt an je wreecken.
Griet.      ’k Binder niet veur vervaert, ie meugt je neus in baertje buur steken,
[fol. B3r]
Lammert.   Doe ie vry ’t venster toe, je selt me niet ontslippen,
              Eer jer een reys om denckt sel ick je wel bekippen,
              (395) Je meught vreesen en beven stuur ickje men moer op ’t lijf,
              Soo bin ier an vast, ie mocht liever mit vier of vijf
              Are wijven te doen hebben, soo loof selset je maken,
              Doch ’t schaed ie niet, dan sel ie an je verdiende loon raken.
              Ke daer dats gangh, op dat icket haer van woort tot woort verklaer,
              (400) Soo krijgh ie wel te pas de duyvel tot ie nieuwe Jaer.
Lammert binnen.
Trijn en Lammert weer uyt.
Trijn.      Dat dacht ick wol honsvot dat ’k dy had oet estuurt,
              Tschal haer soer opbreecken, ’k werd de gantse buurt
              Averent stellen, doe scholstse te degen oet luyen.
Lammert.   Ja dat loof ik wel, eer icker van wist gingse heen bruyen
              (405) En sloot de deur veur men neus.
Trijn.      Doe hanghebast
              Dat dacht ick voor henne wol dat toe keen hart hast.
Lammert.   Dat sou ie wel e sien hebben, had ick maer e kost
              By haer komen, ga je nou selver.
Trijn.      Dat schal ick doen, man dou most
              Mit goon.
Lammert.   Ey Moertje laet ick thuys blyven.
Trijn.      (410) I doe versaeghde hont vruchste dy voor kijven,
              Wat wolstu den nicht doen, went ginck op een slaen.
Lammert.   Wel nou soo meugh ie kloppen.
Trijn.      Blijft doe man staen.

                          De Moer en Grietje uyt het Venster.

Moer.      Wat gord segen ons wat is dat voor een geklop
              En een geraes aen een mensch sen deur?
Trijn.      Maeckt du man op
              (415) ’k Werd dy wol wijs moocken.
Moer.      Loop, loop, wat dese Moffin.
Trijn.      Doe olde storten seucke doe de deur op, un laet mick in,
              Woe nicht, soo loep ick hem wis un waerhaftig onder de voet.
Moer.      Heb ie een lit an ie lijf dat soo stout is dat jet doet,
              Ick loof ie dat, ick sel ie wat anders bewijsen.
Trijn.      (420) Doe machste my den naet langhs de rugge claren doe grijse
              Olde Teuversche, meynste dat ick my veur dy vrucht,
              Ick vroogh na dy soo veul, als de veugel die daer vlucht,
              Kom moor eyn mool her onder, bistu beter wie een hoer.
Moer.      Dat mach ie selver wesen verstae ie dat, of ie seuns moer,
              (425) Ick bin een vrouw mit eeren.
Griet.      Kijck hier dese Deense knoet.
[fol. B3v]
Lammert.   I gord meyt, had ick ie hier beneen ick souw ie sulcken groet
              Geven, ie sout wel een half uur nae je muts soecken.
Griet.      Ja ey lieven loop heen, we passen op al iou vloecken
              Niet een crussel.
Lammert.   Ackermenten hoe wou ick ie loeren.
Trijn.      (430) Swijgt dou hontsvots edder ick wol dijt smoel snoeren.
Lam. binnen.
              ’k Werd mi sulfs verantwoorden iegen den lichten hoop.
Moer.      Jy jou verantwoorden kronie, ia by je dieven, loop,
              Loop daer heen die iou gestolen goet om half gelt geven,
              Daer winje iou kost mee, en daer moetje van leven.
Trijn.      (435) Dat seght my een hoer no, un keen eerlijck wijf,
              ’k Bind beter as toe bist, doe hest nicht een lidt dijn lijf
              Dat by my edder mijn geslacht eyn mool te pas komt.
Moer.      Ja ey lieven daer is soo mennigh knoet die op sen geslacht bromt,
              Altijt hebbense in heur lant veel vrienden en magen,
              (440) En se kommen sodrae in de stadt niet, of se moeten de troggel sack dragen,
              Of leven van de kerck, en giften van goe luy.
Trijn.      O doe olde akerlijtse hoer, dat luch stou al den bruy,
              I hollanders slachten de duyvel, fremde luy meuch y niet lijen,
              Dat sietmen wol an men seun, die dijn dochter wat wol vrijen,
              (445) Ho doe elementse jonghe straet varcken
              ’t Is hoerachtigh un diefachtigh erlogen, dat ick oet der kercken
              Mijn dogen wat kregen heb.
B. Wijf.    Maer wijf is dat oock ekalt.
Trijn.      Holt dy lijckwel ’t moel toe, edder doe weerst balt
              De emmer op dijn seen.
B. Wijf.    Wees jy een reys soo stout.
Moer.      (450) Loop Grietje al ie best achter uyt na de Schout
              Dat hy hier komt, ick heb de dray van haer rasen.
Trijn.      Doe un de Scholt meugen mick albey um maers blasen.
Moer.      Stae ie noch wat hy selt ie wel te degen uytkruyen.
Trijn.      Ho die van dreygen starft schalmen met forten beluyen,
              (455) Ick vroger dat nicht noo.
B. Wijf.    Seker wijfje ick raeyje ten besten.
Trijn.       So langh warstu mich bruyen, dat toe ten lesten
              Noch een oorvijgh wegh krijght.
Moer.      Ey laetse maer staen.
B. Wijf.    Nou volgt goe luy raet,
Trijn.      Schal toe mich heeten gaen
              Doe versapene seuge, komstu mi oock noch steuren.
B. Wijf.    (460) Daer sel ie de Duyvel veur halen, sel ie men kap van ’t hooft scheuren.
Trijn.       Ho doe kiel kropse hoer, ’k wol dick an hondert stucken kappen.
B. Wijf.    Help Buurwijf help.
Moer.      ’K selse met de beusem op haer kop lappen,
              Jou besuckte varcken sel ie de arme vrouw soo slaen?
Trijn.      Daer ’k sal dy de suecke voor hoolen.
[fol. B4r]
B. Wijf.    Je seltet voor niet edaen
              (465) Hebben, iou diefachtighe, hoerachtighe eerloose moff.
Trijn.      Seustigh my door in on steut my mit dijn tongh ’t hart of,
              Edder hetste niet genoegh, ’k wil ick noch bet geven.
Moer.      Wy sullen iou sulcken spulletje rockene, dat jet niet licht ontweven
              Selt, hoor ie dat wel iou diefachtige stucke vleys.
Trijn.      (470) Dat dick trat steut, doe lichtvaerdige best ia, hest tou thert
              Dat doen stoon blijfsts, doe karonie, o doe vertwijffelde hoer.

                      Grietje, Schout, Buurwijf, en twee Dienaers uyt.

Schout.     Ja, Ja, is dat sulcken broer
              Ick selder dat wel verlieren dat beloof ick heur.
B. Wijf.    Och se isser noch.
Schout.     Waer?
Griet.      Daer veur men moers deur.
Dienaers.    (475) Selle wyse aenvatten?
Schout.     Jae.
Dienaer.    Voort voort, ie moet terstont
              Met ons gaan.
Moer.      Dat heb ie nou veur ie vuyle mont.
Trijn.       Dat luchstou doe hoer?
Schout.     ’t Is hier al langh enoegh ekeven.
Trijn.      Dat roert dick in alle gevalle nicht, daer leyt dich niet an bedreven
              Doe verbruyde luyshont, verstay stou dat wol?
Schout.     (480) ’k Loof seker iou ouwe varcken je hebt ie gat vol.
Trijn.      Dats onwaeraftigh, bier noch wijn doeter my nich spreken.
Schout.     ’t Is heel goet, men sel ie laten in een gat steken,
              Daerje iou wat kunt bedaren en moytjes uytslapen.
Trijn.      O wat grooter gewalt, schuet mi arme vrou, wapen,* wapen.
Moer.      (485) Men Heer se het soo de pijpen estelt, een mensch mach hem schamen.
Trijn.      O doe olde sackerlijden, kon ick dy eenmool op ’t lijf kamen,
              Och och mijn seun mijn seun den hebbense onrecht daen.
Schout.     Daer was goet recht inde Stadt, flocx laetse voortgaen.
Moer.      Ick selt verantwoorden, hoor ie wel men heer.
Schout.     (490) ’t Is heel wel.                              Schout, Trijn, en Dienaers binnen.
Griet.      Heb jet hart komt nou een reys weer
              Jou pypestelster, men sel ie wel hebben,
              Dits een Stadt van recht, men kan die veugels met de qua snebben
              Wel temmen.
Moer.      Maer Aeltje buur doettet oock sier?
B. Wijf.    Och jae sout niet.
Griet.      Moertje wat seghje wil ick een Barbier
              (495) Gaen haelen?
B. Wijf.    Dats onnoodigh, ick heb noch wel een heel potje met salf
              Dat veur varse wonden seer goet is, en ’t geneest in half
[fol. B4v]
              Vier en twintigh huren, s’s is van Mr Jacob de Italiaen.
Moer.      Wel die kan niet quaet wesen, com laet ons gaen.
B. Wijf.    (495) Maer Neel Wouters dat vergeet ick niet al sou ick noch 100 Jaer leven.
Moer.      Tut tut deynckter niet om, daer is niet an bedreven.
              Wat dunck ie sey ick het niet, dattet sonder kijven niet sou of loopen.
Griet.      Wat isser an bedreven, ’t is heur op haer eygen kop edropen.
Moer.      Nou voort nae binnen toe, Aeltje Buur sit en wacht.
Griet.      (500) Ick com; maer even wel loof ick datser niet seer om lacht,
              Nou dat hettet al wegh; maer dit segh ick tot een besluyt,
              Dat niemant lichtelijck meer een Jan hen an een Bruyt
              Of Meyt sel krijgen, vry postigheyt hou ick voor best,
              Want alsmen so een drooge Jaep comt vrijen, soo speul ick achter sie je men lest.

                            Finis coronat opus.

Continue

Tekstkritiek:

vs. 13: Oost-Indische er staat: Oost-Inijsche
58: Trijn. sprekersaanduiding ontbreekt.
199: binnens monts er staat: winnens monts
218: koopen er staat:komen
368: Griet. er staat: Lammert.
484: wapen, er staat: wapeu,