Hendrik Verbiest - De klucht van ’t wynvaatje - 1651

Hendrik Verbiest: Klucht van ’t wynvaatje. Amsterdam, Dirck Cornelisz Houthaeck, 1651.
Uitgegeven door dr. A.J.E. Harmsen, Universiteit Leiden.
Ceneton08305 - UBGent; herdruk 1670.
In deze uitgave zijn evidente zetfouten gecorrigeerd en gemarkeerd met een asterisk.
Vs. 441 is een weesrijm.

[fol. A1r]

KLUCHT

VAN

’t WYNVAATJE.

Gerijmt door

H. VERBIEST.

Gespeelt op d’ Amsterdamsche Schouwburg, 1651.

[Vignet: In LIEFD’ BLOEYEND’].

_____________________

t’ AMSTERDAM,

Voor Dirck Cornelisz. Houthaak Boekverkooper op de
hoek van de Nieuwe-zijds Kolck. 1651.

[fol. A1v]

OPDRACHT

Aan den E. Heer

K.P. van den HOORN, S. van S.

MYN HEER,

DE verborge vriendschap en verlede kennis doet my deze vryigheid gebruiken, dit Wijnvaatje aan UE. op te offeren. Als UE. het discours overdencken zult van de gehoopte Turf, en schoon Hooi, en Weyland, toen wy gevoert wierden met ons vijven van twee viervoetige, zult zoodanige vrypostigheid voor lief nemen, en met beleeftheid erkennen. Ontfangt dan deze Boertery, ’t is ouwe kennis, en lang geleden in ’t licht gekomen, en my vertelt of de zin voorgeschreven; waar door ik geprikkelt wierd de Wijndragers zingen te leeren, uit twee registers, daar van geen nooten genoemt worden, als die de ooren overënt staan. Beschermt dan onder UE. voorzichtigheid deze geslooke Wijn voor de doortrapte Pachters, of haar ongelukkige Battus. ’t Zijn knuppelen blindelings in ’t hondert gesmeten, zonder iemand te kennen. Vaar wel.

U E. ootmoedige Dienaar
H. VERBIEST.

___________________________________________

PERSONAGIEN.

Melis Jansz. Wijnkooper.
Klaasvaar, Vader van ’t Rasphuis.
Kees, Zoon van Melis Iansz.
Maai, Meit van Melis Iansz.
Hans, Koggel van een Hoerewaart.
Jan, de Snyer.
Schout.
Engeltjen, een Hoer.
Jachje, een Dienaar in ’t Rasphuis.
1. 2. 3. Stomme Dienaars.

EERSTE UITKOMST.

Melis Iansz. en Klaasvaar.

Wat dekt het gryze hair al droefheid en gebreken,
Zoo iemand daar van weet, ik weet ’er af te spreken,
’t Is nu in ’t darde jaar dat ik mijn vrouw verloor,
En zint die tijd is ’t al van droefheid wat ik hoor.
(5) En ’t eene onluk komt op ’t ander steeds mijn plagen;
Doch ’t meeste dat mijn doet aan al de wereld klagen,
Dat is myn Zoon, die zoo wilt en opstinatig leeft,
Dat yder hem mishaagt, en voo zijn boosheit beeft;
’t Is alle daag gemeen, dat d’een of d’aar komt manen,
(10) Van hoeren of geboeft, het kost mijn zoo veel tranen,
Dat, om een eenig Kind, dat my noch overschoot,
En overvloedig goed zal hebben na mijn dood,
Dat dat verteeren zal met hoeren en met snaren,
Dat ik met zulcken zorg ging by malkand’ren sparen;
(15) Ach Klaasvaar, als ik denck om zulcken zwarigheid,
Is ’t of mijn harte barst en in de boezem schreit.
Klaasv. Maar is hy dan zoo boos en gansch verkeert van leven,
Dat hy na geen verbod of driegement wil geven?
Wel brengt hem maar by mijn, ’k wed ik hem temmen zal,
(20) Al was hy noch zoo stout, hoo, hoo, dat ’s niemendal;
Ik heb zoo meen’gen haan hier zachter leere kraayen,
Wanneerze zoo een boei haar om de beenen draayen,
Of een vierduble zaag haar geven in de hand,
Om zoo dat harde hout te scherven fijn als zand;
(25) Zy worden zoo gedwee, omje vinger kenjeze winden:
Men leert hier kreupels gaan, en de blinde de weg vinden.
Melis. Ach Klaasvaar, wat was het een schand indien dat iemand wist.
Klaasv. Dat ’s niemendal, ’t beter zoo, dan dat hy alje goed verquist;
Hier zijnder wel zoo veel, dat is nu gansch geen schande,
(30) De spraak gaat in de stad, als datze andere landen
Bezoeken, en zy zijn juist hier in mijn bewaar,
Hoewel in stilte, dat geen mensch en weet van haar;
Men meent al datze zijn in Oost- of in West-Inje,
Of in Nieuw Nederland, of ergens in Virginje,
(35) En komen dan daar na heel onverwacht ter hand,
Hoe welze nooit een voet hier zetten uit het land:
[fol. A2v]
Hoor Melis Jansz. dit is een vaste wet, daer meugje op vertrouwen,
Al het volckje van deze navolgende slag die komen gemeenlijk huis by my houwen:
Voor eerst die maats, die uit de Kerck blijven, uit vrees van onder’t dak te smooren,
(40) Die moeten hier, tot penetentie, door een ongeziene traly, de Predicatie hooren;
En die trouwe Rotgezellen, die haar wijven wijs maken datze te wacht, of in Noort-holland uit manen gaan,
En ondertussche veertien dagen gouwe Scholle vangen, die komen hier noch al op sinternel pardu te staan,
En die in de Zervetsteeg gewoon zijn Olykoeken en ander gebak te eeten,
Die moeten ’er hier behelpen met kaes en brood, en die lek’re smaek vergeten,
(45) Het geld dat die jonge bengels des avonts uit de moeders tas,
Of de vaers kantoor, of ergens uit een besloote kas
Te halen weten, dat de dienstbooden moeten bezuuren,
Met heimelijk uitschelden van dievery, datze nooit konnen geraken aan andere huuren,
Dat word’er hier verleert. ’t Geld datze plechten te dragen in de zak,
(50) Als ze in de kroege dorsten om 6. of 7. Schel: spelen een verkeertje of tiktak,
Dat de Ouwers altemet zelver, om zulcke guits banckerot moeten speelen,
Of na Vyanen gaan, of na Kuilenburg, om ’er ongeluk te heelen,
Dat neemt ’er nu de moed, als ze bidden om een pintjen Bier,
En om een pijp Tobacq: hoo, hoo, dat’s nu al groot playcier.
(55) En dan die maets, die haer eige vrouwe om een ongesnoeide lusthof verlaten,
En zetten zeven of acht roemers op de tafel by de half vaten,
En slaanze met een mes, mits betalende, de kop af,
Wat dunckje, of die hier niet hooren te komen, om te krijgen ’er straf?
Die Batteviers, die met haer drie of vieren altijd t’zamen in de kroege loopen,
(60) En zoeken een onnoozele bloed met valsch spelen het geld of te stroopen,
Die geef ik het in drie’n, of zy met kaerten te morssen wat op kon nen doen.
In ’t kort, zy zijn zoo dol als ze willen, ik weetze met vrede te voên,
Maer dat sommige loome vrouwtjes niet mal moertje mal kindje speelden,
’k Wed mijn logement te klein worde. daer ’s geen zo lekker kint van weelde,
(65) Of ik leerze rogge-brood kaeuwen; en die nachthelde, die overal de bulbak zijn,
Die weet ik van wolven tot schapen te maken, ô! zy zingen zo fijn,
Ik doe die zinnelooze en droncke razebollen haer zinne krijgen,
En leerze Bybel en Testament lezen; de kakelaers doe ’k swijgen;
En die diefachtige lichtmissen, die tinne Schootelen in een eerlijke Herberg weten te halen van de want,
(70) En gaenze in een Hoerhuis verkoopen, die worden zonder eer gegedreven aen een kant.
En die Ossekopers, die ’er scha met een verborgen ryfelry meenen in te halen,
Wanneerze de koop ontkennen, en d’eerlijke luy niet willen betalen,
[fol. A3r]
Die moeten weer na ’t warme Land, de lucht valt hier niet klaer,
De naetzak is niet dicht, en deze arbeid valt te swaer.
(75) Dan zijnder ook die niewers na trachten als eerlijke luy ’er kinderen tot hoeren te maken,
En met slimme practijke hier en daer in ’er gezelschap raken:
Maer de slimste die ’er zijn, en my niet en konnen ontgaen,
Dat zijn die bazen, die ’er op slimme practijke verstaen,
En konnen ’er Waert met een Lommertbriefje van een muizeval pajen,
(80) En krijgen noch tien gulden toe, om noch andere ollen te drajen.
Ziet Melis Jansz. ik en jy wy konnen malkanderen verstaen,
’t Word van de boze gezeit, die niet genoemd word en trekt het hem niet aen.
In ’t kort, ik weet ’er al raet toe, tot spilpenningen, luye, booze, dieven,
Dronckers, hoerejagers, nachtloopers; dies, is het jou believen,
(85) Zoo stiert jou zoon maer hier, ’k wed ik wel schoenen tot zijn voeten weet;
Hoo, hoo, ik kanze temmen, al zijnze noch zoo wreet.
Melis. Ja kost ik zoo mijn zoon, zonder eenige Rechters te quellen,
En dat zy niewers af wisten, in uwe handen stellen,
Ghy zoud mijn vriendschap zien. Klaasv. Hoe krijgt gy hem best, dat hy hier gaet,
(90) En ik hem kennen mag? Melis. Daar toe weet ik wel raet,
Dat hy gewillig zal zijn om in zen verdiende straf te loopen,
Hy heeft al drie dagen uit geweest, en zo by t’avont komt, als ik zou hoopen,
Zal ’k hem hier stieren, met een vaetjen exelente Wijn,
En zeggen, dat hy behendig na jou vraegt, alzoo het te sluik moet zijn.
(95) Pas op dan als hy komt, en wilt hem binnen leyen
Na een bedroefde plaets, daer ’t lachen keert in schreyen.
Klaasv. Dat is de rechte slag, die vond is wel bedacht.
Melis. Wy moeten zien dat het zoo ten einde word gebracht.
Genavent Klaesvaer, indien het werck ons gelukken will.
(100) Zoo zellewe ’t goet maken. Klaasv. Dat zal wel gaen, swijgt daer af stil.

TWEEDE UITKOMST.

Kees.

Dat hollen is gedaen, dat Jonasje van drie dagen
Is uit de Wallevis. ô bloed is dat gaen jagen!
Mijn geld is verteert, en mijn mantel staet voor ’t gelag
Tot Kees de Hakkelaer, gut zoo mijn vaer mijn zag
(105) In deze benaeude staet, hoe wou hy met mijn leven,
lk wil mijn wellekomst wel voor een oortjen geven;
[fol. A3v]
Al even wel, wat raad, ik moet na huis toe gaan,
En kiezen van twee quaân, dat beste dient gedaan.
Was mijn vaar maar uit, zo zou hy my niet beschrobben;
(110) Onze Maai staatvoor de deur, me dunckt zy boent een tobbe:
lk moet haat bepraten gaan, en vleyen ’er om wat geld,
Op dat mijn mantel weêr my word ter hand gestelt,
Dan zal ’k mijn Vaar in slaap wel wiegen, door een loogen,
Ik ben het wel gewent, ik heb hem zoo dikmaals bedroogen.
(115) Maai, Maai, hoor hier en reis waar’s mijn Vaar, ’t gat uit?
Maai. Wel Kees ben jy dat! ô ghy blijft noch al de oude schavuit;
Je Vaar is zoo ontstelt, hy looptje overal zoeken,
De stad heel op en neêr, jy moet wel vreemde hoeken
Te vinden weten, dat men jou niet vinden kan:
(120) Je ben ’t een braaf fatzoen, wel nou je weet ’er van.
Wel, waar ’s je mantel Kees, of hebje die verzoopen?
Zoo hoefje nu altoos op geen gena te hoopen.
Kees. Ja Maai, mijn mantel is... ô bloed! ik weet geen raad,
Indienjou milde hand voor my niet oopen staat,
(125) Zoo ben ik ’er zoo aan vast als ooit noch van mijn leven:
Maar wilje mijn wat geld op een hooge intrest geven,
En laten ’t kapitaal verdienen met een zoen,
En noch wat anders, daar men de meisjes vriendschap meé kan doen,
Zoo ben ik uit de noot; gut Maay je zelt zo droomen,
(130) En bidden dat ik zoo mach altemet eens komen.
Maai. Neen Kees, daar hebje ’t niet, dat zelje misse, vaar,
Indien ik dat wou doen, zoo kan ik van een aar
Wel geld verdienen, neen, je zelt me zoo niet pollen.
Kees. O Maai, je bent zoo zoet. Maai. Loop heene byje snollen,
(135) En vraagt die om wat geld, daar hebje ’t by verteert.
Kees. Neen Maai, die geven niet, dat word ’er niet geleert. Mel. uit.
Maai. Zie daar, daar komtje Vaar, die zalje licht gerijven.
Kees. Hy? mocht de drommel doen. Ja wel te dege kijven.
Maai. Dat hebje best verdient. Melis. Wel guit, hoe! kanje ’t huis
(140) Noch vinden; voort van hier, wat doeje mijn een kruis.
Waar isje mantel, fun, waar hebje die gelaten?
Kees. Ei Vaartje, ofje kijft, dat kan nu doch niet baten;
’k Beloofje, ’k zal voortaan mijn leven beet’ren gaan:
Ei ! laat my nu in noot doch niet verleegen staan.
Melis. (145) Dat hebje hondertmaal met eede wel gesworen,
lk acht het nu niet meer, belofte zijn verlooren.
[fol. A4r]
Maai. Ei Miester, laat ’em nu, dat bid ik, toch in rust.
Melis. Neen, ik moet nou met een end hout gaan koelen mijn lust.
Maai. Hy zel’em beteren, dat ’s buiten alle zorgen.
Melis. (150) Hoe lang toch? deze nacht: maar langer niet als morgen.
Kees. Neen vader, nu voortaan, de dagen die ik leef.
Melis. Laat los. het veinzen best. welnu dan, ik vergeef
Al ’t geenje misdaan hebt, om zoo in slaap te wiegen:
Maar weinig weetje hoe de list u zal bedriegen.
(155) Zie daar is gelt, gaat heen en haalje mantel weêr,
Maar kom me voort weêr t’huis, of anderzins ik zweer
Dat het jou heugen zel. Kees. Wel vaartje, zonder dralen.
Zoo meenigen duivel als ik mijn mantel zal gaan halen.
Melis. Wat zegje? Kees. Wel niet, als dat ik heene ga.
Melis. (160) Wacht noch wat. Maai, kom repje, loop eens dra
En haalt dat vaatje Wijn beneden uit de kelder,
Dat ik flus afstak, ’k geloof ’t is nu al helder,
En brengt het metter haast tot Klaasvaar. Laat dat staan.
Maai. Ei Miester, onze Kees die moet dat heene gaan,
(165) Die zel ’t wel dragen, niet Keesje maat? dat myn de Pachters kregen,
Wat raat ging my aan? toch daar was weinig aan gelegen
Als het zoo af wou loopen, als het lest eens met een Meit deê,
Die by avont in ’er hande quam, en in plaats van quaat doen namen zy ze tusschen ’er twee,
En brochten ’er in de Spaanze Wijn; wat dat doe was te zeggen,
(170) Dat’s boven mijn verstant. Kees. ’k Geloof jy zoud dat niet weten uit te leggen,
Je bent een onnozele Meit. Nou vader, ’t was best dat ik het deê,
Dan moogje gerust wezen, en slapen met vreê.
Melis. Je weet wel waar het is. Kees. Ja, in’t Rasphuis, by devroomen.
Melis. Gaat Maai en haalt het hier, maar vergeet jy niet haast weêr tekomcn,
(175) En zegme wat hy zei: ziet datje Klaasvaar spreekt.
Loop haalje oude rok, datje ’t daar onder steekt.
Maai. Hier Miester, daar ’s de Wijn. Melis. Nou Kees, ga voort dan heenen.
Kees. Wel vaartje, dat is gang. Melis. Nou wakker, spoey je beenen.
O guit! loop vrylijk heen, het zal wezen de leste gang
(180) Die je in een lange tijd zult doen; ’k meen hy kleinder zang
Zal zingen, als hem Klaas zoo onverwacht doet in een moortkuil drijven,
Maai. Maar Miester, zel hy ’er dan zeker moeten blijven?
Melis. Ja Maai, dat gaat maar vast, ik en de Rasphuisvaar
Klaasoom, die zijn het eens versprooken met elckaêr,
(185) Maar zonder dat geen mensch in ’t minst daar af zal weten.
[fol. A4v]
Maai. Hoe kan dat mooglijk zijn, dat kan ik niet vergeten;
Wy weten ’t alle vier, ik, jy, en Kees, en Klaes,
En dat zoo veer verspreid, is veer genoeg mijn Baes.
Melis. Hou jy je mond maer dicht. Maai. O! dat zal ik wel beschikken,
(190) En zoo lang als ’k varckens zie, en zel’k het niet verklikken. Binnen.

DARDE UITKOMST.

Hans de Koggel.

O pax Intrantibus! hoe vrolijk willen wy weze,
’t Is nu een ruime tijd, en zonder eenige vreeze,
De Pollen hebben geld genoeg, het mach ’er nu op staen,
’k Moet zien, als ik te nacht al weêr om wijn moet gaen,
(195) En als de Hoerejagt de maeg is overladen,
Dat ik dan mijn beurs ook van ’er geld wat zie te verzaden.
De vrouwen de andere hoeren die krygen ’t toch in ’er maeg,
Neen, voor het nachtwaken moet ik ook zien dat ik zorge draeg,
Ik moet ’er perijkel genoeg in de nacht, van wegen de Pachters, voor avonturen,
(200) Want over dag komt ’er niemand, zy schamen ’er voor de bueren;
En datme de Pachters evenwel zoo eens kregen, ’k was ’er al euvel aen vast:
Maer de fles raekte stukken, zoo ’t al worde verrast.
Nou, dat’s gang; wie of daer komt? beget het is hier niet te degen:
Als men van de duivel praet, zoo ontmoet hy je onder wegen. Kees uit.
Kees. (205) Me dunckt waerachtig dat de lucht hier niet klaer is,
Is ’t een Verklikker of een Pachter, zo moet ik op mijn hoed’ wezen.
Hans. Gewis,
’t Is hier geen deeg. Kees. Practicas, ik moet een klein practijkje speelen:
Hoor Kammeraet, deze Schiltwacht die wil ik je zo lang bevelen,
’k Moet zien wie dat ’er komt. Hans. De drommel, dat kost my, nou kan ik het niet ontvliên,
(210) Loop ik, ’k kan niewers hier op de Cingel blyven, of ze zellen me komen te zien,
Korte raed goed, daer leid de brui. Kees. O schelm, die kueren
Hebje wel meer gespeelt, ’k sweer dat zelje bezuere,
Je weet ’er af, je bent een heimelijke aenslag gewent.
Hans. Wat letje te schelmen, wat bruime deze vent,
(215) Ik breek mijn eigen, wel, daer ’s jou niet aen gelegen.
Kees. Wat benje voor een keerel, latenwe malkanderen eens te degen
Onder de hoet zien. wel Hans, wat drommel doeje hier?
Hans. Ben jy dat Kees? Kees. Wel ja, dit is een schoon plecier.
Hoe komt het varcken by zijn maegschap, wat doeje hier te waren?
Hans. (220) Gans bloed mijn schoone wijn, en mooye fles; ik kan noch niet bedaren,
[fol. B1r]
Zoo was ik verschrikt, ik meende begut datje een Pachter waart.
Kees. Ik alzoo wel als jy, en mijn Kameraat was niet weinig vervaart.
Hans. Wat is ’t voor een? laat ik hem een reis zien, is hy ook droncken of vol?
Kees. Neen, je zout ’er wel droncken af worde, als hy zijn ingewant uitschudde, en maakten hem hol.
(225) Daar staat hy, wat dunkje, zouwenwe daar ons bekomst niet aan krijgen?
Hans. Ho, ho, is ’t zulcken baas, koom laten wy hem eens na ’t gat gaan rijgen,
Zoo mach ik mijn scha weêr inhalen, gut Kees ik was zoo belaân.
Kees. Dat mach niet wezen, ik moet ’er terstond meê op een ander gaan.
Hans. Waar doch? Kees. Maar in ’t Rasphuis.
Hans. Hoe na wilje daar gaan logeeren,
(230) En datje dit voor rantzoen gebruiken zult, om je kapitaal niet te verteeren.
Kees. Holla, dat hebje niet vast, maar als ghy ’t weten wilt,
Ik heb drie dagen uit geweest, en mijn geld in onnuttigheid verspilt,
En ben sins in de schemer-avond zonder mantel t’huis gekomen,
Ik was vervaart dat ik machtig van de drommel zou droomen,
(235) Maar de koe viel op de beste zy; en na wy malkand’ren ter degen hadden verstaan,
Gaf mijn Vaar my geld, dat ik mijn mantel zou lossen gaan,
En vorder verzogt hy my vriendlijk, dit vaatje in ’t Rasphuis by Klaasvaar te dragen,
Dat ik met fatzoen niet durfde weigeren, om hem te behagen,
En zie, alzoo ’t te sluik is, zoo zou ik ’er by avond heenen gaen.
Hans. (240) Was ik als jy, ik ging ’er niet; dat Rasphuis, dat Rasphuis, dat staetme niet aen,
Dat ’s maer om jou in de knip te krijgen, ’k zou me daer niet vertrouwen,
En zoo j’er gaet, weest verzekert dat het jou zel berouwen.
Kees. Wat mach de gek kallen! neen, neen, ik heb daer geen zorg voor.
Hans. Ik wel te deege. Kees. Hoe! hebje dan wat gehoort?
Hans. Neen, zonderling niet, maer hoor:
(245) Van achtermiddag quam ik voorby het Rasphuis gaen, en je Vader
Quam uit de poort met Klaesvaer aen zijn zy, en hadden te gader
Een drokke praet, ’k sloeg ’er geen acht op, maer nou je me van ’t Rasphuis praet,
Zoo valt me verzeker in, dat deze wijn op geen goe moer staet.
Kees. De drommel, Hans, je zout me zoo wel vervaert maken.
Hans. (250) Ja wel Kees gaet ’er niet, want me dunckt dat deze zaken
Al wat vreemt zijn. Kees. By gans felten dat ik dat wist,
Mijn Vaar zulcks in ’t zin had, en dat hy me zoo door list
Zocht te verleyen, ik smeet het Vaetje de boom in, en liet de wijn stroomen.
[fol. B1v]
Hans. Dat was geen wijsheid, maer om tot het rechte verstand te komen,
(255) Zoo laet ons hier op de Heilige kruisweg een weinig blyven staen,
Tot dat ’er een Snyer of een Schoenmaker van ’t werck komt gaen,
Die ’er wat Schijtvalckachtig uit ziet, ’t is nu al over achten,
En laet ons die heen stieren, en wy zullen voor de deur wachten,
En zien hoe ’t hem vergaet; want Klaesvaer heeft geen kennis aen jou:
(260) ’t Is beter een goet vrient bedrogen, als de man zelver in de rou.
Kees. Die raet is goet, dat wy ’t zoo te weten konnen komen,
Dat was de rechte slag, bloet! hoe wilme Vaer van de drommel droomen.
Hans. Daer is een Snyers Winckel, en de knechts rijzen al over end.
Daer komt ’er een. hou! holla! mijn vriend, je bent me onbekent
(265) Maar zooje genegen zijt om een halve rijkxdaelder te winnen
Voor een klein boodschapje; maer je mostje niet lang verzinnen,
Daer ’s haest by. Ian. ja Monsieurs, zeer graeg!
Om een halve rijkxdaelder dee ’k wel een boodschap, al was het alle daeg.
Kees. Zie daer is een Vaetje met Wijn, dat most ghy onder je mantel dragen,
(270) Hier ginder in ’t Rasphuis, en wel perfect na Klaesvaer vragen,
En zeggen, als je ’em spreekt, dat ’et Melis Jansz. zent;
Maer hoor wol wat hy zeid, en let wel op het end,
En komt, zoo haest je kunt, hier in ’t Stadhuis van Leyen,
Wy zellen jou geld geven, en blyven zitten verbeyen.
Jan. (275) Dat ’s goet, ’k zal ’t bestellen, en zorg jy voor geen gevaer.
Kees. Wy zullenje verwachten, nu zijn de dingen klaer.
Hans. Kom, laet ons zacht hem volgen, om wel te weten
Hoe dat hy varen zal, en of hy ’t weêromkomen zal vergeten.
Jan. Hier is het na ’k gis, laet zien hier hangt de schel:
(280) Dit ’s een booze plaets, by na zoo slim als de Hel. Klaesv. uit.
Na men is onderrecht, zoo moet ik hier na Klaesvaer vragen.
Klaasv. Hoe na komje van Melis Jansz. het Vaetje met wijn dragen.
Jan. Al recht mijn goe Man. Klaasv. Kom in, eer dat ons iemandt ziet,
Wy zouwen beyegaer geraken in ’t verdriet Binnen.
Kees. (285) ’t Deurtje toe, beget hy zelder moeten blyven,
Ik meen hem de schrik te nacht de vaak wel zal verdrijven,
Zoo onverwacht en gantsch onschuldigh te raken in de knip,
Hoe wil hy gnorren en laten hangen de lip;
De deur blijft noch al toe. Hans. Zieje wel, had jy daer nou gekomen.
Kees. (290) Ja Hans, dat ’s jou bedrijf, dat ’k nu ben buiten schroomen:
Kom, laet ons ook nu gaen na ’t slimste hoerhuis datje bedencken zult,
’k Zelme Vaer betalen, dat hy my zoo eerlijk wou hebben gehult.
Laet zien, waer gaen wy best? Hans. Wel! in de vergulde Helm,
[fol. B2r]
Of achter de schans, in ’t hoere kroegje.
Kees. Neen, daer ’s de Waert een schelm.
Hans. (295) Kom, laten wy gaen op ’t hoekje van de Lauriers-dwarsstraet.
Kees. Die hebben achter de schans gewoont, na mijn noch voorstaetj
Want ik was ’er een reis, om eenigh goet te lossen
Voor mijn kammeraet: gans bloed, het waren zulcke vossen!
Hy was ’er vie schellingen schuldig, en ’t goed was twintig guldens waerd,
(300) Wat dunckje, als de hoeren zoo komen kijcken in je kaert.
Hans. Wel hoor een reis watje aenstaet, ik zeljer een party gaen noemen.
Juffrouw Ronthemt, Ladder Jacobs, Lange Rens, by de tuinbloemen,
Of dat onnoozele Leonoortje, dat een zekere Poët met gevouwen handen bad,
Wanneerze hoorde dat ’er van ’er Confraters in een klucht zouwen geraken op een blat,
(305) Dat hy van ’er smeerbed noch andere rancken niet en geliefde te melden,
Zy zou hem altijt beminnen, en met een vriendelijcke wellust eens vergelden.
Of Marry Stoots, die zo droevig klaegt dat ’er man ’er niet meer helpen zal,
Of dat jonge Schaep van de solder, op de Blaeuw-burgwal,
Of’t geveinsde Vroutje dat gaerne een kint by een getrout man wou dragen,
(310) Om dat ’er haer mans vrienddijkheid niet langer kan behagen,
Of’er dochtertje, dat de vryers ’s avonds aen de poort wacht,
En mooi weer speelt, als’er vader met een Bruiloft te dienen een stuiver te winnen tracht,
Of in de Kemphaantjes, daer alle Jongmans vry logijs mogen houwen,
Of na ’t Ossenhooft, die ’er maegdom het Ys niet langer durft vertrouwen,
(315) Of na de Warande, of het nette Weeuwtje by ’t malle gat,
Het keldertje Goots, by ’t hofje: want, datje mijn zin vat,
De Camerkatjes en hou ik niet af, die hele zatijne rokken in ’er zinter Claes-schoen krijgen.
Kees. Gut niet hoger, ze heeft ’er wel aen ’er snoer die jou zouwe doen swijgen,
Kom loopen wy met den overste Luitenant na de korte Warmoes-straer,
(320) Die weetje dat van Scherbiers-conscientie, en ’t hele Confloribus verstaet,
Die praetje van poen, van kuin, van lens, van roo en witte tasse,
Wachtje voor dat Kalkoentje, hy het zaus om die varckens te wassen.
Of laten wy die leugenachtige Caronje opzoeken, die zo meenige vooyagie voor je doet,
En jou het vel gunt, en een ander de naem, maer dat’s de rechte voet;
(325) Zy was onlangs noch getuige in ’t Rasphuis voor arme wijven,
Daerze een eerlijk mans kind zijn naem voor haer man liet schrijven.
Hans. Al te lang gekeken voor een goet Speelder, wat zou men hem zo beraên,
Wy die ’er noch duizend op een register hebben, kom laet ons maer gaen,
Wy zellen wel komen daer wy ’t zullen vinden. Kees. Akkermente,
[fol. B2v]
Kees. (330) Dat zal een van de hoeren ontgelde, hoe willewe rementen;
En zit ’er zoo een bloo scholvert, die krijgt ook wel een keep in zijn wang:
Her, her, jou hakken en krukken, nou heb ikje aen de gang,
Om zonder speelman te springen, allegere mijn dorstige Hansje.
Dit slopjen in, en ziet een uitkomst van mijn dansje. Binnen.

VIERDE UITKOMST.

Melis en Maai.

Melis. (335) Mijn hart doet me zoo zeer, schoon ’t nacht is, ’k krijg geen vaek,
’t Is of ’er loot op leid. Maai. Ja Miester, ’t is al een sware zaek,
Zijn eenig kind zoo vast te zetten, ’t zou my van mijn hart niet meugen,
Dat ik de lanteern aenstak, en gingen een reis zien of hy wou deugen;
’t Is nu haest ochtent, ei lieve Miester laet ons gaen.
Melis. (340) Wel maai, loop heen en steektze wat rasjes aen,
’k Verlang al, om met mijn zoon weêr in genade te leven,
En zoo hy maer eenige belofte doet, zoo zijn zen zonden vergeven;
Trekt de deur toe Maei, mijn hart loopt al voor heen.
De Heilige Wegs Sluis over, of de Cingel langs, dat’s al een.
Maai. (345) Hier Miester, bier’s de poort dat schellen zellenze wel hooren.

Iachje roept van binnen.

Iachje. Wie schelt ’er? Melis. Al goet vriend.
Iachje. Wat hebje hier in de nacht verlooren?
Melis. Maer ik wou Klaesvaer eens spreken, zoo ’t moogelijk had eweest,
Ik ben Melis Jansz. datje ’t vat, zie ik heb geen geruste geest,
Voor dat ik mijn zoon zie, ei! laet ik toch een reis binnen komen.

Klaasvaar uit.

Klaasv. (350) Wel Melis Jansz. hoe komje zoo vroeg aandoolen met schroomen?
Melis. Ja! om te weten of je ’m gekregen hebt, en hoe dat het al met hem is?
Klaasv. Gekregen! wel perfect, by zit ’er al toe, gewis;
Maer raest, en tiert, en vloekt, ik weet geen huis met hem te houwen,
Zoo haest als het dag is, en durf ik hem daer niet vertrouwen,
(355) Want zijn stem zou hem verklikken. Melis. Ei! haelt ’em een reis voor den dag,
Om te zien of by beteren wou, als by mijn goe genegentheid zag.
Klaasv. Loop Jachje, laet die keerel een reis hier komen
Die wy gister avond met het Wijnvaetje gevangen hebben genomen.
[fol. B3r]
Iachje. Wel Klaesvaer. Iachje binnen, en weer uit met Ian de Snyer.
Hier is de man. Melis. ’k Geloof niet datje droomt,
(360) Datje hier met een vreemt keerel voor mijn zoon aenkoomt;
Dit mag een dief zijn. mijn kind, al is ’t een lichtmis, is even van de vroomen:
’t Is nu geen scheerens tijd, ey! laet mijn zoon toch komen.
Klaasv. Dit isje kind. Melis. ’t Is niet, of meenje dat ik me kind niet en ken.
Klaasv. Wel, hoe kom je dan hier? Ian. Hoe ik hier gekomen ben,
(365) Dat zel ’k je zeggen, en ’t heeft me deze nacht wel droevige tranen doen schreyen,
Datje me gistren avond, zo zonder te horen spreken, gevangen gingt leyen:
’k Quam van de winckel af, want ik ben een kleermaker, dat ghy ’t verstaet,
En zoo ’k na huis toe meende te gaen, ontmoetenme op de straet
Twee Sinjeurs, die vraegden of ik een halve rijxdaalder wou winnen,
(370) Daer ik graeg toe was, en geen tijd verloor om lang te verzinnen;
Zoo gavenze mijn een Wijnvaetje, dat ik dat bestelle most
In ’t Rasphuis aen Klaesvaer, en zoo haest als ik kost
Zou ’k by ’er komen in ’t Stadhuis van Leyen, daer zou’en zy my wachten
En betalen, maer wie zou dencken om zulcke slimme gedachten.
(375) Ik ging gewillig heen, en kom aldus te maet,
En voor ’t geld word ik vast gezet, dat me gansch niet aenstaet.
Klaasv. Dit is gedenckens waert, ’k hoorde nooit van zulcke vreemde treken.
Melis. O guit! wat voor een boef heeft jou dat ingesteken?
Verwis zoo heeft hem d’een of d’ander opgeschort,
(380) Daer onze noble aenslag door uitgelacchen word.
Jan. Ik kom ’er noch het slechtste by toe.
Klaasv. Wel Melis, je dient dit goet te maken,
Dat deze Borst tot zijn onschult zoo gevangen quam te raken.
Melis. Ja niemand weet ’er van, ’t is nacht geweest; hou daar.
Hoe zellen wy dit nou stellen met malkanderen, Klaesvaer?
Klaasv. (385) Ik weet niet, ’t zal best zijn dat wy den dag verbeyen.
Maai. Ach Miester! by zel niet t’huis komen; ach! ik zouw ’er wel om schreyen.
Kom, laten wy na huis gaen. Ian. Nou, ik bedanckje voorje geld.
Melis. Je moet het my vergeven dat ikje voor een dief heb uitgeschelt.

De Schout en Dienaars uit, met Kees en Hans gevangen.
Engeltje de Hoer.

Maai. Hoor, wat gerucht is daer! Klaasv. Licht, licht met de lanteere.
Iachje. (390) Daer komt de Schout. Jan. Zy hebben eenige gevat, zoo ’k kan zien van veere.
[fol. B3v] Melis. Wie of het wezen mach? Maai. Och! het is onze Kees, en Hans de hoereknecht.
Klaasv. Wel Heer Schout, met verlof, wat zijn dit voor gezellen? zegt.
Schout. ’t Zijn pijpestellers, zy hebben daer tot deze vrouw al de glazen uitgesmeten;
Daerom zel ’k ze gaen brengen daerze die rancken zellen vergeten.
Melis. (395) Ja, ja, dat’s wel besteed, ga brengt die guits maer voort.
Kees. Och Hans! me dunckt ’k heb daer mijn Vaers stem gehoort.
Heer Schout, ei! laet ik doch mijn Vader maer eens spreken,
Ik zal zijn harde hart wel vermurwen en breken.
Och Vaertje! zie me nou aan in deze groote noot,
(400) Zooje me niet te hulp komt, zoo moet ik sterven een ongelukkige dood.
Ik bid met gebogen knien, met het water op de lippen,
En zooje me niet vertroost, zoo laet ik het hachje slippen.
Hans. Heer Schout, geef doch gena!
Kees. Ei Vader, hoormen doch!
Ik zalmen beteren gaen, ’t is nu al hoog genog.
Eng. (405) Mijn Heer, en laetje doch door bidden niet bekooren.
Schout. Voort, voort, hier helpt geen smeken, het bidden is verlooren.
Melis. Heer Schout, zoo ’t wezen mach, zoo laet mijn zoon doch vry,
Ik zal ’t weer goet maken, ’t is om geen dievery;
Hou waer, ei! neemt het aen, en wiltje oogen sluiten.
Kees. (410) ’k Sweer op de hoogste eed, dat ’k me nooit weer zal gaen te buiten.
Schout. Ik kan ’t met geen conscientie doen, ik bevind een overtuigt gemoed.
Melis. Nou legt de schuld op ’t geld, dat doch een mensch altijd zondigen doet.
Schout. Dat ’s ’t best datter af is.
Klaasv. Nou laetje dan gezegge.
Schout. Het mach niet wezen, ik moetze gevangen legge.
Melis. (415) Ei! wy zijn noch ouwe kennis met menkaer.
Schout. Ja wel, d’een moet niet meer vryigheid hebben als d’aâr.
Klaasv. Dat hoort wel zoo, maer je weet de tyën die veranderen.
Schout. Wel nou, ik selje vry laten met malkanderen;
Maer je moetje wachten dat het niet meer beurt,
(420) Of het zel op ’t land waeyen, zoo ’kje noch eens zal hebben bekeurt.
Kees. Neen Schout, ik zelme voortaen wel voorje wachten:
Nou zel’k me beteren Vaertje, en verzoeten je klachten.
Melis. Je ziet wel hoe ’t quaet zijn meester loont.
Eng. Wel dit komt slecht te pas,
[fol. B4r]
Wie zel nou mijn onkosten betalen, voor mijn gebroken glas?
(425) En op de beste kamer die kostelijke spiegelparcken?
Melis. Hou waer, laetze morgen make. Kees. O jou vuile varcken!
Gy bent de eenige oorzaak van al dit ongeval;
Ik heb genoeg gespiegelt, dat ik me nou wel wachten zal.
Eng. Ghy moogt ’er van daen blyven, ik benje nooit komen halen,
(430) Ik leef van al de werelt, die mijn bier en wijn haelt, die moetme betalen.
Nou, is dat voor mijn nachtwaken, en dat ik uit mijn huis ga,
Om te zien waer deze guits blyven zullen, ja,
Dat is mooi eklaert; Heer Schout, dat kenje niet licht goed maken,
Dat ghy haer zoo vry laet, om zulcke vuile zaken.
Kees. (435) ’t Zal ’t leste wezen, datje me van je leven in je huis zult zien.
Eng. Al weêr een paar aare, ’t is my al even iens wie ’k dien,
Al quam ’er de Schout zelfs, by zoume welkom wezen,
Daer zijnder trouwens wel grooter tot mijnent uit de slaep gerezen;
Maer in eerbaerheid, anders zou ’er niemand konnen krijgen logijs.
Schout. (440) Ik hebje in de neus Engeltje, krijg ikje maer een rijs,
Je zelt van den ael vreeten; maer ’t is nou geen tijd.
Kees. Mijn vriend, het moeitme dat ikje in zulcken ongeluckige nacht stelde;
Maer ik beloofje dat ik het met danckbaerheid weêr zal vergelde.
Jan. Ja wel het was niet goet geweest dat ikje te nacht had in mijn kluiven gehad,
(445) Ik meen je zout machtigh van de drommel gedroomt hebben. Melis. Dat
Is vergeven en vergeten, je moet malkanderen geen haet toe dragen.
Maai. Kom Miester, laet ons gaen, nou begint het al te dagen.
Kees. Nou Hans, dit is het leste, jou verban ik voortaen uit mijn gezelschap,
Ghy bent een groote verleyer, en van de verderffenisse de eerste trap;
(450) Het huis daerje woont, dat weet wat te beschryven,
De Gouwe Spreuk die boven de deur staet, en hoort ’er niet te blyven.
Hans. Is dit voor de vriendschap, dat ik zoo dikmaals heb opje gepast,
Als ikje ’ nachts op mijn kamer alleenig noode te gast.
Melis. Nou vrienden, geen gekijf.
Schout. Ga gy metje beye terstond aen een kant,
(455) Ik zal voortaen opje passe.
Eng. Doeje best, ik schrijf met krijt aen de wand. Hans en Eng. binnen.
Schout. Nou kinderen, ik wensje gemorgen; Kees, wilje Vaar voortaen gehoorzaem wezen,
Dan zelje een goet kint worde, en van yder worden geprezen.
Kees. Ghy zelt, daer van, voortaen niet hooren meer klagt.
Klaasv. ’t Quaet loont altijd zijn meester, hoe dat je jou ook wacht.
[fol. B4v]
(460) ’t Quaet heeft u beloont, hoe wel ’t nu goet komt uit te vallen;
Maer de Hollandsche jeugd, die moet veur of na mallen:
Ghy hebt nu voor gemalt, hou nou voortaen je rust.
Kees. Ghy zelt anders niet aen me zien alsje lust.
Melis. Goede morgen Klaesoom.
Klaasv. Gemorgen.
Melis. Kom Maai, nou na huis, zonder te dralen.
Maai. (465) Kom Keesje, wy zellen ’t kalf slachten, om de verloren zoon in te halen.

UIT.